Αναλύσεις

Γιατί κρύβει αλυτρωτισμό η «Μακεδονία του Ίλιντεν»

NEWSROOM 19.05.2018 | 08:52

Ακούστε το άρθρο

Το όνομα «Μακεδονία του Ίλιντεν» (Ilindenska Republika Makedonija), το οποίο παραπέμπει στις δύο ιστορικές εξεγέρσεις του 1903 και του 1945, είναι η φερόμενη ως πρόταση των Σκοπίων στις τελευταίες επαφές των δύο Πρωθυπουργών.

Όπως προκύπτει από τις πληροφορίες, η πλευρά των Σκοπίων θεωρεί ότι πρόκειται για μια ονομασία που μπορεί να δώσει λύση στο θέμα στο εσωτερικό του κράτους, το όνομα φέρεται να έβαλε στο τραπέζι τις τελευταίες μέρες ο Πρωθυπουργός των Σκοπίων Ζόραν Ζάεφ και έχει το «πράσινο φως» της κυβέρνησης της χώρας για erga omnes, δηλαδή έναντι όλων.

Την ίδια ώρα, δεν είναι σαφές το αν η Αθήνα έχει αποδεχθεί ως βάση συζήτησης για πιθανή λύση το συγκεκριμένο όνομα. Οι πληροφορίες λένε ότι στο εσωτερικό της κυβέρνησης υπάρχουν πολλοί υπουργοί που ασπάζονται την άποψη ότι ο όρος είναι αλυτρωτικός.

Βέβαια ως επικρατέστερα ονόματα παραμένουν το «Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας» και το «Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας» (ιδίως το πρώτο) γραμμένα στην αγγλική γλώσσα, δηλαδή Nova Macedonia ή New Macedonia και όχι ως Nova Makedonija ή Gorna Makedonija.

Η Αθήνα κρατά κλειστά τα χαρτιά της, ωστόσο διπλωματικοί κύκλοι τονίζουν πως θέλει λεπτομερή εξέταση το θέμα καθώς κρύβει παγίδες.

Ο λόγος είναι ότι η εξέγερση του Ίλιντεν στις αρχές του 20ου αιώνα είχε ως απώτερο στόχο τη δημιουργία αυτόνομης «Μακεδονίας», στην οποία θα περιλαμβάνονταν και ελληνικά εδάφη βάσει των τότε αξιώσεων. Έτσι, η αποδοχή μιας τέτοιας ονομασίας, μπορεί να εγκυμονεί μελλοντικούς κινδύνους για την Ελλάδα.

Το Ilindenska Republika Makedonija κρύβει «παγίδες» οι εδαφικές αξιώσεις της εξέγερσης, καταγράφονται στον παρακάτω χάρτη:

– Προέβλεπε τον χωρισμό της Μακεδονίας σε τρία Βιλαέτια: Θεσσαλονίκης, Μοναστηρίου και Κοσσυφοπεδίου:

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ο πληθυσμός της περιοχής αποτελούνταν από διάφορες εθνοτικές ομάδες.

Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι, Τούρκοι, Εβραίοι, Βλάχοι και Αλβανοί οι οποίοι μιλούσαν πολλές διαφορετικές διαλέκτους.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο όρος «Μακεδονικό Έθνος» δεν διατυπώθηκε ποτέ στις αρχές του 1900. Οι εκθέσεις των Προξένων των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων δεν περιέχουν καμία σχετική αναφορά για έναν όρο που επινοήθηκε από τον Τίτο το 1944.

Η επέτειος εορτασμών, 2 Αυγούστου με το νέο ημερολόγιο και 20 Ιουλίου με το παλιό, έχει τα τελευταία έτη ιδιαίτερη σημασία μιας και εορτάζεται από κοινού από Σκοπιανούς και Βούλγαρους.

Η στάση του ελληνικού κράτους δεν ήταν θετική καθώς δεν προκρινόταν μια ανεξάρτητη Μακεδονία μιας και κάτι τέτοιο ήταν κόντρα στις εδαφικές αξιώσεις της χώρας μας στην περιοχή.

Πέρυσι, ο Ζόραν Ζάεφ είχε επισκεφθεί το άγαλμα του Τσάρου Σαμουήλ, μια πράξη για την οποία είχε κατηγορηθεί από την αντιπολίτευση, μιας και την ιστορικότητα του Σαμουήλ διεκδικούν και τα δύο έθνη.

Η αποτυχημένη εξέγερση του Ίλιντεν το 1903, αποτελεί για τους οπαδούς του αλυτρωτισμού στη ΠΓΔΜ, την έναρξη των αγώνων του «Μακεδονικού» λαού για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.

Διπλωματικοί κύκλοι τονίζουν πως χρειάζεται λεπτομερή εξέταση καθώς το θέμα με το συγκεκριμένο όνομα μπορεί να κρύβει παγίδες.

Χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι η εξέγερση του Ίλιντεν στις αρχές του 20ού αιώνα είχε ως απώτερο στόχο τη δημιουργία αυτόνομης «Μακεδονίας», στην οποία θα περιλαμβάνονταν και ελληνικά εδάφη.

Η Εξέγερση του Ίλιντεν

Η Εξέγερση του Ίλιντεν ήταν μία επανάσταση σλαβοφώνων της Μακεδονίας που οργανώθηκε και υλοποιήθηκε στο μακεδονικό έδαφος από την αυτονομιστική οργάνωση Εσωτερική Μακεδονο-Αδριανουπολιτική Επαναστατική Οργάνωση το καλοκαίρι του 1903 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Σύμφωνα με τον Πεζά, τον τότε πρόξενο της Ελλάδας στο τότε Οθωμανικό Μοναστήρι (Μπίτολα), και τα όσα γράφει σε έκθεση προς τον πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης το 1902, η επερχόμενη εξέγερση (Ίλιντεν) έχει ως στόχο μια αυτόνομη ή ανεξάρτητη Μακεδονία, προτίθενται να την ακολουθήσουν και πατριαρχικοί και εξαρχικοί πληθυσμοί και περιγράφονται οι άθλιες συνθήκες ζωής πολλών Μακεδόνων (κυρίως αγροτών).

Ο ίδιος ο Πεζάς αναφέρει πως ο ίδιος και το ελληνικό κράτος επιδιώκουν μια συνεργασία με τις οθωμανικές Αρχές και δίνει μάλιστα σε αυτές όλες τις πληροφορίες που έχει μαζέψει σχετικά με τις κινήσεις των αυτονομιστών, καθώς επιθυμεί τη συντριβή του κινήματος. Αναφέρει ακόμα πως η Ελλάδα ενδιαφέρεται για την ηρεμία και την ευημερία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθώς φοβάται πως η αναταραχή θα μπορούσε να επεκταθεί και μέσα στην Ελλάδα.

Τις παραμονές της επανάστασης ο νέος πρόξενος της Ελλάδας στο Μοναστήρι Κ. Κυπραίος αναφέρει πως υπάρχει συνεργασία του με την οθωμανική αυτοκρατορία σε επίπεδο πληροφοριών για την επερχόμενη επανάσταση και πως ξοδεύονται χρήματα για προπαγάνδα που θα απέτρεπε τον πατριαρχικό πληθυσμό να μπει στην επανάσταση.

Τέλος, ο τότε μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης χαρακτηρίζει με ύβρεις τους επαναστάτες, ενώ φαίνεται πως ο συνεργάτης του και συνεργάτης των Οθωμανών Βαγγέλης Στρεμπενιώτης με τους άντρες του είχε συμμετοχή σε μία εκστρατεία κατά των επαναστατών στις 4 Αυγούστου.

Επιβεβαίωση από τον Βούλγαρο υπουργό Άμυνας

Η επιβεβαίωση ότι το όνομα «Ίλιντεν Μακεδονία» έπεσε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Τσίπρα-Ζάεφ στη Σόφια ήρθε από τον Βούλγαρο υπουργό Άμυνας, Κράσιμιρ Καρακατσάνοφ.

«Άκουσα ότι το όνομα “Ίλιντεν Μακεδονία” αναφέρθηκε στις συζητήσεις, όπως επίσης και τα “Vardarska” και “Gorna”», είπε ο Καρακατσάνοφ στο τηλεοπτικό κανάλι BTV. Σύμφωνα με τον Βούλγαρο υπουργό, μάλιστα, «οι δύο χώρες (σ.σ.: Ελλάδα και Σκόπια) έχουν φτάσει σε καλό επίπεδο προσέγγισης».

«Είναι σημαντικό να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για το όνομα, για να ξεμπλοκάρει ο δρόμος της ΠΓΔΜ προς την Ευρωπαϊκή Ένωση», κατέληξε.

Στο νέο όνομα που φέρεται να έχει πέσει στο τραπέζι αναφέρεται και το MIA, το πρακτορείο ειδήσεων της ΠΓΔΜ. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι «ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ θα ενημερώσει τον πρόεδρο Ιβανόφ και τους πολιτικούς αρχηγούς για το νέο όνομα», με την επισήμανση ότι «η κυβέρνηση πάντως ούτε επιβεβαιώνει ούτε διαψεύδει, μέχρι στιγμής, τις πληροφορίες ότι το νέο όνομα που έχει προταθεί είναι το “Δημοκρατία της Ίλιντεν Μακεδονίας”».

Επιμέλεια Ελένη Νιζάμη