Ασφαλιστικό: Κίνδυνος μείωσης συντάξεων και αύξηση ετών εργασίας

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Ο ελληνικός πληθυσμός γερνάει, το δημογραφικό παίρνει εκρηκτικό χαρακτήρα και ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στη χώρα μας. Οι ειδικοί τονίζουν ότι το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας κινδυνεύει με κατάρρευση αν δεν αυξηθεί ο εργάσιμος βίος των πολιτών. Ενώ υπάρχουν και σενάρια για μείωση των συντάξεων και την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών.

Μπορεί οι σημερινοί εργαζόμενοι που βρίσκονται κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης να μην απειλούνται, όμως, όσοι θα έχουν συνταξιοδοτηθεί ως το 2035, δηλαδή οι εργαζόμενοι που προσλήφθηκαν μετά το 2000 αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να βγουν στη σύνταξη 1,5 χρόνο αργότερα.

Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα, η οποία επιβεβαιώθηκε με πρόσφατα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η χώρα μας έως το 2035 θα υποχρεωθεί σε αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά σχεδόν 1,5 χρόνο. Και η αύξηση δεν πρόκειται να σταματήσει εκεί, αφού σύμφωνα με την ίδια έρευνα η αύξηση του χρόνου εργασίας θα φτάσει τα 2,8 χρόνια ως το 2050, δηλαδή στους εργαζόμενους που προσλήφθηκαν μετά το 2015. Η αιτία εντοπίζεται στην επιδείνωση του δημογραφικού προβλήματος (οι ενσωμάτωση μεταναστών ίσως αποτελεί τη λύση στο πρόβλημα. Πρόκειται για μία πρόταση που έκανε παλιότερα ο Αλέξης Τσίπρας και υιοθέτησε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης την εβδομάδα που πέρασε.

Οι δύο κύριοι λόγοι οι οποίοι επιδεινώνουν το πρόβλημα είναι, σύμφωνα με τις έρευνες, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η μείωση του πληθυσμού που είναι σε εργασιακή ηλικία (20-64 ετών) που στην Ελλάδα θα θα μειωθεί και θα αντιπροσωπεύει το 35% του συνολικού πληθυσμού.

Η έκθεση του ΟΟΣΑ για  την Ελλάδα περιλαμβάνει εφιαλτικά στοιχεία και τονίζει με έμφαση ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι δύσκολα. Για παράδειγμα επισημαίνει ότι ως το 2050 θα διπλασιαστεί ο αριθμός των συνταξιούχων που αντιστοιχεί σε κάθε 100 εργαζόμενους. Αυτό σημαίνει ότι ενώ το 1990 η αναλογία ήταν 22,9 άτομα άνω των 65 ετών ανά 100 εργαζόμενους, το 2020 η αναλογία βρέθηκε στο 37,8 και το 2050 θα φτάσει στο 75, που σημαίνει δεν θα φτάνουν με τίποτα οι ασφαλιστικές κρατήσεις των εργαζομένων για να δοθούν συντάξεις και η Ελλάδα γίνεται ουσιαστικά χώρα γερόντων.

Για να έχουμε μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα θα αναφέρουμε πως η σημερινή επίσημη εικόνα της σχέσης απασχολούμενων προς συνταξιούχους δείχνει ότι σε κάθε συνταξιούχο αντιστοιχούν 1,5 εργαζόμενοι, ενώ πριν δεκαπέντε χρόνια η σχέση αυτή ήταν κοντά στο ένας συνταξιούχος προς δύο εργαζόμενοι. Οπως βλέπετε η επιδείνωση είναι ραγδαία.

Μία άλλη μελέτη των πανεπιστημιακών των Σάββα Ρομπόλη (ομότιμου καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου) και του αναλογιστή Β. Μπέτση (διδάκτορα στο ίδιο πανεπιστήμιο) που προβάλει τα σημερινά στοιχεία στο έτος 2070, κατά το έτος αυτό « το εργατικό δυναμικό θα  μειωθεί σε σχέση με το  2020  κατά 31%, ενώ οι συνταξιούχοι θα  αυξηθούν κατά 13%  σε σχέση με το 2020».

Η πίεση στο ασφαλιστικό είναι τόσο μεγάλη που εκφράζονται φόβοι ακόμα και για μεγάλες περικοπές των συντάξεων. Οι μελέτες και οι έρευνες για το δημογραφικό πρόβλημα εκτιμούν ότι το προσδόκιμο ζωής θα αυξάνεται μέχρι το 2065. Θεωρεί όλες τις άλλες οικονομικές και δημογραφικές παραμέτρους σταθερές. Στην περίπτωση αυτή το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, εκτιμάται ότι θα επιβαρυνθεί, μόνο εξαιτίας  της  αύξησης  του προσδόκιμου ζωής, κατά 49,4 δισ. ευρώ. Δηλαδή, η αναλογιστική υποχρέωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης θα αυξηθεί κατά 49,4 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου για την χρηματοδότηση της επιβάρυνσης του συστήματος, εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να βρεθούν επιπλέον πρόσθετοι πόροι ύψους 0,5% του ΑΕΠ.

Διαφορετικά απαιτούνται εφιαλτικά μέτρα όπως η μείωση των συντάξεων κατά 30%, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης  στα 73 έτη έως το 2060 η αύξηση των εισφορών για την κύρια σύνταξη από 20% που είναι σήμερα σε 27% και στην επικουρική από 6% σε 8,1%.

Χώρα γερόντων

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία – εάν δεν επιλυθεί το οξύτατο εθνικό δημογραφικό πρόβλημα – κατά το έτος 2070, κάθε ένα άτομο ηλικίας άνω των 65 ετών θα αντιστοιχεί σε ένα – ίσως και λιγότερο –  άτομο σε ηλικία εργασίας, δηλαδή οικονομικά ενεργό.

Οι επανηλλειμμένες μειώσεις των συντάξεων και οι αυξήσεις των ορίων συνταξιοδότησης,  καθίστανται ανενεργές – σε βάθος χρόνου –, εάν δεν βρεθούν λύσεις στο οξυμένο δημογραφικό πρόβλημα. Σημαντική συνεισφορά στην κατάρρευση του συστήματος έχει και η εκρηκτική άνοδος των ελαστικών μορφών απασχόλησης που προκαλούν αυξημένη απώλεια εσόδων στο σύστημα.

Προσφάτως, ο υπουργός Εργασίας  μιλώντας στη Βουλή προσδιόριζε την σχέση αυτή στο 1 προς 1,7 την στιγμή που το ασφαλιστικό σύστημα έχε δομηθεί με την παραδοχή ότι για κάθε 4 εργαζομένους θα υπάρχει ένας συνταξιούχος. Μάλιστα εκτίμησε ότι το 2030 η Ελλάδα θα έχει πάρει από την Ιταλία μια «ανεπιθύμητη πρωτιά, θα είμαστε, δηλαδή, η πιο γερασμένη χώρα της Ευρώπης».

Οι μελέτες

Καθοριστικό ρόλο στην – έτι περαιτέρω – επιδείνωση του ασφαλιστικού προβλήματος διαδραματίζουν, η μείωση των γεννήσεων, ο διπλασιασμός των ηλικιωμένων και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, που επιδεινώνουν περαιτέρω τα στοιχεία της ήδη απασφαλισμένης δημογραφικής βόμβας και θέτουν, εν αμφιβόλω, το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος και τη δυνατότητα παροχής εγγυημένων συντάξεων.

Σύμφωνα με μελέτη των πανεπιστημιακών κ. Σ. Ρομπόλη (ομότιμου καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου) και του αναλογιστή κ. Β. Μπέτση (διδάκτορα στο ίδιο πανεπιστήμιο) που προβάλει τα σημερινά στοιχεία στο έτος 2070, κατά το έτος αυτό « το εργατικό δυναμικό θα  μειωθεί σε σχέση με το  2020  κατά 31%, ενώ οι συνταξιούχοι θα  αυξηθούν κατά 13%  σε σχέση με το 2020».

Ο πληθυσμός της χώρας μας εκτός από μειωμένος, εμφανίζεται και εξαιρετικά γηρασμένος. Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων από 34,6 το 2019 υπολογίζεται σε 59,9 το 2070. «Το γεγονός αυτό επηρεάζει σημαντικά, μεταξύ των άλλων, τομείς όπως είναι η υγειονομική περίθαλψη και η κοινωνική ασφάλιση», εκτιμούν οι δύο ερευνητές.

Δραματική είναι η αύξηση στις συνταξιοδοτικές και τις δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενώ η μείωση του εργατικού δυναμικού δημιουργεί περαιτέρω προβλήματα χρηματοδότησης του συστήματος.

Σε παλαιότερες μελέτες τους οι ίδιοι ερευνητές είχαν εκτιμήσει ότι «για την κάλυψη του ελλείμματος που προκαλεί το δημογραφικό πρόβλημα απαιτείται επιπλέον μείωση των συντάξεων κατά 30%, απλώς μόνο για να διατηρηθεί εν ζωή το ασφαλιστικό σύστημα».