Οι πολλαπλές λογοτεχνικές περσόνες του Φερνάντο Πεσσόα

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Μέσα από σχεδόν 80 λογοτεχνικές περσόνες, ο Πορτογάλος συγγραφέας δημιούργησε έναν ευφάνταστο χώρο που βρίσκει ακόμα απήχηση. Ο μελαγχολικός συγγραφέας Φερνάντο Πεσσόα πιθανότατα δεν φανταζόταν την επίδραση που θα είχε στην Πορτογαλία δεκαετίες αργότερα. Διαβάζεται ακόμα από αναγνώστες που ανακαλύπτουν συνεχώς το έργο του. Στο άγαλμά του βρίσκεται έξω από την όμορφη καφετέρια Brasileira της Λισαβόνας κάθε χρόνο γίνονται παραστάσεις, εκθέσεις και ταινίες για εκείνον και το έργο του. Ένα ξύλινο επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι υπάρχει ως έκθεμα στο παλιό του σπίτι που έχει μετατραπεί σε μουσείο. Έντεκα ξύλινες φιγούρες του Πεσσόα αγωνίζονται απέναντι σε μια ομάδα από σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης και της λογοτεχνίας. Η λατρεία που περιβάλλει τον Πεσσόα είναι συναρπαστική επειδή ήταν σχετικά άγνωστος όσο ήταν ζωντανός. Μετά τον ξαφνικό θάνατό του αποκαλύφθηκε το ογκώδες συγγραφικό έργο του. Ανακαλύφθηκαν περισσότερες από 25.000 χειρόγραφες σελίδες, τις οποίες υπέγραφε με σχεδόν 80 διαφορετικά «ετερώνυμα» που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτά ήταν τα λογοτεχνικά του alter egos που όλα διέθεταν διαφορετικές απόψεις σχετικά με μεγάλα ζητήματα όπως η ζωή, ο θάνατος, η πλήξη, η σύγκρουση μεταξύ λογικής σκέψης και ανθρώπινων συναισθημάτων.

Σε κάθε ετερώνυμο έδωσε ξεχωριστή βιογραφία, ψυχολογία, πολιτικές απόψεις, θρησκεία, ακόμη και περιγραφή της εξωτερικής εμφάνισης φροντίζοντας οι χαρακτήρες να είναι μεταξύ τους διασυνδεδεμένοι. Ο Alberto Caeiro, για παράδειγμα, ήταν ένας άνεργος άντρας χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση από την επαρχία που τον ανακάλυψε ο Ricardo Reis – γιατρός και κλασικιστής – και ο Álvaro de Campos – ένας μηχανικός στο ναυτικό, δανδής και ταξιδιώτης. Και οι τρεις άντρες ήταν ποιητές και έγραψαν με το δικό τους στιλ και πεποιθήσεις, αντικρουόμενοι μεταξύ τους, αλλά ταυτοχρόνως σχηματίζοντας μαζί ένα είδος μανιφέστου για τις παραλλαγές του εαυτού που ενσωματώνονται μέσω της διαδικασίας της γραφής.

Ο Bernardo Soares ήταν μια άλλη σημαντική περσόνα. Ένας υπάλληλος που περιέγραψε λεπτομερώς τη μονοτονία στη δουλειά, τη ζωή, την πόλη και τη ματαιότητα της επιθυμίας. Το “Βιβλίο της Ανησυχίας”, μια συλλογή μη ολοκληρωμένων κειμένων που βρέθηκαν σε πρόχειρα κομμάτια χαρτιού και δημοσιεύθηκαν σχεδόν 50 χρόνια μετά το θάνατο του Πεσσόα, προσφέρονται για υπαρξιακή ανάγνωση.

•Το γεγονός ότι pessoa σημαίνει “πρόσωπο/άτομο” στα πορτογαλικά δεν περνά απαρατήρητο στον αναγνώστη. Η απαισιοδοξία των διαφορετικών περσόνων του Πεσσόα εναρμονίζεται απόλυτα με τον διάσημο κανόνα του μοντερνισμού. Νέα ετερώνυμά του εξακολουθούν να αποκαλύπτονται, όπως πρόσφατα η Maria José (Letter from a Hunchback Girl to a Metalworker, 1930), η μόνη γυναικεία φωνή του, αυτή μιας 19χρονης.

Τα ψευδώνυμα – που χρησιμοποιούνται από γυναίκες συγγραφείς των αρχών του 20ού αιώνα για να κρύψουν το φύλο τους – δεν είναι σπάνια. Η δουλειά όμως του Πεσσόα πηγαίνει πέρα από την κάλυψη. Αυτή η δια βίου δημιουργία διαφόρων προσωπικοτήτων ανάγει τον ίδιο σε μυστήριο.

διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στο: fragilemag.gr