Eretiki κριτική για “Το Φεστιβάλ του Ρίφκιν” του Woody Allen

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Η επιτυχής Μνεία του Woody Allen σε σινεματικά μεγαθήρια συναντά το προσωπικό ταλέντο που δεν χάνεται, αλλά δυστυχώς & τη δηλητηριώδη επαναληψιμότητα, η οποία δεν αποβάλλεται, με συνέπεια να ενισχύει πια την απόλαυση των αστών θεατών…

Υπόθεση:

Ο τρίτης ηλικίας, πνευματικά καλλιεργημένος Mort Rifkin περνά ξαφνικά μια σημαντική, υπαρξιακή κρίση! Ο ίδιος λάτρευε και μελετούσε ανέκαθεν τον Κινηματογράφο. Για πολλά χρόνια δίδασκε σωστά και με μεγάλη αγάπη το αντικείμενο. Το πρόβλημα είναι, ότι τώρα δεν τον ολοκληρώνουν πια αυτές οι ενασχολήσεις. Ο Rifkin προσπαθούσε να ενταχθεί τελευταία στις Τέχνες, διασχίζοντας το απέναντι μονοπάτι, εκείνο του δημιουργού…Ήθελε λοιπόν πολύ, από τη θέση της συγγραφής, να τελειώσει μια δική του νουβέλα. Κατά την ψυχανάλυσή του, ο Mort μιλά σε παροντικό χρόνο για τις ζωντανές αναμνήσεις της τελευταίας, καθοριστικής επίσκεψης σε γνωστό φεστιβάλ κινηματογράφου, η οποία του έδωσε μια διαφορετική οπτική. Στο γνωστό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου San Sebastian της Ισπανίας. Έτσι, θυμάται τα πάντα από την αρχή…Καθώς ήξερε, τι αναμενόταν να συμβεί στην προσωπική του ζωή, πηγαίνοντας εκεί…

Βεβαίως η αλήθεια είναι, ότι εκτός από τα επαγγελματικά, καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα του Rifkin, είχε βαλτώσει τελευταία και ο γάμος του! Να έφταιγε άραγε η πλέον αποτρεπτική, για έντονη ερωτική χημεία, διαφορά ηλικίας με τη νεότερη σύζυγο; Η ρουτίνα των πολλών ετών του γάμου; Όπως και να είχε, ο Mort ακολούθησε την 50άρα θελκτική γυναίκα του, Sue, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του San Sebastian. Εκείνη ήταν η μάνατζερ, για την προώθηση της ταινίας ενός Γάλλου σκηνοθέτη, ο οποίος με τα έργα του είχε τραβήξει την προσοχή του κινηματογραφικού γίγνεσθαι…

Ο 30άρης καλλιτέχνης Philippe, απασχολεί εξαρχής τα δημοσιογραφικά μέσα του φεστιβάλ, προκαλώντας τους γοητεία με τα κινηματογραφικά έργα του! Μετά από προτροπή της γυναίκας του, ο Mort προσπαθεί με το ζόρι να φανεί συμπαθητικός και κοινωνικός απέναντι στο Philippe. Αλλά στην πραγματικότητα δεν εντυπωσιάζεται καθόλου από την καλλιτεχνική δράση του νεαρού σκηνοθέτη.

Ο Mort Rifkin αρχίζει τότε να υποφέρει από διάφορα όνειρα. Όπως είναι λογικό, αυτά τα ταξίδια στη χώρα του υποσυνείδητου περιλαμβάνουν για τον ίδιο ζωντανές εικόνες, εντυπωσιακών στιγμών από σπουδαία έργα μεγαθηρίων του Σινεμά. Τα όνειρα γίνονται ονειροπολήσεις και σε αυτές αυξάνονται τα εκπληκτικά σύμπαντα των κινηματογραφικών του ηρώων. Οι διαχρονικές σκηνοθετικές εκφράσεις των Welles, Fellini, Bergman, Godar, Truffaut κ.α. κάνουν επέλαση στη φαντασία του Rifkin, αλλά εγκλωβίζονται μέσα στους δικούς του υπαρξιακούς προβληματισμούς! Εν τω μεταξύ, η Sue χαριεντίζεται με τον Philippe, χωρίς να δίνει την παραμικρή σημασία στον Mort…O ίδιος απεχθάνεται πλέον τον ανταγωνιστή Philippe.

Στο φεστιβάλ του San Sebastian όμως ο Mort συναντά και κάποιους γνωστούς. Ένας από αυτούς θα προτείνει στον ανήσυχο για πιθανότητα εμφράγματος, ηλικιωμένο Rifkin να ελέγξει κάπως καλύτερα την υγεία του. “Jo Rohas” είναι το όνομα του κατάλληλου, προτεινόμενου γιατρού. Προς μεγάλη έκπληξη του Mort ο γιατρός που θα τον εξετάσει, είναι γυναίκα. Joanna Rohas ήταν το πλήρες όνομά της. Είναι όμορφη, καλλιεργημένη, γνωρίζει από κινηματογράφο και κυρίως…Θεωρεί επιτηδευμένη την κινηματογραφική δράση του μισητού Philippe!!!

Όσο προχωρά η παθιασμένη γνωριμία των Sue και Philippe, τόσο ο Mort στρέφει το ερωτικό ενδιαφέρον του στην ισπανόφωνη, γλυκύτατη γιατρό…

Ανάλυση:

Βασικές Διευκρινίσεις:

– Καταρχάς ξεκαθαρίζω, πως ό,τι γράφω σε αυτό το κείμενο, δεν έχει σε καμία περίπτωση επηρεαστεί από τις κατηγορίες, τις οποίες αντιμετώπιζε/αντιμετωπίζει ο δημιουργός στην προσωπική του ζωή, περί κακοποιήσεων της Dylan Farrow.

Μιλάω απομονωμένα για την πορεία εκείνου στο Σινεμά και ακόμα πιο συγκεκριμένα για αυτό το έργο.

Επί του θέματος, επειδή η ταινία “Rifkin’s Festival” φέρει λάθη-μειονεκτήματα, αυτό δεν σημαίνει, ότι θα απαξιωθεί συνολικά ο δημιουργός Woody Allen και όσα μας προσέφερε για τόσες δεκαετίες στο Σινεμά!

– Η ορατή ανησυχία μου για τα δείγματα της βαλτώδους επαναληψιμότητας του κινηματογραφικού του βίου, είχε ήδη αρχίσει από την προηγούμενη ταινία “Μια βροχερή ημέρα στη Νέα Υόρκη” (2019). Ήταν ένα κομβικό σημείο για την πορεία του Woody Allen. Έδειχνε μια ορατή, πτωτική πορεία ιδεών. Για αυτό και μολονότι τη μελέτησα, επέλεξα τότε συνειδητά να την αγνοήσω. Είχε μεν θετικά σημεία, αλλά αυτά αφορούσαν κυρίως τη διεύθυνση φωτογραφίας (σε διαμοίραση κινηματογραφικών φωτισμών βροχερής μελαγχολίας στον ήρωα και εκλάμψεων με ηλιακά χάδια στην ηρωίδα), την πρωταγωνιστική ερμηνεία της εκπληκτικής Elle Fanning και μια ενδιαφέρουσα αισθητική από τη σκηνοθεσία. Το σενάριο εκεί διέθετε ορισμένα περιπετειώδη στοιχεία: Της προσωπικής ανάδειξης μέσω της δημοσιογραφίας, του αδάμαστου ερωτισμού, του θέματος του τζόγου, της εύνοιας, της τρομακτικής, αντιφατικής αποκάλυψης της μητέρας του Gatsby…

Όμως, δεν υπήρχε στοιχείο προόδου, σε σχέση με την εμφάνιση μιας νέας θεματικής. Μιας ενδιαφέρουσας, ανέλπιστης καλλιτεχνικής έκφρασης! Υπήρχαν ωστόσο τα απογοητευτικά “Πάλι.” Δηλαδή, πάλι κάποιοι ήρωες ήταν αυστηρά μέσα στο σύμπαν των Τεχνών. Και ο πρωταγωνιστής αποτελούσε πάλι προσωποποίηση του Woody Allen, απλά όχι σε επαγγελματική οπτική, μα σε ρομαντική έκφραση. Πάλι η μουσική ήταν γνώριμη. Θεώρησα τότε ότι, εντάξει, αδιαμφισβήτητα παρατηρούνται μεν κάποιες ωραίες ιδέες, αλλά σίγουρα περίμενα πολλά περισσότερα! Νόμιζα βέβαια, ότι απλώς επρόκειτο για μια όχι και τόσο επιτυχή στιγμή, προς το τέλος της δεκαετίας του 2010-2020. Και όμως! To “A Rainy Day in New York” (2019) ήταν πολύ πιο αληθινό, από αυτό που θα ερχόταν…

Και τώρα ήρθε “Το Φεστιβάλ του Ρίφκιν…” με τα δικά του όντως απογοητευτικά και ακόμα περισσότερα “Πάλι.” Αλλά…

Το κινηματογραφικό παρελθόν δεν φθείρεται:

Ξεκινάω λίγο διαφορετικά…

Έχετε δει το έργο “Η Κατάρα του Πράσινου Σκορπιού;” (2001) Προσωπικά το έχω δει κυριολεκτικά 26-27 φορές! Ω, ναι!! Γιατί; Διότι είναι μια άρτια κατασκευασμένη ταινία σε όλες της τις κινηματογραφικές παραμέτρους! Και τώρα να μου το έλεγαν, θα την ξαναέβλεπα. Όπως και το “Μικροαπατεώνες” (2000). Βλέπεται πολύ ευχάριστα. Και αυτό (δηλαδή την κινηματογραφική ισορροπία) δεν πρέπει να το υποτιμούμε ποτέ στις δημιουργίες του Σινεμά.

Αλλά γενικότερα, στην καριέρα του Woody Allen υπήρξαν καταπληκτικές στιγμές Καλλιτεχνικής Έκφρασης! Διότι ανέκαθεν ο ίδιος ήταν ένας Μελετημένος Δημιουργός!! Το δίκαιο είναι να σας μιλήσω, για ό,τι δικό του έχω δει μέσα σε τόσα χρόνια. Ας εξετάσουμε λοιπόν μαζί εν συντομία αναφορικά μέσα στις δεκαετίες, κάποια όμορφα, με πολλές και διαφορετικές ιδέες, έργα του:

“Everything you always wanted to know about Sex” (1972), “Love and Death” (1975), “Αnnie Hall” (1977), “Manhattan” (1979), “Zelig” (1983), “Hannah and her Sisters” (1986), “Crimes and Misdemeanors” (1989), **“Mighty Aphrodite” (1995), “Everyone says I Love You” (1996), “Deconstructing Harry” (1997), “Celebrity” (1998), “Sweet and Lowdown” (1999), “Small Time Crooks” (2000), “The Curse of the Jade Scorpion” (2001), “Hollywood Ending” (2002), “Anything Else” (2003), “Match Point” (2005), “Scoop” (2006), “Vicky Cristina Barcelona” (2008), “You will meet a tall dark Stranger” (2010), “Midnight in Paris” (2011), “To Rome with Love” (2012), “Irrational Man” (2015), “Α Rainy Day in New York” (2019). Ακόμα και το παλιό, αιφνιδιαστικά απλοϊκό “Bananas” (1971) είχε τη δική του άποψη…

{Σημείωση: Είμαι βέβαιος από τις πληροφορήσεις μου, ότι οι ταινίες “The Purple Rose of Cairo” (1985) και “Another Woman” (1988) θα διακρίνονται ανάμεσα σε όλες τις προαναφερθείσες. Απλώς εν αντιθέσει με όσες σας προανέφερα, ακόμη δεν έχω παρακολουθήσει αυτές τις συγκεκριμένες δύο}

Βλέπουμε λοιπόν, ότι κατέγραψε η διάνοιά του μέσα στις δεκαετίες εξαιρετικές ιδέες. Κάποιες ήταν πιο σπάνιες και ιδιαίτερες. Όπως στις δεκαετίες 1970 και 1980. Είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο συνδυασμός παραγωγικότητας-δημιουργικότητάς του στις διαδεχόμενες δεκαετίες του 1990 και του 2000. Στην επόμενη δεκαετία του 2010 υπήρξαν στοιχεία χιούμορ, ρομαντισμού και μυστηρίου.

Το τέλος της όμως δεν είναι καλό. Η ταινία το “Φεστιβάλ του Ρίφκιν” (2020) σίγουρα δεν σώζει τη συγκεκριμένη δεκαετία! Θα έλεγα μάλιστα, ότι το προηγούμενο “Α Rainy Day in New York” (2019) είχε κάτι πιο αληθινό, από άποψη δημιουργικών ιδεών…

Η αύρα του “Φεστιβάλ του Ρίφκιν”:

Πλεονεκτήματα:

(Ξεκινάμε με αυτά, από σεβασμό προς το ποιοτικό παρελθόν του δημιουργού…)

Σενάριο και σκηνοθεσία υπογράφονται από τον Woody Allen.

Η μοναδική σύνδεση σεναρίου και σκηνοθεσίας:

1) Σε σχέση με τον ήρωα Mort Rifkin:

Πράγματι, οι κινηματογραφικές αναφορές (αναλόγως οπτικές ή λεκτικές) συνολικά στους Orson Welles, Ingmar Bergman, Federico Fellini, Francois Truffaut, Jean-Luc Godar, Luis Bunuel κ.α. εφάπτονται στο σενάριο! Διότι ο Mort Rifkin προσπαθεί να γίνει συγγραφέας των δικών του ιδεών και αντιλαμβάνεται, πως τελικά αδυνατεί. Ήταν πάντοτε δάσκαλος και όχι δημιουργός. Του το δείχνει το μυαλό του με κάθε τρόπο. Ακόμη και στο υποσυνείδητο με τα όνειρά του. Όλες οι εκφράσεις του συνοδεύονται από τις ιδέες των σινεματικών του προτύπων.

Επομένως, o Woody Allen μάς αποκαλύπτει την “πορεία της συνειδητοποίησης” του ήρωά του. Αυτό είναι μια εύστοχη, καλλιτεχνική σύνδεση!

2) Σε σχέση με το δημιουργό Woody Allen:

Όπως προείπαμε, ο Woody Allen ήταν ανέκαθεν Μελετημένος Σεναριογράφος-Σκηνοθέτης. Στο **“Mighty Aphrodite” (1995) ήξερε να μελετήσει να σεβαστεί και να εντάξει την παγκόσμια, βαρυσήμαντη κληρονομιά του Ελληνικού Πολιτισμού στις Τέχνες, κάνοντας τη να διακριθεί και στο Σινεμά. Με την εμφάνιση της επιβλητικής οντότητας των ανθρώπων του Χορού να θέτει προβληματισμούς-συμβουλεύει τον σύγχρονο Αμερικανό ήρωα του 20ου αιώνα Lenny, πώς εκείνος να πορευτεί. Υπήρχε η κωμωδία για τον Lenny και ο σεβασμός για τον Χορό σε κοινό απενοχοποιημένο περιβάλλον εκτίμησης, απόστασης & συνύπαρξης. Καθόλου εύκολο κατόρθωμα! Μετά από ένα επίτευγμα τέτοιου βεληνεκούς, μπορείς πράγματι να τολμήσεις πολλά!

Έτσι λοιπόν και στο έργο “Rifkin’s Festival” (2020) ο δημιουργός ήξερε το δρόμο της απαιτητικής Μνείας στις Τέχνες. Αυτή τη φορά συγκριτικά με τον Ελληνικό Πολιτισμό ήταν σαφέστατα μικρότερη η καλλιτεχνική ευθύνη, αλλά παρέμενε τρομακτικά υπολογίσιμη σε σχέση με την ιστορία του παγκοσμίου βεληνεκούς Σινεμά! Μιλώντας για το οπτικό κομμάτι (και όχι για τις λεκτικές αναφορές), ο δημιουργός εδώ απέδωσε φόρο τιμής στα σινεματικά του ινδάλματα (Orson Welles, Ingmar Bergman, Federico Fellini, Francois Truffaut, Jean-Luc Godar). Στάθηκε περισσότερο στον Ευρωπαϊκό κινηματογράφο και στον Ingmar Bergman, καθώς υπήρξαν οπτικές αναφορές σε αρκετές του ταινίες: 1) “Περσόνα,” 2) “Άγριες Φράουλες” και 3) “Η Έβδομη Σφραγίδα.” Μάλιστα ο Woody Allen τις ενέταξε στο σύμπαν του αντιστοίχως σαν: 1) Κατανόηση παθών για δύο γυναίκες που ποθούσε ο Rifkin (Sue & Joanna), 2) Απόσταση από οικογενειακό περίγυρο & εσωτερικές αμφιβολίες, με καταπιεσμένο ανταγωνισμό (ο Rifkin μιλούσε για όχι πασίγνωστους -εκτός Σινεφίλ κύκλων- μα ποιοτικούς συντελεστές ταινίας και ήθελε ερωτικά τη γυναίκα του αδερφού του) και 3) απομυθοποιημένη, κωμική επίγνωση του θανάτου.

Μόλις βγήκαμε από την ανάλογη δημοσιογραφική προβολή, κάποιοι συνάδελφοι αποκάλεσαν σωστά τέτοιου τύπου επιλογές ως “δοκίμιο.”

Αλλά εγώ επιθυμώ να “σκάψω” κάπως πιο βαθιά. Είναι Μνεία οπτική-σκηνοθετική στις ταινίες των προτύπων του και λιγότερο σεναριακή (έχει μεν κάποια στοιχεία σεναρίου, δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται παρόμοιες πράξεις ηρώων/ηρωίδων, μα όχι ίδιες στιχομυθίες). Μοιάζει συνεπώς σαν μια πρόσκληση στον “Kαθρεπτισμό” σημαντικών έργων του κινηματογράφου από τον 20ο αιώνα. Μέσα από αυτόν τον καθρεπτισμό στέκονται όρθιες οι ψυχές των ηρώων/ηρωίδων και οι απόψεις του δημιουργού Woody Allen. Φερειπείν, στον καθρεπτισμό της “Περσόνας” του Bergman οι 2 ηρωίδες του Allen, Sue και Joanna, δίνουν θάρρος η μία στην άλλη για την απελευθέρωση των παθών, καταργώντας την έννοια της απιστίας.

Άρα, αυτό το καλλιτεχνικό εγχείρημα της Μνείας στα μεγαθήρια του κινηματογράφου μόνο επιτυχημένο μπορεί να θεωρηθεί. Εξάλλου, ο Woody Allen βρισκόταν στη μοναδική ηλικία (85 έτη), καθώς και στην κατάλληλη πορεία φιλμογραφίας (49η ταινία), που μπορούσε να το κάνει αυτό. Σκεφτείτε, ότι εάν το έκανε στα μισά της καριέρας του ή λίγο πιο μετά, όλες/όλοι θα τον κατηγορούσαν, πως αντέγραψε τα πρότυπά του. Τώρα όμως, μετά από μια τέτοια “Woodyallenιάδα” (όπως λέει και ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Βούλγαρης) συνολικών ταινιών, είναι αδύνατον να το σκεφτεί κάποιος/κάποια.

Η εικόνα και οι νοηματικές εκφράσεις:

– Προσωπικά, από άποψη αισθητικής με εντυπωσίασε πολύ ο καθρεπτισμός της εισαγωγής από την ταινία “Citizen Kane” (1941) του Orson Welles. Εκεί ο Woody Allen έκανε το κάτι παραπάνω σε σχέση με τις άλλες κινηματογραφικές αναφορές. Έγινε εκεί λίγο πιο προσωπικό το τοπίο…

– Είναι αριστοτεχνικά ή και απλώς έξυπνα τα πλάνα της σκηνοθεσίας, καθοριστική η ποιοτικότατη διεύθυνση φωτογραφίας και για να λέμε όλη την αλήθεια αυτό το μοντάζ αφορά μια κινηματογραφική ισορροπία πολλών καλλιτεχνικών παραμέτρων. Σαφέστατα βοηθούν και τα οπτικά εφέ. Θα μπούμε στο κινηματογραφικό σύμπαν των ινδαλμάτων του Mort Rifkin, αλλά παράλληλα και του Woody Allen με πολύ ζωντανό τρόπο. Τα όνειρα θα γίνουν ονειροπολήσεις. Το χιούμορ θα χορέψει με τα ζοφερά υπαρξιακά θέματα. Το γνώριμο κείμενο του Woody Allen είναι εκεί. Οι επιθυμίες, οι φόβοι και τα όνειρα των ηρώων του διαθέτουν ζωντάνια. Επιτεύχθηκαν αυτά τα στοιχεία. Δεν είναι εύκολο να συμβούν όλα αυτά. Απαιτεί Επαγγελματισμό! Μπορούμε να θεωρήσουμε ως κοινό στοιχείο σύνδεσης το ασπρόμαυρο χρώμα των ταινιών από τα πρότυπά του, σαν μια άποψη γλυκιάς νοσταλγίας.

Συνεργασίες εμπιστοσύνης:

Ένας λόγος που έχουν επιτευχθεί όλα αυτά, εκτός από την ευφυΐα του Woody Allen, είναι η συνέχιση της συνεργασίας του με τη μοντέζ Alisa Lepselter και το διευθυντή φωτογραφίας Vittorio Storaro. Έχει σημασία, ότι οι τρεις τους δούλεψαν και στην αμέσως προηγούμενη ταινία “A Rainy Day in New York.” Βοηθά στο “Rifkin’s Festival” επίσης και η παρουσία της παλιάς συνεργάτιδας Patricia DiCerto για το Casting. Αλλά περισσότερο για τις επιλογές των ηθοποιών Elena Anaya, Christoph Waltz και Wallace Shawn.

– Το μοντάζ και η διεύθυνση φωτογραφίας τροφοδοτούν αυτή τη σκηνοθεσία ως απαραίτητοι συνεργάτες και διασώζουν τις ελλείψεις του σεναρίου! Είναι μοναδική η διεύθυνση φωτογραφίας με πινελιές κίτρινων αποχρώσεων ελπίδας στον προβληματισμένο Rifkin και μωβοκόκκινων χρωματισμών Ρομαντισμού στα μαλλιά της γλυκά ερωτεύσιμης Joanna.

Η μοναδική έγκυρη, καλλιτεχνική ειρωνεία:

Μέσα από τη ζηλόφθονη, αλλά και αντικειμενική ματιά του δασκάλου κινηματογράφου, Mort Rifkin, o Woody Allen ειρωνεύεται, το πόσο εύκολα γενικώς τα φεστιβάλ κινηματογράφου παρασύρονται και γεμίζουν πλέον με βραβεία καλλιτέχνες, όπως ο υπερεκτιμημένος Philippe.

Στην απομονωμένη ιστορία του Rifkin & των αληθινών του στιγμών:

Α) Στο γεύμα των Sue-Mort και του ανεπιθύμητου Philippe υπάρχουν 2 σκηνοθετικές απόψεις: 1) Υποκειμενικά πλάνα μέσα από τα μάτια του Rifkin, βλέποντας την προσωποποιημένη απιστία (Sue με τον Philippe) να έρχεται. Σε μια άποψη σχέσης σκηνοθέτη/ήρωα/θεατή 2) Καταγραφή παρατήρησης από το σκηνοθέτη Woody Allen στην παρουσία του δυσαρεστημένου, παραγκωνισμένου Mort Rifkin. Σε μια άποψη σχέσης σκηνοθέτη/θεατή.

Β) Υπάρχουν κάποιες λήψεις από ακίνητη κάμερα. Επί παραδείγματι, μόλις ο Rifkin βρίσκεται στο γραφείο της Dr. Joanna Rohas. Εκείνη φεύγει στα αριστερά έξω από το πλάνο, για να μιλήσει στο τηλέφωνο και ο Rifkin τότε κάνει μια ατομική, ταραχώδη, μικρή βαδιστική πορεία στον ελεύθερο από ανθρώπους χώρο της εξέτασης.

Η ανάλογη συνδρομή του ήχου:

Ή αλλιώς, χαίρε τεχνική voiceover! Όντως, η συγκεκριμένη τεχνική ταιριάζει απόλυτα στους αφηγηματικούς προβληματισμούς του ήρωα Rifkin και φυσικά σε όνειρα-ονειροπολήσεις του λατρεμένου του Σινεμά!

Και τώρα τα μειονεκτήματα:

(Η άλλη όψη του νομίσματος. Σκεφτείτε λίγο πιο πρακτικά τώρα, με άποψη καλλιτεχνικής ουσίας…Ακριβώς επειδή έχω μεγαλώσει με τις υπέροχες ταινίες αυτού του Καλλιτέχνη, θα είμαι αρκετά αυστηρός!)

Καθρεπτισμός προτύπων ή μήπως διασκευές;

Στον αντίποδα όμως, δεν χρειάζονται περισσότερη ανάλυση όλα αυτά τα στοιχεία του καθρεπτισμού των μεγαθηρίων του σινεμά, που μόλις προαναφέραμε...Ναι, ναι! Γιατί δεν είναι του Allen. Δεν είναι δικά του οπτικά περιβάλλοντα όλα αυτά. Είναι άλλων δημιουργών. Επίσης, ο Σινεφίλ δεν έχει ανάγκη να του τα μάθει κανείς αυτά. Τα αναζητούσε, τα αναζητά και θα τα αναζητά Μ-ό-ν-ο-ς του. Δεν χρειάζεται να τα δει σε ταινία, η οποία δεν αποτελεί σχετικό ντοκιμαντέρ.

Εξάλλου, στην ταινία “Rifkin’s Festival,” επί της ουσίας, αυτά τα στοιχεία μπορούμε να σκεφτούμε, πως αποτελούν διασκευές!

Και όμως! Ωφελούν λοιπόν άραγε γενικότερα τις Τέχνες οι διασκευές; Λόγου χάριν, στη ζωγραφική φαντάζεστε ποτέ διασκευές; Σωστά, εκεί γελάτε με μια τέτοια απόπειρα…Στη μουσική ξέρουμε τις ωραίες, απολαυστικές διασκευές, αλλά δεν παύουν ακόμη και εκεί, εάν το δούμε ώριμα και πανοραμικά, να κουκουλώνουν κάτι αμήχανο: Την έλλειψη δημιουργίας. Γιατί λοιπόν να το δεχτούμε στον κινηματογράφο; (Προσοχή! Δεν μιλάμε για τις απαραίτητες επιρροές στις Τέχνες. Μιλάμε αντιστοίχως για αυτό που είδαμε στην ταινία “Το Φεστιβάλ του Ρίφκιν.” Και όχι μόνο με ένα παράδειγμα, αλλά με μεγάλη συχνότητα μέσα σε ένα έργο)

Τι εκφράζει από μόνη της η ιστορία του Rifkin;

Δυστυχώς, λίγα πράγματα! Δεν είναι ιδιαίτερα δυναμικό το σενάριο. Εάν το εξετάσουμε πρακτικά έως και κυνικά, χωρίς το οπτικό-σεναριακό στόλισμα των σπουδαίων Δημιουργών της 7ης Τέχνης, τι ακριβώς απομένει; Όπως και να ‘χει, χωρίς την απλή καθημερινότητα του Rifkin, γεμίζουν αρκετά κινηματογραφικά λεπτά διαμέσου της προσθήκης των καλλιτεχνικών προτύπων του Allen. Και αυτό αποκαλύπτει εμφανή έλλειψη ιδεών…

Επανάληψη = Mήτηρ “Γουντιαλλενικής” μαθήσεως, μέχρι πότε;

Δυστυχώς, ακολουθεί η απαραίτητη λίστα με τα ανυπόφορα “Πάλι…”

– Στην εισαγωγή: “Πάλι” επακριβώς τα ίδια σχεδιασμένα γράμματα αναφοράς των συντελεστών; Καμία καινούργια ιδέα; Αν και κάποτε ήταν μία καλλιτεχνική υπογραφή, αυτό πλέον δείχνει μια μορφή θράσους απέναντι στο θεατή. Πόσο μάλλον στο Σινεφίλ!

– Ο ήρωας έχει και “Πάλι” σχέση με το σινεμά, τη διανόηση, προσπαθεί να γίνει συγγραφέας κ.τ.λ. H κεντρική ιδέα του σεναρίου δεν θα ταξιδέψει πιο μακριά από το γραφείο των πάμπολλων, παρόμοιων παλιότερων σημειώσεων του Woody Allen.

– “Πάλι” γίνεται η απόλυτη προσωποποίηση ιδεών-απόψεων του δημιουργού. Κάποτε αυτό ήταν γοητευτικό, εντυπωσιακό! Ίσως και να το είχε καθιερώσει ο ίδιος στο χώρο της 7ης Τέχνης. Όποιον ηθοποιό, όποιας ηλικίας, εμφάνισης και αν έβλεπες, μπορούσες να καταλάβεις, πως αποτελεί καθρεπτισμό του Allen. Έχει πράγματι ενδιαφέρον. Και άμεση σχέση με το σκεπτικό της ταινίας του ήρωα Rifkin. Αλλά ειλικρινά, δεν χρειάζεται να βλέπουμε αυτό το ίδιο μοτίβο για πάντα!!!

– “Πάλι” παρόμοιες ατάκες του σεναρίου για υπαρξιακά θέματα.

– “Πάλι” παρόμοια μουσική υπόκρουση.

– “Πάλι” δουλεμένο χιούμορ με καρμπόν.

– Ένα φρέσκο “Πάλι”: Καταγράφεται “Πάλι” ο φόβος του δημιουργού Allen για κάποιον ελλοχεύοντα ανταγωνιστή-αντίζηλο με ρίζες από τη Λατινική Αμερική (“Α Rainy Day in New York”, 2019 = Francisco Vega). Και μάλιστα παρουσιάζεται και “Πάλι” η σινεματική οπτική της πρακτικής πολυτέλειας ενός σπιτιού με δεύτερο, υπερυψωμένο πάτωμα (mezzo). Όπου εκεί κάποιος “Λατίνος-Ισπανός εραστής” που ασχολείται με τις τέχνες (π.χ. διάσημος ηθοποιός Francisco Vega, στο “Α Rainy Day in New York”) φέρνει αναρίθμητες ερωμένες.

Απλώς, τώρα στο “Rifkin’s Festival” (εδώ ο ζωγράφος Paco απατά την Joanna) αλλάζει η οπτική-σκηνοθετική γωνία, ο ρόλος των προσώπων του σεναρίου και η αποκάλυψη της απιστίας. Μα η κεντρική ιδέα παραμένει ίδια. Και ποιο είναι το νόημα αυτής της σεναριακής-σκηνοθετικής εμμονής; Δηλαδή, όλοι εμείς οι υπόλοιποι “κοινοί θνητοί” θα πρέπει να ζηλεύουμε κάποιον καλλιτέχνη με λατινοαμερικάνικες ή ισπανικές ρίζες, με κατοικία υπερυψωμένου πατώματος, όπου εκεί δήθεν αυτός θα γεύεται τον ακατάπαυστο έρωτα περισσότερων γυναικών, τις οποίες συγκριτικά εμείς υποτίθεται πως δεν θα γνωρίσουμε ποτέ, επειδή αυτός υπερέχει από εμάς σε τι;…Τι στερεότυπα, χωρίς νόημα, είναι όλα αυτά;

{Σημείωση: Δεν προσμετρώ το “To Rome with Love,” κατά την ανάλογη, προνομιούχα αντρική θέση με θεσπέσιες ερωμένες του υπερτυχερού Leopoldo Pissanello (Roberto Benigni), σε αντίστοιχη, αρχιτεκτονική διαρρύθμιση εσωτερικού χώρου…Γιατί εκεί υπήρχε η επιτυχημένη Σάτιρα του φαινομένου του χτισμένου μύθου, αλλά & η καλλιτεχνική ταύτιση με κάθε πολίτη}

Τέλος πάντων, παρατηρούμε συνολικά “Πάλι” επαναλήψεις…

Υπάρχει όμως άραγε καλλιτεχνική/κοινωνική ουσία σε αυτό το έργο;

(Και τώρα έρχεται το απότομο ξεγύμνωμα…Όπου αρχίζει η σκοτοδίνη των σχετικά αμέριμνων Σινεφίλ, που διαβάζουν το κείμενο…)

Από ό,τι φαίνεται, το έργο απευθύνεται σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ευκατάστατων ανθρώπων, που δεν τους απασχολούν και τόσο σημαντικά προβλήματα. Και αν αυτά είναι σημαντικά, τότε αφορούν μόνο εκείνες/εκείνους. Δηλαδή, σε μια εποχή όπου άλλοι/άλλες σκηνοθέτες/σκηνοθέτριες κυνηγούν μετά μανίας την Αληθινή Τέχνη από τις πρώτες τους Δημιουργίες, ο σκηνοθέτης Allen επιλέγει στην 49η ταινία του και σε ηλικία 85 ετών να γυρίσει ένα έργο φτιαγμένο για αστούς. Απλώς, έχει εξαιρετικό περιτύλιγμα: Τον επιτυχή στολισμό της ανάδειξης πολλών κορυφαίων Δημιουργών του Σινεμά, μαζί με αληθινά άξιους, Επαγγελματίες οργανωτές στην προκειμένη περίπτωση (γιατί στην ίδια ταινία & συνολικά στην καριέρα τους έχουν αποδείξει συνεργάτες & Woody Allen αντιστοίχως σε μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας, σκηνοθεσία, πως μπορούν περισσότερα) αυτού του στολισμού. Το εσωτερικό του ίδιου του δώρου όμως τι περιλαμβάνει; Περιέχει όλο και μικρότερα διαδοχικά κουτάκια, τελειώνοντας απλώς με μια καρτούλα που γράφει: “Σας ευχαριστώ, θα τα πούμε στην επόμενη ταινία.”

Οι αστοί πιθανότατα να θεωρούν τις Τέχνες κάτι σαν “νοητικά πατατάκια καταναλωτικής αμηχανίας,” για να περνά η βολεμένη ώρα τους…Με τέτοιο εντυπωσιακό περιτύλιγμα δε;! Έεεχουν να πουν στον κοινωνικό κύκλο τους ολόκληρες μηνιαίες ιστορίες, για υπερκατανάλωση κουλτούρας!!! Και τονίζω το εξής: δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την οικονομική επιφάνεια των ανθρώπων κάτι τέτοιο. Το φαινόμενο έγκειται στη νοοτροπία της κατεπείγουσας βουλιμικής κατανάλωσης, η οποία “οφείλει” να τους αποζημιώνει για οτιδήποτε βιώνουν. Ακόμη και για το χρόνο, που εκείνες/εκείνοι διέθεσαν για τις Τέχνες. Δυστυχώς, έτσι σκέφτονται οι αστοί. Αυτή την έννοια του “αστός” χρησιμοποιώ.

Η εντελώς αντίθετη, είναι αυτή του Καλλιτεχνικού σκεπτικού και τρόπου ζωής. Και επειδή ο Allen ήταν και παραμένει Καλλιτέχνης (Θυμηθείτε στο “Μικροαπατεώνες” την αδιαφορία του απίστευτου αντιήρωα Ray για τον πλούτο και την αμείωτη αγάπη του για τη Frenchy) με θυμώνει, το να φτιάχνει ταινίες για τους αστούς…

Θα μου πείτε, υπάρχουν όμως στο έργο το “Φεστιβάλ του Ρίφκιν” δόσεις ψυχαγωγίας, χιούμορ, ευχάριστες στιγμές…Θα σας πω και πάλι, ότι από το μυαλό του Woody Allen ειδικά στην ωριμότητά του περιμένω και θα περιμένω πολλά περισσότερα!!!

Φυσικά, σε καμία περίπτωση ο ίδιος δεν έχει τελειώσει δημιουργικά (όπως διάβασα σε κάποιες στήλες του εξωτερικού και αηδίασα).

Ελπίζω πραγματικά να επανέλθει καλλιτεχνικά, όπως μόνο ο ίδιος γνωρίζει!!! Και θα είμαι εκεί, για να το απολαύσω να το αναγνωρίσω και να το επισημάνω αμέσως…

Κάτι καινούργιο:

Αλλάζει η άποψη του Woody Allen για την Ψυχανάλυση;

Το φινάλε του Rifkin μπορεί να σημαίνει πολλά…

-Ότι ο Rifkin/Allen απαρνείται την ψυχοθεραπεία και δεν ακούει καν, τι έχει να του πει ο θεράπων ιατρός.

-Πώς αυτό που θα ακουστεί από τον αναλυτή προς τον αναλυόμενο, είναι μεν σωστό, μα αποτελεί μια βαρετή, καθημερινή, απλή ιατρική λύση.

-Ότι η ψυχανάλυση εκφράζει έναν καθρέπτη του εκάστοτε αναλυόμενου και πως ο Rifkin έφτασε με επιτυχία στο τέλος, παρατηρώντας σωστά τον εαυτό του.

Αυτή η τρίτη εκδοχή ταιριάζει με τον καθρεπτισμό των σινεματικών προτύπων, που σας προανέφερα στα πλεονεκτήματα του έργου. Οπότε, προσωπικά διαλέγω αυτή. Εσείς;

Ερμηνείες:

Wallace Shawn: Στο ρόλο του πρωταγωνιστή Mort Rifkin.

Θα ακούσουμε και θα δούμε ανεξάρτητες μορφές ερμηνείας. Εξαιτίας του voiceover, ο ηθοποιός θα δώσει έμφαση σε περιγραφικές, φωνητικές ερμηνείες. Μα παράλληλα θα βρει και ένα πειστικό, δραστήριο περπάτημα του χαρακτήρα στις βόλτες του Rifkin. Η ζήλια και ο ανταγωνισμός για τον Philippe αποδίδονται σωστά. Η εμφανέστατη συμπάθεια και γοητεία ελευθερώνονται ωραία, γνωρίζοντας τη Joanna Rohas. Η κινησιολογία αξιοποιείται από τον ερμηνευτή επιπροσθέτως μέσα στο γραφείο της Dr. Rohas. Μόλις o ηθοποιός ως Mort την ακούει να τσακώνεται στο τηλέφωνο, ο ίδιος βαδίζει αμήχανα, ταραγμένος στο χώρο του ιατρείου της. Ανθρώπινος και φυσικός παρουσιάζεται, γνωρίζοντας πιο προσωπικά τη Joanna. Εκφράζει μια αίσθηση αυτογνωσίας και επίδειξης αυτής προς τον ψυχολόγο στο τέλος…

Είναι βέβαιο, ότι ο γνωστός ποιοτικός Ηθοποιός Ζωντάνεψε τον ήρωα του Woody Allen.

Elena Anaya: Υποδυόμενη την εξωτική, μα ρομαντική, Dr. Joanna Rohas.

Είναι μια πραγματικά ευχάριστη, ερμηνευτική παρουσία! Αρχικώς, εκφράζει υποκριτική ισορροπία ανάμεσα στην ιατρική φροντίδα, το ανθρώπινο ενδιαφέρον και το ήπιο φλερτ. Στην εμβληματικής μορφής κινηματογραφική ονειροπόληση του Mort μέσα στο αμάξι, μιλώντας ρομαντικά για την πτώση της χοληστερίνης, εκείνη με την ερμηνεία της κάνει ενδιαφέρουσες τις στιγμές. Παρουσιάζει ωραία, τη δραματική διένεξη μέσω τηλεφώνου, την απόλυτη αμηχανία και σύγχυση στις ερωτήσεις του Rifkin για το Central Park και τη συναισθηματική της ευθραυστότητα. Ερμηνεύει τέλεια τη θέση απόλυτου συναισθηματικού θύματος, που ανέχεται τις αλόγιστες απιστίες του συζύγου της, Paco.

Η ερμηνεία της έχει βοηθήσει πολύ την πρόοδο του έργου, δεδομένου ότι η ηθοποιός ανέλαβε έναν χαρακτήρα κλειδί στο σενάριο, για την έκβαση της ζωής του Mort (γιατρός γυναίκα).

Christoph Waltz: Ενσαρκώνοντας διαφορετική μορφή Θανάτου, από ότι στην 7η σφραγίδα.

Με μοναδικό τρόπο εντάσσεται στην προσαρμογή κωμικής πλευράς, ενός άλλου Θανάτου, από ότι φαντάστηκε ο Ingmar Bergman. Γρήγορα θα διαμορφώσει το συναισθηματικό τοπίο με τις κατάλληλες εκφράσεις και τη φωνή του. Το κωμικό στοιχείο, μαζί με την παρότρυνση για μια άδεια, αλλά ικανή να αποκτήσει νόημα ζωή, αποδόθηκαν σωστά.

Δεν μπορώ να φανταστώ άλλον ηθοποιό να διέσωζε αυτό το παράξενο εγχείρημα του Woody Allen.

Μια διανομή από την Tanweer

Συντελεστές:

Σενάριο: Woody Allen. Σκηνοθεσία: Woody Allen. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Vittorio Storaro. Μοντάζ: Alisa Lepselter. Πρωταγωνιστούν/συμμετέχουν: Wallace Shawn, Elena Anaya, Gina Gershon, Louis Garrel, Sergi Lopez, Christoph Waltz. Μουσική: Stephane Wrembel. Casting: Patricia DiCerto. Σχεδιασμός Κοστουμιών: Sonia Grande. Τμήμα ήχου: Carles Berot, Avi Laniado, Kevin Peters και 10 ακόμη υπεύθυνοι. Οπτικά εφέ: David Garatachea, Yunsik Noh, Michael Wharton και 8 ακόμη υπεύθυνοι.