Κόμμα εξουσίας ή αριστερό περιθώριο

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Του Μενέλαου Γκίβαλου*

Ο Στέφανος Κασσελάκης χρησιμοποιείται από την Ομπρέλα και τους όποιους συμμάχους της ως ενδιάμεσος στόχος. Βαθύτερος στόχος είναι να απαλλαγούν από την υποχρέωση να υπηρετούν ένα κόμμα εξουσίας με το ανάλογο εύρος πολιτικοκοινωνικών συμμαχιών.

Η σημερινή κρίση που προσλαμβάνει τον χαρακτήρα της ανοικτής σύγκρουσης και ρήξης στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ αποτελεί την ακραία συνέπεια μιας στρατηγικού – οντολογικού χαρακτήρα αντίθεσης που συνόδευσε την πορεία και τη φυσιογνωμία του χώρου της ανανεωτικής – ριζοσπαστικής Αριστεράς (μέσα από τις διάφορες κομματικές εκφράσεις) καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Η στρατηγική αυτή αφορούσε παραδοσιακά μια σχέση αντιπαλότητας απέναντι στην κεντρική κυβερνητική εξουσία, με τον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς να αρκείται σε δευτερεύοντα ή περιθωριακό ρόλο.

Το 2011-12 μέσα στη μεγάλη κρίση και την κατάρρευση του πολιτικού συστήματος έγινε μια κατά κυριολεξία αλλαγή παραδείγματος που αφορούσε ένα νέο ιστορικό ρόλο και μια νέα δεσπόζουσα θέση του ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό σύστημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ απέβλεπε στην κατάκτηση της κυβερνητικής εξουσίας και η συμφιλίωση της ιστορικής αντίθεσης που τον χώριζε από αυτήν είχε επιτευχθεί. Ο ρόλος του Αλέξη Τσίπρα σε αυτό τον ιστορικό μετασχηματισμό υπήρξε καταλυτικός.

Υπήρξε όμως ένα σημαντικό έλλειμμα. Οργανωτικά ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμενε ένα μικρό κόμμα χωρίς ισχυρούς οργανικούς – θεσμικούς δεσμούς με την κοινωνική συμμαχία που στήριζε την κυβέρνηση. Κι αυτή ήταν μια κρίσιμη παράμετρος που απειλούσε το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ.

Το στρατηγικό διακύβευμα της διεύρυνσης. Η ήττα του 2019 και η επιλογή της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ με την πολιτική και οργανωτική ενσωμάτωση της Προοδευτικής Συμμαχίας ενεργοποίησαν την παλιά αντίθεση που είχε απενεργοποιηθεί κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ. Η διεύρυνση αυτή αντιμετωπίστηκε μέσα από δύο δεσπόζουσες οπτικές.

α) Σύμφωνα με την πρώτη, η διεύρυνση αποτελούσε στρατηγικής μορφής επιλογή ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ να εξελιχθεί σε μαζικό λαϊκό κόμμα με ισχυρή παρουσία και δράση στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς.

β) Σύμφωνα με τη δεύτερη οπτική, η διεύρυνση αποτελούσε εκλογικό στρατήγημα τακτικής μορφής που αποσκοπούσε μόνο στην εκλογική ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία όμως δεν θα άλλαζε ούτε τους εσωτερικούς συσχετισμούς ούτε τις κατεστημένες οργανωτικές δομές ούτε θα αλλοίωνε την αριστερή ριζοσπαστική ταυτότητα του κόμματος.

Η επικράτηση της πρώτης αντίληψης, με φορέα τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα, υπό το άχθος μάλιστα της εκλογικής ήττας του 2019, δεν υλοποιήθηκε ποτέ ούτε στην έκταση ούτε στο κοινωνικό – οργανωτικό της βάθος.

Η τελευταία προσπάθεια για να εδραιωθεί ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ως ισχυρός πόλος εξουσίας έγινε στο 3ο Συνέδριο τον Απρίλιο – Μάιο του 2022 με τη μαζική συμμετοχή 170.000 μελών. Ομως κι αυτή η ιστορική ευκαιρία χάθηκε. Ο συμβιβασμός που επιχείρησε ο Αλ. Τσίπρας δεν οδήγησε μόνο στο τέλμα. Αντίθετα, οι εσωκομματικές τριβές και αντιπαραθέσεις, που πολλές φορές είχαν στόχο τον ίδιο τον Αλ. Τσίπρα, εντάθηκαν, ενώ τόσο η Ομπρέλα όσο και η νεοπαγής ομάδα των 6+6 (φορέας ενός καινοφανούς «αριστερού εκσυγχρονισμού») προετοιμάζονταν για την αποχώρηση του Αλ. Τσίπρα έπειτα από μια (πιθανή πλέον) εκλογική ήττα.

Ο «μικρός και καθαρός» ΣΥΡΙΖΑ. Ο ιστορικός κύκλος που άνοιξε το 2012 για τον ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να οδηγείται στο πέρας του. Γι’ αυτό τόσο ο πολιτικός όσο και ο ιστορικός χρόνος γυρίζουν δώδεκα χρόνια πίσω. Το οντολογικού τύπου ερώτημα «Ποιος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και ποιο ρόλο επιδιώκει να διαδραματίσει στο σημερινό πολιτικό σύστημα;» αναζωπυρώνει και ανατροφοδοτεί την παλαιά κυρίαρχη αντίθεση.

Σε αυτή την επιλογή της σύγκρουσης, της ρήξης και της διάσπασης ο Στέφανος Κασσελάκης χρησιμοποιείται από την Ομπρέλα και τους όποιους συμμάχους της ως ενδιάμεσος στόχος. Γιατί βαθύτερος στόχος είναι να απαλλαγούν από την υποχρέωση να υπηρετούν ένα κόμμα εξουσίας με το ανάλογο εύρος πολιτικοκοινωνικών συμμαχιών και με τις απαιτήσεις ενός σκληρού ανταγωνισμού με το πολιτικοοικονομικό καθεστώς. Γι’ αυτό άλλωστε οδήγησαν τον Αλ. Τσίπρα στην αποχώρηση. Αυτό που επιθυμούν είναι ένα μικρομεσαίο κόμμα που θα τους διασφαλίζει κάποιες εξουσίες, θέσεις και δημοσιότητα και θα ανταποκρίνεται τελικά στις πεπερασμένες δυνατότητές τους. Γι’ αυτό και προκαλούν με ακραίο τρόπο τόσο τον πρόεδρο Στ. Κασσελάκη όσο και τους 150.000 ψηφοφόρους του. Στόχος να διευκολυνθεί η έξοδός τους με τη «θυματοποίησή» τους λόγω διαγραφών.

Μόνο που μέσα στον σύγχρονο σκληρό ανταγωνισμό και στη βαθιά κρίση αντιπροσώπευσης δεν υπάρχουν ήρεμα λιμάνια για να αγκυροβολήσουν την καθαρή τους ταυτότητα. Αντίθετα, υπάρχουν πολλά πολιτικά ναυάγια που λησμονούνται άλλωστε πολύ γρήγορα.

Σε κάθε περίπτωση –και για όλους– η κοινωνία και η Ιστορία θα είναι οι αυστηρότεροι κριτές.

*Ο Μενέλαος Γκίβαλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο ΕΚΠΑ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.