Eretiki κριτική για την ταινία Mary Queen of Scots

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Σενάριο για την ταινία Mary Queen of Scots

Οι αναμνήσεις της πολυτάραχης ζωής της Mary Stuart, κάνουν την ίδια να θυμηθεί τα πάντα από την αρχή της βασιλείας της. Κατά τη χρονολογία του 1589, μόλις ελάχιστες στιγμές πριν εκείνη οδηγηθεί στον αποκεφαλισμό επί αγγλικού εδάφους, ανασύρει αυτές τις ιστορικές μνήμες. Έτος 1561. Η Mary ως μια αληθινή απόγονος των Stuart, εκτός από διάδοχη βασίλισσα των Σκώτων, έχει εκ γενετής δικαίωμα και στο θρόνο της γειτονικής-συγγενικής Αγγλίας.

Αν και αποτέλεσε τη βασιλική σύζυγο του νεαρού ευγενούς, Francis της Γαλλίας, απολαμβάνοντας καθορισμένα προνόμια του θρόνου, εφόσον εκείνος απεβίωσε, η Mary αναγκάστηκε να επιστρέψει στα πάτρια εδάφη σε ηλικία 18 χρόνων. Βάσει αυτών των εξελίξεων, η παρουσία εκείνης απειλεί την εξουσία της εξαδέλφης της Elizabeth I, βασίλισσας της Αγγλίας, καθώς η ηλικιακά μεγαλύτερη συγγενής, παραμένει ανύπαντρη και άτεκνη.

Η Mary επισκέπτεται τον ετεροθαλή αδελφό της James, κόμη του Morey, στο κάστρο του στο Εδιμβούργο. Οι σύμβουλοι, αυλικοί της Elizabeth στην Αγγλία προτείνουν την επιστολή μιας συμμαχίας, υπό την προϋπόθεση ότι μόνο έτσι θα αναγνωριστεί η Mary ως διάδοχος του δεύτερου θρόνου. Στο συμβούλιο των Σκώτων η Mary διατηρεί την ανεξιθρησκεία στη χώρα της, επιτρέποντας και τον καθολικισμό. Με αποτέλεσμα ο προτεστάντης, κληρικός John Knox να ερμηνεύσει ως αδυναμία και έμμεση υποταγή στον Πάπα, αυτήν της την ενέργεια. Η νεαρή βασίλισσα τον αποκλείει από τον κύκλο των ηγεμόνων.

Συγκεντρώνοντας υποστηρικτές των απόψεών του, ο Knox ξεκινά να την επιπλήττει, ως αναξιόπιστη σε στρατηγικά θέματα. Με πόνο, αλλά οξυδέρκεια η Αγγλίδα, εξαδέλφη βασίλισσα αρνείται τον αγαπημένο της κόμη Robert Dudley, στέλνοντάς τον στη Mary ως μέλλοντα σύζυγο, αλλάζοντας τους όρους της συμμαχίας. Λέγοντας, ότι θα πρέπει προκειμένου να υπάρξει διεκδίκηση της διαδοχής του θρόνου από τη νεαρή, εκείνη να παντρευτεί μόνο Άγγλο ευγενή.

Όμως η φιλόδοξη, Σκωτσέζα κυρίαρχος επισημαίνει, ότι δεν είναι δυνατόν να παντρευτεί κάποιον με το ολίγο αξίωμα ενός κόμη. Και πως έτσι και αλλιώς έχει δικαίωμα διαδοχής εξ’ αίματος στο θρόνο. Τότε ζητά διακανονισμό με προτεραιότητα τη διαδοχή και έπειτα το γάμο. Μια ακόλουθος θα αποκαλύψει στη Mary, ότι η τωρινή βασίλισσα της Αγγλίας φέρει την αρρώστια της ευλογιάς. Η πονηρή διεκδικήτρια δέχεται τελικά το γάμο με κάποιον ανωτέρου αξιώματος Άγγλο, εμμένοντας όμως στη γνώριμη, απαίτηση μιας εξασφάλισης ειδικών προτεραιοτήτων.

Γενικά η βασίλισσα της Σκωτίας δρα με δικές της πρωτοβουλίες. Αντίθετα από τους ηγεμόνες, εκτιμά περισσότερο τη συντροφιά των πιστών, ευγενών ακολούθων της. Που απαρτίζονται από τις συνομήλικες “four Marys” και τον καλό της φίλο David Rizzio. O τελευταίος τη διασκεδάζει παίζοντας μουσική. Η έλευση του Άγγλου λόρδου, Henry Darnley, με άλλο πρόσχημα στο Εδιμβούργο, λειτουργεί θετικά για τη Mary, την οποία εκείνος γοητεύει και παντρεύονται. Η ίδια όμως δεν του ορκίζεται υποταγή, αλλά μια επί ίσοις όροις σεβάσμια, βασιλική διαμοίραση.  

Και οι δύο βασιλικές αυλές φοβούνται αυτή την εξέλιξη. Ο Knox στο μεταξύ ετοιμάζει στρατό εναντίον της βασίλισσάς του, με σύμμαχο τον αποστάτη πλέον, κόμη του Morey. Οι ηγεμόνες της Mary γενικώς δεν αρέσκονται, στο ότι βρίσκεται στην εξουσία το αντίθετο φύλο. Μήπως τελικά οι δύο βασίλισσες έχουν περισσότερα κοινά από όσα πίστευαν και αυτή η ιστορική παρτίδα σκακιού παίζεται με άλλους κανόνες;

Σκηνοθεσία:

Εναρκτήριο, σκηνοθετικό ύφος αφήγησης:

Ξεκινά σε μαύρο φόντο με μια αφηγηματική επιγραφή, επισημαίνοντας ότι η Mary έχει εκ γενετής το δικαίωμα της διεκδίκησης στο θρόνο. Αναφέροντας επίσης, ότι η παρουσία της απειλεί την εξουσία της Elizabeth. Οδηγούμαστε στην Αγγλία του 1589. Μια γυναίκα στους εσωτερικούς, δαιδαλώδεις χώρους ενός κάστρου κατευθύνεται ως φυλακισμένη προς την αναπόφευκτη τέλεση του αποκεφαλισμού της.

Το φόρεμά της είναι κόκκινο. Εκείνη προσεύχεται στα λατινικά. Η κάμερα δείχνει το κεφάλι της να κρύβεται κάτω από το υφασμάτινο κέλυφος, προσπαθώντας να ξεγελάσει το φόβο της, ενώ το τσεκούρι του δημίου πλησιάζει το λαιμό της. Μέσα από αυτό το προσωρινά ασφαλές, χαμηλό πέπλο του βαράθρου της ψυχής της, το μέσον (κάμερα) θα μας ταξιδέψει σε μια παρελθοντική βουτιά, με τη βασιλική κάρα να ανασαίνει, έπειτα από την ανάδυσή της στα πάτρια, σκωτσέζικα εδάφη. Μετά από απουσία πολλών ετών.

Έτος 1561. Η 18χρονη Mary Stuart επισκέπτεται τον αδερφό της James, κόμη του Morey στο Εδιμβούργο. Μεταφερόμαστε στην Αγγλία, όπου οι σύμβουλοι της Elizabeth προτείνουν στη βασίλισσα να κάνει συμμαχία με την διεκδικήτρια του θρόνου, Mary. H τελευταία λαμβάνει μαζί με την επεξηγηματική επιστολή και ένα πορτρέτο της Αγγλίδας. Η Elizabeth οραματίζεται τις πιθανότητες κατευνασμού των ηγετικών βλέψεων της Σκωτσέζας. Σε ένα πανοραμικό πλάνο τη βλέπουμε στην κορυφή του παλατιού. Κατά τη διάρκεια του συμβουλίου των ηγεμόνων της Σκωτίας, η απόγονος των Stuart ανακοινώνει, πως επιτρέπει τη διατήρηση της ανεξιθρησκίας στη χώρα της.

Στο δωμάτιο του κάστρου η διάταξη όλων εμφανίζει μια κυκλική φορά, κατά την οποία σημαντικά ισχυροί άνθρωποι της εξουσίας ακούνε τη βασίλισσά τους. Παρουσιάζεται ο κληρικός προτεστάντης John Knox, κάνoντας αισθητή τη διαφωνία του περί ανοχής του καθολικισμού. Η Mary τον αποβάλλει από το συμβούλιο και ο ετεροθαλής αδερφός της, James, προσπαθεί να της εξηγήσει, ότι  η ίδια έκανε λάθος με αυτή την επιλογή.

Γενικά, στο έργο θα παρακολουθήσουμε μια ιστορία, στην οποία δεν πραγματοποιείται κάποια μάχη μεταξύ των δύο χωρών, μα αρκετές, στρατηγικές κινήσεις, ώστε να αποδυναμωθούν οι βασίλισσές τους. Όμως αυτή η αποδυνάμωση τελικά συμβαίνει εκ των έσω και κυρίως για τη Mary. Υπαίτιοι για αυτή την προδοσία είναι οι περισσότεροι, που πλαισιώνουν τη Stuart. Από τους συμβούλους ηγεμόνες μέχρι τους βασιλικούς συγγενείς ή το σύζυγό της.

Για την Elizabeth υπάρχει πάντα η πιθανότητα στο προσκήνιο να απειληθεί η εξουσία και η ζωή της, όμως ακριβώς για αυτό το λόγο εκείνη δεν παντρεύεται. Διακρίνονται τα δύο διαφορετικά, θεσμικά συστήματα των γειτονικών χωρών. Δηλαδή την Elizabeth επιτρέπεται να πλησιάσουν μόνο οι ευγενείς, πιστοί, σύμβουλοί της. Αντιθέτως στη γειτονική χώρα οι πολέμαρχοι, οι ηγεμόνες και μέχρι πρότινος (καθώς η βασίλισσα απέκλεισε το Knox από το συμβούλιο) και οι κληρικοί έχουν λόγο στο συμβούλιο.   

Είναι ένα κινηματογραφικό έργο με πρωταγωνίστρια τη Mary, ως βασίλισσα των Σκώτων, καθώς ο φακός καταγράφει κυρίως τις πολιτικές εξελίξεις κοντά στη δική της βασιλεία. Και όχι τις αντίστοιχες από την Elizabeth της Αγγλίας. Η δεύτερη εμφανίζεται πολύ λιγότερο στην ταινία. Ωστόσο, αποτελεί την επίσημη αντίπαλό της. Και μάλιστα η ελλοχεύουσα φιλονικία δεν πραγματοποιείται μόνο λόγω βασιλικών αξιωμάτων, αλλά και εξαιτίας δύο ισχυρών, προσωπικών ιδιοσυγκρασιών.

Η Elizabeth εξασφαλίζει την εξουσία, αλλά και τη ζωή της, επειδή οικειοθελώς αρνείται το γάμο. Ενώ η Mary, επιλέγει την επιστροφή από τη Γαλλία στη Σκωτία και όχι μόνο ασπάζεται την κληροδοτημένη βασιλεία, παίρνοντας πρωτοβουλίες, μα επιπλέον έχει επεκτατικές βλέψεις, για τη διαδοχή του δευτέρου θρόνου.

Στην ουσία παρακολουθούμε τρία πρόσωπα, τα οποία με τις πράξεις τους διαμόρφωσαν τις συγκεκριμένες, ιστορικές εξελίξεις. Α) Η Mary βασίλισσα των Σκώτων, προσπαθώντας να διατηρήσει το θρόνο ως αληθινή Stuart και να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις της διεκδίκησης του δεύτερου στέμματος. Β) Η  Αγγλίδα βασίλισσα Elizabeth I, επιχειρώντας να ξεγελάσει την εξαδέλφη της, Mary, προκειμένου η τελευταία να καθυστερήσει ή να αποδυναμωθεί από το εγχείρημα της διπλής κυριαρχίας. Γ) Ο προτεστάντης κληρικός John Knox, σπέρνοντας γρήγορα στο μυαλό των συμπατριωτών του την ιδέα, ότι έχουν μια  ακατάλληλη για κυριαρχία, ανήθικη βασίλισσα.

Οι αυλικοί, σύμβουλοι της Elizabeth δεν την προδίδουν, ενώ οι αντίστοιχοι ηγεμόνες της Mary γυρνούν την πλάτη στη Stuart με το χειρότερο τρόπο. Το έργο θίγει τη δυσμενή, κοινωνική θέση των γυναικών, κατά τα μέσα και τέλη του 16ου αιώνα, ακόμα και παρά την αδιαμφισβήτητη, από θεσμική άποψη, βασιλεία τους. Οι δύο γυναίκες, που βρίσκονται σε κυρίαρχες θέσεις, θα ανταλλάσουν επιστολές μεταξύ τους, κάνοντας προσεκτικά βήματα σε κρίσιμες κινήσεις πολιτικών τακτικών, οι οποίες επηρεάζουν το μέλλον των δύο χωρών. Στην πορεία το έργο θα εστιάσει περισσότερο στη δράση της Mary.

Οι δύο βασίλισσες διαφέρουν μεταξύ τους. Η Elizabeth θυσιάζει την προσωπική της ζωή ακόμα και όταν ερωτεύεται, ακολουθώντας τους “σωστούς” κανόνες του παιχνιδιού μιας τέτοιας στρατηγικής. Η Mary αντιθέτως αποφεύγει τους ανθρώπους της εξουσίας, περνώντας περισσότερο χρόνο με τους πιστούς της ευγενείς ακολούθους. Αποτελούνται κυρίως από τέσσερις γυναίκες απογόνους των οικογενειών Seton, Fleming, Beaton και Livingston αντίστοιχα, φέροντας το κοινό όνομα Mary.

Στην ιδιαίτερη αυλή εντάσσεται και ο μουσικός David Rizzio, όπου αργότερα γίνεται έμπιστος ακόλουθος. Η Stuart παίρνει πολλές πρωτοβουλίες με το ανάλογο ρίσκο. Παρέχει ελευθερίες και συγχωρεί τα λάθη των άλλων, δίχως να διατάζει την τιμωρία τους. Αν και η Mary λειτουργεί περισσότερο με την αποφασιστική της προσωπικότητα, τελικά αυτό είναι που την κάνει να χάνει έδαφος προς την εξουσία.

Ο λόρδος Henry Darnley, αν και φέρει μεγάλες, ηγετικές βλέψεις, φαίνεται, πως αποτελεί ένα πιόνι, το οποίο ενεπλάκη μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών.  Αν και επικρατεί η δυσπιστία μεταξύ των δύο εξαδέλφων, οι δύο ισχυρές κυρίες θα αισθανθούν ταύτιση και μια ειλικρινή συμπάθεια, που προκύπτει από αλληλοσεβασμό για τις πράξεις τους. Επιδιώκοντας να συναντηθούν, μόλις οι εξελίξεις έχουν γίνει απειλητικές για το μέλλον της Mary. Τελικώς, οδηγούμαστε χρονολογικά και πάλι στην ίδια σκηνή, όπου μια βασίλισσα με κόκκινο φόρεμα κατευθύνεται στην εκτέλεση.

Ερμηνείες:  

Saoirse Ronan: Υποδυόμενη τη Mary Stuart, βασίλισσα της Σκωτίας και διεκδικήτρια του δεύτερου στέμματος.

Στην εισαγωγή του έργου, βαδίζει με αποδοχή προς το θάνατο. Μοιάζει συγκεντρωμένη στην προσευχή των λατινικών. Τελικά περιμένοντας το χέρι του δημίου να τελειώσει τη ζωή της, η ηθοποιός περιγράφει σωστά ένα μυαλό, το οποίο επιχειρεί να αποδράσει. Η ανάμνηση στα εγχώρια ύδατα της Σκωτίας βρίσκει την ερμηνεύτρια να αποδίδει τη λαχτάρα της για την πατρίδα, που τόσα χρόνια είχε να δει. Διηγείται τις προσωπικές της ελάχιστες, ερωτικές  περιπέτειες στις τέσσερις ακολούθους με το ίδιο όνομα. Επισημαίνει με αθωότητα, ότι δεν φέρει υπακοή σε κάποιον άντρα. Είναι αρκετά αποφασιστική, επιστρατεύοντας την πολιτική της τόλμη, όταν αναφέρει πως δεν δέχεται να παντρευτεί απλά έναν κόμη. Επιχειρώντας διακανονισμό. Αργότερα, στο γαμήλιο όρκο στα highlands μοιάζει περήφανη και ελεύθερη.

Συγχωρεί τον Rizzio αρχικά με αυστηρότητα και έπειτα με ανθρωπιά. Εμψυχώνει το ηθικό των στρατιωτών κατά την καταπολέμηση της εγχώριας εξέγερσης, δείχνοντας τη δυνατότητα της Stuart να επικοινωνεί άνετα με το λαό. Στο θάνατο του αγαπημένου της φίλου και μουσικού θρηνεί παραστατικότατα. Εκφράζει μετέπειτα το θυμό, όταν τη φυλακίζουν οι Σκώτοι.

Ενσαρκώνει την έγκυο, η οποία φοβάται να βρεθεί στον ίδιο χώρο με τον ύποπτο σύζυγό της, αμφισβητώντας τις προθέσεις εκείνου περί αληθινής αγάπης του παιδιού τους. Η συμφιλίωση με τον James αποδίδει την καλοσύνη του χαρακτήρα. Διακρίνεται η έντονη θλίψη της, ενώ αναγκάζεται να νυμφευτεί το λόρδο του Bothwell, τον οποίο φανερά απεχθάνεται. Η υπερηφάνεια, ο αλληλοσεβασμός, η ευγενής έκκληση βοηθείας προς την εξαδέλφη της, μα και ο υπερέχων εγωισμός της Mary δίνουν αξία στη σκηνή, όταν οι δύο βασίλισσες συναντηθούν.

Margot Robbie: Υποδυόμενη την Elizabeth I, βασίλισσα της Αγγλίας, προστάτιδα του στέμματος.

Ξεχωρίζει, όταν θλίβεται, επειδή πρέπει να δωρίσει τον αγαπημένο της κόμη, για σύζυγο της Mary. Μας πείθει ως ασθενής από ευλογιά. Καθώς το πρόσωπό της θεραπεύεται αργότερα, ερμηνεύει σωστά μια επανάκτηση αισθήσεων, συνοδευόμενη από μια εγρήγορση πολιτικών εκτιμήσεων. Ενώ έχει αναρρώσει η Elizabeth, η ερμηνεύτρια εκφράζει σωστά το θυμό της μέσα από ένα καπρίτσιο του ρόλου της Αγγλίδας βασίλισσας, εξαιτίας μιας λανθασμένης λεπτομέρειας στη χειροτεχνία των υπηρετριών.

Όσο περνά ο καιρός βρίσκει την εκτίμηση και το θαυμασμό στη διεκδικήτρια του θρόνου. Ανησυχεί, για το ότι προσβάλουν την εξαδέλφη της. Όταν τη συναντήσει, μεταφέρει την αρχική καχυποψία της. Αποδίδει τον ανάλογο σεβασμό μεταξύ βασιλισσών.

Ο διάλογος συνεχίζεται διαφορετικά, συνιστώντας στη Stuart να προσέχει πλέον, πια λόγια διαλέγει.“Your Inferior?” λέει με μια έκπληξη αισθητής απογοήτευσης. Αφαιρεί την περούκα με το έντονο, κόκκινο χρώμα και αντιμετωπίζει σαν παρουσία τη Mary, λέγοντας, ότι δεν τη νοιάζει πλέον η προσωπική εικόνα, που η Αγγλίδα θα της δώσει. Αναγνωρίζει, πως ό,τι θεωρούσε πλεονέκτημα για τη Mary, υπήρξε τελικά αυτό που την οδήγησε σε τούτη την επικίνδυνη θέση. Βάζοντας την υπογραφή της κατά το έτος 1589 για την εκτέλεση της Mary, κλαίει σαν πραγματικά μετανιωμένη. Φυσικά μέσα από το χρωματισμένο, κάτασπρο πρόσωπο και την κόκκινη, εντυπωσιακή κώμη ξεχωρίζει το διαπεραστικό της βλέμμα αυτοπεποίθησης και η κομψή στάση του σώματός της.     

David Tennant: Υποδυόμενος τον προτεστάντη, κληρικό John Knox. Υποκινητή  των ψεύτικων κατηγοριών, για τη βασίλισσά του.

Παρακολουθούμε το συμβούλιο του Εδιμβούργου, όταν εισέρχεται ο ηθοποιός ως κληρικός Knox. Κατευθείαν φαίνεται από το βλέμμα του, ότι έχει μια επιβλητική, αυστηρή παρουσία. Μεταδίδει τη διαφωνία του περί ανοχής καθολικισμού, ανεβάζοντας λίγο παραπάνω τον τόνο της φωνής του. Ο θυμός του περιγράφεται ορθά, μόλις η Mary τον αποκλείει από τον αξιοσέβαστο κύκλο του συμβουλίου. Σε κάθε σκηνή μιλώντας στους υποστηρικτές του, εκφράζει την εσκεμμένα όλο και πιο αυξανόμενη πειθώ του κληρικού. Επιδιώκοντας να κατευθύνει το πλήθος, εκεί ακριβώς που επιθυμεί.

Δηλαδή σε ένα τυφλό φανατισμό. Έτσι, ο ερμηνευτής περιγράφει σωστά υποκριτικά την υποκίνηση του μένους στο ακαλλιέργητο πλήθος. Φωνάζοντας και έχοντας μια δογματική παρουσία.

Ismael Cruz Cordova: Στο ρόλο του έμπιστου και αγαπημένου φίλου της Mary, David Rizzio.

Ξεκινά, διασκεδάζοντας τη Mary με τη μουσική του. Μετά γίνεται έμπιστος φίλος, καθώς εντάσσεται στην κλειστή, ιδιαίτερη ομήγυρη της βασίλισσας του. Της εμπιστεύεται την ερωτική φύση του. Ο ηθοποιός ερμηνεύει ένα χαρακτήρα, ο οποίος αγαπά και εκτιμά τη βασίλισσά του. Όταν εκείνη ανακαλύψει, ότι ο πιστός της ακόλουθος πέρασε το βράδυ με το λόρδο Darnley, ο ερμηνευτής αποδίδει τη ντροπή του ρόλου απέναντι στη Mary, καθώς και έναν ισχυρό φόβο για τη ζωή του.

Μετά τη συγχώρεση προστατεύει την απόγονο των Stuart από τον Darnley. Στη σκηνή όπου δέχεται τις πολλαπλές μαχαιριές και στρέφεται πίσω από τη Mary ικετεύοντάς τη να μην τον εγκαταλείψει, μέχρι και το σημείο της παράδοσης στα τραύματά του, ο ερμηνευτής απέδωσε με αγωνία και ρεαλισμό την υποκριτική στιγμή.  

Επιτυχής ή ανεπιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών:

Το σενάριο έγραψε ο Beau Willimon. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε είναι κυρίως τα αγγλικά. Eίναι βασισμένο στο βιβλίο του ιστορικού βιογράφου John Guy, με τίτλο My heart is my own: The life of Mary, Queen of Scots. Διάφοροι, κριτικοί κινηματογράφου στο εξωτερικό δυσαρεστήθηκαν για κάποιες, ιστορικές ανακρίβειες στο σενάριο. Μία από αυτές, ισχυρίζονται ,πως ήταν η σκωτσέζικη προφορά της Mary στην ταινία, επειδή ιστορικά εκείνη είχε ζήσει αρκετά χρόνια στη Γαλλία, προτού επιστρέψει. Αναφέρουμε, ότι η Mary Stuart μιλούσε μιλούσε γαλλικά, αγγλικά, λατινικά, ισπανικά, ελληνικά και φυσικά τη μητρική γλώσσα των Σκώτων, ζώντας στη Γαλλία μέχρι και το 18ο της έτος (πηγή: Guy, 2004.  My heart is my own: The life of Mary Queen of Scots). Οπότε, δεν έχω μεγάλη εμπιστοσύνη για την έρευνα της εξακρίβωσης των ιστορικών γεγονότων από τους εν λόγω συναδέλφους του εξωτερικού. Αναφέρεται, επίσης από μακρινό συνάδελφο, ότι οι δύο βασίλισσες δεν συναντήθηκαν ποτέ από κοντά.

Ας μην ξεχνάμε, ότι πρόκειται για μια ταινία και πάντοτε υπάρχουν τροποποιήσεις σε ένα σενάριο, προσθέτοντας καινούργιες ιδέες. Προσωπικά, θεωρώ πως η συγκεκριμένη στιγμή συνδέει όμορφα τη σκηνοθεσία με το σενάριο, έχοντας παράλληλα και στις δύο κατηγορίες ανεξαρτήτως, μια εφαρμογή κατάλληλης κλιμάκωσης στην εξέλιξη του έργου. Για την ακρίβεια, είναι κομβικής σημασίας, διότι η παρουσία της δημιουργεί τον κρίσιμο συνδετικό κρίκο μιας σωστής συνολικά, καλλιτεχνικής κατανομής! Επιπροσθέτως, στο σενάριο τα περισσότερα, ιστορικά πρόσωπα είναι απόλυτα ακριβή, όπως και οι ρόλοι αυτών.

Και μάλιστα έχουν προσεχτεί και λεπτομέρειες με γνώμονα το βιβλίο του  John Guy (My heart is my own: The life of Mary, Queen of Scots). Θυμίζω, ότι ο κυρίαρχος χαρακτήρας της Mary Stuart στο ξεκίνημα του έργου προσεύχεται στα λατινικά. Μια γλώσσα που γνώριζε η νεαρή Stuart, σύμφωνα με τον ιστορικό βιογράφο. Ακόμα παρατίθεται σωστά η ευγενής, μελετημένων κινήσεων αλληλογραφία των δύο βασιλισσών με τις επιστολές. Όπως και η μη πραγματοποίηση της εμφύλιας μάχης μεταξύ των δυνάμεων της Mary και των αντίστοιχων του ετεροθαλή αδελφού της, κόμη του Moray.

H αναφορά των υπογραφών της συνωμοσίας των ηγεμόνων μαζί με το λόρδο Henry Darnley για την καταδίκη του Rizzio και η αναγκαστική, ενυπόγραφη άρνηση αξιώματος (abdication) από τη Mary Stuart, είναι επίσης αληθινές. Σημαντική ιστορικά είναι και η ανάδειξη αποστολής πορτρέτων μεταξύ των Mary και Elizabeth.

Τη σκηνοθεσία υπογράφει η Josie Rourke. Πρόκειται για μια ταινία, η οποία σέβεται πλήρως τη θεματική της. Δύο χώρες παρομοιάζονται με δύο βασίλισσες, που ονειρεύονται το στέμμα. Η Σκωτία για την απόκτηση ευμάρειας και η Αγγλία με τη διατήρησή του, για την αποβολή απειλητικών προθέσεων, από τη γειτονική χώρα. Η ομοιότητα των δύο κρατών αποδίδεται όμορφα, όταν η Mary απευθύνεται σε έναν ηλικιωμένο βαρκάρη στην ακτή της Σκωτίας, ενώ η ίδια κοιτάζει την απέναντι, ομοιάζουσα γη. Λέγοντας του, ότι τα δύο κράτη δεν διαφέρουν ιδιαίτερα. Εκείνος απαντά “They’re sisters!” Πράγματι, ιστορικά η Mary Stuart όταν αντιμετώπισε την εγχώρια προδοσία, κατευθύνθηκε στην Αγγλία με ένα αλιευτικό σκάφος (Guy 2004, p369; Weir 2008, pp 433-433. Wormald 1988, p173).

Σκηνοθετικά λοιπόν, η ταινία περιλαμβάνει, ό,τι ακριβώς χρειαζόταν, με μια σωστή δομή. Δηλαδή, στην εισαγωγή διακρίνουμε την καταδίκη της Mary το 1589. Μετά γίνεται αναδρομή στο παρελθόν, επιστρέφοντας από τη Γαλλία στη χώρα της. Οι διασκεδάσεις των αριστοκρατών, οι στρατηγικές κινήσεις, οι ερωτικές περιπτύξεις με τα δυσάρεστα αποτελέσματα, που επιφέρουν στα υψηλών αξιωμάτων πρόσωπα, η εγχώρια εξέγερση, η εγκυμοσύνη της βασίλισσας, οι ίντριγκες, η προδοσία με τις ενυπόγραφες, μυστικές συμφωνίες και τελικώς μια μορφή συμμαχίας των δύο βασιλισσών, περιγράφονται στην ταινία. Καταλήγοντας πάλι στο έτος 1589.

Το έργο σχετίζεται απόλυτα με τη θεματική του, περιλαμβάνοντας τα πάντα. Και μάλιστα με μια επιτυχημένη προσέγγιση στην εξέλιξη της πλοκής, ώστε να δοθεί υποκριτικός χώρος στους ηθοποιούς, προκειμένου να αποδώσουν τις εν λόγω προσωπικότητες.

Σημαντικό είναι το γεγονός, πως οι ημερομηνίες αναγράφονται σπάνια, χωρίς να “ενοχλήσουν” το κάδρο. Ταυτόχρονα βάσει των εναλλασσόμενων σκηνών, οι θεατές αντιλαμβάνονται τις εξελίξεις, χωρίς να χάνουν χρόνο με συγκεκριμένες χρονολογήσεις και κατά αυτόν τον τρόπο ζουν περισσότερο τις κινηματογραφικές στιγμές των ηρωίδων/ηρώων.

Μεταξύ άλλων υπάρχουν πραγματικά δύο όμορφες σκηνές στο έργο. Η πρώτη επειδή περιγράφει την ευγενή συντροφιά της Mary από τις γυναίκες, που ήταν οι αγαπημένες τις φίλες-ακόλουθοι, έχοντας το ίδιο, μικρό όνομα. Οι “four Marys” των οικογενειών Seton, Fleming, Beaton και Livingston υπήρξαν ιστορικά οι θυγατέρες των τεσσάρων από τις πιο ευγενείς οικογένειες των Σκώτων.

Σε εκείνη τη σκηνή, για αυτό το λόγο η Mary Stuart υποδέχεται το λόρδο Henry Darnley, φορώντας ακριβώς την ίδια ενδυμασία με τις υπόλοιπες. Αφήνοντας τον να εκτιμήσει εκείνος, με τη μορφή ενός γρίφου, πια από όλες είναι η πραγματική βασίλισσα Mary.

Η δεύτερη σκηνή αφορά φυσικά τη μεγάλη συνάντηση των δύο βασιλισσών επί αγγλικού εδάφους. Σε μια ταπεινή κατοικία, με πολλά, διάφανα υφάσματα να κρέμονται από το ταβάνι, σαν τα λεπτά στρώματα μιας άμυνας, που φέρουν δύο γυναίκες ευγενείς, οι οποίες έχουν καλλιεργήσει μια εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Έως, την αντιμετώπιση πρόσωπο με πρόσωπο. Στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι ο έμπειρος John Mathieson. H σκηνή κορυφώνεται με τη συμβολική απογύμνωση της Elizabeth, αφαιρώντας την υπερήφανη κώμη της και την επιμονή της Mary, όπου αν και αρχικά ζητά βοήθεια, τελικά επισημαίνει τη διεκδίκηση του αξιώματος. Επίσης, αυτά τα υφασμάτινα εμπόδια πιθανόν να συμβολίζουν και τη φινέτσα των δύο γυναικών, ακόμη και αν εκείνες εισέλθουν σε ένα απλό σπίτι.

Τέλος, η εμφάνιση μιας αποτυπωμένης περιγραφής των ιστορικών γεγονότων μετά τη ζωή της Mary, αποκαλύπτει ένα μελλοντικό βασιλέα, ο οποίος έγινε ο πρώτος μονάρχης, που ένωσε τα δύο βασίλεια.

Οι ομαδικές ερμηνείες είναι ιδιαίτερα καθοριστικές σε ένα τέτοιο έργο. Η αυλή των ευγενών συμβούλων της Elizabeth είναι πειστική και αποστασιοποιημένη, γνωρίζοντας τα όριά της. Το συμβούλιο των ηγεμόνων της Σκωτίας παρουσιάστηκε πιο διεκδικητικό. Το πλήθος που εν τέλει παραπλανεί ολοκληρωτικά ο κληρικός John Knox, φωνάζει φανατισμένο “Death to the whore” υπό τις οδηγίες του. Οι μοναχικοί, γαμήλιοι όρκοι των Μary και Henry στα highlands, μυούν τους θεατές στη χαρά του μελλοντικού ζεύγους. Η πολεμική προετοιμασία των στρατιωτικών δυνάμεων της Mary δίνει έμφαση στην κρισιμότητα των πολιτικών εξελίξεων. Αλλά ξεχωρίζουν και όσοι περπατούν μιλώντας στη βασίλισσα, ενώ εκείνη έρχεται κοντά τους.

Οι απειλητικές υπογραφές όλων των συνωμοτών αναγκάζουν τον Darnley να πράξει αναλόγως. Η σκηνή της δολοφονίας του Rizzio με τις δεκάδες μαχαιριές αναπαριστά τα ιστορικά, αληθινά γεγονότα, έχοντας παράλληλα την υποκριτική συνδρομή όλων των παρευρισκόμενων στο κάδρο. Στη σκηνή της προσωπικής, βασιλικής σύγκρουσης οι δύο ερμηνεύτριες συμπληρώνουν ιδανικά η μία την άλλη. Το πλήθος των υπηκόων της Elizabeth περιμένει με σεβασμό τη Mary να οδηγηθεί στις τελευταίες της στιγμές. Μόνο ένας διαφωνεί με τη στάση της να θεωρεί τον εαυτό της, ως μάρτυρα.

Συνεπώς αποδεικνύεται ως επιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών.

Επιλογή Casting/Σχεδιασμός κοστουμιών:

Υπεύθυνος του τμήματος υπήρξε ο Alastair Coomer. Το συγκεκριμένο casting είναι πολυάριθμο! Φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί επαγγελματική δουλειά, προσέχοντας την πλειοψηφία ακόμα και ρόλων πιο αποστασιοποιημένων από την πλοκή. Φυσικά οι επιλογές των Saoirse Ronan (Mary Stuart) και Margot Robbie (Elizabeth I) υπήρξαν υψίστης σημασίας και αυτό αποδεικνύεται από τις εξαιρετικές ερμηνείες τους! Βεβαίως και οι συμμετοχές των David Tennant (John Knox), Ismael Cruz Cordova (David Rizzio) ανεβάζουν την απόδοση των ερμηνειών.

Η σκηνοθέτρια σε συνεργασία με τον υπεύθυνο του τμήματος θεώρησε, ότι είναι πολύ σημαντικό να καλωσορίσει την ύπαρξη ηθοποιών με αφρικανικές ή λατινικές ρίζες στο casting. Η ίδια επισήμανε, πως εννοείται, ότι θα συγκέντρωνε ηθοποιούς ανεξάρτητα από το χρώμα της επιδερμίδας τους. Και ακριβώς για το λόγο, ότι στο παρελθόν τέτοιες διακρίσεις έχουν απρεπώς συμβεί, κατά την επιλογή ερμηνευτών/τριών σε τόσο συγκεκριμένων προφίλ και χρονολογιών, ταινίες. Δίνοντας σε όλους το παράδειγμα, ότι πρέπει να σταματήσουν τέτοια ρατσιστικά κρούσματα στις τέχνες. Καταλαβαίνετε, ότι σαφέστατα συμφωνώ απολύτως μαζί της!

 

Επίσης έχει αποδειχτεί, ότι σύμφωνα με τα εθνικά αρχεία του Ηνωμένου Βασιλείου, η Elizabeth είχε στην αυλή της, ακολούθους, μουσικούς και καμαριέρες με αφρικανική καταγωγή. Ωστόσο, θεωρείται μάλλον απίθανο να υπήρχε πρέσβης στην αγγλική ή σκωτσέζικη εξουσία με αφρικανικές ρίζες. Παρόλα αυτά επισημαίνει, ότι ο διαπρεπής, θεατρικός ηθοποιός Adrian Lester (υποδυόμενος τον Άγγλο πρέσβη στη σκωτσέζικη αυλή, λόρδο Thomas Randolph) μεγάλωσε περίπου 64 χιλιόμετρα από τη γενέτειρα του William Shakespere. Ήταν ο καταλληλότερος, ώστε να κινείται ανάμεσα στις δύο βασιλικές αυλές (πηγή: https://www.thewrap.com/mary-queen-of-scots-fact-check-was-queen-elizabeth-ambassador-actually-black/).

 

Αναφέρουμε, ότι η συμμετοχή του εν λόγω ηθοποιού (Adrian Lester, ως λόρδου Thomas Randolph), του Guy Pierse (ως William Cecil, συμβούλου της Elizabeth), του Jack Lowden (ως λόρδου Henry Darnley) και της Maria-Victoria Dragus (υποδυόμενη μία εκ των “four Marys”,  τη Mary Fleming) ξεχώρισαν σε ένα πολύ καλό casting. Αναδεικνύεται η καλή δουλειά του υπεύθυνου στο συγκεκριμένο τμήμα.

 

Τα κοστούμια σχεδίασε η διακεκριμένη Alexandra Byrne. Ήταν επίσης υπεύθυνη στην ταινία Elizabeth (1998). Αυτή τη φορά ακολούθησε τελείως διαφορετική τακτική. Είπε, ότι εάν θέλει να ακριβολογεί, η ένδυση είναι ιστορικά ανακριβής. Όμως, αυτό προκύπτει από μια επαρκή μελέτη της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, ώστε η ίδια να γνωρίζει ποιες τροποποιήσεις θα μπορούσαν να συμβούν στη δουλειά της.

Συνδυάζεται ο μοντερνισμός με την επίτευξη μιας ενδυματολογικής αίσθησης της εποχής. Έπαιξε ρόλο το γεγονός, πως τα γυρίσματα θα γίνονταν σε βροχή, στη λάσπη και γενικά μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Έτσι, ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί ένα ανθεκτικό υλικό σε μεγάλες ποσότητες, με χαμηλό κόστος. Χρησιμοποιήθηκε denim=τζιν, όσο απίστευτο και αν ακούγεται! Το υλικό αυτό φυσικά βάφεται και ράβεται με διάφορους τρόπους, σε ποικίλα σχήματα.

Οι ενδυμασίες των δύο βασιλισσών εκφράζουν τις προσωπικότητές τους, σύμφωνα με την ίδια. Οι αποχρώσεις του μπλε κυριαρχούν στην ενδυματολογική υπόσταση της Mary Stuart, η οποία επέστρεψε από τη Γαλλία, σε μια Σκωτία, που ψάχνει την εθνική της ταυτότητα ανάμεσα σε άπληστους ηγεμόνες και εξεγέρσεις. Η Mary εκπροσωπεί αυτή την προσπάθεια ενότητας και αλλαγής με τα χρώματα τα οποία φορά. Αντιθέτως, τα χρώματα των φορεμάτων της Elizabeth διαφέρουν, καθώς εκείνη βρίσκεται στην κορυφή της εξουσιαστικής πυραμίδας της Αγγλίας.

Στην πορεία δείχνουν, ότι καταδίκασε την προσωπική της ζωή, ώστε να παραμείνει στο υψηλό αξίωμα. Κατά την κρίσιμη συνάντηση των δύο ισχυρών κυριών η υπεύθυνη θέλησε να χρησιμοποιήσει σωστές επιλογές, αλλά να μην μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον των θεατών, κάποιες υπερβολικές ενδυμασίες. Προκειμένου να μην χαθεί η κρισιμότητα των ερμηνειών. Το κόκκινο φόρεμα της Mary Stuart κατά την πορεία της εκτέλεσής της, ήταν απολύτως ιστορικά ακριβές (πηγή:https://www.goldderby.com/video/alexandra-byrne-interview-mary-queen-of–scots-costume-designer/).  

 

Μουσική/Ηχητική Υπόκρουση:

 

Τη μουσική έγραψε ο διακεκριμένος Max Richter (μεταξύ πολλών, άλλων ταινιών έχει γράψει και τη μουσική του Hostiles. 2017). Με την αναγραφή των αρχικών, ιστορικών αναφορών ακούμε κάποια, ατμοσφαιρικά πλήκτρα ενός synthesizer  να παίζουν. Στην αυλή της Stuart ο μουσικός David Rizzio γενικά παίζει βιολί (για το οποίο o ηθοποιός Ismael Cruz Cordova προπονήθηκε από τον Alexis Bennett), κιθάρα και τραγουδά. H Mary διηγείται στις αγαπημένες της ακολούθους, ότι θεωρεί σημαντική την ισότητα των δύο φύλων και πως αρνείται να υποταχθεί σε κάποιον άντρα.

Τότε ακούμε μια άρπα να ενισχύει το ελεύθερο πνεύμα της. Στους όρκους των Henry Darnley και Mary Stuart στα highlands, η μουσική δίνει στους θεατές μια προσωρινή, ευχάριστα επική ατμόσφαιρα. Αντιθέτως, μόλις παντρεύεται τον σκωτσέζο, λόρδο του Bothwell υπάρχει μια διαφορετική αισθητική. Γενικώς, η μουσική συμβαδίζει με την τέχνη της εποχής. Αυτό είναι προσωπική επιλογή του συγκεκριμένου συνθέτη (καθώς είχε ανταποκριθεί και στο πνεύμα της περσινής, διαφορετικής ταινίας, Hostiles).

 

Ο ήχος εμφανίζει μια αρκετά ενδιαφέρουσα παρουσία! Η βουτιά της Mary στα σκωτσέζικα ύδατα μόλις φτάνει στην αγαπημένη της ακτή, μας εντάσσει στο έτος 1561. Γενικά στο έργο, θα ακούσουμε αρκετές φορές τον ήχο να έρχεται από το πλάι, σαν να βρισκόμαστε μέσα στην ιδιαίτερη αυλή των ευγενών της Stuart. Θα προκαλέσουν ευχάριστη έκπληξη στους ακροατές/θεατές αυτές οι ηχητικές στιγμές, καθώς ακούγοντας αποσπάσματα από κουβέντες δεύτερων ρόλων, προσδίδεται ιδιαίτερος ρεαλισμός.

Εμψυχώνοντας το ηθικό των στρατιωτών η σκωτσέζα βασίλισσα ακούει μαζί μας το βάδισμα του μάχιμου λαού της και τα ανήσυχα άλογα, κατά την κατάπνιξη της εξέγερσης των αποστατών. Δεκάδες μαχαιριές καταδικάζουν αδίκως τον Rizzio. Μια ύποπτη έκρηξη απειλεί τον Darnley στην εξόριστη κατοικία του. O λαοπλάνος κληρικός Knox φανατίζει το πλήθος, φωνάζοντας δογματικά μαζί τους “Death to the whore”. Σε μια κρίσιμη συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο, τελικά κυριαρχεί ο ήχος των εγωισμών. Η υπογραφή μιας βασίλισσας και η αποκάλυψη του αληθινού φορέματος μιας άλλης, δημιουργούν διχασμένα συναισθήματα στους θεατές.

 

“Η στρατηγική επίβλεψη των δύο αδελφών βασιλισσών, αναμένοντας υπομονετικά εκατέρωθεν το κρίσιμο, πολιτικό σφάλμα, που θα επιφέρει την καταδίκη της μιας και την ηγεμονία της άλλης.”

Μια διανομή της TULIP Entertainment

O Eretikos κριτικός Γιάννης Κρουσίνσκυ