19 Οκτωβρίου 1987 – Η «Μαύρη Δευτέρα» που κατέρρευσε η Wall Street

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Σκηνές πανικού και σύγχυσης γνώριζε σαν σήμερα πριν από 30 χρόνια η Wall Street.  Στις 19 Οκτωβρίου του 1987 ο Dow Jones υποχώρησε 508 μονάδες, ένα μέγεθος που μπορεί να μην τρομάζει με βάση τις σημερινές τιμές, ωστόσο τότε ο βιομηχανικός δείκτης ήταν πολύ χαμηλότερα.  Η πτώση των 508 μονάδων σε ποσοστιαία βάση “μεταφράζονταν” σε βουτιά 22,6%.

Για να σημειώσει ανάλογη πτώση σήμερα ο βιομηχανικός δείκτης θα πρέπει να χάσει σχεδόν 2.500 μονάδες.

Περιουσίες εξαφανίστηκαν και επαναλήφθηκαν οι σκηνές που σημειώνονται έξω από κάθε χαμένο χρηματιστήριο, μη εξαιρουμένης της Σοφοκλέους τότε: ορισμένοι επενδυτές επιτέθηκαν στους χρηματιστές τους κατηγορώντας τους για τη ζημιά που υπέστησαν.

Η υστερία που εξαπλώθηκε σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου (ο βρετανικός δείκτης FTSE έχασε 25% σε 48 ώρες) καλλιεργήθηκε και από τα δημοσιεύματα σοβαρών εφημερίδων, οι οποίες αμέσως μετά τη «Μαύρη Δευτέρα» άρχισαν να δημοσιεύουν γραφήματα με τις ομοιότητες μεταξύ των κραχ του 1929 και του 1987, ενώ επιφανείς οικονομολόγοι επιδίδονταν σε παρόμοιους παραλληλισμούς. Πολλοί προέβλεπαν ότι θα ακολουθούσε μεγάλη ύφεση, όπως το 1929. Διαψεύστηκαν.

Το χρονικό

Μέχρι εκείνη την ημέρα η χρονιά του ’87 είχε εξελιχθεί καλά για τον Dow Jones. Μέχρι τον Αύγουστο ο δείκτης είχε φθάσει τις 2.700 μονάδες. Λίγες εβδομάδες πριν το κραχ έπεσε στις 2.200. «Η επιπλέον απώλεια των 500 μονάδων που σημειώθηκε τη ‘Μαύρη Δευτέρα’ ισοπέδωσε τα ετήσια κέρδη», εξηγεί ο ιστορικός οικονομίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Ρίτσαρντ Σίλα. Ήταν η μεγαλύτερη ποσοστιαία ημερήσια απώλεια στην ιστορία του Dow Jones.

Σύμφωνα με τον Σίλα, εκτός από τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και η νέα για εκείνη την εποχή τεχνολογία έπαιξε σημαντικό ρόλο, αρνητικό στην περίπτωση αυτή. «Οι δικλείδες ασφαλείας των χαρτοφυλακίων έπρεπε να προστατεύσουν τους κατόχους από μεγάλες απώλειες. Όμως το σύστημα πουλούσε αυτόματα μετοχές όταν έπεφταν οι δείκτες. Έτσι η μέθοδος που υποτίθεται θα έπρεπε να είχε δράσει προστατευτικά για τις συναλλαγές, τελικά έβλαψε τους επενδυτές».

Στις αιτίες πάντως αργότερα συμπεριλήφθηκαν:

– Οι πολύ υψηλές αποτιμήσεις. Οι μετοχές κινήθηκαν έντονα ανοδικά στο μεγαλύτερο μέρος του 1987, αναρριχώμενες σε επίπεδα που οι τιμές προηγούνταν κατά πολύ των επιχειρηματικών κερδών.

– Οι αποδόσεις των ομολόγων και γενικότερα των επιτοκίων ήταν μεγαλύτερες από εκείνες των μετοχών. Κάτι που φαινόταν ιδιαίτερα στα μακροπρόθεσμα ομόλογα και τα ενυπόθηκα δάνεια. Η απόδοση των ομολόγων του Αμερικάνικου Δημοσίου 30ετούς διάρκειας έφτασε το 10,4% δύο μέρες πριν την κατάρρευση από 8% που ήταν τον Ιανουάριο του 1987. Αντίστοιχα η απόδοση των μετοχών, εκφρασμένη από τα κέρδη ανά μετοχή σαν ποσοστό των τρεχουσών τιμών, έπεσε κάτω από το 5% στα τέλη Αυγούστου παρουσιάζοντας μεγάλη απόκλιση από την αντίστοιχη απόδοση των ομολόγων).

– Υπήρχαν ακόμη ανησυχίες για τις επιπτώσεις στην οικονομία και την αγορά από την ένταση και τις εχθροπραξίες στον Περσικό Κόλπο, μεταξύ Ιράν και Ιράκ.

Ο ρόλος της Fed

Ο τότε πρόεδρος της Federal Reserve Άλαν Γκρίνσπαν έδωσε εντολή για άμεση μείωση των επιτοκίων αναφοράς και χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής.

«Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα ήρθε σε επαφή με τις τράπεζες της Νέας Υόρκης και έκανε σαφές ότι οι χρηματιστές της Γουόλ Στριτ χρειάζονται επειγόντως χρήματα. Ζητήθηκε από τις τράπεζες να συνεχίσουν να δίνουν δάνεια στους χρηματιστές και εκείνη από την πλευρά της εξασφάλισε τη χρηματοδότηση των τραπεζών».

Μετά από δυο μήνες έντονων διακυμάνσεων, οι αγορές ξεκίνησαν να ανακάμπτουν. (Ο ευρύτερος χρηματιστηριακός δείκτης Standard & Poor΄s 500 ολοκλήρωσε το 1987 με μικρά κέρδη ύψους 2,59%). Η αμερικανική οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται.

Σε λιγότερο από δύο έτη οι μετοχές είχαν επιστρέψει στα υψηλά της περιόδου πριν το κραχ. «Η αγορά είναι το μόνο αφεντικό», λέει ο χρηματιστής. «Μπορεί να υπάρχουν διάφορες γνώμες για την οικονομία, τις μετοχές και τις επιχειρήσεις, αλλά τελικά η ίδια η αγορά χαράζει τη δική της πορεία».

Ανάμεσα στους χαμένους του 1987 ήταν και ο διάσημος χρηματιστής Τζορτζ Σόρος, ο οποίος είχε προβλέψει ότι επίκειτο κραχ αλλά το είχε τοποθετήσει στο Τόκιο (του οποίου το χρηματιστήριο επηρεάστηκε τελικώς λιγότερο από τα υπόλοιπα). Στους «κερδισμένους» αντιθέτως ανήκει ο κ. Γκρίνσπαν, του οποίου η φήμη ενισχύθηκε λόγω της επιτυχημένης παρέμβασής του για να αποσοβηθεί η κρίση.