Κριτική | «Λουκής Λάρας» του Δημητρίου Βικέλα από τον Λευτέρη Γιοβανίδη και το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά: ο αντιήρωας – ήρωας μιας νέας εποχής

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Κώστας Β. Ζήσης

Σε μια περίοδο που συμπίπτει με τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και σύσσωμο σχεδόν το ελληνικό θέατρο (δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς του) εγκύπτουν στην εθνική επέτειο με παραστάσεις αφιερωμένες σε αυτήν και στους ήρωες της, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά επέλεξε να μιλήσει για αυτή με τα λόγια, τη σκέψη και την ψυχή ενός αντιήρωα.

Ο «Λουκής Λάρας» του Δημήτριου Βικέλα, αυτό-βιογραφείται και παρόλο που αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα της εποχής του τονίζει την αποχή του από αυτά. Τόσο το ίδιο το έργο όσο και ο ήρωάς του κινούνται παράλληλα σε έναν άξονα-μεταίχμιο της εποχής τους.

Και πρώτα απ’ όλα το ίδιο το έργο. Σπάει τα αυστηρά δεσμά του ιστορικού μυθιστορήματος, αποτινάσσει τον μέχρι τότε ρομαντισμό που είχε καταλύσει την ελληνική και παγκόσμια γραμματεία και συστήνει την ηθογραφία και το ρεύμα του ρεαλισμού με πολύ έντονο το λαογραφικό στοιχείο. Έτσι, γίνεται το ορόσημο μιας μεταβατικής περιόδου της ελληνικής γραμματείας. Η γλώσσα του, απλή καθαρεύουσα με ιδιωματισμούς, μεταβατική και αυτή, γυρίζει την πλάτη στη μέχρι τότε λόγια καθαρεύουσα και λοξοκοιτάει τη δημοτική.

Με τη μορφή προσωπικής μαρτυρίας, επομένως και άμεσης εμπειρίας της ιστορίας, ο ήρωας-αντιήρωας ομολογεί την ανικανότητά του (σωματική και ψυχική) να πάρει μέρος στον αγώνα των Ελλήνων και υψώνει την δική του «δίψα» για ιδιώτευση και οικογενειακή ευημερία μέσα στους χαλεπούς αυτούς καιρούς, αγωνιώντας για τη δική του επιβίωση. Και αν φαντάζει δειλός, άτολμος και φοβισμένος, στην πραγματικότητα το αντίθετο συμβαίνει.

Γιατί αυτός ο αντι-ήρωας, αυτός που καθόλου δεν αγγίζει τα πρότυπα του ήρωα της μέχρι τότε (παγκόσμιας) λογοτεχνίας, είναι απλώς ο ήρωας μιας νέας τάξης πραγμάτων που έχει αρχίσει να εισβάλλει στην Ελλάδα. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος έχει εδραιωθεί (το έργο δημοσιεύεται το 1879), τα πολεμικά γεγονότα είναι ήδη ιστορία, και οι αγωνιστές της επανάστασης που πολλοί από αυτούς διεκδίκησαν και πήραν κομμάτι από την εξουσία δεν βρίσκονται πια εν ζωή. Η αστική τάξη αρχίζει να διαμορφώνεται και να αποκτά τα γενικά συμπαγή χαρακτηριστικά της, πλέον εντός της ελληνικής επικράτειας και όχι από το εξωτερικό και τη Διασπορά. Διεκδικεί πια περισσότερη δύναμη και εξουσία στο νέο κράτος στη σύσταση του οποίου ναι μεν συνέβαλε καθοριστικά, αλλά χωρίς να έχει καταφέρει να αλλάξει πολλά στη μέχρι τώρα φεουδαρχική δομή και νομή της εξουσίας που υπήρχε και επί Τουρκοκρατίας και Σουλτάνου. Ο απόλεμος ψαροπώλης, ο νοικοκύρης που κοιτούσε πάντα τη δουλειά του, όπως ο Λουκής Λάρας, γίνεται το πρότυπο του αγώνα του μεσοαστού για ανέλιξη και ευημερία.

Ο Μανώλης Μαυροματάκης ξεδιπλώνει τον χαρακτήρα του, χρωματίζοντάς τον, τόσο σωματικά όσο και ερμηνευτικά.

διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στο: fragilemag.gr