Υγεία

¨Όμηροι της λήθης¨

¨Όμηροι της λήθης¨
ViberViber MessengerMessenger WhatsAppWhatsApp
Ακούστε το άρθρο

Μεσημέρι Σαββάτου. Μπαίνω σε έναν οίκο ευγηρίας για να επισκεφθώ μια γνωστή μου….. Πρόσωπα με άδειο βλέμμα, κάθονται γύρω από ένα τραπέζι. Το μεσημεριανό γεύμα έχει τελειώσει. Άνθρωποι ¨χαμένοι¨ για πάντα σε μια απελπιστικά λαβυρινθώδη πολιτεία: την πολιτεία της Άνοιας. Χωρίς παρελθόν, χωρίς αύριο και κυρίως ¨χωρίς συντεταγμένες¨.

….. Δεν ξέχασαν μόνο οι ίδιοι ποιοι είναι, αλλά ακόμη χειρότερα κι οι άλλοι ξέχασαν ποιοι άνθρωποι αυτοί υπήρξαν, πριν νοσήσουν.

Η άνοια είναι μια συχνή πλέον ασθένεια της εποχής μας. Κάποτε ήταν σπάνιο να την συναντήσεις, τώρα όχι πια. Προσβάλλει όχι μόνο το νευρικό σύστημα, αλλά και τις ανθρώπινες σχέσεις. Δοκιμάζει τις αντοχές των φροντιστών των ανθρώπων που πάσχουν από αυτή.

Κάθε κοινωνία προσδιορίζεται μέσα από τις δικές της ασθένειες, στις οποίες προσδίδει και ένα διαφορετικό νόημα, ανάλογα με τα ήθη, τις αξίες, και την κουλτούρα της.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση των περιστατικών άνοιας. Η άνοια δεν είναι μια φυσιολογική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών λόγω ηλικίας. Είναι νόσος. Μπορεί να προσβάλλει και πιο νέους ανθρώπους. Ξεκινά με νοητικές και κυρίως συμπεριφορικές διαταραχές, που μειώνουν τη λειτουργικότητα του ατόμου και παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά του. Το μέλος της οικογένειας, ή όποιος άλλος αναλαμβάνει την φροντίδα του ατόμου με άνοια, επιβαρύνεται σημαντικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά. Εκτός από την πίεση της ευθύνης του ασθενούς, πρέπει να αντιμετωπίσει και την περιθωριοποίηση που δέχονται οι ασθενείς με άνοια.

Και στην Ελλάδα τα περιστατικά άνοιας έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Το άτομο με άνοια σιγά-σιγά απομονώνεται, παύει να έχει κοινωνικές δραστηριότητες και εργασιακές σχέσεις, πράγμα που οδηγεί στην κατάθλιψη. Αυτό, αφού περάσει αρχικά ένα στάδιο εντάσεων και συγκρούσεων μέσα στην οικογένεια, η οποία δεν έχει αντιληφθεί ακόμη την ¨εισβολή της νόσου¨ και εισπράττει την συμπεριφορά του ασθενούς σαν ¨παραξενιά¨ ή σαν ενοχλητική συμπεριφορά που ο ασθενής θα μπορούσε να μην εκδηλώσει. Όμως η διαταραχή των γνωστικών λειτουργιών, που είναι και το κύριο πρόβλημα αυτής της νόσου, αρχίζει να γίνεται όλο και πιο έντονη. Παρουσιάζονται διαταραχές στη συμπεριφορά, όπως π.χ. εριστικότητα, απάθεια, αδιαφορία για πράγματα, για τα οποία το πάσχον μέλος της οικογένειας δεν αδιαφορούσε, αλλά απεναντίας ενδιαφερόταν πολύ γι αυτά.

Η λειτουργικότητα του πάσχοντος πέφτει. Δεν μπορεί να κάνει αυτά που έκανε πριν. Στην αρχή η οικογένεια μπορεί να το εκλάβει σαν αδιαφορία ή «τεμπελιά». Κι αρχίζουν οι συγκρούσεις.

Σε συναισθηματικό επίπεδο το πάσχον μέλος βιώνει θυμό, άγχος, αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης, φόβο για την έκβαση της νόσου. Η κατάθλιψη είναι παρούσα σχεδόν σε όλα τα περιστατικά. Επίσης συνυπάρχουν και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές: οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις, παρανοϊκές ιδέες, π.χ. καχυποψία έντονη για όλα ή ορισμένα άτομα, η πεποίθηση ότι του κλέβουν πράγματα, ότι θα του κάνουν κάποιο κακό.

Η άνοια μπορεί να είναι προγεροντική, δηλαδή πριν την ηλικία των 65 ετών, ή γεροντική(που είναι και πιο συχνή) μετά την ηλικία των 65 ετών.

Η μνήμη, η συγκέντρωση, η προσοχή, η δυνατότητα αφομοίωσης καινούριων πληροφοριών διαταράσσονται. Αρχίζουν να υπάρχουν προβλήματα στον προσανατολισμό και στην αντίληψη του χώρου, αργότερα και του χρόνου. Αρχίζει δυσπραξία και αγνωσία των αντικειμένων. Στο τελευταίο στάδιο καταστρέφεται κάθε πνευματική νοητική λειτουργία. Εκδηλώνεται επίσης διαταραχή στον έλεγχο των συναισθημάτων και στην προσωπικότητα του πάσχοντα. Δεν αναγνωρίζει τους οικείους του, ούτε και τον εαυτό του στον καθρέφτη.

Τα μέλη της οικογένειας και ιδιαίτερα αυτά που είχαν την πιο στενή συναισθηματική  σχέση με το πάσχον μέλος, αρχίζουν να αναπτύσσουν θυμό, εριστικότητα, επιθετικότητα, αμηχανία, απόγνωση γι αυτό που συμβαίνει. Στην αρχή αρνούνται την ύπαρξη της νόσου. Θέλουν να πιστεύουν ότι αυτό που γίνεται, γίνεται εκούσια από τον πάσχοντα. Σύντομα όμως η πραγματικότητα δεν αφήνει περιθώρια για αυταπάτες. Μετά τη διάγνωση, η ζωή πρέπει να αναπροσαρμοστεί στα καινούρια δεδομένα, σε μια νέα πραγματικότητα. Σιγά-σιγά, το οικογενειακό περιβάλλον αρχίζει να διαχειρίζεται τα συναισθήματα θλίψης, απώλειας και απελπισίας. Συχνά όμως απορρίπτουν την όλη κατάσταση που τους δυσαρεστεί και ¨ξεχνούν¨  κι αυτοί ποιό υπήρξε γι αυτούς αυτό το άτομο που πάσχει από άνοια. Τότε δυστυχώς το πάσχον μέλος καταλήγει σε μια ¨ανθρώπινη αποθήκη¨, σε ένα ίδρυμα για ηλικιωμένους. Εκεί η κατάσταση, λόγω της απώλειας του οικείου περιβάλλοντος, εξελίσσεται ραγδαία, με τελική κατάληξη τον θάνατο, συνήθως λόγω μη επαρκών συνθηκών υγιεινής και σωστής αντιμετώπισης των ατόμων αυτών. Φαίνεται λοιπόν πόσο σημαντική είναι η συναισθηματική σχέση και οι κατευθυντήριες ¨αρχές ζωής¨ της οικογένειας με το πάσχον μέλος της και την εξέλιξη της νόσου.

Η άνοια είναι μια διαρκώς αυξανόμενη σε συχνότητα νόσος και απαιτεί οργανωμένη προσπάθεια από την οικογένεια, την κοινωνία, την επιστήμη και την πολιτεία.  

Η έγκαιρη διάγνωση, η στήριξη των ασθενών και των οικογενειών τους, η βελτίωση ποιότητας ζωής των ανθρώπων, η ευαισθητοποίηση της κοινότητας και η παρηγορητική φροντίδα, είναι θέματα που εμπλέκονται στην προάσπιση και την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Είναι προϋπόθεση και χρέος κάθε πολιτισμένης κοινωνίας.

 

Ολυμπία Βεζυρέα Ψυχίατρος

 

Ολες οι Ειδήσεις

Ειδήσεις Top Stories
X