Οι κίνδυνοι στην οικονομία που μπορούν να πυροδοτήσουν και πολιτικές εξελίξεις

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Μία πολύ δυσάρεστη έκπληξη για την κυβέρνηση, αλλά και για τους πολίτες της χώρας επιφύλασσε η εβδομάδα που πέρασε.

Πρόκειται για τα στοιχεία του προϋπολογισμού σύμφωνα με τα οποία τα έσοδα είναι μειωμένα κατά 1,75 δισ. ευρώ περίπου, ενώ για πρώτη φορά το πρωτογενές πλεόνασμα είναι μικρότερο, έστω και κατά 50 εκατ. ευρώ, από το στόχο.

Τα “καμπανάκια” χτύπησαν πολύ δυνατά και σύμφωνα με πληροφορίες, οι ανησυχίες είναι πολύ μεγαλύτερες, από εκείνες που άφησαν να εννοηθούν με δηλώσεις ή με non papers τα αρμόδια υπουργεία.

Οι κίνδυνοι επεκτείνονται τόσο στο οικονομικό, όσο και στο πολιτικό επίπεδο. Στο οικονομικό η απειλή είναι η αναγκαιότητα να ληφθούν νέα μέτρα ακόμα και εντός του 2018 για να επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.

Στο πολιτικό σκέλος δεν αποκλείονται εξελίξεις αν η κυβέρνηση βρεθεί μπροστά στην αδήριτη ανάγκη να λάβει πρόσθετα μέτρα, τα οποία θα έχουν γι΄ αυτή ένα πολύ σημαντικό πολιτικό κόστος.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η απειλή για πρόσθετα μέτρα το 2018 υπάρχει στον ορίζοντα. Την έχει ήδη εκτοξεύσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο αναμένεται, όπως προϊδέασε και με δηλώσεις του ο εκπρόσωπος Τύπου Τζέρι Ράις να τα θέσει στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση.

Το ίδιο το ΔΝΤ με διαρροές έστειλε επίσης το μήνυμα, ότι θεωρεί αναγκαίο να μετατεθούν για μετά το 2021, τα θετικά μέτρα που προβλέπονται από τη συμφωνία για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και τα οποία είναι τα περίφημα ισοδύναμα 1% του ΑΕΠ το 2019 και 1% το 2020.

Ομως, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι στη συμφωνία προβλέπεται επίσης, ότι θα εφαρμοστούν λιγότερα θετικά μέτρα ή και καθόλου, στην περίπτωση που το 2018 το πρωτογενές πλεόνασμα που θα επιτευχθεί θα είναι μικρότερο από 3,5% του ΑΕΠ.

Το σημαντικό στο θέμα αυτό είναι, πως ακόμα και υψηλόβαθμο στέλεχος της κυβέρνησης την εβδομάδα που πέρασε, εξέφρασε την ανησυχία του πως υπάρχει κίνδυνος να μην επιτευχθεί ο στόχος.

Θα πρόκειται, όπως αντιλαμβάνεται κανείς, για μία πολύ μεγάλη αποτυχία, όχι μόνο στο σκέλος το οικονομικό, αλλά και στο πολιτικό, αφού ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι πολύ πιθανό να πυροδοτήσει εξελίξεις, που ξεκινούν από την αλλαγή υπουργών μέσω ανασχηματισμού ή παραιτήσεων ή ακόμα και πρόωρη προκήρυξη εκλογών με αίτημα το οποίο θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα η προσφυγή στις κάλπες για να αντιμετωπιστεί η επιθετικότητα και η επιμονή των δανειστών για τη λήψη πρόσθετων μέτρων.

Το σίγουρο είναι πως οικονομικά οι πολίτες δεν αντέχουν πρόσθετα εισπρακτικά μέτρα, όπως έδειξε και η φοροδοτική κόπωση, που παρατηρήθηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ενώ και η κυβέρνηση δεν αντέχει πολιτικά να λάβει νέα μέτρα.

Ενδεχομένως, θα μπορούσε να αντέξει μέτρα, τα οποία “ακουμπούν” το κράτος και τις δαπάνες του δημόσιου τομέα και ιδίως των διαφόρων οργανισμών και επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Πολιτικά τέτοια μέτρα, όχι μόνο θα ήταν διαχειρίσιμα, αλλά ενδεχομένως να είχαν και θετικό πρόσημο για την κυβέρνηση, αφού πρόκειται για παρεμβάσεις, που θα επικροτούσε η υπόλοιπη κοινωνία και κυρίως οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, που έχουν δεχθεί τα σκληρότερα πλήγματα με τη μείωση μισθών, την ανεργία και τη μείωση των συντάξεων στα χρόνια της κρίσης.

Καθοριστικός μήνας πάντως για τις εξελίξεις στο μέτωπο των εσόδων και γενικότερα του προϋπολογισμού είναι ο Σεπτέμβριος. Θα πρόκειται για το μήνα βαρόμετρο, αφού οι φορολογούμενοι, θα κληθούν να πληρώσουν τη δεύτερη δόση του φόρου εισοδήματος μαζί με την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ.

Θα πρόκειται για ένα πολύ κρίσιμο κρας τεστ για τη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών.

Αλλά εκτός από τον προϋπολογισμό, το δεύτερο τεράστιο πρόβλημα, που ενδεχομένως πυροδοτήσει εξελίξεις είναι η τρίτη αξιολόγηση που αναμένεται να ξεκινήσει τον Οκτώβριο.

Εδώ ο κίνδυνος είναι να καθυστερήσει η αξιολόγηση, να δημιουργηθεί κλίμα έντασης, αβεβαιότητας και ανασφάλειας και να επηρεαστεί η πορεία της οικονομίας, οι ρυθμοί της ανάπτυξης και επομένως και ο πολύ κρίσιμος τομέας των εσόδων, οποίος εξαρτάται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό από το ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας.

Στο Eurogroup μπορεί να εξέφρασαν την ευχή να τελειώσει η δεύτερη αξιολόγηση το αργότερο το Δεκέμβριο, όμως ο άγνωστος Χ στην εξίσωση είναι το ΔΝΤ, το οποίο θέτει πολλά ζητήματα.

Πέρα από τα εργασιακά που βρίσκονται στην ατζέντα, το Ταμείο θέτει ζήτημα αξιολόγησης του δανειακού χαρτοφυλακίου των ελληνικών τραπεζών. Το αίτημα αυτό απορρίπτουν η κυβέρνηση, η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (μάλιστα ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Μπενουά Κερέ την Παρασκευή με μία πολύ σαφή δήλωση τόνισε πως ο μόνος αρμόδιος να αποφασίσει γιά αυτό το θέμα είναι η ΕΚΤ και ειδικότερα η αρμόδια διεύθυνση, δηλαδή ο SSM που εποπτεύει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα), οι μέτοχοι των τραπεζών και οι τραπεζίτες.

Το δεύτερο μεγάλο ¨αγκάθι” που θα θέσει το ΔΝΤ είναι η λήψη πρόσθετων μέτρων και αν η εκτέλεση του προϋπολογισμού, συνεχίσει να είναι προβληματική στο σκέλος των εσόδων και τους επόμενους μήνες, τότε η πίεση του ΔΝΤ για τη λήψη πρόσθετων μέτρων θα είναι αφόρητη και οι διαπραγματεύσεις το λιγότερο θα καθυστερήσουν με συνέπειες που ήδη προαναφέραμε.

Ελληνες, αλλά και Ευρωπαίοι, προσπαθούν να βάλουν φραγμούς στις απαιτήσεις του ΔΝΤ, όμως δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι το Ταμείο θα διακινδυνεύσει το κύρος του για δεύτερη φορά, ύστερα από το φιάσκο της προηγούμενης εκτίμησης τους πρώτους χρόνους της εμπλοκής του, ότι το χρέος είναι βιώσιμο.