Eretiki κριτική της ταινίας “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου” (2023)

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Η συνετή διαμοίραση παλιάς και νέας ταυτότητας είναι επί της ουσίας, ακριβώς αυτό που παρακολουθούμε στο 5ο και τελευταίο έργο της θεματολογικής κινηματογραφικής σειράς “Ιντιάνα Τζόουνς.”

Η ταινία του Τζέιμς Μάνγκολντ (σκηνοθεσία, μέρη σεναρίου) παρουσιάζει μια επίκαιρη ωριμότητα δράσης και καταληκτικής μυθοπλασίας, σε παραλληλισμό με την ηλικία του ήρωα.

Το έργο μέσα από τον επιστήμονα Γιούργκεν Βόλερ μάς υπενθυμίζει εύστοχα με αντιναζιστική αύρα, μια διδακτικά πικρή, αληθινή στιγμή της Παγκόσμιας Ιστορίας! Ωστόσο, κάποια μειονεκτήματα θα προβληματίσουν έντονα τους θεατές…

Υπόθεση

Έτος 1944. Ο 37χρονος, ανυπότακτος Ιντιάνα Τζόουνς επιχειρούσε παράτολμα να ανέβει στο τρένο της κλοπής πολιτισμών. Ένα εφιαλτικό τρένο γεμάτο με ναζί, οι οποίοι είχαν αναλάβει να ξεκληρίσουν και τις παραδόσεις όλων των κατεχόμενων περιοχών, στέλνοντας με αμείωτη θρασυδειλία κλεμμένα έργα τέχνης και αρχαία αντικείμενα στη Γερμανία. Στο τρένο βρισκόταν αιχμάλωτος ο καθηγητής αρχαιολογίας από την Οξφόρδη και καλός φίλος του Ιντιάνα Τζόουνς, Μπάζιλ Σο. Ο Ίντι έδρασε, όπως μόνο εκείνος ήξερε, αναστατώνοντας ένα ολόκληρο τρένο!

Αμέσως εντόπισε, ότι ανάμεσα στα γνήσια, ανεκτίμητης αξίας κειμήλια, η συγκεκριμένη λόγχη την οποία κρατούσε, δεν ανταποκρινόταν στην ιστορική φήμη, που της αναλογούσε…Κάτι το οποίο ο συνταγματάρχης Βέμπερ, αρχηγός αυτής της ναζιστικής επιχείρησης-μεταφερόμενης κλοπής, αδυνατούσε να καταλάβει, επιπλήττοντας έξαλλος τον δικό του επιστήμονα, Γιούργκεν Βόλερ. Ο τελευταίος ωστόσο ενδιαφερόταν να μάθει περισσότερα για την κατασκευή του Αρχιμήδη, που έμοιαζε με τον “Μηχανισμό των Αντικυθήρων.” Την εφεύρεση όμως διέσωσε ο Ίντι, αφού πρωτίστως ελευθέρωσε και τον Μπάζιλ. Οι δύο φίλοι αντιμετώπισαν όλους τους ναζί με τα ίδια τους τα φονικά όπλα. Ο ακόμη πιο επικίνδυνος Βόλερ εξαφανίστηκε τελικά από το τρένο, θανάσιμα τραυματισμένος…

Βρισκόμαστε πια στο έτος 1969…Ο Ιντιάνα 25 χρόνια μετά, αφού διετέλεσε και ως καταξιωμένος καθηγητής αρχαιολογίας στη Νέα Υόρκη, ετοιμάζεται πια να συνταξιοδοτηθεί. Την ώρα που κανείς δεν δίνει σημασία στην αρχαιολογία, διότι γιορτάζεται στις Η.Π.Α. η κατάκτηση της Σελήνης από τα τεχνολογικά επιτεύγματα της ΝΑΣΑ, μία άγνωστη μελετημένη νεαρή πλησιάζει τον πολύπειρο αρχαιολόγο. Είναι η Έλενα Σο, κόρη του Μπάζιλ και βαφτιστήρα του Ιντιάνα.

Η ίδια ενδιαφέρεται για την επέκταση του “Μηχανισμού των Αντικυθήρων”, τον “Δίσκο του Πεπρωμένου”, που μπορεί να αλλάξει ακόμη και τον ρου της Παγκόσμιας Ιστορίας. Όμως η Έλενα κάτι κρύβει από τον Ίντι. Παράλληλα, ο ναζί Γιούργκεν Βόλερ ζει, υπό την ψεύτικη ταυτότητα “Δρ. Σμιτ.” Μετά τη συνεισφορά του στη ΝΑΣΑ για ιδιοτελείς σκοπούς, επιθυμεί να αλλάξει και το χρονοδιάγραμμα όλης της Παγκόσμιας Ιστορίας, με τον “Δίσκο του Πεπρωμένου.”

Ανάλυση

Γενικώς…

Εάν κάποιος σας έλεγε το 1989 (δηλαδή αμέσως μετά τις ολοκληρωμένες τρεις πρώτες ποιοτικές ταινίες της θεματικής Ιντιάνα), ότι αργότερα στο έτος 2023, ένας άλλος σκηνοθέτης και όχι ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, θα γύριζε μια ταινία “Ιντιάνα Τζόουνς” με ενδιαφέρον σκεπτικό, σεβόμενος παράλληλα την παρακαταθήκη αυτή, θα τον πιστεύατε; Και όμως έγινε! Σαν κεντρικό σκεπτικό κινηματογραφικής δομής η συγκεκριμένη ταινία του Τζέιμς Μάνγκολντ στο σήμερα κατάφερε πράγματι να αγγίξει αρκετά στοιχεία από την παράδοση αυτών των παλιότερων τριών ταινιών (εξαιρώ την 4η ταινία, λόγω εξωγήινης συμπερίληψης=έλεος), αλλά και να προσθέσει κάποια νέα σημεία. Η συνετή διαμοίραση παλιάς και νέας ταυτότητας είναι επί της ουσίας, ακριβώς αυτό που παρακολουθούμε στο 5ο και τελευταίο έργο της θεματολογικής κινηματογραφικής σειράς “Ιντιάνα Τζόουνς.”

Διότι κανένας σκηνοθέτης δεν θα μπορούσε να αγνοήσει τα στοιχεία, που γέννησαν τον ήρωα με το μαστίγιο, το δερμάτινο πολυταξιδεμένο σακάκι και φυσικά το χαρακτηριστικό στρογγυλό καπέλο. Ο Μάνγκολντ απέναντι σε μια τεράστια πρόκληση συμπεριφέρθηκε συνετά. Εξάλλου, ανέλαβε εδώ το καθήκον να εντάξει συγκεκριμένα στοιχεία, σε ειδικές συνθήκες. Η ταινία του ασχολήθηκε με τον –στο παρά τσακ- συνταξιοδοτημένο πια χαρακτήρα Ιντιάνα Τζόουνς. Αλλά και με τον ενεργό ηθοποιό Χάρισον Φορντ στα 79 του έτη, εν όψει γυρισμάτων. Αυτό δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε. Οπότε η αφύπνιση του γνώριμου κεντρικού, μα ηλικιωμένου πια, ήρωα μυθοπλασίας αποτυπώνεται ορθά με αλυσιδωτά στάδια εφόρμησης προς τη δράση. Για να διασχίσει εκείνος και πάλι με όλο και πιο σταθερά βήματα τα υποσχόμενα ίχνη μιας ακόμη απρόβλεπτης περιπέτειας.

Ουσιαστικά, η ταινία σέβεται την ανεκτίμητης αξίας, ποιοτική προσφορά (τρεις πρώτες ταινίες της κινηματογραφικής ακολουθίας “Ιντιάνα Τζόουνς”) του Σπίλμπεργκ, χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά, ότι ισοδυναμεί μαζί της ή επικρατεί εκείνης. Παρόλα αυτά είναι βέβαιο, ότι όσοι επιλέξετε να την παρακολουθήσετε, θα περάσετε πολύ καλά, είτε είστε θαυμαστές των παλιών ταινιών του είδους είτε όχι! Η ταινία αξιολογήθηκε απολύτως θετικά από τον ίδιο τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, που διετέλεσε εδώ ως executive producer και ουσιαστικά ως διακριτικός σύμβουλος απλής, μα πολύτιμης γνώμης στην κεντρική ιδέα κινηματογραφικής αφήγησης. Δεν υπάρχει ωστόσο κάποια αίσθηση επέμβασης. Καθότι η ταινία “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου” (2023), όπως τη γύρισε ο Τζέιμς Μάνγκολντ, διαθέτει κατά σημεία τη δική της έκφραση.

Αυτή διακρίνεται όμως εν εξελίξει. Αφού πρώτα το εκφραστικό ύφος του έργου διαπέρασε αναπόφευκτα μέσα από τα γνώριμα, καθιερωμένα “σπιλμπεργκικά” και τελικά ανήκοντας πλέον στο κοινό, “ιντιανικά” μέρη μιας συνολικής μελετημένης δομής. Όπως προείπαμε, η παράδοση θα δείξει το δρόμο στην ελευθερωμένη νέα άποψη του Μάνγκολντ. Απλώς, όλο αυτό το οργανωμένο κινηματογραφικό φίλτρο έγινε εδώ από το χέρι του Μάνγκολντ. Και αυτό είναι επιτυχία! Σταδιακά, ξεκινώντας από την υπενθύμιση γνώριμων στοιχείων στο θεατή και μεταβαίνοντας στην πρόταση νέων ιδεών από το δημιουργό. Καθρεπτίζεται σκηνοθετικά η αφύπνιση δράσης του παρά τρίχα συνταξιοδοτημένου Ίντι, η οποία θα δικαιώσει εκείνον στο έπακρον ως αρχαιολόγο με τη συμμετοχή σε μια τελευταία περιπέτεια, καθότι ο ίδιος με γνώριμη τόλμη θα ανακαλύψει εκεί κάτι καινούργιο, ζώντας κυριολεκτικά την Ιστορία. Δηλαδή…

Βάσει καθιερωμένων “ιντιανικών” συστατικών, η ταινία: Διαθέτει τον ασυζητητί αναντικατάστατο πρωταγωνιστή Χάρισον Φορντ. Είναι περιπετειώδες έργο. Εμπεριέχει χιούμορ. Κάνει ενδιαφέρουσα εισαγωγική αναδρομή (1944), όπου εκεί εμφανίζεται μια ακόμη αιχμαλωσία και δραπέτευση του Ιντιάνα Τζόουνς. Ταξιδεύει θεατές και πρωταγωνιστές σε πόλεις-χώρες-ηπείρους κατά το κινηματογραφικό παρόν των δεύτερων (1969). Εμπλουτίζεται με ωφέλιμη μυθοπλασία. Εστιάζει οπτικά στα γνώριμα αξεσουάρ του απρόβλεπτου αρχαιολόγου (καπέλο, δερμάτινο σακάκι, μαστίγιο). Αναβιώνει την ιδέα της πολύτιμης συνδρομής ενός “sidekick” παιδιού (με τη διαφορά, ότι εδώ ο μικρός Τέντι αποτελεί βοηθό της Έλενα, όχι του Ίντι). Ειρωνεύεται, εναντιώνεται και κατατροπώνει τους ναζί. Επανεμφανίζει τον παλιό φίλο του Ιντιάνα, Σαλλάχ, μα και την ερωτική σύντροφο Μάριον. Περιλαμβάνει τα δύο ελπιδοφόρα κλασικά μουσικά θέματα του εξαιρετικού συνθέτη Τζον Γουίλιαμς, που συνδέθηκαν άμεσα με τις περιπέτειες του Ιντιάνα.

Πάμε τώρα στα νέα στοιχεία: Ο γνώριμος ήρωας ετοιμαζόταν να συνταξιοδοτηθεί, έχοντας χάσει την αίσθηση του ανήκειν. Υπάρχει θηλυκή πρωταγωνιστική περσόνα που πλαισιώνει τον Ίντι, αλλά είναι η ενήλικη βαφτιστήρα του, Έλενα Σο. Παρουσιάζεται ο χαρακτήρας Μπάζιλ Σο, πατέρας της Έλενα και καλός φίλος του Ίντι. Με γνώμονα τον κεντρικό αγαπημένο ήρωα Ιντιάνα, η ταινία του Μάνγκολντ διαθέτει παρελθοντική επιστροφή ταυτοχρόνως σε διαπροσωπικό (Ίντι & Μπάζιλ) και παγκόσμιας Ιστορίας επίπεδο (βλέπε εισαγωγική αντιμετώπιση, με ιδιαίτερη απολαυστική ειρωνεία εναντίον των ναζί). Μόνο που εδώ, τα οπτικά εφέ μαζί με το αρχειακό υλικό σχετικών ταινιών του Χάρισον Φορντ επέτρεψαν να εικονοποιηθεί, παραπάνω από πειστικά, η νιότη του τότε 37χρονου Ιντιάνα Τζόουνς! Η μουσική του Τζον Γουίλιαμς θα προσθέσει νέο ειδικό θέμα για τον χαρακτήρα και την παρουσία της Έλενα Σο. Ο επίλογος της ταινίας ενισχύεται από μυσταγωγική σύζευξη επιστημονικής φαντασίας και ιστορικού προσώπου, ταξιδεύοντας μέσα στη δίνη του Χρόνου.

Λεπτομέρεια Σημαντικής Διαμόρφωσης

Παλιότερα, στις ανάλογες ταινίες της σειράς Ιντιάνα Τζόουνς υπήρχε το στολίδι του μεταφυσικού-θρησκευτικού χαρακτηριστικού. Στην καινούργια ταινία όμως η μυθοπλασία χρησιμοποιεί ως εξελικτικό στολίδι σεναρίου-σκηνοθεσίας ένα από τα πιο πολυπόθητα πιθανολογικά, θεωρητικοποιημένα παντρέματα της Επιστήμης με την Ιστορία. Καθώς, εν καιρώ πραγματοποιείται ένα υπερβατικό ταξίδι ανθρώπων (ανταγωνιστών και πρωταγωνιστών) πίσω στο Χρόνο! Με αποτέλεσμα να προκύψει εκτάκτως κάτι σαν “Υπερφυσικός Ρεαλισμός!” Η φαντασιακή επέκταση των αληθινών ιδεών του Αρχιμήδη, με μετεξέλιξη της λειτουργίας του πασίγνωστου “Μηχανισμού των Αντικυθήρων” σε “Δίσκο του Πεπρωμένου.” Από την αληθινή, ασύλληπτα ευφυή ιδέα αναλογικού υπολογισμού ουράνιων σωμάτων-φαινομένων, στο φαντασιακό ταξίδι της πύλης του χρόνου.

Εδώ βεβαίως, έχουν σημασία τρία πράγματα για τη μύηση του θεατή. Πρώτον, τα ιδιοτελή κίνητρα καταστροφικών συνεπειών του χωροχρονικού ταξιδιού από τον ανταγωνιστή Γιούργκεν Βόλερ. Δεύτερον, το καθοριστικό ανθρώπινο λάθος, ώστε να μην ταξιδέψουν οι περσόνες πίσω στο έτος 1939. Τρίτον, η συσχέτιση ιστορικών προσώπων του έτους 212 π.Χ. με τους ήρωες της μυθοπλασίας του έτους 1969, ως προς τις ενέργειες των τελευταίων. Η ευφυΐα του σπουδαίου αρχαίου Έλληνα μαθηματικού-εφευρέτη-μηχανικού-αστρονόμου, Αρχιμήδη, θα αναζητηθεί μανιωδώς σε θεωρητικό επίπεδο. Και θα ανταμωθεί τελικώς από την παράνοια του ανταγωνιστή Γιούργκεν Βόλερ και από τον ορθολογισμό του ήρωα Ιντιάνα Τζόουνς, σε διαδραστικό-βιωματικό πλέον φάσμα, ενώπιον μιας ιστορικής πολιορκίας! Ο Γιούργκεν ήθελε να εκμεταλλευτεί το σκεπτικό του Αρχιμήδη.

Μα ο Ίντι λάτρευε σαν αρχαιολόγος τα επιτεύγματα του Αρχιμήδη (συνολικά στο έργο γίνεται αναφορά όχι μόνο στον “Μηχανισμό των Αντικυθήρων”, αλλά και στην “Αρπάγη”). Για αυτό και η δική του προσέγγιση αποδεικνύεται ανιδιοτελής! Αυτή η ανάδειξη της αγνής αγάπης του Ιντιάνα για την Ιστορία, την Αρχαιολογία, την Επιστήμη, την Εφευρετικότητα και τη Διανόηση είναι από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα στην ταινία του Μάνγκολντ! Σεβασμός στη μελέτη του Αρχιμήδη, αναγνώριση στο πάθος για την αρχαιολογία από τον Ίντι, αλλά και σύνδεση με χωροχρονικό ταξίδι, προσθέτοντας κάτι νέο στην παρακαταθήκη των ταινιών Ιντιάνα. Επομένως, δεν είναι δίκαιο να μιλάμε επ’ αυτού για υπερβολή μυθοπλασίας. Διότι εάν θυμηθούμε ειδικότερα τα παλιά ποιοτικά έργα Ιντιάνα Τζόουνς της δεκαετίας 1980, διαπιστώνουμε, ότι η κινηματογραφική προϊστορία έχει διατυπώσει πολύ πιο εκκεντρικές απόψεις…

Υπενθυμίζω γρήγορα, στο “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και οι Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού” (1981) εν τέλει η μεταφυσική οργή με τις εκδικητικές πνευματικές οντότητες έκανε την εμφάνισή της, διαλύοντας τους ναζί. Έπειτα, στην ταινία prequel “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Ναός του Χαμένου Θησαυρού” (1984) υπήρχαν οι ιερές πέτρες Σανκάρα και διάφορες ινδουιστικές θεότητες όπως αυτή του Σίβα, με συνέπεια να διαδραματίζουν πιο διακριτικά μεν, μα σταθερά κομβικό ρόλο, βγάζοντας από τη μέση τον αιμοδιψή ανταγωνιστή Μόλα Ραμ. Στη συνέχεια, στο έργο “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η Τελευταία Σταυροφορία” (1989) εμφανίστηκε η ιστορία με το ιερό δισκοπότηρο. Και έναν μεταφυσικό φύλακα-ιππότη να στέκεται με ανεξήγητο τρόπο στο πέρασμα του χρόνου (σε ειδική τοποθεσία), υπερασπιζόμενος το καθήκον του…

Ίσα ίσα λοιπόν, η ταινία “Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου” (2023) παρουσιάζει μια επίκαιρη ωριμότητα καταληκτικής μυθοπλασίας, σε παραλληλισμό με την ηλικία του ήρωα. Η απόδοση μετάβασης στη δίνη του χρόνου, μέσα από άρτιας αισθητικής ενατένιση σπανίου φωτός, διαφεύγοντας από την περιρρέουσα απειλητική ζοφερότητα της χωροχρονικής εναέριας πύλης, καταδεικνύει μια επάξια ωριμότητα της ταινίας. Αυτή η ωριμότητα ταιριάζει απόλυτα με τον πολύπειρο τρόπο σκέψης του 70άρη πια ρόλου Ιντιάνα (αργότερα, η δε ζήση της ίδιας της Ιστορίας εναρμονίζεται απόλυτα με τα επί σειρά ετών πιο τρελά όνειρα του extreme αρχαιολόγου). Πάντως, επειδή στη διάρκεια της χωροχρονικής εναέριας μετάβασης σπανίου φωτός υπάρχει και η εκδικητική οπτική του εχθρού Βόλερ, ίσως να συνδέεται εκεί η στιγμή με την “επιχείριση *Ημίφως” (προηγήθηκε σαν όνομα της αμερικανικής επιχείρισης “Συνδετήρας”=συγκέντρωση ναζί επιστημόνων από τις Η.Π.Α. όπως θα δούμε παρακάτω).

Σκεπτικό…

Πλεονεκτήματα της Ταινίας

1) Ο Τζέιμς Μάνγκολντ από τις πρώτες στιγμές της ταινίας, έχει σεβαστεί τον ιερό κώδικα μύησης των λάτρεων του είδους. Στην εισαγωγή με την θαρραλέα ανάβαση του Ιντιάνα στο τρένο της ναζιστικής θρασυδειλίας. Κάτι που για άλλους σκηνοθέτες θα αποτελούσε μια τυπική εισαγωγή, αντιθέτως για εκείνον εξέφραζε μια περιπετειώδη, σπινθηροβόλα σύσταση στο κοινό, για τον τολμηρό ήρωα με τις γνώσεις, την τύχη και την ευστροφία στο πλευρό του. Αυτή η καλή διαχείριση της νιότης του Ιντιάνα βοήθησε και στη συνολική κινηματογραφική αφήγηση με την επανεκκίνηση περιπετειώδους ενστίκτου, λίγο πριν την επερχόμενη συνταξιοδότηση της περσόνας. Ο Μάνγκολντ έφτιαξε συνολικά μια κινηματογραφική ομοιομορφία στην παρακολούθηση της επανασύστασης του Ιντιάνα στη δράση!

2) Ο Χάρισον Φορντ (Ιντιάνα Τζόουνς) αξιοποιώντας την εμπειρία του, παρουσίασε ξανά μια ενδιαφέρουσα ζωντανή περσόνα, που αγαπά γνώση και περιπέτεια! Το χιουμοριστικό στοιχείο, με το ειρωνικό ύφος υπό ακραίες καταστάσεις, κερδίζει και πάλι τις εντυπώσεις. Ο Μαντς Μίκκελσεν (Γιούργκεν Βόλερ-Δρ. Σμιτ) ενσαρκώνει τη μεθοδευμένη παράνοια ενός ναζί. Η Φίμπι Γουόλερ-Μπρίτζ (Έλενα Σο) χρησιμοποιεί την εμπειρία της στο κωμικό στοιχείο, αλλά και τις υπόλοιπες ερμηνευτικές ικανότητες (είτε τη δεις σε επεισόδιο του SNL, είτε σε κινηματογραφική ταινία, η ίδια γνωρίζει να προσαρμόζεται καταλλήλως). Η παρουσία των Τζον Ρις-Ντέιβις (Σaλλάχ) και Κάρεν Άλεν (Μάριον) ξυπνά μια μικρή αντανάκλαση από τα θετικά κομμάτια της ζωής του Ίντι. Το ταλέντο του Τόμπι Τζόουνς (Μπάζιλ Σο) σε ισορροπημένο δράμα και διακριτική χρήση κωμικότητας έπαιξε ρόλο στην εισαγωγή.

3) Το έργο μέσα από τον μυθοπλαστικό επιστήμονα Γιούργκεν Βόλερ μάς υπενθυμίζει αντιναζιστικούς στοχασμούς-προβληματισμούς μιας διδακτικά πικρής, ιστορικής αλήθειας. Με την έμμεση ανταπόκριση στο αληθινό πρόσωπο του βέρνερ φον μπράουν (σκοπίμως με μικρά γράμματα), που ήταν όντως ναζί (δεν υπάρχει έννοια “πρώην ναζί”, το σημαδεμένο ντροπιαστικό αιματοκύλισμα, που έγινε εις βάρος των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δεν φεύγει ποτέ από τους δολοφόνους=ναζιστές). Και παρόλα αυτά, ο ίδιος συμμετείχε στην εξέλιξη της διαστημικής Τεχνολογίας για λογαριασμό των Η.Π.Α. κατά τις δεκαετίες 1940, 1950 & 1960. Μαζί με χιλιάδες άλλους “πρώην” ναζί επιστήμονες (αμερικανική “επιχείριση Paperclip”, με πρώτο όνομα “επιχείρηση *Ημίφως”).

Με αποτέλεσμα, ο φον μπράουν να στείλει το 1969 (μέσω του επανδρωμένου διαστημικού πυραύλου “Apollo 11”) την Ανθρωπότητα να κάνει βήματα στη Σελήνη. Τι παράξενη, τρομακτική και κρυπτοβρώμικη, που είναι η Παγκόσμια Ιστορία!; Ο ίδιος πρωτύτερα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε κατασκευάσει πυραύλους V2, που εξολόθρευσαν χιλιάδες αμάχους πολίτες, οι οποίοι είχαν ταχθεί ιδεολογικά στο πλευρό των Συμμάχων. Υπάρχει και μια πληροφορία για το εργοστάσιο κατασκευής των πυραύλων V2 σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, που επέβλεπε με ζήλο ο φον μπράουν (μαζί με τον άρθουρ ρούντολφ & άλλους). Η ταινία με αυτή την έμμεση, πικρή αναφορά του μυθοπλαστικού Γιούργκεν Βόλερ εφιστά άμεσα την αληθινή αντιναζιστική προσοχή των θεατών, κάνοντας και μια πλάγια κριτική στις τότε διαδεχόμενες αμερικανικές κυβερνήσεις (1945-1969)…

4) Ωραία συνεργασία σε σκηνοθεσία, διεύθυνση φωτογραφίας και μοντάζ. Ιδιαιτέρως στα ταξίδια αρκετών πόλεων-χωρών, πότε συγκεκριμένα και πότε πιο αόριστα. Νέα Υόρκη (Η.Π.Α.), Ταγγέρη (Μαρόκο), Ελλάδα (Αιγαίο πέλαγος), Σικελία (Ιταλία). Κάποια άκρως πειστικά, κινηματογραφημένα μέρη δεν πρόεκυψαν από γυρίσματα στις ανάλογες πραγματικές τοποθεσίες. Άκρως θεαματική η ιππασία μέσα στους δρόμους, αλλά και στο μετρό της κινηματογραφικής Νέας Υόρκης (π.χ. αυτά τα γυρίσματα έγιναν στη Σκωτία). Έντονο σημείο δράσης αποτελεί το κυνηγητό στην Ταγγέρη με όχημα τουκ τουκ. Είδαμε και χάρτη με κάποια σημάδια της πορείας του Ιντιάνα (χε χε).

Το μοντάζ και η διεύθυνση φωτογραφίας κάνουν ωραία παιχνίδια ψυχολογικής σύνδεσης: Ο Ίντι στο αεροπλάνο βιώνει αναμνήσεις, με κινηματογραφική αφηγηματική κατάληξη στον ταξιδιάρικο νου της Έλενα, από το δικό της παράθυρο σε άλλο αεροπλάνο. Ενδιαφέρουσα ετεροχρονισμένη σύνδεση μοτοσυκλετών που κυνηγούν άλλο όχημα, από Ιντιάνα και Έλενα αντιστοίχως σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Ωραία η κατηγορία ελλειπτικού μοντάζ μετά τη μπουνιά από την Έλενα στον Ιντιάνα, λίγο πριν από το τέλος (έτσι πορευόμαστε μυστηριωδώς μαζί με τη λιποθυμία του Ίντι).

Πιο Αναλυτικά…

Μειονεκτήματα της Ταινίας

1) Οι καταδύσεις ήταν ένα βαρετό και καθόλου εντυπωσιακό κομμάτι της ταινίας. Και τελικά μη απαραίτητο.

2) Πραγματικά αποτυχημένη, η εμφάνιση του χαρακτήρα ναυτικού Ρενάλντο. Δεν ευθύνεται ο Αντόνιο Μπαντέρας, ο χαρακτήρας δεν είχε ουσία.

3) Η πράκτορας Μέισον σαν χαρακτήρας με προβλημάτισε ιδιαιτέρως. Δηλαδή, η ταινία έδειξε ουσιαστικά μια Αφροαμερικανίδα να συνεργάζεται με έναν “πρώην” ναζί και τα τσιράκια του (τι πρώην δηλαδή…). Υποτίθεται, ότι αυτό διασώθηκε “κάπως” στην πορεία, καθώς η ίδια ακολουθούσε αναγκαστικά τις επιταγές της αμερικανικής κυβέρνησης, σχετικά με την οριοθετημένη εκμετάλλευση της επιστημονικής ευφυίας του Βόλερ. Αργότερα, πήρε άλλες διαταγές. Αν και η ταλαντούχα ηθοποιός, Σονέτ Ρενέ Γουίλσον, παρομοιάζει το ρόλο της όπως με Αφροαμερικανούς, που στρατολογημένοι από FBI και CIA, υπήρξαν κρυφοί κυβερνητικοί πληροφοριοδότες με ρόλο διείσδυσης μέσα σε οργανώσεις όπως στους “Μαύρους Πάνθηρες.” Αυτό ανοίγει βέβαια μια άλλη τεράστια συζήτηση, γιατί έκανε αυτή τη σύγκριση, για το πόση ευθύνη χωρά γενικώς στα άτομα που στρατολογήθηκαν με πλύση εγκεφάλου και τελικά για τις αμφιλεγόμενες απόψεις του καθενός περί της οργάνωσης “Μαύροι Πάνθηρες.”

Όπως και να έχει όμως, το να βάλεις μια Αφροαμερικανίδα περσόνα να κυνηγά μαζί με τους ναζί έναν κινηματογραφικό ήρωα σαν τον αγαπητό Ιντιάνα Τζόουνς, δεν νομίζω ότι είναι καθόλου καλό στοιχείο για τους θεατές. Επικίνδυνα απερίσκεπτο, θα το έλεγα. Μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση πληροφοριών. Θα μου πει κάποιος βέβαια, ότι πρωτύτερα αναδείχτηκε όμως η θετική αντίθεση με έναν Αφροαμερικανό σερβιτόρο-Βετεράνο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος ήρθε σε ηθική σύγκρουση με τον προκλητικό Βόλερ. Ε, δεν μου αρκεί…Αυτά τα στοιχεία ξέρουν να τα διαχειρίζονται, σε εντελώς άλλες κινηματογραφικές συνθήκες προβάλλοντας αντιρατσιστικά μηνύματα, μόνο Καλλιτέχνες σαν τον Κουέντιν Ταραντίνο. Αναδεικνύοντας την εσωτερικότητα κάθε ανθρώπου, ανεξαρτήτως χρώματος επιδερμίδας (βλ. “Django Unchained”, με χαρακτήρα Αφροαμερικανού προδότη Stephen, ενάντια στον απελευθερωτικό, δίκαιο αγώνα του ήρωα Αφροαμερικανού Django).

Τόσα απάνθρωπα συμβάντα έχει περάσει σε 19ο, 20ο και 21ο αιώνα η αδικημένη αφροαμερικανική κοινότητα. Η εν λόγω αδικαιολόγητη μυθοπλασία (περσόνας Μέισον) δεν τη βοηθά σε τίποτα. Αντιθέτως, ενδέχεται δυστυχώς να δημιουργεί υποσυνείδητα συνθήκες δαιμονοποίησης. Και μάλιστα, την ώρα που ακόμη και στη σημερινή εποχή σκοτώνονται από αστυνομικούς καθαρά για ρατσιστικούς λόγους τόσοι Αφροαμερικανοί (ή γενικότερα παγκοσμίως, τόσοι αφρικανικής καταγωγής άνθρωποι-θυμίζω την πρόσφατη ιστορία και στη Γαλλία)…Δεν θεωρώ, ότι χωρούν τέτοιες παράξενες-ατυχείς-ακατάλληλες κινηματογραφικές αποφάσεις στο σήμερα, απευθυνόμενες προς το ευρύ, αμφιβόλου κριτικής ικανότητας, κοινό. Εδώ η ταινία έχει κάνει μεγάλο σφάλμα. Δεν μας τα λέει καλά…

Μια διανομή της Feelgood Entertainment

Συντελεστές

Σενάριο: Jez Butterworth, John-Henry Butterworth, David Koepp, James Mangold–Βασισμένο σε χαρακτήρες των George Lucas, Philip Kaufman. Σκηνοθεσία: James Mangold. Μοντάζ: Andrew Buckland, Michael McCusker, Dirk Westervelt. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Phedon Papamichael. Πρωταγωνιστούν/Συμμετέχουν: Harrison Ford, Phoebe Waller-Bridge, Toby Jones, Mads Mikkelsen, Boyd Holbrook, John Rhys-Davies, Karen Allen, Thomas Kretschmann, Shaunette Renée Wilson, Ethann Isidore, Antonio Banderas, Nasser Memarzia κ.α. Διανομή Ρόλων: Nina Gold. Κοστούμια: Joanna Johnston. Μουσική: John Williams. Οπτικά Εφέ: Andrew Whitehurst & ένα υπεράριθμο επιτελείο. Ήχος: Gary Rydstrom, Donald Sylvester κ.α.