Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail |
Έθιμα Πρωτοχρονιάς: «Η αρχή και το τέλος, ως όρια στον κύκλο του χρόνου, στον κύκλο της ζωής αλλά και σε διαδικασίες κοινωνικές και οικονομικές, σημαίνονται με μια σειρά από πίστεις, δοξασίες και εθιμικά δρώμενα.
Έτσι και η αρχή του έτους, η Πρωτοχρονιά, στην κορύφωση του Δωδεκαημέρου, διατηρεί την ιδιαίτερη σημασία που είχε παλιότερα, όταν η καλή χρονιά συνδεόταν με την καλή σοδειά και οι ανθρώπινες δραστηριότητες ήταν σε στενή αλληλεπίδραση με τη φύση» εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εθνολόγος και λαογράφος, προϊσταμένη Συλλογών, Έρευνας και Τεκμηρίωσης Λαϊκής Τέχνης του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, Παναγιώτα Ανδριανοπούλου.
«Στα προχριστιανικά χρόνια κάθε Σεπτέμβριο (κάτι που έχει διατηρήσει ως τις μέρες μας η εβραϊκή θρησκεία), τώρα πλέον κάθε Ιανουάριο για τους χριστιανικούς πληθυσμούς, η Πρωτοχρονιά είναι ίσως η μέρα που συγκεντρώνει τις περισσότερες ευχές και ιεροπραξίες για ευ-ετηρία και καλοτυχιά: το ρόδι που -παλιότερα λειτουργημένο στην εκκλησία το πρωί της Πρωτοχρονιάς- σπάει ο νοικοκύρης στο κατώφλι του σπιτιού, και ο βολβός που κοσμεί τις εξώπορτες συμβολίζοντας την αναγεννητική δύναμη της γης, τα τυχερά παίγνια και το φλουρί της βασιλόπιτας, τα κάλαντα της παραμονής και το ποδαρικό ανήμερα: όλα καλούν την θεά τύχη σε κάθε σπιτικό», συμπλήρωσε.
Παλιότερα, τα κάλαντα λέγονταν το βράδυ της παραμονής και όχι πρωί όπως συνηθίζεται σήμερα. «Από την παραμονή κάλαντα με ευχές για καλοτυχιά ακούγονταν σε κάθε γωνιά της χώρας, αστική, ημι-αστική ή αγροτική.
Παλιότερα από ομάδες ενηλίκων αποβραδίς, σταδιακά κυρίως από παιδιά, το πρωί της παραμονής, τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς ακολουθούσαν τους στιχουργικούς κανόνες και τη γλώσσα κάθε περιοχής, πριν επικρατήσει η μορφή των αστικών καλάντων «Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά», ανέφερε η Π. Ανδριανοπούλου.
Βασική θέση στο εορταστικό τραπέζι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει η πίτα και το λεγόμενο «μάντεμα».
Προσαρμοσμένη στις διατροφικές συνήθειες και τα υλικά κάθε τόπου, η πίτα ένωνε και ενώνει τους συνδαιτημόνες γύρω από το «μάντεμα» της καλοτυχιάς που φέρνει το κρυφό φλουρί.
Στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία η παραδοσιακή βασιλόπιτα ήταν και είναι αλμυρή. Στο παρελθόν τα «μαντέματα» είχαν σχέση με την επαγγελματική δραστηριότητα της οικογένειας : μαλλί για τους κτηνοτρόφους και σπόρους από όσπρια ή κομματάκια άχυρο, για τους καλλιεργητές.
Η βασιλόπιτα όπως έχει επικρατήσει σήμερα ως γλύκισμα, έχει μικρασιατικές καταβολές. Οι γλυκές γεύσεις που αφήνουν τα υλικά της πίτας και των γλυκισμάτων των ημερών, νοηματοδοτούν ένα γλυκό νέο έτος.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς σε αρκετά μέρη, όπως στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, εξακολουθούν να τηρούνται ιδιαίτερα έθιμα. Τα περίφημα Ρογκάτσια αποτελούνται από ομάδες, ντυμένες με φουστανέλες και αρματωμένες με σπαθιά, οι οποίες με τη συνοδεία ζουρνάδων και νταουλιού περιδιαβαίνουν δρόμους, σπίτια και καταστήματα των πόλεων.
Μοιράζοντας ευχές για καλοτυχία συγκεντρώνουν φιλέματα για κοινωφελείς σκοπούς. Έτσι, αναβιώνει η αλλοτινή αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια της κοινότητας.
Στο χωριό Παπαγιάννη στη Φλώρινα, ανήμερα το πρωί της Πρωτοχρονιάς, κάτοικοι με ζωόμορφες μεταμφιέσεις και κουδούνια τριγυρνούν στους δρόμους του χωριού συνοδεία χάλκινων οργάνων. Υπό κανονικές συνθήκες, καταλήγουν σε μεγάλο χορό στην πλατεία, ξορκίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις σκοτεινές δυνάμεις και τις απειλές της σοδειάς.
Στην Καστοριά, την Κοζάνη και γενικότερα στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία υπάρχουν παρόμοιας ερμηνείας εθιμικά δρώμενα. Στα Αρκουτσάρια στο χωριό Κλεισούρα, άνδρες φορούν μακεδονομαχικές φορεσιές και ζωόμορφες μάσκες. Στο Επταχώρι, οι Μπουμπαραίοι φέρουν κουδούνια και έχουν μορφές ζώων. Γνωστοί για τη…δράση τους είναι και η ποντιακής καταγωγής Μωμό(γ)εροι.
«Ας κλείσουμε με μια εικόνα από τη Θράκη» επεσήμανε η Π. Ανδριανοπούλου, και κατέληξε: «Ομάδες παιδιών κρατώντας γυμνά κλαδιά αγριοκυδωνιάς, σουρβιάς, στολισμένα με κουρελάκια και καραμελάκια καλωσορίζουν το χρόνο στους δρόμους ευχόμενα:
Σούρβα σούρβα, γιρό κουρμί
γιρό κουρμί, γιρό σταυρί
σαν ασήμι, σαν κρανιά
κι του χρόν’ ούλ’ γιροί,ούλ’ γιροί καλόκαρδοι.
Σούρβα σούρβα για χαρά
γιά σταφίδις, γιά παρά
γιά καρύδις, γιά μπαντέμια
γιά ένα ξυλουκέρατου».
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Τελικός Κόνφερενς Λιγκ/Πότε κλείνει ο ηλεκτρικός: Πως θα κινηθούν τα ΜΜΜ
Conference Leagu/ Σε κλοιό η Αθήνα για τον τελικό: Πώς μετακινούνται οι φίλαθλοι – Κλειστοί δρόμοι
Θεσσαλονίκη: Με σοβαρά εγκαύματα στο 60% του σώματός της στη ΜΕΘ η δίχρονη – Τυλίχθηκε στις φλόγες από ανάφλεξη μπιτονιού βενζίνης
Τέμπη – μπάζωμα: Αποκάλυψη για άγνωστη σύσκεψη με Αγοραστό, Τριαντόπουλο και Ξιφαρά
Conference League: Κλειστά σχολεία σήμερα στην Αττική – Τι ανακοινώθηκε
ΥΠΕΞ για φονικές βροχοπτώσεις: Συλλυπητήριο μήνυμα στην Αρμενία – «Έτοιμοι να συνδράμουμε»
ΟΗΕ/Μέση Ανατολή: Κύμα αναγνώρισης του Παλαιστινιακού κράτους
Ολες οι Ειδήσεις
- Τελικός Κόνφερενς Λιγκ/Πότε κλείνει ο ηλεκτρικός: Πως θα κινηθούν τα ΜΜΜ
- Conference Leagu/ Σε κλοιό η Αθήνα για τον τελικό: Πώς μετακινούνται οι φίλαθλοι – Κλειστοί δρόμοι
- Θεσσαλονίκη: Με σοβαρά εγκαύματα στο 60% του σώματός της στη ΜΕΘ η δίχρονη – Τυλίχθηκε στις φλόγες από ανάφλεξη μπιτονιού βενζίνης
- Τέμπη – μπάζωμα: Αποκάλυψη για άγνωστη σύσκεψη με Αγοραστό, Τριαντόπουλο και Ξιφαρά
- Conference League: Κλειστά σχολεία σήμερα στην Αττική – Τι ανακοινώθηκε
- ΥΠΕΞ για φονικές βροχοπτώσεις: Συλλυπητήριο μήνυμα στην Αρμενία – «Έτοιμοι να συνδράμουμε»
- ΟΗΕ/Μέση Ανατολή: Κύμα αναγνώρισης του Παλαιστινιακού κράτους
- Απόφαση-σταθμός/Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη: Αποζημίωση 20.000 ευρώ για επίθεση από αγέλη σκύλων
- Εορτολόγιο: Ποιοι γιορτάζουν σήμερα, Τετάρτη 29 Μαΐου
- ΕΟΔΥ: Τα σημεία των δωρεάν rapid tests, σήμερα 29 Μαΐου