Eretiki Παρουσίαση της ταινίας “Ο Ήρεμος Don” (Tikhiy Don)

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

H New Star μετά την επιτυχή επανέκδοση της εξαιρετικής ταινίας “Okraina” (1933), επιστρέφει δυναμικά με μια ακόμη σπουδαία ταινία του ρωσικού κινηματογράφου των αρχών του 20ου αιώνα. Αυτή τη φορά το καλλιτεχνικό εγχείρημα αποκαλύπτεται στο κοινό μέσω του ουσιώδους, βωβού σινεμά (silent movie). “Ο Ήρεμος Don” (1930). Σε πρώτη, εμπορική διανομή στην Ελλάδα. 

 

Πρόκειται για την πρωτότυπη ταινία, από τις τρεις μεταφορές συνολικά σε μεγάλη και μικρή οθόνη, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του διακεκριμένου συγγραφέα, Mikhail Sholokhov. Η καλλιτεχνική ομάδα των σκηνοθετών Ivan Pravov, Olga Preobrazhenskaya, και Mikhail Provor κατορθώνει να μετουσιώσει την έντονη αύρα των ηρώων/ηρωίδων του ομότιτλου, λογοτεχνικού έργου. 

 

Το Studio Art Cinema (Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής) από τις 15/8/2019 δημιουργεί ακόμη μια ενδιαφέρουσα προβολή/πρόκληση για τους εκλεκτικούς λάτρεις του κλασικού κινηματογράφου, παρουσιάζοντας αυτό το ανεκτίμητης ποιότητας καλλιτεχνικό έργο.

 

Σενάριο: 

Στη Ρωσία των κοζάκικων εδαφών της περιοχής του ποταμού Don, αμέσως μετά το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου (έτος 1856) και δη των ρωσοτουρκικών εχθροπραξιών, ο ταταρικής καταγωγής, Prokofyi Melekhov, επέστρεψε ζωντανός στη γενέτειρά του. Ο πολεμιστής έφερε μαζί του ως σύζυγο μια Τουρκάλα. Ο πατέρας του τον έδιωξε από το σπίτι, λέγοντας, ότι με αυτή την επιλογή ντροπιάζει την κοζάκικη φυλή. Επιπροσθέτως, οι δεισιδαιμονίες των ντόπιων για τις συνήθειες της συντρόφου του Prokofyi, αναπαρήγαγαν μια κυρίαρχη άποψη, πως η ίδια γνώριζε την επικίνδυνη τέχνη της μαγείας. Έτσι, εξαιτίας μιας συμπτωματικής ασθένειας των αγελάδων του καταυλισμού, το συμβούλιο των πρεσβύτερων, συσχετίζοντας το ατυχές γεγονός με τις φήμες περί σκοτεινών δυνάμεων, αποφάσισε, πως πρέπει επειγόντως να δράσει.

 

Ο άτυχος Melekhov προσπάθησε εναντίον όλων να υπερασπιστεί τη ζωή της γυναίκας του. Δυστυχώς όμως δεν τα κατάφερε. Εκείνη είχε προλάβει να γεννήσει το γιο τους, Panteley Melekhov. Ο τελευταίος, μεγαλώνοντας σε πιο ειρηνικό κλίμα, έφτασε στην υπερήφανη, σεβάσμια ηλικία των γηρατειών, κατά το έτος 1912, έχοντας τους δικούς του απογόνους, Petro και Gregory. Ο μικρότερος, “Grishka,” ξεκινά να “πολιορκεί” τη γειτόνισσα, Aksinja, γυναίκα του βίαιου στρατιωτικού, Stepan Astakhov. Όμως η οικογένειά του τον προορίζει, για να παντρευτεί τη Natalia, κόρη του Κοζάκου, πλούσιου εμπόρου, Koshonov. Στην επιχείρηση αυτού εργάζεται ο ουκρανικής καταγωγής, πάμφτωχος νέος, Garanzha. Εκείνος καλλιεργεί την ελπίδα στους -κοινής, οικονομικής επιφάνειας- συντοπίτες του, για μια πιθανή, κοινωνική αλλαγή κάποτε, αντικαθιστώντας το παροντικό τοπίο της άνισης κατανομής πλούτου. 

 

Στον καταυλισμό κυκλοφορεί η φήμη, πως ο Gregory έχει αναπτύξει ερωτικές σχέσεις με την Aksinja, ενόσω ο άντρας της απουσιάζει λόγω στρατιωτικών ασκήσεων. Ο Panteley βρίσκεται υπό κοινωνική χλεύη λόγω των καμωμάτων του γιου του και φοβάται, μήπως χαλάσει ο σωτήριος γάμος με την οικονομικά ευκατάστατη Natalia. Ο Stepan επιστρέφοντας, ξυλοκοπεί αγρίως τη γυναίκα του, λόγω μοιχείας. Παρόλα αυτά εκείνη και ο Gregory μοιάζουν αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τον αληθινό έρωτά τους. Όμως τα χρέη της οικογένειας Melekhov και το πείσμα της Natalia να παντρευτεί πάση θυσία το Gregory, ακόμη και αν εκείνος δεν την αγαπά, αλλάζουν τα δεδομένα.

 

Η επικρατούσα δύναμη του αγνού έρωτα των δύο νέων θα δώσει φτερά σε εκείνους, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν με κάθε κόστος τις οικογένειές τους. Ζητούν αμέσως δουλειά από το γαιοκτήμονα Στρατηγό Listnitsky και το γιο του, Λοχαγό Yevgeny. Μια διαμάχη Ουκρανών και Κοζάκων ξεσπά. Μεταξύ άλλων, οι Garanzha και Gregory έρχονται στα χέρια. Όμως μια τρομακτική είδηση θα φέρει την αναγκαστική συσπείρωση ομόγλωσσων ανθρώπων. Ξεκινά ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος… Ο “Grishka” θα καταλάβει, ότι πιο βάναυσος και επικίνδυνος από τον “εχθρό” στη μάχη, είναι ο συμπατριώτης του, Stepan. 

 

O Garanzha στο νοσοκομείο, στην πτέρυγα τραυματιών πολέμου θα εξηγήσει στο Gregory, ότι οι γαιοκτήμονες, οι πλούσιοι και οι αριστοκράτες ξεγέλασαν τους κατοίκους του Don, οδηγώντας τους σε έναν αιματηρό πόλεμο είτε είναι Ουκρανοί είτε Κοζάκοι. Ο νεαρός Melekhov ειρωνευόμενος με τόλμη έναν εκπρόσωπο των ευγενών του τσάρου στην κλινική και έχοντας αρκετή δόση τύχης, θα επιστρέψει στη γενέτειρά του. Μα εκεί θα συναντήσει κάτι πολύ μακρινό από την αγάπη…

 

Γενικά στο έργο:

 

Θα παρακολουθήσουμε μια κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Mikhail Sholokhov. Πρόκειται για βωβό σινεμά. Παρατηρούμε, πως στην ταινία επικρατεί παρομοίως η θεωρία (είναι αρκετές, σχετικά με τις καταγωγές του Don) περί ιστορικού διαχωρισμού μεταξύ Κοζάκων και Ουκρανών της περιοχής του ποταμού Don! 

 

Σε αυτή την υπέροχη, κινηματογραφική αναπαράσταση της ζωής διακρίνεται μια απαράμιλλης ομορφιάς, έντονη ζωντάνια της ανθρώπινης παρουσίας! Σπανίως στο βωβό σινεμά παρατηρούμε την επικοινωνία της διαρκούς αύρας των ηρώων/ηρωίδων στον κόσμο των θεατών. Αν και απουσιάζουν οι ηχητικές αντιδράσεις των περσόνων, είναι τόσο αποκαλυπτική η κινηματογράφηση, που μας κάνει και αισθανόμαστε την οργή, τη θλίψη, την αδικία, την ένταση της ανθρώπινης σύγκρουσης και μπορούμε να φανταστούμε αυτούς τους διαλόγους της βοής των πανίσχυρων συναισθημάτων! 

 

Ένας σύντομος πρόλογος θα μας επεξηγήσει τη βιωματική, βίαιη κατακραυγή των Melekhov από το απάνθρωπο, μονολιθικής λογικής και ηθικής πνεύμα των πρεσβύτερων Κοζάκων. Εκείνοι δεν θα επιτρέψουν στον Prokofiy Melekhov να διαλέξει τη γυναίκα, που πραγματικά επιθυμεί, μολονότι εκείνος πολέμησε για την πατρίδα του. 

 

Οι επόμενες γενιές αντιπροσωπεύονται με την πατρική μορφή του ηλικιωμένου, Panteley Melekhov (καρπός του Prokofyi και της Τουρκάλας), μα κυρίως μέσω της ζωής του νεότερου γιου του, Gregory. Η Aksinja και ο Gregory συνιστούν τους πρωταγωνιστές της ταινίας! Ακόμα και όταν δεν είναι αυτοί οι δύο μαζί στο κάδρο, ο φακός ασχολείται στο μεγαλύτερο μέρος του έργου εναλλάξ.

 

Το έργο αρχικώς εκτυλίσσεται μέσα από την προσωπική ιστορία των δύο αυτών νέων, καθώς και του οικογενειακού και κοινωνικού τους στενού περιβάλλοντος. Στην ταινία η εξέλιξη αυτού του έρωτα αφορά συνολικά το μεγαλύτερο, κινηματογραφικό χρόνο. Όμως με μια αιφνιδιαστική ενημέρωση ηρώων και θεατών, η καλλιτεχνική, σκηνοθετική έκφραση περνά σε μία μόλις στιγμή σε πιο σφαιρική ματιά, εξετάζοντας εν συντομία το υπερβατικό, ιστορικό γεγονός του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Και ακόμη πιο σύντομα την επερχόμενη Οκτωβριανή επανάσταση του 1917. Στις αναμνήσεις του Gregory θα προστεθεί μια λακωνική, σκηνοθετική άποψη για τις εξεγέρσεις του 1905-1907 στα εδάφη της τότε ρωσικής αυτοκρατορίας και συνεπώς στη Μόσχα, όπου ο ίδιος, χάριν των πλουσίων, στράφηκε -αναγκαστικά- ενάντια σε πολίτες/επαναστάτες.

 

Σε ό,τι αφορά την ταινία το εκπληκτικό είναι, πως η διαχρονική “ματιά” της ταλαντούχας ομάδας των σκηνοθετών αποκαλύπτει, κυρίως μέσα από το χαρακτήρα του Ουκρανού Garanzha, ότι δεν τίθεται απλώς θέμα διαφορών ανάμεσα σε κοινωνικούς ρόλους ή τάξεις. Στην πραγματικότητα θίγεται ένας αρχέγονος τύπος σχέσης μεταξύ των περισσότερων σχηματισμών κοινωνίας των ανθρώπων. Η σχέση αφορά την αέναη συνύπαρξη και διαμάχη -με πιθανότητες αντιστροφής- μεταξύ κυριαρχίας και υποτέλειας. Ο Garanzha κάνει τον Gregory να κατανοήσει, ότι η άνιση κατανομή πλούτου δημιουργεί τις προϋποθέσεις, ώστε οι δυό τους να μάχονται περί αυτοχθονίας, ενώ ταυτόχρονα οι πλούσιοι, οι γαιοκτήμονες και η αυτοκρατορική αυλή να τους χειρίζονται σαν πιόνια είτε σε περίοδο ειρήνης είτε σε στιγμές πολέμου.

 

Όπως και στο βιβλίο, έτσι και στην ταινία ο χαρακτήρας του Garanzha είναι ο μέντορας του Gregory! Βεβαίως στο κινηματογραφικό έργο οι δύο νέοι γνωρίζονταν πρωτίστως και μάλιστα είχαν έρθει στα χέρια, υπερασπιζόμενοι εκατέρωθεν την καταγωγή των. Όμως ο Gregory εκτίμησε (παρομοίως με το λογοτεχνικό έργο) τελικά τη διαυγή, κριτική ικανότητα του συμπολεμιστή του.

 

Ο ήρωας, που βιώνει την ανεμελιά της νιότης, την παρορμητικότητα και υπεράσπιση του έρωτα, τη φρίκη του πολέμου, μα και την ψυχοφθόρα και εν τέλει λυτρωτική, κατανόηση της προσωπικής χειραγώγησής του σε αυτόν, είναι ο Gregory. Είναι ο άνθρωπος, o οποίος στην πορεία αποσπάται από την ολότητα της ερωτικής ένωσης (Aksinja), καθώς αντιλήφθηκε την προδοσία ακόμη και εκεί. Προχωρώντας τελικώς σε ένα ατομικό, δύσβατο μονοπάτι. Βαδίζοντας ως πιο ανεξάρτητος και αξιοπρεπής, σύγχρονος άνθρωπος.

 

Η Aksinja διχάζει το κοινό, καθώς αρχικά παρουσιάζεται σαν δυναμική γυναίκα, αντιδρώντας γενναία στις διαφωνίες του Panteley Melekhov. Έπειτα φαντάζει σαν τραγική, συγκινητική μορφή, διότι υπομένει τον αλύπητο, ξυλοδαρμό του άντρα της, Stepan Astakhov. Υπερασπίζεται τον έρωτά της με τον Gregory, όμως μετά τον προδίδει. Τα σκληρά γεγονότα εν καιρώ ειρήνης και πολέμου “καταπίνουν” την ψυχοσύνθεσή της, αλλά υφίσταται και μια εγωιστική πράξη εκ μέρους της.  

 

Η θέση της γυναίκας σε αυτή την κοινωνία είναι υποβαθμισμένη, μα μερικές σύζυγοι εξαιτίας του προσωπικού δυναμισμού τους, υπερβαίνουν τη νοοτροπία της εποχής. Τα καλυμμένα πρόσωπα της Τουρκάλας στον πρόλογο και μόνο της Aksinja στον επόμενο αιώνα, υποδηλώνουν πιθανότατα, εκτός από την οριοθετημένη, κοινωνική ελευθερία, επιπροσθέτως τη μοναδικότητα από (σκηνοθετική άποψη) αυτών των δύο γυναικών. Διότι η γοητευτική παρουσία τους εισχώρησε στην κρισιμότητα των ιστορικών γεγονότων!

 

Οι άντρες Κοζάκοι είναι μεν περήφανοι, αλλά και αναπόφευκτα εξαρτώμενοι από τον απειλητικό, συνδετικό ιστό γαιοκτημόνων, πλουσίων και αυτοκρατόρων. Αν και διαθέτουν τυφέκια στον πόλεμο, κατά κύριο λόγο εφορμούν με τα παραδοσιακά τους δόρατα! Πολλοί εξ’ αυτών έχουν γενειάδες ή μουστάκια και περασμένα, μεγάλα σκουλαρίκια στα αυτιά τους.

 

Στο έργο, η επιστήμη εκτίθεται στις αρχές αυτού του αιώνα, καθώς στον άρρωστο Stepan οι στρατιωτικοί ιατροί δίνουν να βάλει βδέλλες στο στέρνο του, ώστε να θεραπευτεί.

 

Στοιχεία Κινηματογραφικής Έλξης προς το κοινό:

 

1) Το σενάριο.

 

Είναι βασισμένο στο συγγραφικό έργο του αντιπολεμικού λογοτέχνη, Mikhail Sholokhov. Το βιβλίο περιλαμβάνει τέσσερις τόμους (8 μέρη) και κινείται σε συγγραφικά, μονοπάτια κοινωνικού ρεαλισμού. Ξεκινώντας από τον έρωτα δύο νέων και εξετάζοντας εκτενώς στην πορεία τα ιστορικά γεγονότα του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Εμβαθύνοντας τελικώς στην ανθρώπινη, γεωπολιτική θέση των Κοζάκων και της νοητικής αφύπνισης του Gregory. Έπεται βεβαίως στο βιβλίο και η αναφορά των γεγονότων της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917.

 

Το σημαντικό είναι, ότι μέσα από την προσωπικότητα του χαρακτήρα Garanzha (πηγή: New Star από απόσπασμα του βιβλίου “Ο Ήρεμος Don”- Μιχαήλ Σολόχωφ, Ο ήρεμος Ντον, μετφρ. Ρίτας Μπούμη – Παπά, Εκδόσεις Γιαννούλη, Αθήνα 1956, τ.Α) ο συγγραφέας μιλά και για την ιδέα της κατάργησης των συνόρων. Της εγχώριας αδικίας και αληθινής αποσάθρωσης της ελευθερίας από κυρίαρχους πλούσιους, αδίστακτους γαιοκτήμονες, αδιάφορους στην πραγματικότητα περί ιδεών πατριωτισμού αυτοκράτορες και σχετικής, ιδιωτικώς προνομιούχας αυλής. Η διαχρονική, αντιπολεμική “ματιά” του Sholokhov υπερβαίνει την εποχή της. Ο ίδιος με πρωτοπορία θίγει την υπεράσπιση της παγκόσμιας ειρήνης! 

 

Την προσαρμογή της γραφής και μεταφοράς σε σενάριο της τέχνης του κινηματογράφου ανέλαβαν οι Ivan Pravov, Olga Preobrazhenskaya και Mikhail Provor. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στις επιγραφές επεξηγήσεων και στιχομυθιών βωβού κινηματογράφου, είναι τα ρώσικα. Υπάρχουν αισθητές διαφορές του βιβλίου σε σχέση με την ταινία και μία εξ’αυτών, όπως προείπαμε, είναι η σύντομη αναφορά στα γεγονότα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην εκδοχή του σινεμά. Είναι αναπόφευκτο όμως να υπήρχαν σημαντικές αλλαγές, διότι η κινηματογραφική μεταφορά προϋποθέτει αλλιώτικη δομή και φυσικά πιο περιορισμένο κείμενο, λόγω της υπό στενότερα χρονικά (σε συνάρτηση με τα “φιλμικά”) περιθώρια, σκηνοθετικής αναπαράστασης (ας μην ξεχνάμε, ότι πρόκειται για ταινία του 1930 και μάλιστα βωβού κινηματογράφου).

 

-Οι σεναριογράφοι κατηγορήθηκαν για αυτή την κύρια, αλλιώτικη επιλογή σε σχέση με το βιβλίο, καθώς εστίασαν περισσότερο στην απομονωμένη, ανθρώπινη ιστορία του έρωτα των δύο νέων (πηγή: New Star). Από εκεί και πέρα οι διαφορές εντοπίζονται σε λεπτομέρειες. 

 

Παρατηρούνται επιγραφές επεξήγησης σε ονόματα ηρωίδων/ηρώων και φυσικά οι -“ζωντανής” μορφής- λεκτικές εκφράσεις εκείνων.

 

2) Η σκηνοθεσία.

 

Υπεύθυνη υπήρξε η καλλιτεχνική ομάδα των Ivan Pravov, Olga Preobrazhenskaya και Mikhail Provor. Στον πρόλογο παρατηρούμε, ότι σωστά τα σπίτια της περιοχής ήταν κατασκευασμένα με πιο απλοϊκό και συνεπώς πιο ελλιπή, αρχιτεκτονικό τρόπο. Μετά τον πρόλογο των αντιπαραθέσεων ίδιων κοινωνικών στρωμάτων, περνάμε στις επόμενες γενιές. Οι κατοικίες (λόγου χάριν των Melekhov και των γειτόνων Astakhov) συμβαδίζουν με κάποια οικοδομική πρόοδο της αλλαγής του αιώνα. Η φτώχεια των Κοζάκων είναι αισθητή στο έργο από την απεγνωσμένη ενασχόληση εκείνων με επικίνδυνο ψάρεμα στο φουσκωμένο ποτάμι, λόγω στιγμιαίας καταιγίδας. Διατυπώνεται η θεώρηση ιστορικού διαχωρισμού μεταξύ Κοζάκων και Ουκρανών της περιοχής του Don.

 

Στην ταινία η οπτική αναφορά στη χρήση των ζωντανών (άλογα, ταύροι, αγελάδες κ.α.) από τον άνθρωπο παρατηρείται σε ειρηνική και εμπόλεμη περίοδο. Η έκταση της γης είναι αχανής και όμορφη. Τα πλάνα την εκθειάζουν. Στη διεύθυνση φωτογραφίας ήταν ο Dmitryi Feldman. Όμως η ίδια η απόλαυση της φύσης εγκλωβίζεται σε ανελεύθερο αέρα από τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων και τα χρεωστικά γραμμάτια, που οφείλουν να εξοφλήσουν οι Melekhov στον πλούσιο έμπορο, Koshonov. Η υποτέλεια των φτωχών κατοίκων περιγράφεται κυρίως σε αυτές τις κοινωνικές, αντικρουόμενες ομάδες, καθώς ο Gregory οφείλει να παντρευτεί τη Natalia Koshonova, προκειμένου να σωθεί η οικογένειά του οικονομικώς.

 

Το γλέντι του προξενιού θα περιγραφεί με την οπτική αναπαράσταση της έντονης μέθης και χορού επάνω σε κινούμενα κάρα, στα οποία επιβαίνουν η Natalia, ορισμένοι συγγενείς της και μουσικοί. Η κίνηση εκεί είναι πολλή γρήγορη και πραγματικά προκαλεί ενδιαφέρον, το πως χρησιμοποιήθηκαν τέτοιες λήψεις (κάτωθεν με ανάποδη εγκατάσταση του μέσου = κάμερα) εκείνη την εποχή. Οπερατέρ υπήρξε ο Boris Epshtejn.

 

-Η καλλιτεχνική έκφραση της ομάδας των σκηνοθετών αποδίδεται άψογα σε τρεις στιγμές:

 

Α) Στη ζηλόφθονη, ξύπνια/εφιαλτική φαντασίωση της Aksinja για το λευκό γάμο των Gregory και Natalia. Εκεί η χαραγμένη, θλιμμένη ύπαρξη της γυναίκας σκέπτεται με φόβο, ότι το ζεύγος είναι πολύ ευτυχισμένο. Αυτό αποδίδεται σε μια χαμογελαστή, -στη χώρα της φαντασίας της- αέρινη μορφή των νέων, ενόσω πίσω τους χορεύουν ασταμάτητα οι καλεσμένοι.

 

Β) Στην αιφνιδιαστική ανακοίνωση της κήρυξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ενώ οι Κοζάκοι και οι Ουκρανοί της περιοχής του Ποταμού Don έρχονται στα χέρια, ξαφνικά οφείλουν να συμμαχήσουν για συμφέροντα της -μέχρι τότε- αυτοκρατορίας της Ρωσίας. Ο Gregory λίγο μετά, στο πεδίο της μάχης, στο πρόσωπο ενός εχθρού δεν διαβλέπει το μίσος για εκείνον, παρά μόνο εάν φανταστεί στη θέση του το βίαιο, ανταγωνιστή της καθημερινότητας, Stepan Astakhov.

 

Γ) Ο Ουκρανός Garanzha έχει ήδη “ανοίξει τα μάτια” στον Κοζάκο Gregory και πλέον εισέρχεται στην πτέρυγα τραυματιών πολέμου του νοσοκομείου η ομάδα ευγενών εκπροσώπων του τσάρου. O Gregory εξοργίζεται, βλέποντας το χασμουρητό των παρασημοφορημένων ευγενών -που δεν πολέμησαν ποτέ- όσο εκείνοι “τιμούν” με κάτι κακόμοιρες, δήθεν σημαντικές, θρησκευτικές εικόνες το μάταιο αγώνα των σακατεμένων νέων. Η μανιώδης, βρίθουσα από περίγελο -απέναντι στους εκπροσώπους του τσάρου- αντίδρασή του, καταλήγει σε νευρικό ξέσπασμα θρήνου ή γέλιου στα σεντόνια της κλίνης του Gregory (κάτι το οποίο συμβαδίζει απόλυτα με απόσπασμα του βιβλίου).

 

3) Οι ερμηνείες.

 

Παρατηρείται συνολικά μια εντυπωσιακή ενσάρκωση συναισθημάτων των ρόλων. Όμως δύο ηθοποιοί ξεχωρίζουν περισσότερο.  

 

Emma Tsesarskaya: Υποδυόμενη την τραγική μορφή της αλλοιωμένης από τα ιστορικά γεγονότα, Aksinja. 

 

Η ερμηνεύτρια διακρίνεται αρχικά στη σκηνή, όπου κουβαλώντας δύο κουβάδες με νερό, αν και δεν ανταποκρίνεται ερωτικά στα λεγόμενα του Gregory, κοντά στο ποτάμι ξαφνικά αλλάζει έκφραση και του χαμογελά με πραγματική χαρά και λίγο πονηρά. Αργότερα μετά το επικίνδυνο ψάρεμα των δύο οικογενειών, σε ένα ξέφωτο αρνείται αποφασιστικά τις ερωτικές παρορμήσεις του Gregory. 

 

Κατόπιν, (καθώς έχει εννοηθεί σκηνοθετικά, πως προχώρησε το ειδύλλιο) υπερασπίζεται τον εαυτό της και την αγάπη της, κατά τη φραστική επίθεση του Panteley Melekhov, εξαιτίας του παράνομου ρομάντζου εκείνης με το γιο του. Τότε, το βλέμμα της σκιαγραφεί το μίσος, τα χέρια στη μέση τη σπάνια εύρεση γυναικείας πυγμής για την εποχή και οι σκληρές, κοφτές κινήσεις των χειλιών της εκφράζουν την απέχθεια προς τις προθέσεις του συνομιλητή της νεαρής. Είναι αισθητή η εχθρική της διάθεση!

 

Η ζηλοφθονία, η θλίψη και ο φόβος, συνιστούν τη χαραγμένη έκφραση απόγνωσης, η οποία αποδίδεται άριστα από την ηθοποιό, όταν δακρύζοντας, ως Aksinja, ακούει τη διπλανή, εικονική γιορτή των νεόνυμφων. Η ευτυχία μεταδίδεται ορθά, μόλις η πρωταγωνίστρια στους ανεμόμυλους, ως αληθινά ερωτευμένη, το σκάει από όλα και αγκαλιάζεται χαρούμενη με τον Gregory. Μόλις αναμένει να ακούσει από τον Yevgeny Listnitsky, εάν ζει ή πέθανε, η βρεφικής ηλικίας κόρη της, ισορροπεί ανάμεσα στο γέλιο και το θρήνο, σε μια κατάλληλη, ερμηνευτική ένδειξη αναπόφευκτης παράνοιας του ρόλου. 

 

Η σωματοποίηση της τραγικότητας γίνεται, μόλις η Aksinja έχει ήδη προδώσει τον Gregory, ερωτοτροπώντας με τον Yevgeny. Η στάση του κορμιού της ηθοποιού δείχνει πρώτα τη συνειδητοποίηση της καταστροφής της αληθινής αγάπης. Στη συνέχεια ενώ εκείνη κάθεται, κλαίγοντας στα σκαλιά και έπειτα πέφτοντας στο πάτωμα, εκφράζει το στολισμένο από Ερινύες γυναικείο θρήνο.

 

Andrei Abrikosov: Στο ρόλο του πρωταγωνιστή, Gregory Melekhov. Ενός ανθρώπου, ο οποίος βίωσε την αδικία είτε σε περίοδο ειρήνης είτε σε στιγμές πολέμου.  

 

Ο ερμηνευτής από τις πρώτες σκηνές αποδίδει την έντονη παρουσία του νεαρού Gregory. Η παρόρμηση της νιότης και προσωπική διάθεση για ζωή του χαρακτήρα εκφράζονται ιδανικά, μόλις εκείνος ξυπνά και ενθουσιασμένος πηγαίνει το άλογο του αδερφού του, για να πιει νερό από το ποτάμι. Με ένα σταθερό χαμόγελο, σχεδόν υστερικής, ανυπόταχτης χαράς κερδίζει τελικά την καρδιά της Aksinja. Η συναισθηματική μεταστροφή του σε θυμό, όταν η κοπέλα βοηθά τον άντρα της να ανέβει στο άλογο -και εκείνος τη χτυπά- μαρτυρά τη διεκδίκηση της αγάπης της νεαρής από τον ερωτευμένο Gregory.

 

Μόλις ο ίδιος αντιλαμβάνεται τις συνέπειες αυτής της ερωτικής έκφρασης, έχει βλοσυρό ύφος στην αγκαλιά της ερωμένης του, μα χαμογελώντας, της λέει, ότι δεν εγκαταλείπει τη γη του. Εν συνεχεία, σε αρκετές στιγμές ο ηθοποιός θα πραγματοποιήσει ένα ιδιόρρυθμο βλέμμα, το οποίο εκφράζει το πείσμα ενός ήπιου θυμού προς τη σύντροφό του. Η εναντίωση στον πατέρα του (σε κοντινά πλάνα), για το γάμο που ο γιος δεν ήθελε ποτέ, δίνει ζωντάνια στο ρόλο.

 

Οι κορυφαίες στιγμές του ηθοποιού βρίσκονται από τις σκηνές του νοσοκομείου (στην πτέρυγα των τραυματιών πολέμου) και έπειτα!

 

Εκεί, η έκφραση της θυμωμένης αφύπνισης του Gregory, από τα αποκαλυπτικής θεώρησης λεγόμενα του Garanzha, προοικονομεί αυτό που θα ακολουθήσει… Η αυξανόμενη, δίκαιη οργή του πρωταγωνιστή εφάπτεται απόλυτα στις εναλλασσόμενες σκηνές της απάθειας των αυτοκρατορικών εκπροσώπων. Μοιάζει έτοιμος να τους κατασπαράξει, όσο εκείνοι έρχονται προς το μέρος του. Ως Gregory, αναπνέει για τη στιγμή! Και τότε… Η απρόβλεπτη, σταθερά αναπτυσσόμενη φύση ενός περιφρονητικού γέλιου διαβρέχει το σκηνικό!  Η ειρωνεία τη διαδέχεται και δίνει αντίστοιχα τη σκυτάλη στην προσποιητή και συνεπώς προσβλητική υπόκλιση. Αποκορύφωμα της ερμηνείας είναι η σωματική πτώση στην κλίνη μαζί με τη νευρική κίνηση κεφαλιού και δυνατού σφιξίματος των χεριών στα σεντόνια, δίχως να βλέπουν οι θεατές το πρόσωπό του (αναρωτιόμαστε, εάν γελά ακόμα ή μήπως κλαίει). 

 

Μία από τις πιο ιστορικές ταινίες του βωβού κινηματογράφου ετοιμάζεται να σας μυήσει στην αρνούμενη, κοινωνική προσαρμογή των αδικημένων Κοζάκων του Don, ενόψει των απειλητικών αλλαγών των αρχών του 20ου αιώνα. 

 

Είστε έτοιμες/έτοιμοι για αυτό το αποκαλυπτικό ταξίδι;!

 

Μια διανομή από τη New Star

 

O Eretikos κριτικός Γιάννης Κρουσίνσκυ