Eretiki κριτική της ταινίας Μια Ζωή Ταλαιπωρία του Pedro Almodovar

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Η Filmcenter Τριανόν από 4/7/2019 παρουσιάζει την ταινία, με την οποία ο Pedro Almodovar συστήθηκε διεθνώς στους λάτρεις του σινεμά. Μια Ζωή Ταλαιπωρία (1984). Το ιδιαίτερο, εκρηκτικό χιούμορ του Ισπανού δημιουργού ζωντανεύει και πάλι στη μεγάλη οθόνη για να προβληματίσει, να αιφνιδιάσει και να χαρίσει απρόβλεπτα και ελεύθερα γέλια στους σινεφίλ… Σε μια πραγματικά εντυπωσιακή ισορροπία ευθυτενούς κωμωδίας και υποβόσκουσας, δραματικής, σκηνοθετικής αφήγησης.

 

Η ταινία μεταξύ άλλων κινηματογράφων προβάλλεται και από τα Σινέ Τριανόν (Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101, Μετρό Βικτώρια), Σινέ Ζέφυρος (Τρώων 36, Άνω Πετράλωνα).

 

Σενάριο: 

H Gloria είναι μια Ισπανίδα νοικοκυρά, η οποία ζει με την πολυμελή οικογένειά της στα προάστια της Μαδρίτης. Σε μια ακόμη απρόσωπη πολυκατοικία, σε ένα ταπεινό με στενούς χώρους διαμέρισμα, συγκατοικεί με τους γιους Toni και Miguel, το σύζυγο Antonio και την πεθερά της. Η Gloria αναγκάζεται λόγω οικονομικών δυσχερειών να καθαρίζει αρκετά διαμερίσματα κοντά στη γειτονιά. Επίσης προκειμένου να αντέξει την κόπωση, παίρνει ουκ ολίγα χάπια. Στην πραγματικότητα όμως η ίδια κρύβει μια δυναμική, καταπιεσμένη γυναίκα μέσα της. Κάποια ημέρα πραγματοποιεί μια απρόβλεπτη αντίδραση. Ερωτοτροπεί με έναν άγνωστο στις ντουσιέρες ενός γυμναστηρίου, όπου διδάσκεται η πολεμική, ιαπωνική τέχνη Kedo.

 

Ο Antonio είναι ταξιτζής και λείπει όλη την ημέρα από το σπίτι. Ο 14χρονος Toni μοιάζει να ενδιαφέρεται αρκετά για τα χρήματα, όταν εκείνα προκύπτουν από συμφωνίες εμπορίου ναρκωτικών. Ενώ ο επίσης ανήλικος, 12χρονος  Miguel έχει κηρύξει μια προσωπική επανάσταση, ανακοινώνοντας την ομοφυλοφιλία του και προχωρώντας εξωπραγματικά στην ερωτική του ζωή σε σχέση με την ηλικία του. Η δε ηλικιωμένη γιαγιά της οικογενείας προκαλεί αμηχανία και εκνευρισμό με την προσωπική ιδιοσυγκρασία σε αφασία στον οποιονδήποτε πλην των δύο παιδιών, με τα οποία συγκατοικεί στο ίδιο δωμάτιο. Στο στενό περιβάλλον της Gloria προστίθεται η συγκάτοικος πολυκατοικίας και καλή φίλη της, Cristal, μια καλόκαρδη πόρνη. Και δεν περνά απαρατήρητη η μοδίστρα γειτόνισά τους, Juani, με την κόρη της Vanessa, καθώς τις ακολουθεί μια “ανεξήγητη μορφή ατυχίας.”

  

Ο Antonio μεταφέροντας το συγγραφέα με στεγνή έμπνευση, Lucas Villalba, στη γνωστή πολυκατοικία -καθώς εκείνος είχε ραντεβού με την Cristal- του αποκαλύπτει μια παλιά πλαστογράφηση, που o ίδιος είχε κάνει σε ερωτικές επιστολές δήθεν του hitler. Αυτό είχε συμβεί για χάρη μιας Γερμανίδας, τραγουδίστριας, παλιάς ερωμένης του Antonio, ονόματι Ingrid Muller. Η Cristal θα προτείνει την καθαρίστρια Gloria, για να δουλέψει στο σπίτι του ακατάστατου συγγραφέα Villalba και της κλεπτομανούς συζύγου του, Patricia. H γιαγιά θα δεθεί περισσότερο με τον Toni και θα φέρουν μαζί στο σπίτι μια σαύρα, ονομάζοντάς τη “Λεφτά.” Η Gloria θα πάει το μικρό Miguel στον οδοντίατρο. Εκεί θα ανακαλύψει πως ο συγκεκριμένος επιστήμων, είναι αυτό που θα λέγαμε δίχως άλλες λέξεις, ξεροβήχοντας… Ένας αφηνιασμένος παιδεραστής! Οι οικονομικές δυσκολίες συνεχίζονται και έτσι η Gloria βρίσκει “τη λύση” να χαρίσει το Miguel στον οδοντίατρο (!) Ο μικρός δεν έχει πρόβλημα, εφόσον ο ευεργέτης του διαθέτει αξιόπιστο, στερεοφωνικό ηχοσύστημα. 

 

Η πληροφορία της πλαστογράφησης στριφογυρνά στο ανήσυχο μυαλό του Lucas Villalba, ξυπνώντας στον -άνυδρων ιδεών μελάνης- άεργο συγγραφέα μια ενδιαφέρουσα προοπτική. Ο Lucas θέλει τη βοήθεια του Antonio, για μια παρόμοια απάτη. Όμως από ότι φαίνεται, θα χρειαστεί τη συνδρομή της Ingrid Muller, προκειμένου να τον πείσει. H τελευταία έχει επικίνδυνες, αυτοκαταστροφικές τάσεις και δεν βλέπει το παραμικρό ίχνος ευτυχίας στην έπαυλή της στο Βερολίνο. O Villallba με ένα αεροπορικό ταξίδι αστραπή θα τη βρει. 

 

Η επανασύνδεση της Ingrid Muller με τον ανανεωμένο Antonio απέχει μόλις ένα βήμα. Gloria και Antonio φτάνουν στα άκρα… 

 

Ο “οξυδερκής” επιθεωρητής της αστυνομίας, ο οποίος καλείται να βρει υπαίτιο για τις τραγικές συνέπειες, τυγχάνει να είναι, ο άγνωστος που ερωτοτροπούσε μαζί με τη Gloria στα ντους του γυμναστηρίου…  

 

Γενικώς στο έργο:

 

Θα παρακολουθήσουμε το χαρακτήρα μιας μαύρης κωμωδίας. Έχει μεγάλη σημασία το γεγονός, πως στη συγκεκριμένη ταινία υποφαίνεται η πραγματική, δραματική διάσταση των γεγονότων. Αντιθέτως μας επισκέπτεται στις επάνω στρώσεις αυτής της άψογα σερβιρισμένης, μεταλλαγμένης, νεορεαλιστικής, καλλιτεχνικής προσέγγισης, μια ορμητική αίσθηση διακωμώδησης των δυσκολιών, που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες. 

 

Όλα τα προβλήματα μέσα στη ζωή των περσόνων κάποιες στιγμές μοιάζουν τόσο έντονα στην προσωπική σκέψη του καθενός, όμως ταυτόχρονα άπαντες φαντάζουν σαν μυρμήγκια… Ως χαμένοι στις απρόσωπες πολυκατοικίες αναρίθμητων διαμερισμάτων των προαστίων της Μαδρίτης. Όπως θα δούμε από ελάχιστα, μα αληθινά εκφραστικά πλάνα των μεγάλων κτιρίων, στα οποία ενδέχεται να φωλιάζουν δεκάδες, τέτοιες ιστορίες. Σε μια Μαδρίτη που άλλαζε άρδην, κατά τη δεκαετία του 1980! Ειδικά μετά από το θάνατο του franco το έτος 1975.

 

Ωστόσο, αυτά τα προσωπικά προβλήματα επειδή αρχικώς αφορούν μια καθημερινή, ανθρώπινη διάσταση (ανέχεια, μιζέρια, λανθασμένες επιλογές, έλλειψη επικοινωνίας στην οικογένεια), αποκτούν ζωντάνια! Καθώς οδηγούν το κοινό σε μια αίσθηση συμπόνοιας. Βεβαίως εμφανίζεται και η διαφορετική, κοινωνική τάξη του ζευγαριού των συγγραφέων (όπου η γυναίκα έχει κομπόδεμα για λίφτινγκ) ή της παλιάς τραγουδίστριας, Ingrid Muller, που κατοικεί μελαγχολώντας στην έπαυλή της. Όμως ακόμη και αυτές οι στιγμές αφορούν μια κοινωνική κανονικότητα της καθημερινότητας. 

 

Η μεγάλη αλλαγή στον κόσμο των θεατών συμβαίνει με το στοιχείο της έκπληξης, παρατηρώντας: 

 

1) Την ανεκδιήγητη υιοθεσία του Miguel, από έναν παιδεραστή οδοντίατρο στο χώρο εργασίας του. 

 

2) Το συνταρακτικό φόνο, εντός της κουζίνας του διαμερίσματος της οικογενείας.

 

3) Την απρόβλεπτη αποκάλυψη της μεταφυσικής, ανήσυχης περσόνας της μικρής Vanessa.

 

Γενικώς λοιπόν, αυτό που βοηθά το θεατή να κατανοήσει πραγματικά το μικρόκοσμο των προσώπων της ταινίας, αλλά και το δράμα που αυτά βιώνουν, είναι η ενασχόληση του φακού κυρίως σε εσωτερικούς χώρους. Γιατί έτσι προσδίδεται η αμεσότητα στην ιδιωτικότητα των περσόνων. Παρομοίως ισχύει για τη βαρετή και κουραστική ζωή της Gloria, μα και γενικώς για ό,τι αφορά τη ρουτίνα όλης της συνύπαρξης των μελών της εν λόγω οικογένειας. Με λήψεις του μέσου (κάμερα) στους στενούς χώρους του διαμερίσματος (π.χ. κρεβατοκάμαρα).

 

Η σκηνοθετική αφήγηση θα ασχοληθεί με πολλές προσωπικότητες, μα συνοπτικά. Οι συγγραφείς, ο σεξολόγος, ο οδοντίατρος, η μοδίστρα ακόμη και η Ingrid Muller στο Βερολίνο αποτελούν κάποια παραδείγματα. Στην ουσία όμως ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας ανήκει στη Gloria. Η ίδια ασφυκτιά είτε είναι γεμάτο από ανθρώπους το διαμέρισμά της, είτε μόλις αυτό φαίνεται να αδειάζει μόνιμα. Η διευθέτηση της τάξης στο σπίτι γίνεται αποκλειστικά από τη μεθοδική νοικοκυρά. Η Gloria εκτιμά την καλοσύνη και έτσι δεν έχει πρόβλημα να κάνει παρέα με την καλόκαρδη πόρνη, Cristal.

 

Ουσιαστικά η ηρωίδα δεν έχει καμία αληθινή επικοινωνία με τον άντρα της, ο οποίος δουλεύει ως ταξιτζής, λείποντας πολλές ώρες από το σπίτι. Μόνο το σεξ τους ενώνει ως αντρόγυνο και τα παιδιά που έκαναν μαζί.

 

Θεμελιώδεις αρχές του έργου:

 

Το σενάριο γράφτηκε από τον Pedro Almodovar. Η κύρια γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε, ήταν τα ισπανικά. Υπήρξαν επίσης γερμανικές στιχομυθίες (Ιngrid Muller με Antonio). Η ταινία τιτλοφορείται στα ισπανικά ως ¿Qué he hecho yo para merecer esto? Η ιστορία παρουσιάζει ενδιαφέρον, καθώς μια φαινομενικά συνηθισμένη γυναίκα δρα ως αφανής ηρωίδα της καθημερινότητας. Μαγειρεύει και κάνει όλες τις δουλειές στο σπίτι, μα εργάζεται και ως καθαρίστρια σε διαμερίσματα, προκειμένου να συμπληρώσει τα ελλείμματα του οικογενειακού προϋπολογισμού. Βεβαίως από άποψη οικονομικής ενίσχυσης η ίδια δεν είναι ακριβώς θύμα, διότι και ο άντρας της, Antonio, εργάζεται πολλές ώρες ως ταξιτζής.

 

Ουσιαστικά η προσπάθεια της οικονομικής επιβίωσης και η πολυσχιδής, οικογενειακή διαμοίραση των αντίστοιχων προσωπικοτήτων κεντρίζουν αμέσως το ενδιαφέρον. Πολλοί, διαφορετικοί μεταξύ τους άνθρωποι, στο ίδιο διαμέρισμα ονειρεύονται να ζήσουν αλλιώτικα όνειρα. 

 

Σαφώς το στοιχείο της υπερβολής παίζει καθοριστικό ρόλο. Καθότι: Η Gloria έχει εθιστεί σε χάπια, ο ένας γιος εμπορεύεται ναρκωτικές ουσίες, ο μικρός ασχολείται με το σεξ, ενώ δεν έχει μπει ακόμα καλά καλά στην εφηβεία, η γιαγιά είναι σε ένα δικό της κόσμο, η Cristal είναι πόρνη, η Vanessa έχει τηλεκινητικές δυνάμεις και όλοι συναντούν πρόσωπα με {ας το πούμε} “ιδιορρυθμίες” (π.χ. παιδεραστής οδοντίατρος).

 

Τα κείμενα είναι πραγματικά χιουμοριστικά και παρουσιάζεται σε αυτά {κυρίως!} μια λεπτότητα, την οποία αντιλαμβάνονται άνθρωποι με ανεπτυγμένη αυτή την αίσθηση… Του χιούμορ! Φερειπείν: 

 

Α) Η καθαρίστρια Gloria εισέρχεται στο διαμέρισμα του συγγραφέα Lucas Villalba. Ακολουθεί ο διάλογος στην πόρτα και το χολ του λόγιου. Gloria: “Είμαι η καθαρίστρια.” Lucas: “Ναι, ναι περάστε! Είναι πολύ ακατάστατα. Ξέρετε, εγώ και η γυναίκα μου είμαστε συγγραφείς!” 

 

Β) Η Cristal σαν εργαλείο της δουλειάς της, αντί για μαστίγιο παίρνει ένα κλαδί, που είχε στο σπίτι σαν ανεκτίμητο, διακοσμητικό στοιχείο η γιαγιά (!) Ο πελάτης/συγγραφέας το βλέπει και λέει: “Εγώ απλώς ήθελα να υπάρχει αφηρημένα στο χώρο ένα μαστίγιο, ως ένδειξη σοφιστικέ σαδισμού!”

 

Γ) Gloria και Antonio μαλώνουν. Η γιαγιά (μητέρα του Antonio), η οποία έχει φέρει τη σαύρα στο σπίτι, λέει στο γιο της, πως αν μαλώνουν εξαιτίας της, θα επιστρέψει στο χωριό. Τότε ο Antonio αποκρίνεται: “Δεν έχεις να πας πουθενά. Εδώ είναι το σπίτι σου…. Και της σαύρας επίσης!!!”

 

Επιπλέον οι “ανοιχτόκαρδες προσβολές” της γιαγιάς στο γιο της, Antonio και η σκληρή, οικονομική διαπραγμάτευση μεταξύ των δυό τους, προκειμένου να του φέρει η πρώτη ανθρακούχο νερό, είναι εκπληκτικές!  

 

Η κλιμάκωση έρχεται με το φόνο και την αποκάλυψη των δυνάμεων της Vanessa. 

 

Διακρίνεται, μια έντονης μορφής χλεύη, μέσα από την -ενδεχομένως εσκεμμένα- λιγότερο επιτυχή έκφραση αστεϊσμού, για τις ικανότητες εξιχνίασης ανθρωποκτονιών από τις αστυνομικές, ισπανικές αρχές της τότε δεκαετίας (Η σαύρα σκοτώνεται από αστυνόμο, ενώ ήδη φέρει μια σταγόνα από το DNA του δολοφόνου επάνω της. Ο επιθεωρητής Polo τότε λέει στο συνάδελφό του: “Σκότωσες το μόνο μάρτυρα!”).

 

Μοιάζει ιδανική η κατάληξη κάποιων χαρακτήρων, που δείχνουν τελικά να επικοινωνούν περισσότερο (π.χ. Επιστροφή γιαγιάς με το 14χρονο εγγονό της, Toni, στο χωριό/ Gloria με Miguel στο σπίτι/ πόρνη Cristal με επιθεωρητή Polo).

 

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Pedro Almodovar.  Όπως προείπαμε η διαρκής καταγραφή των εσωτερικών χώρων και η λακωνική αποτύπωση της πρόσοψης των πολυκατοικιών περιγράφουν ιδανικά αντιστοίχως, τη “ζωντάνια του εφιάλτη” της καθημερινότητας των ηρωίδων/ηρώων και την απρόσωπη, σιωπηλή έκφραση εκείνων μπροστά στην αστικοποίηση, η οποία τους καταβροχθίζει.    

 

Δύο ενδιάμεσα διαμορφωμένες, κινηματογραφικές αποτυπώσεις στο φακό είναι: πρώτον η στιγμή, κατά την οποία η Gloria μαζί με τις Juani και Vanessa διασχίζει τη γειτονιά της και παρατηρούμε και ένα γαϊδουράκι στο δρόμο. Και δεύτερον η σκηνή όπου ο συγγραφέας Lucas προτείνει στον Antonio μια νέα συμμετοχή σε πλαστογραφία. Τότε κατά τη συνομιλία τους υπάρχουν πίσω στο πλάνο τα κεφάλια διαφόρων περίεργων, τα οποία περιστρέφονται αναλόγως με την κατεύθυνση της στιχομυθίας.

 

Γενικά η σκηνοθεσία του Pedro Almodovar προσθέτει περισσότερες πληροφορίες, επεξηγώντας με ζωτικότητα την εξέλιξη του σεναρίου και ενώνοντας τα χρονικά διαστήματα αυτού. 

 

1) Ο Antonio μιλά στο συγγραφέα Lucas για τη “συντροφική κακοτυχία” των Juani και Vanessa. Το ασανσέρ ξεκινά χωρίς τη μικρή, καθώς η Juani την αφήνει απέξω, κάνοντας ένα ειρωνικό σχόλιο περί γυμναστικής, λέγοντάς της να χρησιμοποιήσει τις σκάλες. Αμέσως μετά “φρακάρει” το μηχάνημα και τότε η κάμερα εστιάζει στη μικρή Vanessa. Προοικονομώντας μας, πως κάτι το διαφορετικό συμβαίνει σε σχέση με τη βλάβη του ανελκυστήρα και πως υπαίτια είναι εκείνη…

 

2) O μικρός Toni κάνει εμετό επάνω στη γιαγιά του. Εκείνη αμέσως πλένεται στο ντους με τα ρούχα της. Η Gloria επιπλήττει τη γιαγιά με αυστηρό τρόπο τότε… Ενώ εμείς ως θεατές έχουμε δει την πρωταγωνίστρια στην αρχή της ταινίας να ερωτοτροπεί μέσα σε ντουσιέρα με τον Polo, φορώντας επίσης τα ρούχα της.

 

3) Μόλις η Gloria βάζει φαγητό στον άντρα της, που κατέφθασε από τη δουλειά του, ακούγεται στο βάθος μια διαφήμιση από την τηλεόραση, μιλώντας για αντισυλληπτικά. Εν τω μεταξύ προ ολίγων στιγμών η Gloria έζησε αυτή την ερωτική εμπειρία στα ντους του γυμναστηρίου.

 

Παρατηρούμε δύο φορές την έκθεση της τηλεοπτικής συσκευής ως μέσο αποβλάκωσης, μα και απόδρασης. 

 

Α) Στην πρώτη περίπτωση γίνεται ένα σουρεαλιστικό αστείο με τον καφέ (ειλικρινά δεν περιγράφεται, δείτε το!) 

 

Β) Στη δεύτερη, η γιαγιά παρακολουθεί ένα παλιό τραγούδι. Σε αυτή τη σκηνή συμμετέχει ο ίδιος ο Pedro Almodovar, ερμηνεύοντας μαζί με το Fabio ΜcNamara σε play back μια διασκευή της επιτυχίας Bien Paga του Miguel Molina. 

 

H Gloria λέει στο μικρό Miguel να κοιμηθεί και εκείνος στα κρυφά (αν και γενικά ζει ήδη έντονες, {όπως λέει} ερωτικές εμπειρίες με μεγαλύτερους ανθρώπους) κοιτάζει κάποιες φιγούρες πρώιμων, κινουμένων σχεδίων. Γιατί φυσικά παραμένει παιδί. Αυτή η σκηνή αποτελεί ένα φόρο τιμής στα πρωτόλεια, κινούμενα σχέδια στην ιστορία του κινηματογράφου. Ταυτόχρονα, γενικώς η ομοφυλοφιλία του Miguel περιγράφεται ακριβώς όπως και η ετεροφυλοφιλία κάθε ανθρώπου. Δηλαδή ξεκινώντας από πολύ μικρή ηλικία, σαν μια πραγματική, ξεκάθαρη, ερωτική φύση (και όχι όπως σε κάποια άλλα σενάρια ταινιών, με υποβόσκουσες και μετέπειτα τεχνητά “φυτρωμένες” σεξουαλικότητες στην ενήλικη ζωή).

 

Στην αίθουσα αναμονής στο οδοντιατρείο, στο καταγεγραμμένο πλάνο  οι άνθρωποι οι οποίοι περιμένουν, σχηματίζουν το ελληνικό γράμμα π του διεθνούς μαθηματικού όρου. Ακόμη και το γράμμα αυτού του αριθμού αποτελεί μια ενδιαφέρουσα γεωμετρική διάταξη, οπότε μάλλον δεν βρίσκεται εντελώς τυχαία στο πλάνο του σκηνοθέτη. Βεβαίως ακόμη πιο δύσκολα από το μαθηματικό όρο ερμηνεύεται αναλυτικά η ψυχοσύνθεση του οδοντιάτρου. Μόνο ο Pedro Almodovar είναι ικανός να μας κάνει να γελάσουμε σε μια τέτοια σκηνή, ενός παιδεραστή, που δελεάζει το μικρό παιδί λέγοντας (με “πάθος;;;!”), ότι έχει στο σπίτι του ένα στερεοφωνικό ηχοσύστημα ποιοτικής μάρκας. Βεβαίως μια πιθανή εξήγηση για αυτό το αυθόρμητο γέλιο είναι, ότι έτσι όπως  γυρίστηκε η σκηνή, θυμίζει αποκλειστικά ένα κινηματογραφικό, άκακο περιβάλλον. Σε αυτό συντελεί το γεγονός, πως οι αντιδράσεις του οδοντιάτρου μάλλον είναι δύσκολο να συνέβαιναν έτσι απροκάλυπτα στην πραγματικότητα και ότι ως θεατές ποτέ δεν βλέπουμε κάτι περισσότερο. 

 

Το σπίτι γενικώς διακρίνεται από τους στενούς του χώρους. Όπως την κρεβατοκάμαρα του ζεύγους ή την κουζίνα. Στην κουζίνα θα γίνουμε μάρτυρες της έντονης διένεξης των Antonio και Gloria. Εκεί η σαύρα ονόματι “Λεφτά” βρίσκεται στο πάτωμα. Μόλις ο Antonio χαστουκίσει τη Gloria, εμείς θα το δούμε από το ύψος των πελμάτων τους. Δηλαδή κατά κάποιο τρόπο, από τη σουρεαλιστική οπτική της σαύρας (εάν αυτή έβλεπε όπως ακριβώς ένας άνθρωπος). Τότε διακρίνονται οι δύο ανθρώπινες, αντικριστές φιγούρες και το φως της κουζίνας φαντάζει στιγμιαία σαν μικρογραφία του ηλίου. Στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι ο Angel-Luis Fernandez.  H οπτική γωνία της σαύρας θα επανεμφανιστεί αργότερα. Σε κινούμενη αναπαράσταση αυτή τη φορά.

 

Η μικρή Vanessa μετακινεί τα έπιπλα και αλλάζει ταπετσαρία, χρησιμοποιώντας μόνο το μυαλό της. Στο μοντάζ υπεύθυνος ήταν ο Jose Salcedo.

 

*Η λήψη {σε μεσαίο (ή μπούστο), με ύψος ματιού, φας πλάνο και κάμερα στο χέρι με βήματα οπερατέρ προς τα πίσω} της καταγεγραμμένης, τραγικής φυσιογνωμίας της Gloria, μόλις φεύγουν για το χωριό με το λεωφορείο ο Toni και η γιαγιά, είναι απλώς εκπληκτική!

 

Παράμετροι ανάδειξης κινηματογραφικής ατμόσφαιρας:

 

Το casting της ταινίας ανέλαβε ο σκηνοθέτης Pedro Almodovar. Η χρησιμοποίηση των ηθοποιών Carmen Maura (Gloria), Veronica Forque (Cristal) και Chus Lampreave (Ανισόρροπη Γιαγιά) στους συγκεκριμένους ρόλους είναι κομβικής σημασίας για το έργο! Καθώς πραγματικά, μέσα από διαφορετικές περσόνες και αλλιώτικες μεθόδους υποκριτικής προσέγγισης, όλες έλαμψαν στη μεγάλη οθόνη. Διακρίνεται επίσης ο Gonzalo Suarez (Lucas Villalba = συγγραφέας) και η Katia Loritz (Ingrid Muller).

 

Στην ταινία έπαιξε ο ίδιος ο Almodovar στη σκηνή του play back (όπως προείπαμε), αλλά και ο αδερφός του, Tinin Almodovar (Bank teller). Σαφώς ο Pedro Almodovar διάλεξε γενικώς ηθοποιούς που έφεραν εις πέρας την αποστολή τους και μάλιστα έχοντας διαφορετικές ηλικίες. Επίσης οι φυσιογνωμίες κάποιων είναι σχεδόν απίστευτες!

 

Τη μουσική έγραψε ο Bernardo Bonezzi, με τον οποίο ο Pedro Almodovar είχε συνεργαστεί ξανά. Τα μουσικά θέματα είναι μεγάλης σημασίας στο έργο, αν και δεν εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας. Η μουσική κάνει αισθητή την παρουσία της αρχικά στη σκηνή όπου συμμετέχει ο ίδιος ο Pedro Almodovar μαζί με το Fabio ΜcNamara, ερμηνεύοντας σε play back τη διασκευή του τραγουδιού La Bien Paga του Miguel Molina. 

 

Ο συγγραφέας Lucas Villalba, κάνοντας φιλάργυρα σχέδια ταξιδεύει αεροπορικώς προς Βερολίνο, προκειμένου να συναντήσει από κοντά την Ingrid Muller. Τότε ακούμε μια ενδιαφέρουσα σύνθεση, με μελωδική γραμμή  ηλεκτρικού μπάσου και αρμονία από πλήκτρα. Η Gloria χαρακτηρίζεται ως ναρκομανής από την καχύποπτη φαρμακοποιό. Σαν προσβεβλημένη, μα και ως λυπημένη επειδή δεν ικανοποιείται ο εθισμός της, φεύγει. Ακούγεται τότε η δραματική μελωδία ενός βιολιού, καθιστώντας την περσόνα της ως κωμική. 

 

Οι τηλεκινητικές δυνάμεις της Vanessa συνοδεύονται από μια αλλοπρόσαλλη, μα ευχάριστη electro. Η Gloria απομένει μόνη, καθώς γιαγιά και Toni αναχωρούν μαζί μέσω λεωφορείου. Η σύνθεση με το ηλεκτρικό μπάσο, τα drums, τη μελωδία του σαξοφώνου και τα έγχορδα της αρμονίας μας κεντρίζει το ενδιαφέρον, σε αυτή την αληθινά δραματική σκηνή. Στα τελευταία πλάνα των απρόσωπων πολυκατοικιών παρατηρείται μια σύνθεση με μαντολίνο, πνευστά και βιολιά.   

 

To μακιγιάζ ανέλαβαν οι Ramon de Diego και Mercedes Gomez. Αρκεί να αναλογιστούμε το μακιγιαρισμένο, μισό, αλλοιωμένο πρόσωπο (από έγκαυμα) της κοπέλας που είδαμε στην τηλεοπτική διαφήμιση ή τις ουκ ολίγες περούκες της Cristal, προκειμένου να κατανοήσουμε πόσο καλή δουλειά έκαναν οι υπεύθυνοι.

 

Τα κοστούμια σχεδίασε η Cecilia Roth. Η ενδυματολογική αντίθεση μεταξύ της συντηρητικά ντυμένης πρωταγωνίστριας Gloria και της ολότελα απελευθερωμένης, Cristal, επαρκούν σαν παραδείγματα! Ενδιαφέρουσα δουλειά!

 

Ερμηνείες:

 

Carmen Maura: Στο ρόλο της πρωταγωνίστριας-βιοπαλαίστριας, Gloria.

 

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης είπε, πως “κράτησε” τη συγκεκριμένη ηθοποιό σε μια σοβαρότητα σε σχέση με την τραγικότητα του χαρακτήρα της… Ενώ όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί είχαν μια αντίθετη αποστολή, ενισχύοντας κυρίως το αστείο στοιχείο της μαύρης κωμωδίας. Έτσι εκείνη δεν ειρωνεύτηκε το δραματικό ρόλο της.  Όπως εξήγησε ο Pedro Almodovar, είναι πολύ δύσκολο να μην παρασυρθεί μία/ένας ηθοποιός από το παίξιμο των άλλων σε κωμική κινηματογραφική ατμόσφαιρα και απαιτεί ταλέντο κάτι τέτοιο. Για αυτό και τα κατάφερε η ερμηνεύτρια (πηγή: Filmcenter Τριανόν από:  Το Pedro Almodóvar-Conversations avec Fréderic Strauss, όπως δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Pedro Almodóvar, με αφορμή το αναδρομικό αφιέρωμα στο σκηνοθέτη από το 40ο Φεστιβάλ Κιν/φου Θεσσαλονίκης, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1999.)

 

Πράγματι λοιπόν, η ηθοποιός από τις πρώτες σκηνές μας παρουσιάζει αυτό το σταθερής σοβαρότητας, στην απόδοση της τραγικότητας του ρόλου, υποκριτικό στοιχείο. Αφού αρχικά “ερωτοτροπήσει” στα ντους, χωρίς να αφαιρέσει τα ρούχα, μετά με το βρεγμένο φόρεμά της πραγματοποιεί στο χώρο εξάσκησης του Kedo, με απόλυτη σοβαρότητα, πολεμικές κινήσεις. Έπειτα αφού ο Toni κάνει εμετό κατά λάθος επάνω στη γιαγιά του, η ερμηνεύτρια ως Gloria μαλώνει με αυστηρότητα την πεθερά της, επειδή πλύθηκε στο ντους, χωρίς να αφαιρέσει τα ρούχα της! 

 

Δίνοντας το διακοσμητικό κλαδί της γιαγιάς στην Cristal έναντι μαστιγίου, ομοίως τηρεί με ύφος επίλυσης ενός πραγματικού προβλήματος τη σκηνή.

 

Παρουσιάζει μια ένδειξη χαράς στην έκφραση του προσώπου της, μόλις η Patricia την αντιμετωπίζει επί ίσοις όροις, προσφέροντάς της καφέ. Στο οδοντιατρείο μιλά προσεκτικά στο μικρό Miguel, καταδεικνύοντας την κρισιμότητα των οικονομικών προβλημάτων της συγκεκριμένης οικογένειας που -από ότι φαίνεται- υπερβαίνει τη λογική και την ηθική.

 

Θα μπορούσαμε να πούμε, πως η μόνη στιγμή κατά την οποία η ηθοποιός ειρωνεύεται την τραγικότητα του χαρακτήρα της Gloria, είναι στο φαρμακείο. Μόλις η φαρμακοποιός της λέει να πάρει συνταγή γιατρού ως ναρκομανής/εθισμένη. Η Gloria τότε απαντά: “Εγώ ναρκομανής;;!” Χαμογελώντας έντονα. Όμως η ερμηνεύτρια δεν αποκλίνει από το υποκριτικό, σοβαρό μοτίβο της εκεί, διότι απλώς χρησιμοποιεί τη χαλαρότητα του γέλιου, ώστε να μην καταλάβει η υπάλληλος, πως όντως η ίδια (ως Gloria) έχει εθιστεί σε χάπια/φάρμακα.

 

Στη σκηνή με τον ανεξέλεγκτο, συζυγικό καβγά η υποκριτική της δείχνει όντως μια οργισμένη γυναίκα, που είχε ήδη ανεχθεί πολλά στη ζωή της. Αργότερα στο χώρο εξάσκησης του Kedo, φορώντας τα ρούχα της νοικοκυράς, πραγματοποιεί πολεμικές ιαχές ως μια ολομόναχη αστή, που αγωνίζεται κοινωνικά με θεμιτά και αθέμιτα μέσα (εξιχνίαση φόνου…)

 

*Σε εκείνο το αποκαλυπτικά εκφραστικό πλάνο, που την ακολουθεί μετά τον αποχωρισμό της γιαγιάς και του μικρού Toni, η ηθοποιός εγκαθιστά ερμηνευτικά το αληθινό δράμα του νεορεαλισμού. Το ταλέντο της ακτινοβολεί!

 

Veronica Forque/Chus Lampreave: Στους αντίστοιχους ρόλους της καλόκαρδης πόρνης Cristal και της ανισόρροπης γιαγιάς της οικογενείας, αντίστοιχα.  

 

Καταρχάς η ερμηνεύτρια έχει κατορθώσει να μας πείσει, πως υποδύεται μια από τις πιο συμπαθητικές πόρνες της ανθρώπινης ιστορίας! Μέσα από αυτό το ρόλο η ηθοποιός έχει κωμικά οργιάσει, αναπαριστώντας μια καλόκαρδη πόρνη, η οποία δεν στενοχωριέται σχεδόν με τίποτα. Και μάλιστα μοιάζει σαν μια γυναίκα πιο ευτυχισμένη από τη Gloria. 

 

Πιο πολύ μένουν στη μνήμη των θεατών: Η άνεση της προσωπικότητάς της, μαζί με μια θετική ενέργεια. Η αξέχαστη σκηνή όπου εκείνη υποκρίνεται -σε πλαίσια επικοινωνίας με το κοινό- έναν έντονο οργασμό “εν ώρα υπηρεσίας.” Και μια αλλαγή συναισθημάτων μόλις τσακώνεται με τη μοδίστρα Juani. Ανακοινώνοντας μετά στη Gloria, ότι δεν θα ξαναπάρει φόρεμα από αυτήν τη μοδίστρα και ότι το εννοεί (σε έναν κλασικό στις κοινωνίες του δυτικού πολιτισμού, εφάμιλλο, καθημερινό διάλογο μεταξύ γυναικείων {“βαρυσήμαντων;;!”} ζητημάτων). Ήταν καταπληκτική! Υποστήριζε την κωμωδία με ευχάριστο τρόπο. Και βεβαίως εξέπεμπε έντονη λίμπιντο.

 

Στο ρόλο της ημίτρελης γιαγιάς η ηθοποιός έχει χαρίσει επίσης πολλές στιγμές γέλιου στο κοινό. Χρησιμοποιώντας μια άλλη υποκριτική προσέγγιση. Ο Pedro Almodovar είχε επισημάνει για εκείνη, πως η Chus Lampreave ανήκει στους μεγάλους, παραδοσιακούς κωμικούς, οι οποίοι πραγματοποιώντας ελάχιστα, εκφράζουν τα βέλτιστα.

 

Πράγματι, δεν θα μπορούσε να το περιγράψει καλύτερα. Η ερμηνεύτρια έχοντας απόλυτο, υποκριτικό αυτοέλεγχο βρίσκεται διαρκώς σε μια ψυχοσύνθεση, η οποία χάνεται μέσα στην ίδια τη σκέψη της. Με συνέπεια πότε να αντιλαμβάνεται τις “παρενέργειες” του γήρατος και πότε όχι. Αυτή η ισορροπία τηρείται μοναδικά και έτσι η γιαγιά της οικογενείας πότε ταλαιπωρεί τους πάντες και κάνει, δίχως προβληματισμούς το δικό της και πότε συνέρχεται, πιστεύοντας ότι η ίδια είναι βάρος για τους υπολοίπους. 

 

Αισθάνεται τότε την έλλειψη ανθρώπινης επικοινωνίας και διεκδικεί τα αληθινά “θέλω” της, επιστρέφοντας στο χωριό. Δηλαδή μακριά από την αστικοποίηση, την οποία δεν κατανοεί ως τρόπο ζωής. Δίνει ζωντάνια στις ατάκες του σεναρίου η απόδοσή της.

 

Θυμηθείτε: Τη σοβαρότητά της για την ποιότητα του διακοσμητικού κλαδιού. Τις “ανοιχτόκαρδες προσβολές” στο γιο της. Και τις σκληρές, οικονομικές διαπραγματεύσεις με εκείνον για την εξασφάλιση ανθρακούχου νερού.

 

Συνεπώς:

 

Ο σκηνοθέτης Pedro Almodovar μας παρουσιάζει υπερήφανα μια μαύρη κωμωδία, με νεορεαλιστικές ρίζες και την ενδιαφέρουσα, προσωπική προσθήκη της αντικατάστασης του μελοδράματος, από χιουμοριστικά κατάμαυρες, ανεξίτηλες πινελιές!

 

Έτσι χρησιμοποιώντας:

 

– Την αφύπνιση μιας κοινωνικής συνείδησης.

 

– Την οριακά ελεγχόμενη αποστασιοποίηση των γεγονότων σε σχέση με την επικοινωνία των θεατών (μεταφυσική παρουσία της Vanessa, λήψεις μέσα από τα μάτια της σαύρας).

 

– Το στοιχείο της υπερβολής.

 

– Την παράμετρο της συγκινητικής, ανθρώπινης χημείας, παρά τις όποιες κοινωνικές αντιξοότητες (γιαγιά/Tony, Gloria/Miguel και Cristal/Polo).

 

– Το εν τέλει διδακτικό χιούμορ.

 

Καθιστά ως απαραίτητη για κάθε σινεφίλ, την παρακολούθηση του εν λόγω απρόβλεπτα γοητευτικού, κινηματογραφικού έργου. 

Για την ακρίβεια, είναι η ιδανική ταινία συστάσεων με το συγκεκριμένο δημιουργό, για όποιες/όποιους δεν είχαν συναντήσει μέχρι πρότινος το καλλιτεχνικό έργο του.

Μια διανομή από τη Filmcenter Τριανόν

O Eretikos κριτικός Γιάννης Κρουσίνσκυ