Ελευθερία του Τύπου: Η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Μάλτα είναι οι τρεις χώρες με τη χειρότερη επίδοση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση -Τελευταία για τρίτη συνεχόμενη χρονιά η Ελλάδα

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Ελευθερία του Τύπου: Η ετήσια κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου που δίνει στη δημοσιότητα η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans frontières, RSF).

Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα εξακολουθεί να δοκιμάζεται, όπως επίσης στην Ουγγαρία και τη Μάλτα. Πρόκειται για τις τρεις χώρες με τη χειρότερη επίδοση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Ελλάδα στην τελευταία θέση, όπως αναφέρουν οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) στη φετινή τους έκθεση, που δημοσιεύεται σήμερα 3 Μαΐου, ημέρα της Ελευθερίας του Τύπου.

Η παγκόσμια κατάταξη της Ελλάδας σε σύνολο 180 χωρών εμφανίζεται βελτιωμένη σε σχέση με πέρυσι. Βρισκόμαστε πλέον στην 88η θέση από την 107η το 2023, ωστόσο δεν φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι για πανηγυρισμούς, όπως μας εξηγεί ο Πάβολ Σζάλαϊ, επικεφαλής των RSF για την περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Βαλκανίων.

«Η Ελλάδα παραμένει η τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, με την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου να είναι “προβληματική” (σ.σ.: η τρίτη κατηγορία από τις πέντε)». Η βαθμολογία μας φέτος είναι 57,15 βαθμοί (έναντι 55,2 πέρυσι).
Σύμφωνα με τον χάρτη των RSF, στην ευρύτερη ζώνη της ΕΕ και των Βαλκανίων μόνο τα κατεχόμενα της Κύπρου, η Σερβία και η Αλβανία βρίσκονται χαμηλότερα από την Ελλάδα στην κατάταξη.

«Η άνοδος της Ελλάδας [στην κατάταξη] εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από την επιδείνωση της ελευθερίας του Τύπου σε άλλες χώρες, δεδομένης της οριακής βελτίωσης στη βαθμολογία», λέει στο Inside Story ο Πάβολ Σζάλαϊ. Η βελτίωση αυτή «αντικατοπτρίζει την απουσία πολύ σοβαρών παραβιάσεων της ελευθερίας του Τύπου το 2023, όπως ήταν η δολοφονία ενός δημοσιογράφου το 2021 [Γιώργος Καραϊβάζ] ή το ξέσπασμα του σκανδάλου των υποκλοπών το 2022».

3 Μαΐου: Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου

Δολοφονίες, επιθέσεις και απειλές, ατιμωρησία των εγκλημάτων κατά των δημοσιογράφων, εξοντωτικές αγωγές με στόχο τη φίμωση των λειτουργών του Τύπου. Εφέτος, στη μακρά λίστα των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι σε κάθε γωνιά της γης, προστίθεται και ο τραγικός απολογισμός των συναδέλφων μας που, από τις 7 Οκτωβρίου 2023, έχασαν τη ζωή τους ή βιώνουν τη φρίκη του πολέμου στη Γάζα. Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου που τιμάται στις 3 Μαΐου σε όλο τον κόσμο συμπίπτει στη χώρα μας με τη Μεγάλη Παρασκευή, ημέρα απολύτου πένθους για την Ορθοδοξία και οι συνειρμοί που εγείρονται είναι εύλογοι και ανησυχητικοί.

Με απόφαση της UNESCO, για το έτος 2024, η επέτειος της 3ης Μαΐου είναι ειδικά αφιερωμένη στον κρίσιμο ρόλο της δημοσιογραφίας και της ελευθερίας της έκφρασης στο πλαίσιο της τρέχουσας παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης, καθώς το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής αποκτά ολοένα και πιο τρομακτικές διαστάσεις.

H περιβαλλοντική καταστροφή είναι πλέον μη αναστρέψιμη; Με ποιους τρόπους αναδεικνύεται το ζήτημα από τους λειτουργούς της δημοσιογραφίας και τους ιδιοκτήτες ΜΜΕ; Έχει το περιβαλλοντικό ρεπορτάζ τη θέση και την ορατότητα που του αρμόζει; Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοί μας στην αναζήτηση πληροφοριών και στη διασφάλιση της δημοσιοποίησής τους και τι ρόλο παίζει η παραπληροφόρηση και οι ψευδείς ειδήσεις;

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ διατρανώνει το μήνυμα για αδέσμευτη δημοσιογραφία και απόλυτη ελευθερία της έκφρασης ενόψει της 3ης Μαΐου και τονίζει ότι, οι περιβαλλοντικοί συντάκτες έχουν χρέος να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα φλέγοντα ζητήματα του εν λόγω ρεπορτάζ, τόσο προς τις πολιτικές ηγεσίες όσο και προς τους πολίτες. Μόνο εάν οι δημοσιογράφοι αφεθούν να ασκήσουν ελεύθερα την κριτική τους και να αναδείξουν τα θέματα αυτά χωρίς παρεμβάσεις και απειλές θα καταφέρουν να λειτουργήσουν ως οφείλουν, ήτοι ως πυλώνας εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης αλλά και ως ελεγκτικός μηχανισμός στις απανταχού κυβερνήσεις και τις πολιτικές που ακολουθούν.

Η UNESCO έχει προγραμματίσει σχετικές αφιερωματικές εκδηλώσεις, στο πλαίσιο του Συνεδρίου για την Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, το οποίο διεξάγεται στο Σαντιάγο της Χιλής, από τις 2 έως τις 4 Μαΐου.

ΠΟΕΣΥ «Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου»: Ελευθερία του Τύπου και Δημοκρατία ταυτόσημες έννοιες

Η Ελευθερία του Τύπου, τόσο ως κοινωνικός θεσμός ενημέρωσης της κοινής γνώμης, όσο και ως αναφαίρετο ατομικό δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης των πολιτών, είναι συστατικό κύτταρο της λειτουργίας της Δημοκρατίας. Με την ευκαιρία του εορτασμού της Ημέρας της Ελευθερίας του Τύπου η ΠΟΕΣΥ υπενθυμίζει ότι η ημέρα αυτή –3 Μαΐου- περιλαμβάνεται στην παγκόσμια διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ και προστατεύεται από το ελληνικό Σύνταγμα.

Δυστυχώς στην εποχή μας όπου η ενημέρωση κρίνεται περισσότερο αναγκαία από ποτέ (Παλαιστίνη, Ουκρανία, κλιματική κρίση), οι Έλληνες δημοσιογράφοι καλούνται να σηκώσουν το βάρος μιας κατά το δυνατόν αξιόπιστης ενημέρωσης, αντιμετωπίζοντας αντισυνταγματικές παρεμβάσεις από την κυβέρνηση και θεσμικά όργανα της Πολιτείας, αλλά και από ισχυρά εργοδοτικά και οικονομικά συμφέροντα, με παρακολουθήσεις, απειλές, εκφοβισμούς, καταχρηστικές αγωγές, ενώ δεν έχουν αποκαλυφθεί ακόμα οι δολοφόνοι του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ μετά από τρία χρόνια.

Ήδη από πέρσι η Ελλάδα έχει καταταγεί στην τελευταία θέση όσον αφορά την Ελευθερία του Τύπου, σχετικά με τις άλλες χώρες, και έχει καταγγελθεί από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για:

Προσπάθειες παραπληροφόρησης και ελέγχου στα ΜΜΕ.
Παρακολουθήσεις δημοσιογράφων που ασκούν ερευνητική δημοσιογραφία.
Προσπάθεια αποθάρρυνσης και φίμωσης των δημοσιογράφων, με την υποβολή καταχρηστικών αγωγών και την απειλή εξοντωτικών χρηματικών ποινών σε βάρος τους (slapps).
Καθυστέρηση στη χώρα μας στην θέσπιση νομικής προστασίας τους από τα slapps, όπως έχει ήδη αποφασιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει προτείνει ήδη η ΠΟΕΣΥ.
Σχετικά με αυτό, στην έκθεση της Ένωσης Πολιτών Ελευθεριών στην Ευρώπη (Liberties) –η οποία συντάχθηκε από 37 ομάδες δικαιωμάτων σε 19 χώρες- τονίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη εφαρμογής στην Ελλάδα της οδηγίας αυτής για τα Slapps.

Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελευθερία στα ΜΜΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται «επικίνδυνα κοντά, σε οριακό σημείο», σαφώς σε σταθερή πτώση σε ολόκληρη την ΕΕ και συμβαδίζει με την παρακμή του κράτους Δικαίου στα κράτη-μέλη.

Ειδικότερα –τονίζεται- το τοπίο των ΜΜΕ χαρακτηρίστηκε και πέρυσι από μεγάλη συγκέντρωση ιδιοκτησίας, ανεπαρκείς κανόνες σχετικά με τη διαφάνεια της ιδιοκτησίας κ αι πολυάριθμες απειλές για την ανεξαρτησία και τα οικονομικά των δημόσιων Μέσων Ενημέρωσης. Καταγράφηκαν, επίσης, πολλαπλές περιπτώσεις απειλών, εκφοβισμού, παρακολουθήσεων και βίας κατά δημοσιογράφων σε πολλά κράτη-μέλη, καθώς επίσης και περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης και στην πρόσβαση στην πληροφόρηση, ενώ υπό παρακολούθηση από κατασκοπευτικά λογισμικά, όπως τα Pegasus και Predator, βρέθηκαν δημοσιογράφοι όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε Γερμανία, Ολλανδία και Πολωνία.

Μέσα σ’ αυτό το ζοφερό πλαίσιο, η ΠΟΕΣΥ με την ευκαιρία της φετινής Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου, καλεί τους Έλληνες δημοσιογράφους σε συνεχή εγρήγορση για την προστασία της δουλειάς τους, προτρέποντάς τους να παραμείνουν πιστοί στους κανόνες δεοντολογίας, στην αξιοπιστία της πληροφόρησης και της Ελευθερίας της Έκφρασης, απέναντι σε κάθε απόπειρα φίμωσης από όπου και αν προέρχεται.