Εργασιακό έκτρωμα: Η ζωή των εργαζομένων γίνεται «λάστιχο» και εισέρχονται σε μια σύγχρονη εργασιακή “ομηρία”».

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Το νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί τις επόμενες ημέρες παρουσιάστηκε από τον Άδωνι Γεωργιάδη υπουργό εργασίας ως «μία νομοθετική πρωτοβουλία» που η κυβέρνηση φρόντισε να προωθήσει με αποφασιστικότητα.

Στην πραγματικότητα όμως, το νέο εργασιακό νομοσχέδιο αφορά την ενσωμάτωση μίας ευρωπαϊκής οδηγίας για την οποία, όπως εξηγεί στη LiFO o Διονύσης Τεμπονέρας, δικηγόρος–εργατολόγος και μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, «έχει αρχίσει από τον Νοέμβρη του 2022 διαδικασία επιβολής κυρώσεων από τα ευρωπαϊκά όργανα, λόγω καθυστέρησης στην ενσωμάτωσή της στην εθνική νομοθεσία», από την κυβέρνηση.

Νομοσχέδιο – όχημα εξυπηρέτησης οικονομικών συμφερόντων

Ο Διονύσης Τεμπονέρας υποστηρίζει ότι «ενώ ο σκοπός της οδηγίας είναι να υπάρχουν διαφανείς και προβλέψιμοι όροι στην αγορά εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το νομοσχέδιο εξυπηρετεί διαφορετικούς σκοπούς». Από τις πιο κρίσιμες διατάξεις οι οποίες έχουν δεχτεί τα πυρά των εργαζομένων είναι οι συμβάσεις κατά παραγγελία. Το υπουργείο Εργασίας αναφέρει στις ανακοινώσεις του, ότι με τις συμβάσεις αυτές θα αντιμετωπίσει τη μαύρη και αδήλωτη εργασία. Υποστηρίζει επίσης, ότι οι συμβάσεις κατά παραγγελία «θα βοηθήσουν στην εύρεση εργασίας τις ομάδες πληθυσμού που χρειάζονται πιο ευέλικτο πλαίσιο απασχόλησης, όπως είναι για παράδειγμα οι φοιτητές και οι μητέρες, ή που αφορούν τεχνικά επαγγέλματα ή επαγγέλματα στο πεδίο του θεάματος και ακροάματος ή της εστίασης».

«Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να καταστρατηγηθούν τα χρονικά όρια εργασίας, που μπορεί να οδηγήσει σε 13ώρη εργασία μέσα στο 24ωρο, με ό,τι αυτό σημαίνει για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία (εργατικά ατυχήματα) σε μια χώρα, που οι ελεγκτικοί θεσμοί βρίσκονται- σκόπιμα – σε “αδρανή” λειτουργία».

Ωστόσο ο Διονύσης Τεμπονέρας υποστηρίζει ότι «αυτό που δεν αναφέρει το Υπουργείο Εργασίας και ο αρμόδιος υπουργός κ. Γεωργιάδης είναι ότι η θέσπιση των συμβάσεων μηδενικών ωρών ή συμβάσεων κατά παραγγελία, ή άλλων αντίστοιχων συμβάσεων, έρχεται σε αντίθεση όχι με το πνεύμα, αλλά με το ίδιο το κείμενο της ευρωπαϊκής οδηγίας την οποία χρησιμοποιεί ως όχημα για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα» (επιχειρήσεις στις μεταφορές προϊόντων, στο χώρο της εστίασης και του catering, στις εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος, σε επισκευαστικές εργασίες κτλ.)».

Ο Διονύσης Τεμπονέρας επικαλείται ως προς αυτό το προοίμιο της οδηγίας που τώρα περνάει στο ελληνικό δίκαιο με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Ειδική αναφορά για το ίδιο θέμα κάνει και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Σύμφωνα με το προοίμιο, «Η παρούσα οδηγία καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις, αφήνοντας έτσι άθικτο το προνόμιο των κρατών μελών να θεσπίζουν και να διατηρούν πιο ευνοϊκές διατάξεις. Τα δικαιώματα που έχουν αποκτηθεί με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο θα πρέπει να εξακολουθήσουν να ισχύουν, εκτός εάν εισάγονται ευνοϊκότερες διατάξεις με την παρούσα οδηγία. Η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας δεν μπορεί να χρησιμεύει για τη μείωση των υφιστάμενων δικαιωμάτων που καθορίζονται στον συγκεκριμένο τομέα με την ισχύουσα εθνική ή ενωσιακή νομοθεσία, ούτε να συνιστά βάσιμη δικαιολογία για την υποβάθμιση του γενικού επιπέδου προστασίας των εργαζομένων στον τομέα που καλύπτεται από την παρούσα οδηγία. Ειδικότερα, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως βάση για την καθιέρωση συμβάσεων μηδενικών ωρών εργασίας ή άλλων παρόμοιων συμβάσεων εργασίας».

 

Συμβάσεις κατά παραγγελία

Τι είναι όμως οι συμβάσεις κατά παραγγελία; Ο Διονύσης Τεμπονέρας εξηγεί: «Με τις συμβάσεις κατά παραγγελία, ο εργαζόμενος καλείται 24 ώρες πριν να δουλέψει μόνο όταν συμφωνεί και ο ίδιος και πληρώνεται μόνο για τις ώρες που εργάστηκε. Προβλέπεται όμως και η δυνατότητα προειδοποίησης σε μικρότερο χρόνο. Εισάγεται προστατευτική ρήτρα με ειδική παράγραφο που αναφέρει πως οι συμβάσεις αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν έναν ελάχιστο αριθμό που έχει ανάγκη η επιχείρηση (και αμειβόμενων ωρών εργασίας, αλλιώς η σύμβαση είναι άκυρη), χωρίς όμως να προσδιορίζεται ο αριθμός αυτός που αποτελεί «συμφωνία» των μερών, δηλαδή απόφαση του εργοδότη. Στις συμβάσεις αυτές δεν ισχύει όσα ορίζει η εργατική νομοθεσία για αμοιβές από υπερωρίες, νυχτερινά, υπερεργασία, Σαββατοκύριακα κλπ. Η ζωή των εργαζομένων γίνεται «λάστιχο» και εισέρχονται σε μια σύγχρονη εργασιακή “ομηρία”».

«Η εργασία πρέπει να παρέχεται εντός προκαθορισμένων ωρών και ημερών αναφοράς, τις οποίες ο εργοδότης υποχρεωτικά θα πρέπει εξ υπαρχής να έχει γνωστοποιήσει στον εργαζόμενο. Ο εργαζόμενος πρέπει να έχει ειδοποιηθεί από τον εργοδότη για την ανάθεση της εργασίας είτε εγγράφως, είτε με γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου (sms), είτε με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή άλλο πρόσφορο τρόπο, σε εύλογο χρόνο που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των 24 ωρών πριν από την ανάληψη της εργασίας, πλην περιπτώσεων που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης, τον οποίο ο εργοδότης γνωστοποιεί στον εργαζόμενο. Οι συμβάσεις κατά παραγγελία δεσμεύουν υπέρμετρα τον εργαζόμενο και παρέχουν πλήρη ευελιξία στις επιχειρήσεις. Στόχος της ρύθμισης που εξυπηρετεί τις εταιρείες στον τουρισμό-επισιτισμό αλλά και αλλού, είναι η δημιουργία δεξαμενής προσωπικού το οποίο θα δεσμεύεται προκαταβολικά και θα προσαρμόζεται στις ανάγκες της επιχείρησης. Αν ο εργαζόμενος αδικαιολόγητα αρνηθεί να προσέλθει στην εργασία του, θα είναι υπόλογος για την από μέρους του παραβίαση της συμβάσεως».

Η διόρθωση που έγινε στο τελικό σχέδιο νόμου όπως είπε πρόσφατα ο Άδωνις Γεωργιάδης, είναι η πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία «απαγορεύεται η μετατροπή συμβάσεων μερικού ή ορισμένου χρόνου σε συμβάσεις κατά παραγγελία θεωρώντας τη ρητά ως βλαπτική μεταβολή για τον εργαζόμενο και άρα με δικαίωμα καταγγελίας από τον εργαζόμενο». Υποστηρίζει ακόμη, ότι με τις συμβάσεις αυτές θα καταπολεμηθεί η μαύρη εργασία: «Ο εργαζόμενος έχει όλες του τις πρόνοιες εφόσον έχει κανονικά ενεργή σύμβαση η οποία υπάρχει στην ΕΡΓΑΝΗ του εργατικού δικαίου, προστατεύεται δηλαδή από εργατικά ατυχήματα, από ζημιωτικά πράγματα, από οτιδήποτε άλλο, παίρνει τα λεφτά του άσπρα, τα βάζει στη φορολογική του δήλωση, πληρώνεται τα ένσημά του, τα βάζει και η επιχείρηση στα έξοδά της».

Παράλληλη απασχόληση

Για τη διάταξη του νομοσχεδίου που προβλέπει την απασχόληση εργαζομένων σε πολλαπλούς εργοδότες, ο Διονύσης Τεμπονέρας, υποστηρίζει ότι είναι «υπαρκτός ο κίνδυνος να καταστρατηγηθούν τα χρονικά όρια εργασίας, που μπορεί να οδηγήσει σε 13ώρη εργασία μέσα στο 24ωρο, με ό,τι αυτό σημαίνει για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία (εργατικά ατυχήματα) σε μια χώρα, που οι ελεγκτικοί θεσμοί βρίσκονται- σκόπιμα – σε “αδρανή” λειτουργία»,  όπως λέει.

«Και γιατί είναι κακό να επιτρέπεται σε έναν εργαζόμενο που δουλεύει πλήρες 8ώρο, να απασχοληθεί άλλες 4-5 ώρες, μέσα σε ένα 24ωρο σε έτερο εργοδότη δουλεύοντας συνολικά έως και 13 ώρες, αν θέλει να αυξήσει τα εισοδήματά του;». Την απάντηση σ΄ αυτή την ερώτηση, ο εργατολόγος τη δίνει με ένα παράδειγμα:

«Έστω εργαζόμενη μητέρα (ή εργαζόμενος πατέρας), που κατοικεί στο Περιστέρι, εργάζεται στο κέντρο των Αθηνών ως υπάλληλος γραφείου, καθημερινά με ωράριο 09.00-17.00. Το νέο νομοσχέδιο θα της/του δώσει τη δυνατότητα να εργαστεί και σε εστιατόριο στο Χαλάνδρι ως υπάλληλος service, με σύμβαση μερικής απασχόλησης καθημερινά 18.00-22.00».

Η εργαζόμενη ή ο εργαζόμενος θα εργαστεί συνολικά στο 24ωρο, ακριβώς 12 ώρες. Για να μεταβεί από τον τόπο κατοικίας της στην πρώτη εργασία, από την πρώτη εργασία στην δεύτερη και να επιστρέψει στην οικία της θα χρειαστούν από 1-2 ώρες ημερησίως. Αν ο εργαζόμενος γονέας του παραδείγματος κοιμηθεί 8 ώρες, τότε από το 24ωρο θα μείνουν 2 ώρες(!) για προσωπική καθαριότητα (για να κάνει ένα μπάνιο), για την φροντίδα του παιδιού και της οικογένειας, για αγορά προμηθειών, για να πάει το παιδί σε κάποια δραστηριότητα, για να δει κάποιο φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο, για να ενημερωθεί για τις τρέχουσες εξελίξεις».

«Αντί να συζητάμε πως ένας εργαζόμενος θα ζει αξιοπρεπώς με ικανοποιητικό μισθό, δουλεύοντας 8ώρο (ή και λιγότερες ώρες όπως συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη), μέσω αύξησης των μισθών με αξιοπρεπείς συνθήκες δουλειάς, η κυβέρνηση προωθεί την έως και 13ωρη εργασία! Θυμίζουμε ότι πριν από 2 χρόνια τέτοια εποχή ο κ. Χατζηδάκης μας μιλούσε για 4ήμερη εργασία και τώρα η κυβέρνηση φέρνει με άλλη διάταξη το 6ήμερο και τις «συμβάσεις μηδενικών ωρών/συμβάσεις κατά παραγγελία» με τις οποίες ο εργαζόμενος θα πρέπει να είναι αν πάσα στιγμή διαθέσιμος για εργασία ελάχιστων ωρών (και αμοιβών) όποτε τον καλέσει ο εργοδότης».

Τα προβλήματα όμως, όπως λέει, δεν σταματούν εδώ: Εξηγεί, ότι οι διατάξεις του συγκεκριμένου νομοσχεδίου έρχονται σε αντίθεση και με την υφιστάμενη νομοθεσία. «Έστω εργαζόμενος που απασχολείται σε έναν εργοδότη Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00 έως 17:00 και παράλληλα σε δεύτερο εργοδότη 18:00 έως 22:00, για να τηρείται η 11ωρη ανάπαυση από τις 22:00 έως τις 9:00 της επόμενης ημέρας και να υπάρχει εύλογο διάστημα μετακίνησης από τον έναν εργοδότη στον δεύτερο. Συνεπώς ο συνολικός ημερήσιος χρόνος απασχόλησης στους δυο εργοδότες είναι 12 ώρες (8+40) και ο συνολικός εβδομαδιαίος χρόνος απασχόλησης 60 ώρες (12 επί 5). Αν ο εργαζόμενος απασχοληθεί στους δυο εργοδότες με τα παραπάνω ωράρια για διάστημα 4 διαδοχικών μηνών, υπάρχει παράβαση του άρθρου 167 που ορίζει ότι ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των εργαζομένων, δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ 4 μηνών τις 48 ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών. Η απασχόληση σε έτερο εργοδότη απαιτεί πρόσθετες δικλείδες ασφαλείας και εγγυήσεις για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία και για την ασφάλεια των πολιτών, ειδικά όταν πρόκειται για επικίνδυνα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, με έλεγχο από διοικητική αρχή ή άλλο όργανο».

Εξαήμερη εργασία

Στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο θεσμοθετείται το εξαήμερο. «Στόχος της ρύθμισης είναι να ευνοηθεί η βαριά βιομηχανία που αντιμετωπίζει πρόβλημα προσωπικού για να καλύψει τις βάρδιες το Σαββατοκύριακο, κάτι που θα μπορούσε όμως να επιλυθεί με αυξημένες προσλήψεις ή με λιγότερες ώρες εργασίας του προσωπικού», λέει ο Διονύσης Τεμπονέρας, και προσθέτει:

«Καθίσταται πλέον επιτρεπτή η απασχόληση κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας σε επιχειρήσεις συνεχούς και μη συνεχούς λειτουργίας» εξηγεί ο κ. Τεμπονέρας. Αυτό θα γίνει «με την υποχρεωτική προδήλωσή της στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, με την δήλωση και απόδειξη ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας του αιφνίδιου και εξαιρετικού φόρτου εργασίας για τις επιχειρήσεις μη συνεχούς λειτουργίας, με την μη δυνατότητα υπέρβασης των 8 ωρών ημερησίως, με απαγόρευση υπερεργασίας και υπερωρίας, με ημερομίσθιο για την 6η ημέρα απασχόλησης προσαυξημένο κατά 40%».

Με αυτόν τον τρόπο εξηγεί ότι «Πλέον επεκτείνεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις το 6ημερο σε όλες τις επιχειρήσεις. Από την 4ήμερη εργασία φτάσαμε στο υποχρεωτικό 6ήμερο και με την κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας, σύντομα η κυβέρνηση θα οδηγήσει τους εργαζόμενους σε απασχόληση 7 ημέρες την εβδομάδα, ανατρέποντας οικογενειακό προγραμματισμό, κοινωνικές σχέσεις, καθημερινότητα. Τέτοια δυνατότητα για παράνομη όμως απασχόληση, υπήρχε και σήμερα με προσαυξημένο ημερομίσθιο κατά 30%. Η ρύθμιση ουσιαστικά καταργεί το 5ημερο. Η κυβέρνηση εξυπηρετεί μεγάλα συμφέροντα στο χώρο της βιομηχανίας κλπ. αδιαφορώντας για την ζωή των εργαζομένων «κανονικοποιώντας» μια μνημονιακή εξαίρεση που εισήχθη το 2010 εκτάκτως στην ελληνική νομοθεσία».

«Τιμωρείται η συνδικαλιστική δράση»

Ένα νέο όπλο προστίθεται στο οπλοστάσιο της εργοδοσίας: «Τιμωρείται η συνδικαλιστική δράση και προβλέπεται βαρύ πρόστιμο και φυλάκιση για όποιον αποφασίσει να «εμποδίσει» να εργαστούν οι απεργοσπάστες, που παραβιάζουν την συλλογική απόφαση του συνδικάτου να προχωρήσει σε απεργία». Ο Διονύσης Τεμπονέρας εξηγεί, ότι «Η διάταξη είναι περιττή αφού για την άσκηση σωματικής βίας υφίσταται ήδη διάταξη στην ποινική νομοθεσία, ενώ δεν υφίσταται η έννοια της ψυχολογικής βίας που είναι επικίνδυνη και αόριστη. Η κυβέρνηση της ΝΔ περιορίζει εκ νέου το δικαίωμα της συνδικαλιστικής ελευθερίας, με νέο χτύπημα κατά του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της απεργίας».

Κατ’ επίφαση οριοθέτηση μαθητείας

Ακόμη μία προβληματική διάταξη για τον εργατολόγο, είναι η «οριοθέτηση μόνο κατ’ επίφαση της περιόδου της μαθητείας (δόκιμος εργαζόμενος) σε 6 μήνες, χωρίς όμως να αλλάζει την ελάχιστη υποχρέωση των 12 μηνών προϋπηρεσίας ως προϋπόθεση για θεμελίωση δικαιώματος σε αποζημίωση απόλυσης», λέει. « Όποιος απολύεται πριν τους 12 μήνες (όπως και σήμερα) δεν έχει θεμελιωμένο δικαίωμα σε αποζημίωση απόλυσης». Όπως εξηγεί, «Στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης σε περίπτωση μη πρόσληψης μετά από την δοκιμαστική περίοδο, πρέπει να υπάρχει αιτιολόγηση για την μη πρόσληψη (υπό το φως ορισμένων προϋποθέσεων – κριτηρίων – αιτιολόγησης).Η δε δοκιμαστική περίοδο ακόμα και των 6 μηνών, είναι αρκετά μεγάλης χρονικής διάρκειας, με υπαρκτό τον κίνδυνο ανακύκλωσης εργαζομένων με εικονικές δοκιμαστικές περιόδους. Σημειωτέον, ότι προ των μνημονίων, η δοκιμαστική περίοδος για τον εργαζόμενο, ήταν μόλις 2 μήνες».

Και κάτι θετικό

Μια θετική ρύθμιση σύμφωνα με τον Δ. Τεμπονέρα, είναι, ότι εξοπλίζεται κάθε εργαζόμενος με έγγραφη σύμβαση ή έστω με λεπτομερή έγγραφη ενημέρωση των βασικών όρων εργασίας του, εντός 1 εβδομάδας από την πρόσληψη, αντί του 2μήνου που ίσχυε μέχρι σήμερα. Αυξάνονται και συμπληρώνονται οι βασικοί όροι της σύμβασης που πρέπει να δίδονται στον εργαζόμενο εντός 1 εβδομάδας από την πρόσληψη. Για άλλους όρους της σύμβασης η ενημέρωση παρέχεται 1 μήνα μετά την πρόσληψη (εργασία σε ΕΠΑ, προσδιορισμός δοκιμαστικής περιόδου, πρόβλεψη για κατάρτιση κλπ.).Τέλος, αντίθετα προς ό,τι ίσχυε μέχρι σήμερα, πρέπει να αναφέρονται και ο φορέας κοινωνικής ασφάλισης και κάθε σχετιζόμενη με την κοινωνική ασφάλιση παροχή του εργοδότη (π.χ. συνταξιοδοτικό πρόγραμμα), ώστε να διασφαλιστούν και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των εργαζομένων.

Σε άλλο άρθρο, που αποσκοπεί στην αναχαίτιση της εργοδοτικής αυθαιρεσίας,  «προβλέπονται κυρώσεις διοικητικές κυρώσεις σε εργοδότες που δεν συμμορφώνονται με τις υποδείξεις των αρχών, όταν λόγω φυσικών καταστροφών ή εκτάκτων καιρικών φαινομένων ζητείται και δεν πραγματοποιείται η απομάκρυνση πολιτών- εργαζομένων».

Τις επόμενες ώρες το νομοσχέδιο θα γίνει νόμος του κράτους. Αν θέσει σε εφαρμογή ακόμη πιο ευέλικτες και επισφαλείς εργασιακές ρυθμίσεις απομειώνεται το πνεύμα της οδηγίας και βαθαίνει το ήδη μεγάλο ρήγμα της αξιοπρεπούς εργασίας στη χώρα.