Eretiki κριτική για την ταινία “Ο Κύριος Χολμς”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Κάτι ανθρώπινο, πριν από το κείμενο της ταινίας.

Οι τέχνες αποτελούν την ιδανικότερη φωνή της έκφρασης των ανθρώπινων συναισθημάτων. Κυρίως, διότι αφορούν μια εξωτερίκευση προβληματισμών από ένα ανθρώπινο πλάσμα, απευθυνόμενη στον εσωτερικό κόσμο ενός άλλου, ίδιου όντος.   Σε αυτή την προσπάθεια ενσυναίσθησης δηλαδή, γίνεται μια αμφίδρομη ψυχική ανατροφοδότηση. Συνήθως οι καλλιτέχνες που οδεύουν προς αυτό το σκοπό αναδεικνύουν το ταλέντο και την αγνότητα των προθέσεών τους. Όμως, για κάποια γεγονότα που υπερβαίνουν τη ροή της φυσιολογικής ζωής, οι τέχνες δεν μπορούν από μόνες τους να παίξουν το ρόλο της ψυχαγωγίας. Η δύναμη, πηγάζει αντίστροφα τώρα από τον ίδιο τον άνθρωπο, εκείνον που μέχρι πρότινος ήταν αποδέκτης.

Τα τραγικά γεγονότα της 23 Ιουλίου του 2018 είναι αδύνατον να ξεχαστούν. Είναι όμως δυνατόν με το χρόνο και με την ψυχική ισχύ, που έχουν μέσα τους μόνο οι άνθρωποι, οι οποίοι επλήγησαν από αυτά, να απαλυνθούν. Για εκείνους και για τη σοκαρισμένη κοινή γνώμη, δυστυχώς οι τέχνες θα παίξουν για κάποιο χρονικό διάστημα ένα ρόλο εφαρμογής, ώστε απλά να ξεχαστεί το μυαλό. Σε τέτοιες στιγμές λοιπόν, αυτές τις ημέρες του Αυγούστου, προτείνουμε την παρακάτω ταινία, παρότι είναι εξαιρετική, αρχικά για έναν τέτοιο σκοπό. Σε κάποιους ενδέχεται να δώσει περισσότερα, χωρίς να είναι κακό κάτι τέτοιο.

Αναφέρουμε, πως υπάρχει μία σύντομη σκηνή, περιγράφοντας τη συγκεκριμένη τοποθεσία της Χιροσίμα, δύο χρόνια μετά τον πυρηνικό όλεθρο. Διευκρινιστικά, για να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις, έχουμε καθήκον να τονίσουμε ότι: Αν και είναι στην πραγματικότητα ένα τελείως διαφορετικό, μα επίσης τραγικό συμβάν, επισημαίνουμε ότι δεν υπήρχε ποτέ η περίπτωση να επιλεγεί με αυτό το κριτήριο η προτεινόμενη ταινία (εξάλλου, η θεματική της καταπιάνεται εμφανώς με άλλους προβληματισμούς). Έτσι, επειδή ίσως να υπήρχε σοβαρή πιθανότητα μιας αφύπνισης άσχημων μνημών σε κάποιον, τον πληροφορούμε για αυτή τη μεμονωμένη σκηνή, ώστε να μην αιφνιδιαστεί εξαιτίας της.

ΣΕΝΑΡΙΟ: Η ιστορία διαδραματίζεται το έτος 1947. Συναντούμε αρχικά τον φημισμένο ντετέκτιβ, κύριο Sherlock Holmes, επί βρετανικού εδάφους. Κατά μία μυστήρια εξέλιξη, επιστρέφει στη Γηραιά Αλβιώνα, έπειτα από ένα μακρινό ταξίδι εκτός συνόρων. Ο διαβόητος αποκωδικοποιητής δυσεπίλυτων γρίφων, με κύριο αντικείμενο την ανθρώπινη συμπεριφορά, αυτή τη φορά βρίσκεται στη δύση του βίου του. Είναι πλέον 93 ετών και έχει αποσυρθεί από το ασυνήθιστο επάγγελμα, που με τόση μαεστρία -προς έκπληξη συνεργατών και αντιπάλων- ασκούσε. Αποκαλύπτεται, πως η αγγλική επαρχία αποτελεί το καταφύγιο της καθημερινότητάς του τα τελευταία 30 χρόνια και όχι η περίφημη Baker street του Λονδίνου. Η μελισσοκομία, ως ενασχόληση αλλά και μελέτη ενός οργανωμένου τμήματος σε ένα οικοσύστημα, αφορά εδώ και δεκαετίες τη μόνη κοινωνική δομή, την οποία εκείνος επιτηρεί με ενδιαφέρον. Ωστόσο, η καινούργια οικονόμος κυρία Munro με το μικρό γιο της, Roger, πρόκειται να επηρεάσουν αυτή τη χρόνια απομόνωση.

Η κυκλοθυμική περσόνα του Sherlock αυτή τη φορά, ενεργοποιείται από μια πρωτόγνωρη για την ιδιοσυγκρασία του, αδυναμία εκ των έσω: Η μνήμη του, δυστυχώς αποδεικνύεται ότι τον απατά αρκετές φορές. Βεβαίως, ο ίδιος χρειάζεται συγκεκριμένες, πολύτιμες αναμνήσεις, για να επανεξετάσει μια υπόθεση προ 30 περίπου ετών.  Ήταν μάλιστα η τελευταία του. Αποτυπώθηκε τότε, έχοντας μια παραποίηση γεγονότων, από τον John Watson, όπως συνηθιζόταν άλλωστε κατά την καταγραφή των κατορθωμάτων του ντετέκτιβ, με σκοπό τη δημόσια υπό προστιθέμενη γοητεία ανάγνωση, έχοντας έτσι αρκετή δόση μυθοπλασίας. Όμως, η καταγραφή υπήρξε μεν εμποτισμένη με μελάνι γόνιμης φαντασίας, μα και αποκρύπτουσα την αληθινή μαρτυρία δε -για πρώτη και τελευταία φορά- σε ό,τι αφορά την πραγματική κατάληξη της υπόθεσης. Εξαιτίας κάποιου λόγου, σχετιζόμενου με την αυτοεξορία του Sherlock. Για την ακρίβεια, ο Holmes ξέρει ότι η λύση της, κάποτε του ήταν γνωστή. Όμως δεν μπορεί να θυμηθεί το τέλος της! Η εικόνα μιας νέας γυναίκας ταξιδεύει στον ανήσυχό του νου… Το πρόσφατο και λίγων ημερών ταξίδι στη μακρινή Ιαπωνία, με το κατ’ ευφημισμόν θεραπευτικό για τη μνήμη άνθος, Zanthoxylum Piperitum (ξανθόξυλο), προτεινόμενο από τον παράξενο καινούργιο φίλο του ντετέκτιβ, κύριο Tamiki Umezaki, θα αποδειχτεί ως συνδετικός κρίκος, όπως δεν φανταζόταν ποτέ ο μοναχικός ερευνητής μυστηρίων.  

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Η ταινία ξεκινά έχοντας ένα απόλυτα μαύρο φόντο, ενώ αναγράφεται ο τίτλος “Mr Holmes” με άσπρα γράμματα, καθώς το όνομα αυτό είναι συνυφασμένο με τη διαλεύκανση των υποθέσεων. Ακούμε μια “ανήσυχη” μηχανή τρένου και αμέσως μετά διακρίνουμε τον ατμό αυτής να μας διαπερνά, με την αμαξοστοιχία να αποκαλύπτεται από μακρινή οπτική απόσταση. Από το παράθυρο ενός βαγονιού παρατηρείται να περιφέρεται στο τζάμι, από την εσωτερική πλευρά, ένα έντομο που μοιάζει με σφήκα ή μέλισσα.  Ένα μικρό αγοράκι ασχολείται πολύ με το έντομο. “Δεν θα έπρεπε να το κάνεις αυτό” λέει ο σκυθρωπός 93χρονος συνεπιβάτης, Sherlock. Δηλαδή, να σκοπεύει ένα χτύπημα στο τζάμι. “Πώς ξέρατε ότι αυτό θα έκανα;” λέει ο μικρός. Η μητέρα δίπλα στο παιδί αναφέρει, ότι ο γιος της αγαπά τις μέλισσες. Ο Holmes αφήνει τον πρώτο με την απορία, αλλά εξηγεί και στους δύο, ότι αυτό το έντομο είναι σφήκα, συνεπώς κάτι τελείως διαφορετικό από μέλισσα. Ο ντετέκτιβ συνεχίζει το ταξίδι του κατεβαίνοντας από το σταθμό του τρένου, υπό το θαυμασμό μιας κυρίας για τις πολυπληθείς επιλύσεις των πεπραγμένων του, μεταφερόμενος με αμάξι πλέον, πηγαίνοντας προς την αγγλική επαρχία. Εντός του οχήματος, όντας στην πίσω θέση ως επιβάτης, κρατά ένα κουτί. Τα ονόματα των συντελεστών εξακολουθούν να παρελαύνουν στο τοπίο της βρετανικής εξοχής, σε μια πολύ όμορφη διαδρομή του αυτοκινήτου και του φακού, ακόμη και κάτω από μικρές αψίδες, μέχρι το σημείο της κατοικίας του. Εκεί θα συναντήσουμε την αγαπημένη του ενασχόληση, τη μελισσοκομία, η οποία συνοδεύεται από μια αντίστοιχη ενδυμασία. Αλλά και την αρχικά σύντομη παρουσία της κυρίας Munro, της καινούργιας οικονόμου, όπως και του μικρού γιου της, Roger. Στα διαμερίσματα του Sherlock, μέσα σε μια μεγάλη ντουλάπα  με πληθώρα συρταριών και ένα ευρύχωρο, κύριο, κεντρικό τμήμα, ο ίδιος θα τοποθετήσει εκείνο το κουτί, που έφερε μαζί του από το ταξίδι. Εμπεριέχει ένα ιαπωνικό φυτό, το οποίο φαίνεται να προσέχει εκείνος ως πολύτιμο, μα περισσότερη σημασία δίνει τελικά στο ήδη υπάρχον στο έπιπλο, μαζί με κάποια έγγραφα, μικρό, ασπρόμαυρο, πορτρέτο μιας νέας γυναίκας.

Εξαιτίας της τελευταίας, ο ίδιος θα εστιάσει σε αυτά τα χειρόγραφα με περιεχόμενα πρόσφατων, δικών του σημειώσεων. Αναπόφευκτα, οι θεατές θα οδηγηθούν σε μια συνειρμική αφήγηση, με τη φωνή του Holmes να εφάπτεται πλέον με τις εικόνες της Baker Street περίπου 30 χρόνια πριν, δηλαδή μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σωστά λοιπόν, παρατηρούνται να κυριαρχούν ακόμα άλογα με άμαξες στο δρόμο, έξω από το παράθυρο του ώριμου μεσήλικα τότε, Άγγλου. Παρουσιάζεται μια ειδική εκδοχή, πως η διάσημη διεύθυνση κατοικίας του αστυνομικού δυναμικού διδύμου με αριθμό 221B, ήταν καθαρά μια παραπλάνηση των ιστοριών του Watson, προκειμένου να αποφεύγουν τους ενοχλητικούς τουρίστες. Γίνεται γνωστό, ότι ο John Watson σκόπευε να παντρευτεί και για αυτό το λόγο έφευγε από το διαμέρισμα του συνεργάτη του, ακριβώς λίγο πριν εκείνος αναλάβει την τελευταία του υπόθεση. Μέσα στο δωμάτιο, φαίνεται μόνο η παρουσία του ντετέκτιβ και ενώ διακόπτεται η αφήγηση, ακούγεται σε πραγματικό χρόνο η φωνή του, καλωσορίζοντας τον ενδιαφερόμενο πελάτη, παρατηρώντας πως κατόρθωσε να ανακαλύψει τη σωστή διεύθυνση.

Μεταφερόμαστε πάλι 30 χρόνια μετά, με τον βετεράνο εξιχνιαστή μυστηρίων να διαβάζει μια φράση, καταδεικνύουσα την επισήμανση του ιδίου, στον τότε πελάτη, ότι γνωρίζει πως εκείνος ήρθε εξαιτίας μιας υπόθεσης με θέμα τη σύζυγό του.  Αγνοεί ωστόσο τη συνέχεια της εξέλιξης, λόγω απώλειας μνήμης. Κάτι προσέχει επάνω στα χειρόγραφα. Αργότερα μεταφέρει στο μικρό Roger πως δεν έπρεπε να τα διαβάσει. Ο μικρός νιώθει θαυμασμό και τον ρωτά πώς μπορεί και αναγνωρίζει στους ανθρώπους, κοιτάζοντάς τους μόνο μια φορά, που βρίσκονταν και τι έπραξαν. Του εξηγεί. Όμως η επόμενη απορία κρύβει μια δύσκολη απάντηση. Δεν μπορεί να θυμηθεί γιατί σταμάτησε να γράφει την ιστορία. Τώρα, η κάμερα περιγράφει ανά μέσης ταχύτητας καρέ, την ανήσυχα λυπημένη όψη της έκφρασης του προσώπου του και τη ζωντανή ανάμνηση μιας νέας γυναίκας με πορτοκαλί καπέλο, ερχόμενη όλο και πιο κοντά στο νου του. Μοιάζει με την εικόνα του πορτρέτου. Με αυτόν τον εύστοχο τρόπο στην πραγματικότητα, αρχίζει και ξετυλίγεται η πρωτοφανής, αληθινή κατάληξη της ιστορίας. Διότι διακρίνεται πλέον, ότι δεν είναι η μόνη αιτία τα γηρατειά για τη συγκεκριμένη απώλεια μνήμης, μα κυρίως η οδυνηρή υπενθύμιση των γεγονότων της εν λόγω υπόθεσης.

Η χρονική μεταφορά από το 1947 στο 1918 θα επαναληφθεί επίσης με πολύ κομψό τρόπο, σχεδόν σαν να παρεισδύουν οι αναμνήσεις εκ του φυσικού στο μυαλό των θεατών. Η οπτική επαφή με τα χειρόγραφα και τη φωτογραφία θα πυροδοτήσει περισσότερες αναμνήσεις στον ηλικιωμένο Sherlock. Ο ντετέκτιβ θα μοιραστεί την ιστορία με το μικρό Roger και κάποιες φορές θα αναβιώνουν στο έργο οι χαρακτήρες της ιστορίας, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης από το παιδί πλέον, διαβάζοντας την ιστορία ιδιωτικά όμως. Έτσι, υπάρχει διαμέσου της εμπιστοσύνης η αφετηρία μιας αγνής φιλίας ανάμεσα τους ή για την ακρίβεια  μια επίτευξη συγγενικής σχέσης παππού και εγγονού, καθώς ακόμη και πατρικού προτύπου, εφόσον ο Roger έχασε τον πατέρα του στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, λόγω του χάσματος της μεταξύ τους ηλικίας, ο Holmes κάθε φορά που προσθέτει σελίδες, δίνει στο μικρό αγόρι αρχικά να διαβάσει μόνος του την συμπλήρωση αυτών στην ιστορία, υποδηλώνοντας έτσι στο έργο σκηνοθετικά τη μεταξύ τους απόσταση εμπειριών ζωής. Κάποια στιγμή θα μοιραστεί λεκτικά τους προβληματισμούς του για την εξέλιξη της υπόθεσης (μετά την πολλή γρήγορη σκηνή του μπάνιου στη θάλασσα, επιστρέφοντας προς το σπίτι).

Μα ο δρόμος της υπενθύμισης βρίσκεται σε ένα ατομικό νοητικό μονοπάτι. Όμως μεταφορά αναμνήσεων θα γίνει και για μια μακρινής αποστάσεως επίσκεψη, μία εβδομάδα πρωτύτερα, μόλις ο ιδιόρρυθμος Βρετανός είχε φιλοξενηθεί στην Ιαπωνία και συγκεκριμένα από τον κύριο Tamiki Umezaki. Αυτή η πρόσφατη συνάντηση, θα στριφογυρίσει επίσης ανήσυχα στον προβληματισμένο νου του Sherlock. Παίζοντας σημαντικό ρόλο, όπως και η διαφορά φυσιολογίας μεταξύ μέλισσας και σφήκας ή μυθοπλασίας και αλήθειας. Ως είθισται σκηνοθετικά σε τέτοιες περιπτώσεις, η συνειρμική αφήγηση θα χρησιμοποιηθεί προς το τέλος, έχοντας μια αμοιβαία ακολουθία της αντίστοιχης αρχικής, με τη φωνή του αφηγητή να εντάσσεται ξαφνικά μέσα στην εξέλιξη των στιχομυθιών της πλοκής και να καταλήγει στο 1947, όπου ο ίδιος γράφει όσα θυμήθηκε.

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ:

IAN McKELLEN: Ως Sherlock Holmes 93 και 63 ετών αντίστοιχα. Κατ’ αρχάς το 2014 που έγιναν τα γυρίσματα (το 2015 προβλήθηκε στις αίθουσες) της ταινίας, η αληθινή του ηλικία ήταν 75 ετών.

 Ηλικιωμένος Sherlock (93 ετών): Είναι τόσες πολλές οι λεπτομέρειες που χρησιμοποίησε ο ηθοποιός και αληθινά εύστοχες. Το φόρτε του για αυτή την ενσάρκωση, είναι η υποκριτική μύηση των σταδίων ενός ταλαιπωρημένου ηλικιωμένου. Τα τρεμάμενα χέρια, η κουρασμένη, αλλοιωμένη φωνή, το ασθενές βάδισμα ακόμη και με το απαραίτητο μπαστούνι, οι εκφράσεις του προσώπου στις απλές συναναστροφές, είναι μόνο τα πρώτα δείγματα για την εξαιρετικά πειστική ερμηνεία του. Έπειτα κατά τη διάρκεια της πλοκής θα χρησιμοποιήσει αντιθέσεις, όπως το ότι ένα κοφτερό μυαλό αντιμετωπίζει το σαμποτάζ της ανθρώπινης φύσης, καθώς η απώλεια μνήμης απειλεί τη νοητική του ύπαρξη. Θυμώνει, μα πολεμά! Πεισμώνει με το γιατρό, μόλις ο τελευταίος κάνει μια πρώτη διάγνωση για την κατάσταση του Sherlock. Αλλά συμπεριφέρεται και σαν ενοχικός ασθενής ή μικρό παιδί κάνοντας χιούμορ μαζί του (για το ημερολόγιο καταγραφής των στιγμών απώλειας μνήμης). Επιπλέον, ακόμα και σε αυτήν την κατάσταση ο Holmes αντιμετωπίζει το σκοτεινό του παρελθόν, το οποίο αναμένεται να επανέλθει στη θύμησή του. Και αυτή ήταν η δύσκολη αποστολή του ηθοποιού. Δηλαδή, ενώ φαίνεται ο χαρακτήρας να αποφεύγει τις οδυνηρές αναμνήσεις λόγω επερχόμενης άνοιας, εκείνες εμφανίζονται όταν αυτός δε θέλει (τον ρωτά ο Roger στον κήπο, γιατί δεν συνέχισε να γράφει την ιστορία και εκεί πετυχαίνει μια έκφραση, που περιγράφει έναν άνθρωπο, τον οποίο επισκέφτηκε η αμείλικτη αλήθεια) και το αντίθετο (μπερδεύει την υπόθεση του Kelmot με τη συνάντηση του Umezaki, χρησιμοποιώντας ένα ύφος καθολικής παραίτησης).

Μεσήλικας Sherlock (63 ετών): Εμφανής η αντίθεση με τον παραπάνω ρόλο. Είναι πιο νέος. Χρωματίζει τη φωνή του. Έχει απόλυτη πνευματική διαύγεια, ενώ χρησιμοποιεί το μπαστούνι με άψογο στιλ καθαρά για λόγους φινέτσας, όπως κάνουν οι πραγματικοί gentlemen. Στην ερμηνεία δεν λείπει το στοιχείο της αυτοπεποίθησης, αλλά με την έννοια της εμπιστοσύνης στις νοητικές δυνάμεις του. Καταφέρνει να αποδιοργανώσει την κυρία Shermer. Να γοητεύσει τη νεότερη κυρία Kelmot, δημιουργώντας αρχικά έναν ευδιάθετο χαρακτήρα αγνώστου ταυτότητας (μέχρι να επιβεβαιώσει κάτι εκείνη) και αποκαλύπτοντας έπειτα την αληθινή,  απρόβλεπτη, ιδιοσυγκρασία του.

Για έναν ηθοποιό, του οποίου το υψηλό επίπεδο υποκριτικής είναι γνωστό, αναφέρουμε ότι πρόκειται για μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του!  

LAURA LINNEY: Ως οικονόμος του Sherlock, κυρία Munro: Είναι πραγματικά σημαντική η συμμετοχή της στο έργο. Αναπαριστά με εύστοχο τρόπο την εργαζόμενη, μη μορφωμένη χήρα με το ανήλικο παιδί. Αναλαμβάνει να διαχειριστεί τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του Holmes, αλλά τον συμπαθεί κιόλας. Ζηλεύει όμως, επειδή εκείνος περνά περισσότερο χρόνο με τον Roger, υποκλέπτοντας από εκείνη το θαυμασμό του παιδιού της. Η ανησυχία διαγράφεται διαρκώς στο πρόσωπό της για το μέλλον του Roger.

MILO PARKER: Υποδυόμενος το μικρό Roger: Σε μικρή ηλικία καταγράφει μια αξιοπρόσεκτη ερμηνεία. Τραβά την προσοχή του κοινού, όταν συντονίζεται με την υποκριτική του Ian McKellen και της Laura Linney.

ΗΑΤΤΙΕ ΜΟΡΑΗΑΝ: Στο ρόλο της Ann Kelmot (κυρίας από το παρελθόν με το πορτοκαλί καπέλο): Όλη η απόγνωση της συζύγου του Kelmot περιγράφεται τόσο πειστικά στο πρόσωπό της, κάνοντας τους θεατές να απορροφήσουν τη σκοτεινή μελαγχολία της. Ως επισκέπτρια της μνήμης του έμπειρου ντετέκτιβ, χωρίς να μιλήσει, δημιουργεί αθόρυβα ένα μυστήριο. Όπως και με τις κινήσεις της, μόλις την παρακολουθεί ο πρώτος. Πραγματικά όμορφη ερμηνεία!

NICHOLAS ROWE: Ως Sherlock Holmes της μυθοπλασίας του cinema: Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα συμμετοχή, καθώς ο συγκεκριμένος ηθοποιός είχε υποδυθεί το 1985 τον ευφυή εξιχνιαστή μυστηρίων σε νεαρότερη ηλικία, στην ταινία Young Sherlock Holmes του Barry Levinson. Εδώ αναλαμβάνει να ενσαρκώσει έναν ηθοποιό, που υποδύεται τον Sherlock στη χώρα της κινηματογραφικής μυθοπλασίας, όπως εθεωρείτο δηλαδή από την κοινή γνώμη. Τα πήγε πολύ καλά.

ROGER ALLAM: Στο ρόλο του Dr. Barrie, γιατρού του Holmes: Ναι. Με ελάχιστες σκηνές κατορθώνει να παρουσιάσει ένα χαρακτήρα, ο οποίος δείχνει πως είναι αρκετό καιρό ο προσωπικός γιατρός του Sherlock. Έχει μάθει τις παραξενιές του, μα γνωρίζει τον τρόπο μετάδοσης της πειστικότητας των ιατρικών συμβουλών, ώστε εφαρμόζοντάς τες να βοηθηθεί ο Holmes, παρά τη χρόνια ξεροκεφαλιά που τον συντροφεύει.

SARAH CROWDEN: Ως κυρία Hudson: Έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν, ότι στους ηθοποιούς αρκεί και μόνο μία σκηνή, προκειμένου να μεταφέρουν την αύρα του ρόλου τους. Η έκφραση φρίκης στο πρόσωπο της ηθοποιού, μόλις ο Thomas Kelmot μιλά απάνθρωπα για τις δύο αποβολές εμβρύων της συζύγου του, περιγράφει τις δυνατότητές της.

ΕΠΙΤΥΧΗΣ Ή ΑΝΕΠΙΤΥΧΗΣ Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ, ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΩΝ:

Το σενάριο είναι βασισμένο στη νουβέλα A slight trick of the mind του Mitch Cullin, η οποία έχει παρόμοια θεματική. Τη μεταφορά του σεναρίου, προσαρμοσμένου στις απαιτήσεις της ταινίας, ανέλαβε ο Jeffrey Hathcer. Πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό, από ότι έχουν συνηθίσει οι φίλοι του γνωστού φανταστικού ήρωα αστυνομικών μυστηρίων. Ο Holmes είναι ηλικιωμένος, έχει αποσυρθεί τα τελευταία 30 χρόνια στην αγγλική επαρχία και τον ταλαιπωρεί σιγά σιγά η αναπόφευκτη άνοια του κύκλου της ζωής. Η ιερή συμμαχία της συνεργασίας με τον John Watson έχει σπάσει εδώ και δεκαετίες, ενώ στη θέση της κυρίας Hudson, σε αυτή την τοποθεσία, μετά από αρκετές στη θέση της,  είναι η καινούργια οικονόμος κυρία Munro. Ο μικρός της γιος Roger, όντας πολύ έξυπνος για την ηλικία του, θα κερδίσει την εμπιστοσύνη του Sherlock και στην ουσία θα αποτελέσει ένα νέο συνεργάτη, στη θύμηση  όμως, της επίλυσης μιας παρελθοντικής υπόθεσης. Τα κείμενα είναι όμορφα γραμμένα και περιγράφουν σωστά τον κάθε χαρακτήρα. Το στοιχείο του χιούμορ υπάρχει κάποιες φορές, μα όσο χρειάζεται (ο Holmes αστειεύεται με τον γιατρό του για την τεχνική καταγραφής της εκάστοτε στιγμής απωλειών μνήμης ή ο Roger χρησιμοποιεί το χιούμορ, ως προς το προσδόκιμο όριο ζωής του Sherlock, μόλις επιστρέφουν από τη θάλασσα κ.α.). Ωστόσο, η υπόθεση δεν περιορίζεται σε αγγλικό έδαφος, καθώς γίνεται αναφορά για ένα τελευταίο ταξίδι του ντετέκτιβ στη μακρινή Ιαπωνία. Μάλιστα δε, σε αυτό το ταξίδι συναντά χρονολογικά, δύο έτη μετά, τα συντρίμμια της ιστορικά αληθινής πυρηνικής καταστροφής από ατομική βόμβα, της Χιροσίμα. Το μόνο παράξενο σημείο (;;!) είναι ότι ο Sherlock με τον Umezaki ανασύρουν από τις στάχτες της Χιροσίμα το Χίρε Σάνσο (άνθος ξανθόξυλου), ενώ στην πραγματικότητα το όλο τοπίο κανονικά θα ήταν ραδιενεργό! Κατά τα άλλα, η πλοκή του μυστηρίου εξελίσσεται με ενδιαφέροντα, αλλά και ιδιαίτερα ανθρώπινο τρόπο.

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Bill Condon. Αρχικά γίνεται μια αναφορά, πως η ιστορία που περιγράφει την τελευταία υπόθεση συνέβη πριν από περίπου 30 χρόνια. Έπειτα μονίμως ακούμε τον βετεράνο ερευνητή να αναφέρει τη διαφορά των 35 ετών. Όμως επειδή, ως θεατές έχουμε δει το ημερολόγιο, που προσέφερε ο γιατρός στον 93χρονο, να αναγράφει το έτος 1947, με συγκεκριμένες ημερομηνίες χωρίς να έχουν συμπληρωθεί ακόμη, οδηγούμαστε αναγκαστικά στο συμπέρασμα ότι πράγματι είχε τελειώσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1918) όταν ανέλαβε την τελευταία του υπόθεση (καθότι ο ίδιος το αναφέρει τοποθετώντας την χρονικά τότε), λόγω ειρηνικής διαβίωσης στην καθημερινότητα των πολιτών. Συνεπώς, λόγω της απώλειας μνήμης επηρεάζεται η κρίση του, προσθέτοντας πέντε χρόνια. Ο John Watson αποτελεί πλέον μια σεβαστή φιγούρα του παρελθόντος για τον Sherlock. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία η εικόνα του προσώπου, αλλά οι σημαντικές του πράξεις. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο φακός δεν θα εστιάσει ποτέ στη φυσιογνωμία του, στη διάρκεια της αφήγησης του Holmes. Όμως μέσα από ένα κράμα του γιατρού Barrie και του μικρού Roger, η παρουσία του John Watson παραμένει ζωντανή. Και αυτό γιατί ο John ήταν γιατρός στο επάγγελμα έχοντας παράλληλα χιούμορ, αλλά υπήρξε και εγκάρδιος φίλος, ανησυχώντας για την υγεία του Sherlock. Ήταν όμως και ένας ευφυής, πρόθυμος πάντα συνεργάτης, στις ασυνήθιστα μυστηριώδεις υποθέσεις του παράξενου φίλου του.

Είναι όμορφος ο τρόπος της σύνδεσης των αναμνήσεων του πρωταγωνιστή. Όντας σε έναν κήπο στο σπίτι του στην επαρχία, θα θυμηθεί ότι προ 30 χρόνων, συνάντησε σε έναν άλλο κήπο της πρωτεύουσας μια ενδιαφέρουσα, αλλά σε τραγική κατάσταση γυναίκα. Μόλις προσπαθήσει να θυμηθεί αργότερα, εκείνη θα φύγει περπατώντας μακρυά από την ασθενή μνήμη του. Ενώ όταν γίνει ξεκάθαρη η αλήθεια, η σκηνή είναι από τις πιο αξιομνημόνευτες της ταινίας. Για την επιτυχία της ταινίας ευθύνεται βεβαίως και ο Tobias A. Schliessler, αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση φωτογραφίας. Το τρίπτυχο των αντιθέσεων, μέλισσας # σφήκας, λογικής # φαντασίας και αλήθειας # μυθοπλασίας έχοντας το Sherlock ως μόνιμο υποστηρικτή των πρώτων (με μία εξαίρεση), θα οδηγήσει το κοινό με αριστοτεχνικό τρόπο στη λύση, δίχως άσκοπα επιτηδευμένες πολυπλοκότητες.  Εύστοχη, η σκηνοθετική ειρωνεία της εμφάνισης του κινηματογραφικού ομοιώματος του Holmes, ενώ ο αληθινός παρακολουθεί την προβολή του. Καθώς και η φαντασιόπληκτη εντύπωση της κοινής γνώμης για το άτομό του, φτάνοντας μέχρι τα πέρατα της Ασίας.

Πρωτότυπη, η εμφάνιση του αληθινού πρώτου βιβλίου των ιστοριών του ντετέκτιβ (από τον κύριο Umezaki) με τίτλο -A study in scarlet- αλλά αντί του ονόματος του πραγματικού συγγραφέα Sir Arthur Conan Doyle, διακρίνουμε εκείνο του Watson στην ταινία. Είναι έξυπνη αυτή η πινελιά, επειδή στο πραγματικό βιβλίο ο Watson παρουσιάζεται ως αφηγητής, ξεκαθαρίζοντας αρχικά πως πρόκειται για πραγματικά γεγονότα. O σκηνοθέτης ασχολείται πολύ με το τρένο ως μεταφορικό μέσο και λίγο με τα αμάξια. Δεν περιγράφει άλλο τρόπο μεταφοράς από και προς την Ιαπωνία, πράττοντας ορθά καθώς ιστορικά τα επιβατικά αεροπλάνα μεγάλων αποστάσεων εμφανίστηκαν από το 1957. Στο εναέριο τρένο της Ιαπωνίας διακρίνεται αλλιώτικος καπνός από ότι αντίστοιχα στην Αγγλία, καταδεικνύοντας μηχανή με διαφορετική καύση. Αφήνει λοιπόν σκηνοθετικά στη φαντασία του θεατή τον τρόπο της μεταφοράς διαδεχόμενων ηπείρων, κερδίζοντας παράλληλα χρόνο. Όμως η πρόθεση του πιθανόν να αφορά την επίγεια (ή πιο κοντά σε αυτήν εν πάση περιπτώσει) είσοδο σε μια άλλη χωρά και κουλτούρα, παρατηρώντας την μέσα από την ξεχωριστή οπτική γωνία του τρένου. Εξάλλου, το ίδιο μέσο θα παίξει και ένα διαφορετικό ρόλο στην ιστορία. Ακόμα, παρατηρείται το κλασικό στοιχείο της εσφαλμένης εντύπωσης, πως χρησιμοποιώντας ο Sherlock παραισθησιογόνες μεθόδους, θα αφυπνίσει το υποσυνείδητό του, ώστε να έρθει πιο κοντά στη λύση.

Τόσο σε Αγγλία, όσο και στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, σκηνοθετικά θίγονται μέσω της ενδυμασίας οι σκληρές ταξικές διαφορές των κοινωνιών. Μέσω της δυσπιστίας του Roger για το επάγγελμα της μητέρας του, η αναφορά αυτή για την αγγλική κοινωνία επανέρχεται πιο δυναμικά. Τέλος, μέσα στην πλοκή των ηρώων τα απομεινάρια της τραγικής καταστροφής της Χιροσίμα μαζί με τις μετέπειτα δερματικές παθήσεις των κατοίκων, περιγράφουν συνοπτικά πως τέτοια φαινόμενα είναι αδύνατον να μην ενδιαφέρουν και επηρεάζουν την παγκόσμια κοινή γνώμη. Μάλιστα, μέσω της ευαισθησίας και ευθιξίας στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή Sherlock, διακρίνεται μια εμφανής κινηματογραφική τοποθέτηση επί του θέματος, από έναν Αμερικανό σκηνοθέτη. Μία λίγο αλλιώτικου τύπου έκφραση από τον ίδιο ρόλο, υπάρχει και για το ευαίσθητο θέμα της αποβολής των εμβρύων, καθότι ο Holmes συμπάσχει με την κυρία Hudson, για την ανεκδιήγητη συμπεριφορά του Thomas Kelmot.  

Οι ερμηνείες με εξαίρεση την εμφανή υπεροχή του πρωταγωνιστή, έχουν μια διακριτικού τύπου γοητεία. Σαφώς όταν εκείνος είναι 93 χρόνων, οι υπόλοιποι συμπληρώνουν μαζί του ένα ρεαλιστικό κάδρο. Και πραγματικά εξαιτίας αυτού του λόγου ξεχωρίζει η ταινία. Δηλαδή εστιάζει στην πραγματική δύναμη του Sherlock: Τη νοητική! Προερχόμενη από την αυθεντική ευφυΐα και υπερασπιζόμενη την απεριόριστη προσπάθεια προσέγγισης της ανθρώπινης διανόησης.

Ξεκάθαρα επιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας, ερμηνειών καθώς και η σύνδεση μεταξύ των.

ΕΠΙΛΟΓΗ CASTING/ΜΑΚΙΓΙΑΖ/ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ:

Το casting ανέλαβε η Lucy Bevan. Η εξαιρετική δουλειά της φαίνεται όχι μόνο από τις επιλογές των πρωταγωνιστικών ρόλων, αλλά και από χαρακτήρες οι οποίοι ξεχώρισαν ως συμπληρωματικοί ή και αντιθέσεις αυτών. Φερειπίν, η αληθινή κυρία Shermer ήταν ένας ρόλος μιας δασκάλας μουσικής κρύβοντας κάποιο μυστήριο, ενώ το κινηματογραφικό της ομοίωμα, που παρακολούθησε ο 93χρονος Sherlock σε προβολή, περιέγραφε μια διαφορετικού ψυχισμού γυναίκα. Οι επιλογές των κυριών Frances de la Tour και Frances Barber αντίστοιχα ήταν ολόσωστες!  

Συγχαρητήρια στους 16 συντελεστές του τμήματος μακιγιάζ! Οι καφέ κηλίδες στο μέτωπο του ηλικιωμένου Sherlock, καθώς και οι ρυτίδες σε χέρια και λαιμό πείθουν το θεατή. Όπως επίσης και η αντίθεση με τον 63χρονο, έχοντα χτενισμένα, λαμπερά μαλλιά να δείχνει πολύ πιο ευδιάθετος, νέος και σε κάποια εγρήγορση. Πειστικά είναι επίσης τα τσιμπήματα από “κάποια” έντομα. Σωστό και χωρίς υπερβολές, το ελάχιστα πρησμένο από το κλάμα και τη θλίψη πρόσωπο της Ann Kelmot στα μάτια.

Τα κοστούμια σχεδιάστηκαν από τον Keith Madden. Το σημαντικό είναι πως προσδιόρισαν σωστά και τις δύο χρονολογικές περιόδους του έργου. Επίσης υπήρξε μια ισορροπία μεταξύ κομψότητας και κινηματογραφικού εντυπωσιασμού, σε ό,τι αφορά το ρουχισμό των ευκατάστατων ανθρώπων και ρεαλιστικής προσέγγισης για τις αντίστοιχες ενδυμασίες πολιτών από άλλες κοινωνικές τάξεις.

ΜΟΥΣΙΚΗ/ΗΧΗΤΙΚΗ ΥΠΟΚΡΟΥΣΗ:   

Τη μουσική του έργου Mr Holmes έγραψε ο έμπειρος Carter Burtwell. Έχει γράψει μουσική για πολλές ταινίες όπως: –Kalifornia-, –Rob Roy-, –Fargo-,-Hamlet 2000-, –Kinsey-, –The Alamo–  μεταξύ των οποίων και για την πρόσφατη ταινία Τρεις πινακίδες Έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι.

 

Και σε αυτό το έργο κατόρθωσε να παρουσιάσει κάτι επίσης πολύ ιδιαίτερο. Το κύριο μουσικό θέμα της ταινίας με τα πνευστά να κυριαρχούν (μελωδία), αντιπροσωπεύει κατά κάποιο τρόπο το μυστηριώδες παρελθόν του ντετέκτιβ αλλά και την τωρινή ηλικία του. Θα το ακούσουμε αμέσως στο ξεκίνημα της ταινίας, πριν καν παρουσιαστεί ο τίτλος της και διαρκεί μέχρι ο πρώην ειδικός ερευνητής μυστηρίων (αλλάζοντας μεταφορικά μέσα) να εισέλθει στο σπίτι του. Ακούγεται και στο τέλος του έργου. Ένα παρόμοιο κομμάτι παρατηρείται, μόλις συναντά τον Tamiki Umezaki στην Ιαπωνία. Πιάνο και βιολί συνοδεύουν τις περισσότερες αναμνήσεις, που αφορούν την Ann Kelmot, μα παρουσιάζονται επίσης, όταν ο Sherlock την πλησιάζει μυστικά στους όμορφους κήπους.

Σε ό,τι αφορά την glass harmonica ή αλλιώς το υδροκρυσταλλόφωνο (στη δική μας γλώσσα) της κυρίας |Shermer, αναφέρουμε ότι είναι πράγματι ένα αληθινό μουσικό όργανο. Μάλιστα πολλοί συνθέτες είχαν γράψει μουσική για αυτό το όργανό, όπως  ο Wolfgang Amadeus Mozart. Όμως στο έργο αποτυπώνεται στη μνήμη των θεατών κυρίως ως ηχητικό απόσπασμα και όχι με ιδιαίτερη μουσικότητα. Σαφώς ηχητικά ξεχωρίζουν οι μέλισσες και οι σφήκες είτε σε σμήνη είτε κατά μόνας. Οι κινήσεις του ηλικιωμένου ντετέκτιβ στο έτος 1947 μέσα στο σπίτι, γίνονται ένα με την προσοχή των θεατών. Τα βήματα, το μπαστούνι, τα ντουλάπια που ανοίγει, οι στρεφόμενες κουρτίνες στο πλάι, ακόμα και τα χειρόγραφα, τα οποία εκείνος εξετάζει προσεκτικά, περιγράφουν ηχητικά την παρουσία της προσωπικότητας του. Αλλά όχι με ένα τρόπο κινηματογραφικού ήρωα. Αντιθέτως με μια ανθρώπινη προσέγγιση.

ΣΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΟΔΗΓΗΘΕΊΤΕ ΣΤΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΙΟ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ, ΠΟΥ ΑΝΕΛΑΒΕ ΠΟΤΕ Ο ΕΥΦΥΗΣ ΝΤΕΤΕΚΤΙΒ. ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ . Ή ΜΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ.

Υ.Γ.: ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ! Ετοιμάζονται τα γυρίσματα για την τρίτη ταινία των SHERLOCK και WATSON, με τους γνώριμους πλέον Robert Downing Jr. και Jude Law!

Ο ERETIKOS  κριτικός   Γιάννης Κρουσίνσκυ