Η θρυλική βουτιά του Στάθη Χατζή στα 88 μέτρα βάθος

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Συμπληρώνονται 110 χρόνια από την ημέρα που ο Συμιακός σφουγγαράς Στάθης Χατζής, για να βρει τη χαμένη άγκυρα ενός ιταλικού πολεμικού πλοίου, έκανε αυτό που τους περισσότερους – αν όχι όλους τους ανθρώπους – θα τους έστελνε στον… άλλο κόσμο. Καταδύθηκε σε βάθος 88 μέτρων, κρατώντας την αναπνοή του για 3 λεπτά και 58 δευτερόλεπτα, μόνο με τη βοήθεια μιας μαρμάρινης πέτρας βάρους 15 κιλών.

Ο θρύλος των καταδύσεων

Ο Στάθης Χατζής γεννήθηκε το 1878 στη Σύμη. Για τα παιδικά του χρόνια δεν είναι πάρα πολλά πράγματα γνωστά, παρά μόνο ότι από μικρή ηλικία, η μόνη του ενασχόληση ήταν με οτιδήποτε είχε να κάνει με το ψάρεμα. Στην αρχή από την παραλία. Με το καλάμι. Μετά μέσα από διάφορες βάρκες. Η θάλασσα του έδινε ζωή. Η ζωή του ήταν η θάλασσα.

Η μόνη τους βοήθεια ήταν η λεγόμενη «καμπανελλόπετρα» όπως την έλεγαν στη Σύμη ή «σκανταλόπετρα» όπως την έλεγαν στην Κάλυμνο. Η πέτρα αυτή ήταν επίπεδη και είχε βάρος περίπου 12 οκάδων (κάτι λιγότερο από 15,4 κιλά!). Την έδεναν με ένα χοντρό σκοινί και η άλλη άκρη του σκοινιού δενόταν στην καγκάβα, όπως έλεγαν το σπογγαλιευτικό σκάφος. Ο «γυμνός δύτης» βουτούσε, η πέτρα έκανε την κάθοδό του στον βυθό πιο γρήγορη και στη συνέχεια όταν ο δύτης είχε τελειώσει τη δουλειά του, αυτοί που ήταν πάνω στην καγκάβα τους τραβούσαν γρήγορα στην επιφάνεια.

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό όλη αυτή η διαδικασία ήταν μια εξαιρετικά επώδυνη και επικίνδυνη διαδικασία που είχε στοιχίσει τη ζωή σε πολλούς σφουγγαράδες ενώ σε ακόμα περισσότερους είχε δημιουργήσει φοβερά προβλήματα υγείας. Η χρήση της «καμπανελλόπετρας» σταμάτησε όταν, πλέον, ο χώρος των καταδύσεων βιομηχανοποιήθηκε και ανακαλύφθηκαν καλύτερα και ασφαλέστερα μέσα για τους δύτες.

Αυτά, όμως, δεν εμπόδιζαν τον Χατζή να κάνει τη δουλειά του. Και όχι απλά να την κάνει αλλά να αποκτήσει και τη φήμη ενός φοβερού και ατρόμητου δύτη ο οποίος μπορούσε να βουτήξει σε μεγάλα βάθη μόνο με μια ανάσα. Και αυτή ακριβώς η φήμη ήταν που, μια ημέρα σαν σήμερα πριν από 110 χρόνια, έκανε το όνομα του συνώνυμο του θρύλου.

Βουτιά σε βάθος 88 μέτρων, για 4 λεπτά, με μια ανάσα

Την εποχή που τα Δωδεκάνησα ήταν υπό ιταλική κατοχή, το ιταλικό θωρηκτό Regina Margarita, είχε «αράξει» στην Κάρπαθο. Εκεί, από έναν αδέξιο χειρισμό η βαριά άγκυρα του πλοίου έπεσε στο νερό και κατέληξε στον πάτο της θάλασσας. Οι Ιταλοί άρχισαν να φωνάζουν πως όποιος σφουγγαράς βουτήξει για να δέσει ξανά το σκοινί στην καδένα της άγκυρας προκειμένου να την τραβήξουν ξανά στην επιφάνεια θα ανταμειφθεί.

Σύμφωνα με τα όσα έχουν μεταφερθεί από γενιά σε γενιά. Οι περισσότεροι σφουγγαράδες, σφύριζαν αδιάφορα και δεν έκαναν καν κίνηση καθώς ήξεραν πως το βάθος στο συγκεκριμένο σημείο ήταν μεγάλο. Υπήρχαν και κάποιοι άλλοι, λίγοι, που επιχείρησαν να βουτήξουν αλλά στα μισά της διαδρομής προς τον βυθό καταλάβαιναν πως δε θα τα κατάφερναν και έτσι επέστρεφαν στην επιφάνεια.

Κάποιος από τους παλιούς σφουγγαράδες είπε στον διοικητή του ιταλικού πλοίου πως αν μπορούσε ένας άνθρωπος να τα καταφέρει αυτός ήταν ο Χατζής, ο οποίος, όμως, ζούσε στη Σύμη. Ο διοικητής του ιταλικού θωρηκτού έδωσε αμέσως διαταγή να πάνε και να φέρουν τον περίφημο δύτη. Όταν οι ναύτες έφτασαν στη Σύμη, ρώτησαν πού είναι ο Χατζής και οι ντόπιοι τους είπαν πως είχε πάει για ψάρεμα στα τουρκικά παράλια. Οι Ιταλοί ναύτες πήγαν και εκεί. Όταν ο Στάθης Χατζής τους είδε να πλησιάζουν νόμιζε πως είχαν πάει εκεί για να τον συλλάβουν επειδή ψάρευε με δυναμίτη και έτρεξε να κρυφτεί! Μετά από πολύωρο κυνηγητό κατάφεραν να τον πλησιάσουν και να του εξηγήσουν τι ακριβώς τον θέλουν. Εκείνος με χαρά και… ανακούφιση, δέχθηκε να πάει μαζί τους. Ο Χατζής, ωστόσο, ζήτησε να πάρει μαζί του και τον φίλο του Ηλία Πάχο τον οποίο εμπιστευόταν τυφλά και θα ήταν αυτός που θα τον βοηθούσε. Οι Ιταλοί δέχθηκαν και όλοι μαζί ξεκίνησαν για την Κάρπαθο.

Όταν έφτασαν εκεί που ήταν το ιταλικό θωρηκτό, ο Χατζής ετοιμάστηκε και έκανε μια δοκιμαστική βουτιά για να δει τον βυθό και να εντοπίσει που είχε καταλήξει η άγκυρα. Λέγεται πως έφτασε στα… 63 μέτρα βάθος. Έτσι, για αρχή!

Στη συνέχεια ανέβηκε ξανά στο καράβι και ετοιμάστηκε για την μεγάλη βουτιά. Έδεσε την «καμπανελλόπετρα» στο χέρι του και βούτηξε. Βρήκε την άγκυρα στα 88 μέτρα βάθος, την έδεσε και αναδύθηκε. Μια διαδικασία που κράτησε 3 λεπτά και 58 δευτερόλεπτα. Με μια ανάσα! Ο Συμιακός σφουγγαράς είχε σπάσει κάθε ρεκόρ και είχε μετατραπεί σε έναν ζωντανό θρύλο. Όταν βγήκε στην επιφάνεια είχαν ματώσει λίγο τα αυτιά του από την πίεση.

Για να αντιληφθεί κάποιος το τι ακριβώς έκανε πριν από 110 χρόνια ο Χατζής αξίζει να αναφερθεί πως το παγκόσμιο ρεκόρ σήμερα το κρατάει από πέρυσι το καλοκαίρι ο Γάλλος πρωταθλητής, Αρνό Ζεράλντ, ο οποίος κατέβηκε στα 120 μέτρα σε μια βουτιά που κράτησε 3 λεπτά και 34 δευτερόλεπτα, αλλά φορώντας διπλά πέδιλα, έχοντας κάνει σκληρή προπόνηση και έχοντας βέβαια άριστη υλικοτεχνική υποδομή!

Ο διοικητής του Regina Margarita ενθουσιασμένος, είπε στον Χατζή να του πει ο ίδιος ποια θα ήταν η ανταμοιβή του. Ο Συμιακός σφουγγαράς του ζήτησε μια χρυσή λίρα (ποσό τεράστιο για την εποχή) αλλά και άδεια για να ψαρεύει όπου και όπως ήθελε σε ολόκληρη το Αιγαίο. Ο Ιταλός αξιωματικός του τα έδωσε όλα. Μερικές ημέρες αργότερα ο Χατζής είχε γίνει πρωτοσέλιδο σε εφημερίδες σε κάθε γωνιά του κόσμου αφού κάποιος από τους ναύτες είχε διηγηθεί την ιστορία σε μια ιταλική εφημερίδα, η οποία έκανε τον σφουγγαρά… viral!