28η Οκτωβρίου 1940, Δευτέρα: Η Ελλάδα ξυπνά από τις σειρήνες του πολέμου (vid&pics)

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

28η Οκτωβρίου 1940: Η Επέτειος του ΟΧΙ μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1940 στον Έλληνα πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά.

Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της Χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Η ημερομηνία αυτή καθιερώθηκε να εορτάζεται στην Ελλάδα και την Κύπρο κάθε χρόνο ως επίσημη εθνική εορτή και αργία.

« …28 Οκτωβρίου, Δευτέρα…Νύκτα στις τρείς με ξυπνούν, ο Τραυλός. Έρχεται ο Grazzi. -Πόλεμος! -Ζητώ αμέσως Νικολούδη, Μαυρουδή. -Αναφέρω Bασιλέα. -Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας. -Κατεβαίνω 5 Υπουργικόν Συμβούλιον. Όλοι πιστοί και Μαυρουδής. -Όλοι πλην Κύρου. -Βασιλεύς. Περιφορά μαζί του. Φανατισμός του λαού αφάνταστος. -Μάχαι εις σύνορα Ηπείρου. -Βομβαρδισμοί. Σειρήνες. – Αρχίζουμε να τακτοποιούμεθα….Ο Θεός βοηθός!! …» Ημερολόγιο του Ι.Μεταξά την 28η Οκτωβρίου 1940.

(Σημείωση: Τραυλός, είναι ο αρχιφύλαξ έξω από την οικία του Μεταξά. Νικολούδης Θεολόγος, Υπουργός Τύπου και Τουρισμού. Μαυρουδής Νικόλαος, μόνιμος Υφυπουργός  Εξωτερικών. Mίκαελ Πάλαιρετ, Πρέσβυς Μεγάλης Βρεταννίας. Αλέξης Κύρου, τμηματάρχης Υπουργείου Εξωτερικών).

Τις πρώτες πρωινές ώρες στις 28 Οκτωβρίου του 1940 η τότε Ιταλική Κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο, δια του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το επέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, στην οικία του δεύτερου, στην Κηφισιά, με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδος, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά την  ιστορική φράση: «Alors, c’est la guerre», δηλαδή, Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο, εκδηλώνοντας έτσι την αρνητική θέση επί των ιταμών ιταλικών αιτημάτων.

O ίδιος ο Γκράτσι στα απομνημονεύματά του, που εξέδωσε το 1945, περιγράφει τη σκηνή: «Έχω εντολή κ. πρωθυπουργέ να σας κάνω μία ανακοίνωση και του έδωσα το έγγραφο. Παρακολούθησα την συγκίνηση εις τα χέρια και εις τα μάτια του. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα ο Μεταξάς μου είπε: αυτό σημαίνει πόλεμο. Του απήντησα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μου απήντησε ΟΧΙ. Του πρόσθεσα ότι αν ο στρατηγός Παπάγος…, ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: ΟΧΙ! Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε την θυσία αντί της υποδουλώσεως».

Ο Μεταξάς εκείνη τη στιγμή είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ». Σημειώνεται πως αυτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας «Ελληνικό Μέλλον» του Ν. Π. Ευστρατίου στις 30 Οκτωβρίου του 1940.

Δύο ώρες μετά την παραπάνω επίδοση, ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος με εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο, οπότε η Ελλάδα αμυνόμενη ενεπλάκη στον πόλεμο.

Διάγγελμα του Ιωάννη Μεταξά προς τον ελληνικό λαό (28-10-1940)

Προς τον ελληνικόν λαόν,

«…Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι επεδείξαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην, προς όλους, η Ιταλία μη αναγνωρίζουσα εις ημας το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Έλληνες μου εζήτησεν σήμερον την 3ην πρωινήν ώραν, την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν ότι προς κατάληψιν αυτών η κίνησις των στρατευμάτων της. θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.

Έλληνες,τώρα θα αποδείξωμεν εάν είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον, αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τας ιεράς μας παραδόσεις…»

Νυν υπέρ πάντων ο αγών

Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως

Ιωάννης Μεταξάς

Τηλεγράφημα Τσώρτσιλ προς Ι. Μεταξά (28-10-40)

Προς Πρωθυπουργόν Ελλάδος κ. Ι. Μεταξά

Λονδίνο 28 Οκτωβρίου 1940

«…Αι απειλαί και αι εκφοβιστικαί προσπάθειαι της Ιταλίας απεδείχθησαν ανίσχυροι προ του ηρέμου θάρρους σας. Δι΄ ο και προσέφυγεν αύτη εις απρόκλητον επίθεσιν κατά της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αβασίμους κατηγορίας την δικαίωσιν της επαισχύντου πράξεώς της. Ο τρόπος κατά τον οποίον ο ελληνικός λαός, υπό την ανταξίαν αυτού ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τας προκλήσεις των τελευταίων μηνών, προκαλεί τον θαυμασμόν του Βρεττανικού λαού διά την Ελλάδα. Αι μεγάλαι αρεταί του ελληνικού λαού θα τον στηρίξουν και κατά την παρούσαν δοκιμασίαν.

Θα σας παράσχωμεν πάσαν δυνατήν συνδρομήν, θα πολεμήσωμεν μαζί σας τον κοινόν εχθρόν και μαζί θα μοιρασθώμεν την νίκην μας…» Ουΐνστων Τσώρτσιλ

Διάγγελμα του Γεωργίου Β’

Προς τον ελληνικόν λαόν,

«…Ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως ανήγγειλε προ ολίγου υπό ποίους όρους ηναγκάσθημεν να κατέλθωμεν εις πόλεμον κατά της Ιταλίας, επιβουλευθείσης την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος.Κατά την μεγάλην αυτήν στιγμήν είμαι βέβαιος, ότι κάθε Έλλην και κάθε Ελληνίς θα επιτελέση το καθήκον μέχρι τέλους και θα φανή αντάξιος της ενδόξου ημών ιστορίας.Με πίστιν εις τον Θεόν και εις τα Πεπρωμένα της φυλής, το Έθνος σύσσωμον και πειθαρχούν ως εις άνθρωπος θα αγωνισθή υπέρ βωμών και εστιών μέχρι της τελικής νίκης…»

Εν τοις ανακτόροις των Αθηνών τη 28η Οκτωβρίου 1940, Γεώργιος Β΄

Ημερήσια Διαταγή Αρχιστράτηγου (28-10-1940)

«Η Α.Μ. ο Βασιλεύς και η Εθνική Κυβέρνησις μου ενεπιστεύθησαν την αρχηγίαν του Στρατού.

Αναλαμβάνων αυτήν, καλώ τους Αξιωματικούς και οπλίτας του Ελληνικού Στρατού εις την εκτέλεσιν του υψίστου προς την Πατρίδα καθήκοντος με την μεγαλυτέραν αυταπάρνησιν και σταθερότητα. Ουδείς πρέπει να υστερήσει.

Η υπόθεσις του αγώνος, τον οποίον μας επέβαλεν ο αχαλίνωτος ιμπεριαλισμός μιας Μεγάλης Δυνάμεως, η οποία ουδέν είχε ποτέ να φοβηθή από ημάς, είναι η δικαιοτέρα υπόθεσις, την οποίαν είναι δυνατόν να υπερασπισθή ένας Στρατός. Πρόκειται περί αγώνος υπάρξεως. Θα πολεμήσωμεν με πείσμα, με αδάμαστον εγκαρτέρησιν, με αμείωτον μέχρι τελευταίας πνοής ενεργητικότητα. Έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι ο Ελληνικός Στρατός θα γράψη νέας λαμπράς σελίδας εις την ένδοξον ιστορίαν του Έθνους.

Μή αμφιβάλλετε ότι τελικώς θα επικρατήσωμεν με την βοήθειαν και την ευλογίαν του Θεού και τας ευχάς του Έθνους.

Έλληνες Αξιωματικοί και οπλίται φανήτε ήρωες!…Αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος»

 Ποιος ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς

Αλήθεια όμως ποια ήταν η δικτατορία του Μεταξά, σε ποιο βαθμό η κρίση του δημοκρατικού πολιτεύματος από το 1915 έως το 1935 οδήγησε στην καθοδική πορεία της Ελλάδας να απομακρυνθεί από τον κοινοβουλευτισμό και τον Γεώργιο Β’ να πει το ναι για την εγκαθίδρυση του καθεστώτος Μεταξά;

Πόσο σημαντικό ήταν τελικά το αποτακτικό ζήτημα και ποιες οι ευθύνες των δύο μεγάλων κομμάτων της εποχής (βενιζελικοί και αντιβενιζελικοί) που δεν κατάφεραν να βρουν ένα κοινό σημείο επαφής και να καταφέρουν να συνεργαστούν μπροστά στον κίνδυνο του Μεταξά;

Τον Μάρτιο του 1936, η Καθημερινή στον επικήδειο της για τον θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου τόνισε πως ίσως ήρθε η ώρα η Ελλάδα «ν’ αναπαυθή» (αναφερόμενη στην γεμάτη ένταση εικοσαετία της χώρας που είχε προηγηθεί, τα χρόνια του Εθνικού Διχασμού).

Η «ανάπαυση» όμως δεν θα ερχόταν ποτέ. Και πώς να έρθει όταν στις εκλογές του Ιανουαρίου του 1936, βενιζελικοί και οι αντιβενιζελικοί δεν μπόρεσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση εξαιτίας διαφωνιών κυρίως για το ζήτημα της επανόδου στο στράτευμα των απότακτων δημοκρατικών αξιωματικών του κινήματος του 1935.

Η αποτυχία συμφωνίας ουσιαστικά θα άνοιγε τον δρόμο για την δικτατορία της 4ης Αυγούστου.

Μεταξάς

Η δικτατορία αυτή δεν θα είχε καμία σχέση με όσες είχαν προηγηθεί στην Ελλάδα. Μπορεί να είχε έντονο ανιβενιζελικό χρώμα λόγω των δύο πρωταγωνιστών της, τον Ιωάννη Μεταξά και τον βασιλιά Γεώργιο Β’, αλλά ήταν η κορύφωση του Εθνικού Διχασμού που είχε οδηγήσει τα προηγούμενα χρόνια στην Μικρασιατική Καταστροφή. Και όμως η επιβολή του καθεστώτος Μεταξά θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.

Παρότι κυβερνητική σταθερότητα δεν υπήρχε λόγω των διαφωνιών των δύο παρατάξεων καθόλη την διάρκεια της εικοσαετίας, οι θεσμικοί παράγοντες της εποχής εμφανίστηκαν κατώτεροι των περιστάσεων, από τα κόμματα και τον Στρατό μέχρι και τον Γεώργιο Β’.

Την ίδια εποχή η κατάσταση στην Ευρώπη δεν ήταν διαφορετική. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο πόνος που άφησε στους Ευρωπαίους πολίτες-τόσο στα μετόπισθεν όσο και στα χαρακώματα των μαχών- δημιούργησαν ένα κλίμα αμφισβήτησης των αστικών δημοκρατιών και των κοινοβουλευτικών θεσμών.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις να μην μπορούν να ανταποκριθούν σε βασικά ζητήματα της εποχής που άφησε πίσω του ο πόλεμος όπως οι αναθεωρητικές βλέψεις των ηττημένων, η ύπαρξη συμπαγών μειονοτικών πληθυσμών στα νέα κράτη που είχαν δημιουργηθεί, η οικονομική ύφεση και το μεγάλο κραχ του 1929. Όλα αυτά συνετέλεσαν ώστε να αναδειχθούν μη δημοκρατικές δυνάμεις που εκφράστηκαν μέσω της επιβολής αυταρχικών καθεστώτων όπως ο Μουσολίνι στην Ιταλία και ο Χίτλερ στην Γερμανία.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 παρατηρήθηκε το φαινόμενο δικτατορικά πολιτεύματα να εδραιώνονται στην Ευρώπη με την κοινοβουλευτική δημοκρατία να κρατιέται στην Δυτική Ευρώπη και σε συγκεκριμένες χώρες όπως η Γαλλία, η Ελβετία και οι σκανδιναβικές χώρες. Το φαινόμενο αυτό όμως δεν ήταν αποκλειστικά ευρωπαϊκό, αφού χώρες με σημαντική παρουσία στην παγκόσμια πολιτική σκηνή όπως η Βραζιλία και η Ιαπωνία επίσης είδαν η εξουσία να πηγαίνει σε απολυταρχικά χέρια.

Το αποτακτικό ζήτημα

Το αποτακτικό ζήτημα ήταν μία από τις βασικές αιτίες που το Ιωάννης Μεταξάς βρήκε πάτημα για να εδραιώσει ακόμα περισσότερο το καθεστώς του. Λόγω του Εθνικού Διχασμού που αναζωπυρώθηκε από την κινηματική απόπειρα βενιζελικών αξιωματικών υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα το 1935, οι δύο μεγάλες παρατάξεις αδυνατούσαν να έρθουν σε συνεννόηση μεταξύ τους.

Η έκβαση των στρατιωτικών κινημάτων μετά το 1916 δεν άφηνε αμφιβολία στον πολιτικό κόσμο καθώς και στις δύο παρατάξεις πως ο έλεγχος του στρατού αυτόματα θα εξασφάλιζε και την κρατική εξουσία. Και ο έλεγχος του στρατού και το πώς θα μπορούσε να αποτελέσει όπλο για την κατάληψη της κεντρικής εξουσίας φάνηκε από νωρίς.

Η απόφαση της κυβέρνησης Βενιζέλου με το νόμο 927/1917 για δέκα μήνες παραπάνω υπηρεσίας σε όσους αξιωματικούς είχαν υπηρετήσει στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας ουσιαστικά «παραβίαζε» την καθιερωμένη ιεραρχία υπέρ των «Αμυνιτών» και εις βάρος των νομιμοφρόνων (σε αυτή την περίπτωση οι βασιλόφρονες αξιωματικοί) και δημιούργησε χάσμα μέσα στις Ένοπλες Δυνάμεις, ενώ η απόταξη σημαντικού αριθμού αξιωματικών που ανήκαν στην επιρροή του Βασιλιά Κωνσταντίνου δημιούργησε ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα.

Νικόλας Πλαστήρας

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όταν οι αντιβενιζελικοί ανέλαβαν την εξουσία το 1920 να λειτουργήσουν με τρόπο εκδικητικό και να επαναφέρουν στο στράτευμα περίπου 1.500 ανώτερους και κατώτερους αξιωματικούς που είχαν είτε διωχθεί είτε εξωθηθεί σε παραίτηση.

Παράλληλα, με μια σειρά από νομοθετήματα ο Υπουργός Στρατιωτικών απέκτησε το δικαίωμα να τοποθετεί τους απότακτους σε όποιο βαθμό θεωρούσε ο ίδιος κατάλληλο και την ίδια ώρα να θέτει σε διαθεσιμότητα ομόβαθμους αξιωματικούς.

Με το κίνημα της 1ης Μαρτίου του 1935 η βενιζελική αντιπολίτευση με αρχηγούς τους Νικόλαο Πλαστήρα, Στυλιανό Γονατά και Δημήτρη Φωκά προσπάθησε να προβεί σε πραξικόπημα για την αποφυγή της διαφαινόμενης επαναφοράς της μοναρχίας στην Ελλάδα.

Το κίνημα απέτυχε σχετικά νωρίς, την ώρα που η κυβέρνηση αντέδρασε δυναμικά, αναθέτοντας την καταστολή του κινήματος στον Υπουργό Στρατιωτικών, Γεώργιο Κονδύλη, και προσλαμβάνοντας τον Ιωάννη Μεταξά ως Υπουργό Άνευ Χαρτοφυλακίου.

Η αποτυχία αυτή είχε ως αποτέλεσμα την απόταξη του μεγαλύτερου και σημαντικότερου μέρος των βενιζελικών – δημοκρατικών αξιωματικών του στρατού και του ναυτικού.

Η απόταξη των βενιζελικών αξιωματικών, περισσότερο από κάθε άλλη ενέργεια ή μέτρο της νικήτριας παράταξης, εξουδετέρωσε τα ερείσματα της αντίπαλης στο στράτευμα και διευκόλυνε όχι μόνο την παραμονή της στη εξουσία, αλλά και τη σταδιακή δημιουργία μονοκομματικού κράτους.

Πρωθυπουργός χωρίς κόμμα

Τον Απρίλιο του 1936 ένα μήνα μετά τον θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου, η εφημερίδα Ριζοσπάστης αποκαλύπτει το Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα, μια συμφωνία μεταξύ του κόμματος των Φιλελευθέρων και του Παλλαϊκού Μετώπου (ΠΑ.ΜΕ) – ο πολιτικός σχηματισμός που είχε συγκροτήσει το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος- όπου το Παλλαϊκό Μέτωπο θα στήριζε τον Σοφούλη για πρόεδρο της Βουλής.

Στη συνέχεια όμως το κόμμα των Φιλελευθέρων δεν τήρησε τις δεσμεύσεις του που απέρρεαν από το Σύμφωνο με αποτέλεσμα το ΚΚΕ να το φέρει στο φως της δημοσιότητας, να προκληθούν μεγάλες αντιδράσεις και να μη σχηματιστεί κυβέρνηση των Φιλελευθέρων.

Αυτό έδωσε το πάτημα στον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και σε συνδυασμό με τον θάνατο του υπηρεσιακού πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Δεμερτζή, τα ανάκτορα διόρισαν πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά.

Γιατί όμως ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν ο εκλεκτός του Γεώργιου Β’; Αρχικά γιατί ήταν της απόλυτης εμπιστοσύνης του. Εκτός από βασιλόφρων ήταν εκείνος που είχε αναλάβει για δύο χρόνια τη στρατιωτική εκπαίδευση του βασιλιά, ενώ ήταν και ο πιο σημαντικός συνεργάτης του πατέρα του Γεωργίου, Κωνσταντίνου Α’ και ο άνθρωπος των ανακτόρων κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού.

Άλλωστε ο Μεταξάς ήταν αυτός που επέμενε ο Κωνσταντίνος Α’ να μην εγκαταλείψει την Ελλάδα το 1917, ενώ ήταν εκείνος που συνέταξε την επιστολή παραίτησης και το τελευταίο διάγγελμα του Κωνσταντίνου πριν αναχωρήσει για την εξορία του στην Ιταλία.

Ο δρόμος για την δικτατορία της 4ης Αυγούστου

Μετά από νέα αποτυχία των Φιλελευθέρων να έλθουν σε συμφωνία με τα κόμματα της αντιβενιζελικής παράταξης, η κυβέρνηση Μεταξά εξασφάλισε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή στις 27 Απριλίου με 241 ψήφους υπέρ, 4 αποχές και 16 κατά, τους βουλευτές του Κ.Κ.Ε. και τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Τρεις μέρες αργότερα, η Βουλή με ψήφισμά της διέκοψε τις εργασίες της για πέντε μήνες εξουσιοδοτώντας την κυβέρνηση να εκδίδει νομοθετικά διατάγματα για όλα τα θέματα, με τη σύμφωνη γνώμη μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής.

Πλέον, άνοιγε ο δρόμος για το απολυταρχικό καθεστώς που είχε στο μυαλό του ο Ιωάννης Μεταξάς.

Η παραίτηση του κοινοβουλίου από τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας συνέπεσε με την πολιτική στήριξη που προσέφερε ο παραδοσιακός πολιτικός κόσμος στην αυταρχική και κατασταλτική δράση της κυβέρνησης ενώπιον της έξαρσης των εκδηλώσεων του εργατικού κινήματος την περίοδο αυτή, με αποκορύφωμα την αιματηρή καταστολή της απεργίας της 9ης Μαΐου στη Θεσσαλονίκη.

Ο Μεταξάς έσπευσε να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία, επισείοντας τον κίνδυνο κομμουνιστικής εξέγερσης και στελεχώνοντας τον κρατικό μηχανισμό με στενούς συνεργάτες του.

Στα μέσα Ιουλίου επήλθε συμφωνία για το αποτακτικό ζήτημα και τον σχηματισμό κυβέρνησης μεταξύ του αντιβενιζελικού Θεοτόκη και του ηγέτη των Φιλελευθέρων Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο οποίος το ανακοίνωσε στον Γεώργιο. Η συμφωνία θα εφαρμοζόταν με την επανάληψη των εργασιών της Βουλής.

Όμως, στις 4 Αυγούστου 1936, παραμονή εικοσιτετράωρης πανελλαδικής απεργίας, ο Ιωάννης Μεταξάς, επικαλούμενος τον κίνδυνο κομμουνιστικής απειλής και ακυβερνησίας, συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο και ανακοίνωσε την απόφασή του να αναστείλει την ισχύ ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος, που κατοχύρωναν τις προσωπικές και συλλογικές ελευθερίες, και να διαλύσει τη Βουλή χωρίς να προκηρύξει εκλογές.

Με τη συγκατάθεση του βασιλιά, ο οποίος εξέδωσε δύο παράνομα διατάγματα που κατέλυαν τον κοινοβουλευτισμό, επιβλήθηκε η δικτατορία του Μεταξά.

Καθημερινή πρωτοσέλιδο

Ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν φασίστας με μίσος στον κοινοβουλευτισμό

Δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο Ιωάννης Μεταξάς ηταν φασίστας και ως άνθρωπος τέτοιας ιδεολογίας έτρεφε απεριόριστο σεβασμό για τα φασιστικά και ναζιστικά καθεστώτα της εποχής του.

Όσον αφορά το ΟΧΙ γνώριζε καλά πως το καθεστώς του είχε την απεριόριστη στήριξη της Αγγλίας και έπρεπε να διατηρήσει τις ισορροπίες και με τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές για να παραμείνει στην εξουσία, ενώ στην άκρη του μυαλού του θεωρούσε ότι θα μπορούσε να διατηρήσει την ουδετερότητα της Ελλάδας απέναντι.

Αυτό που θα πρέπει να έχουμε στο νου μας είναι πως στην επίσημη ιστορία έχει περάσει η ιδέα πως το ΟΧΙ του Μεταξά βρήκε όλη την Ελλάδα ενωμένη απέναντι στον ιταλικό εχθρό, κάτι που όμως δεν ισχύει αφού τόσο ο Ιωάννης Μεταξάς όσο και ο βασιλιάς είχαν τους δικούς τους ιδιοτελείς σκοπούς που η χώρα απάντησε αρνητικά στον Ιταλό πρέσβη.

Πηγές: Κούμας, Η επιβολή της δικτατορίας Μεταξά, Μαυρογορδάτος, Ο Εθνικός Διχασμός, Ελεφάντης Αδύνατη Επανάσταση / WikipediaO Γκράτσι γράφει για την Ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδος, εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ