Ο μεγάλος φόβος του Ερντογάν: Η κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Η ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας παρουσίασε τον υψηλότερο ρυθμό μεταξύ των G20 (οι 20 μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη) το 2017. Ομως, πρόκειται για μαγική εικόνα, αφού όλα τα στοιχεία, καθώς και το ΔΝΤ και το Bllomberg κάνουν λόγο για μία οικονομία που μπήκε σε πολύ επικίνδυνους ατραπούς.

Κι΄ αυτό γιατί, εκτός των άλλων προβλημάτων, η ταχύτατη ανάπτυξη οφείλεται στην αύξηση της κατανάλωσης, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, αλλά και χάρη στην ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.

Πάντως, πληθαίνουν τα σημάδια ότι η ισχυρή ανάπτυξη έχει σαθρές βάσεις και δεν είναι αποτέλεσμα βιώσιμης οικονομικής στρατηγικής.

Το ΔΝΤ είχε προειδοποιήσει τον Φεβρουάριο ότι η τουρκική οικονομία εμφανίζει σημάδια υπερθέρμανσης και πως το γεγονός ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας είναι το υψηλότερο μεταξύ του G20 σημαίνει ότι η οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προθυμία ξένων επενδυτών να χρηματοδοτούν τη χώρα και τις εταιρείες της. Η τουρκική οικονομία αναπτύχθηκε το 2017 με ρυθμό 7,4%, ενώ η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 6,1% και οι δημόσιες δαπάνες κατά 5%. Το πρόβλημα για την Αγκυρα και τις τουρκικές εταιρείες είναι ότι τώρα πρέπει να πληρώσουν και τον λογαριασμό.

Πόσο πιθανός είναι ο πόλεμος Ελλάδας-Τουρκίας

Σύμφωνα με το Bloomberg, το χρέος των τουρκικών εταιρειών σε ξένο νόμισμα έχει διπλασιαστεί από το 2009 και μετά, και πλέον ανέρχεται στο 40% του ΑΕΠ. Σε αυτό το διάστημα η τουρκική λίρα έχει χάσει περισσότερη από τη μισή αξία της έναντι του ευρώ και του δολαρίου, γεγονός που σημαίνει πως έχει αυξηθεί το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους σε αυτά τα νομίσματα.

Στα τέλη του 2017, το χρέος σε ξένο νόμισμα που έχουν αναλάβει τουρκικές εταιρείες αυξήθηκε στο επίπεδο ρεκόρ των 328 δισ. δολαρίων. Ο Φίνιξ Κάλεν, αναλυτής αναδυόμενων αγορών στη Societe Generale στο Λονδίνο, δήλωσε στο Bloomberg πως είναι πιθανόν «η κερδοφορία των τουρκικών εταιρειών να δεχθεί και άλλη πίεση, καθώς συνεχίζεται η υποτίμηση της τουρκικής λίρας.

Ο Τούρκος αναπληρωτής πρωθυπουργός Μεχμέτ Σιμσέκ υποστηρίζει ότι η υποτίμηση της τουρκικής λίρας καθιστά πιο ανταγωνιστικές τις εξαγωγές της. Αλλά αυτή δεν είναι ολόκληρη η αλήθεια. Μπορεί οι τουρκικές εξαγωγές να αυξήθηκαν με ρυθμό 9,3% τo 2017, αλλά οι εισαγωγές αυξήθηκαν με ρυθμό 22,7%. Η συνέπεια είναι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας να διαμορφωθεί στο 5,2% του ΑΕΠ το 2017 και προβλέπεται να αυξηθεί στο 5,3% το 2018, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg.

Στην τελευταία του έκθεση (Φεβρουάριο) για την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, το ΔΝΤ προειδοποιεί πως αυτό το έλλειμμα καθιστά ολοένα και πιο ευάλωτη την Τουρκία, καθώς η αμερικανική Fed αυξάνει σταθερά τα επιτόκια δανεισμού, ενώ και η ΕΚΤ αναμένεται να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο πιθανώς το τρίτο τρίμηνο του 2019. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, στις απειλές που αντιμετωπίζει η τουρκική οικονομία «περιλαμβάνονται οι μεγάλες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης, τα περιορισμένα συναλλαγματικά αποθέματα, η όλο και αυξανόμενη εξάρτηση από βραχυπρόθεσμες κεφαλαιακές ροές και η έκθεση των εταιρειών στο συναλλαγματικό ρίσκο».

 

Η κακή πορεία της οικονομίας σε αριθμούς

Στο τέλος του Οκτωβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ο πληθωρισμός έφθασε στο 11,9%, περισσότερο από το διπλάσιο του στόχου της Κεντρικής Τράπεζας (5,0%), και αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό τα τελευταία 9 χρόνια.

Το «ζεστό χρήμα» (επενδύσεις χαρτοφυλακίου) άρχισε να εγκαταλείπει τη χώρα. Τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας δείχνουν ότι τις τελευταίες 50-60 ημέρες παρατηρείται εκροή πόρων από τη χώρα που αγγίζει περίπου το 1 δισ. δολάρια την εβδομάδα.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκροή πόρων σε μια εβδομάδα από τον Αύγουστο του 2011.

Εν τω μεταξύ, η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε δραστικά. Την Παρασκευή ανταλλάσσονταν 3,94 για ένα δολάριο, ενώ οι εκτιμήσεις των αναλυτών θεωρούν ότι τους επόμενους έξι μήνες θα φθάσει στο επίπεδο των 4,13 έναντι 1 δολαρίου. Από τις αρχές του Σεπτεμβρίου 2017, η υποτίμηση έναντι του δολαρίου ανήλθε στο 15,0%.

Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων του τουρκικού κράτους έφθασε στο 13,2%.

Επίσης, η Moody’s υποβάθμισε το αξιόχρεο της Τουρκίας από Ba1 σε Ba2 με αρνητική προοπτική. Ακόμη και το αναπτυξιακό “θαύμα” της περσινής χρονιάς δεν οφείλεται παρά σε κρατικές εγγυήσεις δανεισμού και δαπάνες σε υποδομές άνω των 63 δισ. δολαρίων. Καθώς μάλιστα πλησιάζουν οι εκλογές του 2019, η τουρκική κυβέρνηση ετοιμάζεται να πάρει το δημοσιονομικό ρίσκο και νέου “πακέτου τόνωσης”, αποθαρρύνοντας παράλληλα με κάθε τρόπο τις αυξήσεις επιτοκίων που θα επέβαλλαν οι πληθωριστικές πιέσεις. Η δε αποδυνάμωση της λίρας παρά τις προφανείς θετικές επιπτώσεις που έχει στις εξαγωγές και τον τουρισμό καθιστά από την άλλη μεριά ολοένα και πιο δύσκολη την εξυπηρέτηση του μεγάλου χρέους των επιχειρήσεων σε ξένο νόμισμα.

Θανάσης Λυρτσογιάννης

Η ελληνική απάντηση στην τουρκική επιθετικότητα