Eretiki κριτική-Νύχτες Πρεμιέρας: “Strange Way of Life” & “Περασμένες Ζωές”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Καλώς ήλθατε στη διαμορφωμένη ανάλυση, όπου η Eretiki κριτική μέσω κατηγοριοποίησης πλεονεκτημάτων/μειονεκτημάτων θα ασχολείται με ταινίες του 29ου Φεστιβάλ “Νύχτες Πρεμιέρας.”

Η πρωτότυπη, διπλή πρεμιέρα (27/9) στο Παλλάς αφορούσε τα έργα “Strange Way of Life” (Μικρού Μήκους) του Πέδρο Αλμοδοβάρ και “Περασμένες Ζωές” (Μεγάλου Μήκους) της Σελίν Σονγκ.

Χαιρετισμός – Ανταπόκριση Κοινού

Πριν αρχίσουν οι δύο ταινίες της πρωτότυπης πρεμιέρας του φετινού Φεστιβάλ, την παράσταση έκλεψε ένα εγκάρδιο βίντεο απευθυνόμενου χαιρετισμού προς το κοινό του κατάμεστου Παλλάς, από τον ίδιο το δημιουργό Πέδρο Αλμοδoβάρ. Ο ταλαντούχος διακεκριμένος σκηνοθέτης, ευχαρίστησε το Φεστιβάλ “Νύχτες Πρεμιέρας”, νιώθοντας τιμή καθότι επελέγη η δική του ταινία ως το εναρκτήριο κινηματογραφικό έργο για τη Διοργάνωση.

Έπειτα, με άψογα ακομπλεξάριστο στιλ, καθαρό βλέμμα και νεανική χιουμοριστική διάθεση μάς εξήγησε ενημερωτικά για το ύφος αυτής της γουεστερνοειδούς ταινίας του. Όπως ο ίδιος είπε, δεν τον ενδιέφερε να ξεγυμνώσει κυριολεκτικά τους πρωταγωνιστές του, αλλά αντιθέτως να αναδείξει το πάθος μέσα από τις κουβέντες τους. Κουβέντες που δεν θα ακούγονταν ποτέ άλλοτε, ανάμεσα σε δύο άντρες ενός έργου Western.

Μετά το τέλος της κάθε προβολής, το κοινό χειροκρότησε με ειλικρινή θέρμη τόσο την ταινία “Strange Way of Life” του Πέδρο Αλμοδοβάρ, όσο και το επακόλουθο έργο “Περασμένες Ζωές” της Σελίν Σονγκ. Στην πρώτη ταινία, το κοινό παρατηρούσε με απόλυτη προσοχή, χωρίς εμφανείς αντιδράσεις. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ταινίας, αρκετοί θεατές αναγνώρισαν μία εκπέμπουσα χιουμοριστική αύρα, συμμετέχοντας αυθόρμητα στους λεπτεπίλεπτους κωμικούς ρυθμούς των στιχομυθιών και συνθηκών του σεναρίου.

Ανάλυση

“Strange Way of Life”

Πλεονεκτήματα ταινίας

Και φυσικά, η ταινία είχε απρόβλεπτη διάσταση, μολονότι ο Πέδρο Αλμοδoβάρ λίγο πρωτύτερα με το επεξηγηματικό του βίντεο μάς κατατόπισε κάπως καλλιτεχνικά. Σε τούτη την ταινία μικρού μήκους, διατυπώθηκαν πολλά κοινωνικά και ανθρωπιστικά μηνύματα, με εύστοχο τρόπο. Παίζει σημαντικό ρόλο, σχετικά με την ανταπόκριση στις αυθεντικές ρίζες των ταινιών Western, ότι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε, ήταν τα αγγλικά. Χρειάζεται προσεκτική σκέψη, για να προσδιορίσουμε τα στοιχεία τα οποία αποκαλύπτουν τελικά το συγκεκριμένο μελετημένο ύφος. Διότι αυτό δεν είναι ακριβώς ούτε “Gay Western”, ούτε καν “Queer Western.” Πιο πολύ μοιάζει με κάτι σαν “Macho-Romantic-Βi Western” με σαφή επικέντρωση στο ομοερωτικό κομμάτι, μέσω αναδυόμενης ανθρωπιστικής ουσίας. Σαν “Ανθρωπιστικής Φύσης Western”, με δυναμική ιδιωτικότητα ερωτευμένων αντρών ηρώων, η οποία υπερβαίνει την κοινωνική επιρροή, μα και απόρριψη (αν και ο χαρακτήρας Σίλβα χρησιμοποιεί 2 φορές την κοινωνική επιρροή-απόρριψη σαν τρανταχτό επιχείρημα πειθούς, για να τον ακούσει προσεκτικά ο Τζέϊκ).

Εδώ δίνεται βάση στον έρωτα δύο αντρών, κατά το παρελθόν των οποίων διακόπηκε απότομα η μαγνητικά παθιασμένη γνωριμία τους, με μονόπλευρη ηθελημένη απομάκρυνση. Ενώ έπειτα αμφότεροι προχώρησαν συντροφικά με κάποιες γυναίκες ή έκαναν και οικογένεια. Αλλά αποκαλύπτεται, ότι όλα αυτά ήταν τελικά ανίσχυρα, μπροστά στο υπερβατικό γεγονός πως βρέθηκαν μετά από 25 χρόνια ξανά μαζί. Υπάρχει λόγος που εδώ ο θεατής δεν βλέπει ποτέ την κοινωνική τους “αποκατάσταση” (παρά μόνο το γιο του Σίλβα). Στο παρελθόν τους ως νεαροί βρήκαν τον ερωτισμό μεταξύ τους, εγκαταλείποντας εύκολα τις γυναίκες, αλλά δεν μπορούσαν τότε να βρουν ουσία στη συντροφικότητα μεταξύ δύο αντρών. Για αυτό το λόγο και χάθηκαν οι δυο τους, γνωρίζοντας συντροφικότητα γυναικών με προοπτική οικογένειας.

Ο Αλμοδοβάρ παντρεύει δύο χρονικά διαστήματα μέσα στην ταινία. Το παρόν και το παρελθόν. Εκεί εξετάζει το άσβεστο πάθος δύο ανθρώπων. Εν προκειμένω, δύο αντρών. Κυριαρχεί το παροντικό διάστημα στην ταινία. Όμως και στα δύο χρονικά διαστήματα, η ιστορία ακολουθεί τη μαγνητική αλληλεπίδραση που είχαν και εξακολουθούν να έχουν οι ήρωες Σίλβα και Τζέϊκ. Ωστόσο, οι δυο τους έκαναν να συναντηθούν 25 ολόκληρα χρόνια. Τα εξωτερικά κοινωνικά στοιχεία, που δηλητηριάζουν το πάθος των πρωταγωνιστών, αν και δεν έχουν μορφή, είναι οι μεγαλύτεροί τους αντίπαλοι. Ομοίως και οι συγγενικές υποχρεώσεις στις ανάλογες οικογένειές τους. Τα παρελθοντικά συναισθήματα, εκ των πραγμάτων, έχουν φθαρεί. Όχι όμως το πάθος των ηρώων. Και το πάθος θα επαναφέρει θαμμένα συναισθήματα, τα οποία αν και δεν βρήκαν κάποτε το δρόμο της συντροφικότητας, τώρα θα οδηγηθούν σε ένα στάδιο γενναίας ωρίμανσης προς τα εκεί.

Το καλλιτεχνικό μοτίβο αφορά δύο πρώην πιστολέρο, με ήρεμη δύναμη (Σίλβα) και σκληροτράχηλη προσωπικότητα (Τζέϊκ), αντιστοίχως. Ο δεύτερος έγινε σερίφης. Η δομή στο μοτίβο του έργου αποκτά ενδιαφέρον. Δεν θα έρθει ποτέ ένα μοτίβο αισθητικής ή ομιλίας (ηχόλογος) στο σύμπαν των ηρώων με αποκλίνοντα τρόπο από τη γνώριμη σκληρή αισθητική των Westerns. Όμως, μέσα στην οικεία σωματοποίηση της κινηματογραφικής φύσης Western θα εμφανιστεί το ασυνήθιστο ομοερωτικό κομμάτι των ηρώων, σαν συμπληρωματική ψυχική έκφραση! Αυτή η διαφορετική ψυχική έκφραση, διαλόγων (παρόν) και φιλιών (παρελθόν) απεγκλωβισμένης τρυφερότητας υπό αντρικό ομοερωτικό πρίσμα, συνιστά την ουσία της ταινίας, κρατώντας ισορροπία κινηματογραφικής Πρωτοτυπίας και Παράδοσης στο ενδιαφέρον σκεπτικό του Αλμοδοβάρ! Και εξαιτίας τούτης της ισορροπίας, το έργο πιθανόν να κερδίσει ακόμη και τους Σινεφίλ που αγάπησαν όλα τα υπόλοιπα Westerns.

Στην πραγματικότητα, μέσα στο έργο του, “Strange Way of Life” (2023), ο Αλμοδοβάρ έπαιξε διακριτικά νοητικό σκάκι με το μυαλό μας, κερδίζοντας ταυτοχρόνως τις ενωθείσες ανθρωπιστικές και κινηματογραφικές εντυπώσεις μας. Με ένα ωφέλιμα αλλιώτικο καλλιτεχνικό μοτίβο εκφραστικών κινήσεων στη δημιουργική του σκέψη. Ξεκινά να το πετυχαίνει από το αγνό πάντρεμα της θεματικής του με τον καλλιτεχνικό/νοηματικό του άξονα. Δηλαδή, κοιτάζοντας με Ρεαλισμό και Δημοκρατικότητα το πρόσωπο της παραδοχής ομοερωτικών επιθυμιών για ορισμένα άτομα μέσα στην ανθρώπινη Ιστορία, θεματική και κοινωνικό μήνυμα ηθικής συνάρχουν μεν με πρωτοτυπία σε ένα Ανθρωπιστικής Φύσης Γουέστερν, μα κατά κάποιον τρόπο σαν να συνέβαινε ειρηνικά πάντοτε κάτι τέτοιο. Υπάρχει επομένως, επί της ουσίας, μια διακριτή Φυσικότητα στη σχέση ηρώων/θεατών από την κινηματογραφική, Πρωτοποριακή τελικά, έκφραση του Αλμοδοβάρ.

Αυτή προκύπτει, επειδή η ιδιωτικότητα των ηρώων Σίλβα και Τζέϊκ, τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν, υπερνικά την απειλή της κοινωνικής επιρροής, μα και απόρριψης (άλλος ένας από τους σημαντικούς λόγους για τους οποίους διαφέρει εντελώς η ταινία αυτή από την κεντρική ιδέα του “Brokeback Mountain”). Ο Αλμοδοβάρ μεταφέρει τη φυσικότητα αυτή, λόγω του ακατάπαυστου πάθους των ηρώων του, δημιουργώντας την οικειότητα στο θεατή. Το σκάκι του Αλμοδοβάρ απέναντι στην αντίληψη του θεατή εξελίσσεται μελετημένα και χωρίς να γίνει πολύπλοκο. Ο ίδιος ανέμιξε κάποια αγαπημένα επιβλητικά στοιχεία της γνώριμης γοητευτικής αύρας των Westerns (διαχρονικά αμφίρροπες συγκρούσεις νόμου/παρανομίας, λευκών Αμερικανών/Αμερικανομεξικανών, διεκδίκηση/εγκατάλειψη πολυπόθητης γης, νέα προοπτική ζωής στο ράντσο κ.α.) μαζί με την αδιαπραγμάτευτη αντιρατσιστική δράση (ο υπερβαίνων την αποθαρρυντική κοινωνική επιρροή & απόρριψη της εποχής, έρωτας μεταξύ δύο απρόβλεπτα επικίνδυνων, πρώην πιστολέρο).

Η αλμοδοβαρική ανάμιξη στοιχείων αποδεικνύεται ωφέλιμη και συνεπώς έξυπνη. Άλλωστε, η τελική διαλογή του χαρακτήρα Σίλβα ανάμεσα σε συγγενικούς δεσμούς και ηθική ταύτιση λόγω έρωτα, ενισχύει τούτη την παραπάνω απόδειξη. Αντιστρέφει την αμφιβολία του θεατή, ο οποίος υπό πλάνη νόμιζε ότι ο Σίλβα εξ’ αρχής μάλλον είχε ιδιοτελείς σκοπούς στην ερωτική επανασύνδεσή του με τον Τζέϊκ, μόνο για να βοηθήσει το γιο του. Όμως το ταξίδι του θεατή στο ζύγι συγγένειας και έρωτα για τον Σίλβα θα αποκαλύψει, στην πορεία αλλιώτικο καθαρό βάρος. Η αποκάλυψη του ανυποψίαστου θεατή συμβαδίζει με εκείνη του έκπληκτου Τζέϊκ. Η σκηνοθεσία δείχνει το οπτικό τρίγωνο απειλητικής σύγκρουσης με όπλα ανάμεσα σε πατέρα/γιο/εραστή. Ο Σίλβα είχε μεν οργανωμένο σχέδιο, βάσει του οποίου όμως έφερε τελικά με αγνότητα τον Τζέϊκ κοντά του μετά από 25 χρόνια. Διότι ο Σίλβα είχε πλέον τη δύσκολη απάντηση στην ερωτική συντροφικότητα μεταξύ δύο αντρών πιστολέρο.

Σενάριο-σκηνοθεσία (Πέδρο Αλμοδοβάρ), μοντάζ (Τερέζα Φοντ), διεύθυνση φωτογραφίας (Χοσέ Λουίς Αλκαΐν) κερδίζουν την εκτίμηση του Σινεφίλ, όσον αφορά το μελετημένα διαμορφωμένο καλλιτεχνικό ύφος αυτού του ιδιαίτερου Western. Η αρμονικά επικοινωνιακή κινηματογραφική αφήγηση αποκαλύπτει ενδιαφέρουσες πτυχές, οι οποίες βοηθούν την αντίληψη του θεατή να συμπλεύσει. Σε αυτό το ταξίδι ελευθερωμένων συναισθημάτων, ο Τζέϊκ διαθέτει θυμό. Ο δε Σίλβα έχει βρει την απάντηση της αγάπης και συντροφικότητας και πάει να του τη μεταφέρει. Το κενό ανάμεσα στα χρόνια της αποδέσμευσής τους μάς το επεξηγεί το σενάριο. Ενώ το τι συναισθήματα απέφερε το κενό αυτό, αποδίδεται εκ των ποιοτικών αντιφατικών ερμηνειών από τους Ίθαν Χοκ (Τζέϊκ) και Πέδρο Πασκάλ (Σίλβα). Η εξαιρετική σκοτεινή ερμηνεία του Ίθαν Χοκ αποτυπώνει μία από τις πιο επιβλητικές φωνητικές εκφράσεις στην ιστορία των Σύγχρονων Westerns! Φοβερή απόδοση μιας σκληραγωγημένης ψυχής! Τα κοστούμια των 2 ηρώων είναι εμπνευσμένα από παλιές ταινίες Western (“Gunfight at the O.K. Corral”, “Χαμένο Καραβάνι”, “Το τελευταίο τρένο από το Γκαν Χιλλ”).

“Περασμένες Ζωές”

Πλεονεκτήματα ταινίας

1) Η σκηνοθεσία ξεκινά κάπως αργά, αλλά καταφέρνει να αφυπνίσει τον θεατή στο ενσυναισθητικό μοτίβο του σεναρίου, όταν ο Χάε Σάνγκ βρίσκεται αριστερά στο πλάνο και η Να Γιάνγκ (μετέπειτα ονομαζόμενη Νόρα) δεξιά του και αρκετά πιο ψηλά στις σειρές σκαλιών της κορεατικής γειτονιάς τους. Είναι ο κρίσιμος αποχωρισμός τους ως παιδιά. Βάσει της διάταξης περσόνων στο πλάνο, μπορούμε να σκεφτούμε τότε μια αλληγορική σύνδεση με το ταξίδι του κοριτσιού προς την αναβαθμισμένη Δύση. Το μοντάζ στον επίλογο της ταινίας θα επαναφέρει την υπενθύμιση της εικόνας των σκαλιών, μόνο που τώρα πια ο Χάε Σανγκ έχει πιο κοντινή απόσταση ύψους στα δικά του σκαλοπάτια, συγκριτικά με εκείνα της Νόρα. Ουσιαστικά, οπτικοποιήθηκε τότε η βέλτιστη δυνατότητα ενσυναίσθησής τους.

2) Το “In-Yun” και η φιλοσοφία που αντιπροσωπεύει για τη σύνδεση στη συνάντηση δύο προσώπων (στην οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση) αποδόθηκε ωραία από το σενάριο. Έχω την εντύπωση, ότι η δημιουργός Σελίν Σονγκ σεναριακά διατύπωσε τη δική της άποψη σε αυτή τη φιλοσοφία. Εδώ το “In-Yun” ενώνει το σκεπτικό Δύσης-Ανατολής, αποκαλύπτοντας ότι δεν έχει σημασία η συγκυρία συνύπαρξης στην ίδια πόλη (Νόρα & Χάε Σανγκ στη Νέα Υόρκη), μα αντιθέτως τα επιμέρους στοιχεία στις συνδεδεμένες ψυχές (Νόρα & Άρθουρ σε Τορόντο, Νέα Υόρκη και μάλλον παντού).

3) Παραδέχομαι, ότι αν και ήταν δύσκολο, με πολλές ατέλειες συνδέσεων στο ενσυναισθητικό ταξίδι, η ταινία της Σελίν Σονγκ πράγματι δίνει απαντήσεις γενικώς στην ενήλικης ματιάς αποκρυπτογράφηση ενός παλιού παιδικού έρωτα. Δηλαδή, ένας τέτοιος παιδικός έρωτας φέρει μια παράξενη ισορροπία μέσα στη συμπλεόμενη ψυχή και των δύο μεγαλωμένων ατόμων, ταξιδεύοντας λίγο ακυβέρνητα και αναρχικά ανάμεσα σε παρελθόν-μέλλον-παρόν. Ο έρωτας αυτός ήταν αληθινός στη συγκεκριμένη παιδική ηλικία, θα είναι αληθινός για πάντα σε μια ανεκτίμητη μορφή προστατευμένης αλληλέγγυας οικειότητας, μα παράλληλα δεν ανήκει στην υλοποίηση της ενήλικης ζωής.

4) Σκηνοθεσία και σενάριο κάνουν παιχνίδι αλληγορίας/κυριολεξίας με τη γεφύρωση συναισθημάτων και τις χαρακτηριστικές αρχιτεκτονικές κατασκευές της Νέας Υόρκης, είτε σε από κοινού πορεία περσόνων (Νόρα & Χάε Σανγκ), είτε σε ατομική επιστροφή (Χάε Σανγκ). Βλέπουμε τότε γέφυρες της Νέας Υόρκης στο μακρινό φόντο και αριστερόστροφη ή δεξιόστροφη κίνηση περιπάτου του υποψήφιου ζεύγους. Ο Χάε Σανγκ φεύγει με ταξί και η γέφυρα τότε στη θέαση αντιπροσωπεύει τη γεφύρωση ενός στόχου, τελικώς μακριά από τη Νόρα. Άρα, μάλλον γενικώς οι γεφυρώσεις αφορούσαν τους στόχους και όχι απαραίτητα την προσπάθεια ένωσης των ανθρώπων.

5) Έχω την εντύπωση, ότι οι πολύ καλές πρωταγωνιστικές ερμηνείες και η χημεία μεταξύ των Γκρέτα Λι (Νόρα), Τέο Γιο (Χάε Σανγκ) και Τζον Μαγκάρο (Άρθουρ) βοήθησαν αρκετά το σενάριο να αποκτήσει μια λεπτεπίλεπτη κωμικότητα, στους επικοινωνιακούς ρυθμούς του προς το κοινό.

Μειονεκτήματα ταινίας

1) Υπάρχουν ορατά κενά, στα οποία η ταινία χρονοτριβεί, εμμένοντας χωρίς κάποιο νόημα, με καθημερινές συνήθειες των απομακρυσμένων ηρώων Χάε Σανγκ και Νόρα.

2) Το έργο αδυνατεί να φύγει από τα ανθρωποκεντρικά και διαπροσωπικά του πλαίσια. Μόνο σε μια στιγμή ο Χάε Σανγκ είπε με επίπληξη στη Νόρα: “Η Σεούλ δεν ήταν αρκετή για εσένα!” και εκείνη τότε κλειδώθηκε συναισθηματικά, διότι πράγματι τη στρίμωξε ψυχολογικά η ατάκα του. Τότε μόνο εντοπίστηκε μια πιο πανοραμική προσέγγιση σε σχέση με το δέσιμο των χωρών, την απαγκίστρωση παλιών εθίμων, την αφοσίωση σε ένα μοτίβο κουλτούρας, τη δικαιωματική μη απολογητική απόδραση της Ατομικότητας σε άλλη ήπειρο, αφήνοντας το κοινό να σκεφτεί που βρίσκεται η αλήθεια ανάμεσα σε τόσο σημαντικές, αντιπαρατιθέμενες απαντήσεις. Έπρεπε να δοθεί περισσότερη σημασία σε τέτοιες νοηματικές προεκτάσεις.

3) Η οπτική στο άγαλμα της Ελευθερίας, αντιστοίχως με πρόσοψη και πλάτη, μέσα από το τουριστικό πλοίο, ελευθερώνει μόνο πιθανολογικούς συνειρμούς στο κοινό για την αμφίρροπη πιθανότητα συντροφικής κατάληξης του παλιού παιδικού έρωτα των Νόρα-Χάε Σανγκ στην ενήλική τους ζωή. Και κατά συνέπεια, θυμίζει γενικότερα μια διφορούμενη άποψη για την αναζήτηση της πραγματικής ελευθερίας σε μία όσο το δυνατόν πιο ειλικρινή ερωτική-συντροφική σχέση. Και αυτό με τη σειρά του αλληλένδετα μου θυμίζει, ότι η αλήθεια του ζεύγους Νόρα-Άρθουρ, περί πράσινης κάρτας και συγκυριακών στοιχείων πνευματικής καλλιέργειας δεν δικαιολογεί εξολοκλήρου τη γνησιότητα στα συναισθήματα και τις αποφάσεις ζωής της Νόρα.

4) Δεν μας επεξηγεί το έργο, εάν σημαίνουν κάτι για τους Κορεάτες τα εκάστοτε διαδεχόμενα 12 χρόνια στις ζωές των ανθρώπων. Ούτε επίσης, εάν αυτά τα αλυσιδωτά χρονικά διαστήματα αφορούσαν τελικά ένα μοτίβο προσκολλημένης εξιδανίκευσης για τον παιδικό έρωτα, μόνο μέσα στο μυαλό του Χάε Σανγκ…

5) Αναρωτιέμαι ειλικρινά, εάν κάποια ευαίσθητα άτομα σαν και εμάς (οι οποίοι καθαρά συγκυριακά και μη, κάπως έτυχε να γνωρίσουμε στα δώδεκά μας χρόνια την αγνή παιδική αγάπη ενός συνομήλικου κοριτσιού, που μας έδωσε και της δώσαμε θάρρος για ζωή), δεν καταφέραμε να ταξιδέψουμε με απόλυτη ενσυναίσθηση στη σκηνοθεσία και το σενάριο της Σελίν Σονγκ, τότε άλλοι θεατές, χωρίς παιδικούς έρωτες, με λιγότερο Ρομαντισμό στην ιδιοσυγκρασία τους, άραγε πόσο πολύ ενδέχεται να δυσκολεύτηκαν, παρακολουθώντας αυτή την ταινία; Πώς ακριβώς θα τους γοητεύσει αυτό το έργο;