Σαν σήμερα, 5 Φεβρουαρίου του 1919 γεννήθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Το 1919 έρχεται στη ζωή ο Ανδρέας Παπανδρέου, ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός της Ελλάδας. Το 1930 με Προεδρικό Διάταγμα οι Ελληνίδες αποκτούν δικαίωμα ψήφου για τις δημοτικές εκλογές.

Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου (Χίος, 5 Φεβρουαρίου 1919 – Εκάλη, 23 Ιουνίου 1996) ήταν Έλληνας πολιτικός, πρόεδρος και ιδρυτής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ), του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση». Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας (21 Οκτωβρίου 1981 – 2 Ιουλίου 1989 και 13 Οκτωβρίου 1993 – 18 Ιανουαρίου 1996) μετά τη νίκη του στις εκλογές του Οκτωβρίου 1981, του Ιουνίου 1985 και του Οκτωβρίου 1993. Πριν αναμειχθεί στην πολιτική, ήταν καθηγητής Οικονομικών στις ΗΠΑ και συγγραφέας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εφημερίδας Η Καθημερινή το 2007, η πρώτη κυβέρνησή του αναδείχθηκε η καλύτερη της Μεταπολίτευσης και ο ίδιος ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της περιόδου. Ομοίως, σε δημοσκόπηση για την εφημερίδα Real News το 2010 και σε έρευνα της εταιρείας ALCO το 2013, ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός μετά το 1974. Από την άλλη δημιούργησε πολλούς φανατικούς εχθρούς στο εσωτερικό, και προκάλεσε συχνά την αγανάκτηση της δυτικής κοινής γνώμης και σωρεία επικριτικών κειμένων στα δυτικά ΜΜΕ.

Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά».

Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση (στα πρότυπα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας), αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία.

Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, περιορίζοντας δραστικά τις «βασιλικές» εξουσίες του Προέδρου.

Άλλες σημαντικές τομές των κυβερνήσεων του ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η παραχώρηση ψήφου στα άτομα από 18 ετών και άνω, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982), η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας (1982), η νομοθετική κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου (1982), η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κτλ.), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος, οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισοτιμίας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της κατασκοπείας, η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου από τον συντηρητικό και τον φιλελεύθερο χώρο αναγνώρισαν τις προσπάθειές του να αποκαταστήσει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που είχαν υποστεί διώξεις και ταπεινώσεις από το αυταρχικό μετεμφυλιακό κατεστημένο και να χτίσει κράτος πρόνοιας, αλλά επέκριναν τη μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου χρέους στην οικονομική του διαχείριση, την προσπάθεια επιβολής του κόμματός του στη δημόσια διοίκηση και την εξωτερική του πολιτική, την οποία, ειδικότερα, θεωρούσαν μαξιμαλιστική και επικίνδυνη στις μεθόδους και τους στόχους της, ενώ από τον χώρο της Αριστεράς υπήρξαν επικρίσεις για την αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων καθώς και για το καθεστώς προσωπολατρίας με το οποίο τον περιέβαλλαν τα πλήθη των πολιτικών οπαδών του.

Θανάσης Λάλας : Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πάθη κι εμμονές

Ο Θανάσης Λάλας μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει 3.500 συνεντεύξεις με μοναδικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Αφορμή για τη συζήτηση μαζί του το βιβλίο του για τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Το βιβλίο σας «Ανδρέας Παπανδρέου, ψίθυροι από το δωμάτιο της εξουσίας» κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό, από τις εκδόσεις Αρμός. Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί;

Το σημαντικό υλικό που είχε συγκεντρωθεί όλα αυτά τα χρόνια που είχα την τύχη να συναντώ από κοντά τον Ανδρέα Παπανδρέου και συνομιλούμε. Πενήντα ώρες συνομιλιών μαζί του, πάνω από οκτακόσιες χιλιάδες λέξεις υλικό απομαγνητοφωνημένο και από όλο αυτό το υλικό δημοσιευμένο, στο «Βήμα της Κυριακής» και σε άλλα έντυπα, μόνο το ένα εκατοστό! Αν λάβει υπόψη του κάποιος ότι το υλικό αυτό αφορά έναν από τους δυο σημαντικότερους πρωταγωνιστές της μεταπολιτευτικής ιστορίας της Ελλάδος, καταλαβαίνει και την αναγκαιότητα επεξεργασίας και έκδοσης όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους. Νομίζω ότι το βιβλίο αυτό παρουσιάζει μια πλευρά του δωματίου της εξουσίας άγνωστη και αυτή ίσως να είναι πρωτίστως η όποια αξία του. Φωτίζει τα πιο σκοτεινά του δωματίου της εξουσίας!

Αλήθεια πώς γνωρίσατε τον Παπανδρέου;

Ημουν πολύ νέος όταν τον πρωτοσυνάντησα. Ηταν πρωθυπουργός και ο Τηλέμαχος Χυτήρης, που ήταν πλάι του, μου έδωσε την ευκαιρία να τον συναντήσω και να μιλήσω μαζί του. Ποτέ δεν έμαθα αν ήταν μια πρόταση του Τηλέμαχου, που ήταν και είναι ποιητής κι ένας άνθρωπος που παρακολουθούσε από κοντά τότε και σήμερα τα λογοτεχνικά περιοδικά, ή ήταν κάποιου άλλου πρόταση. Πάντως την πόρτα προς τον τότε πρωθυπουργό της χώρας μού την άνοιξε ο Τηλέμαχος Χυτήρης και θα του το οφείλω πάντα.

Πώς ήταν ο άνθρωπος Παπανδρέου;

Ο Ανδρέας νομίζω ότι διέθετε μεγάλη δόση υπομονής, αποδοχής και κατανόησης. Νομίζω ότι είχε σαν άνθρωπος βαθιά καλλιέργεια κι όχι μόνο υψηλή εκπαίδευση. Ηταν ένας άνθρωπος που δεν είχε καθίσει πάνω στις γνώσεις του. Παρέμενε ανοιχτός σε ό,τι αγνοούσε και συνέχιζε να ψάχνει.

Σπουδαία είναι η αναφορά του Ανδρέα στον πατέρα του. Τον ρωτήσατε ποιος του λείπει πιο πολύ και τον ανέφερε. Ποια ήταν η πραγματική σχέση μεταξύ Γεωργίου και Ανδρέα Παπανδρέου;

Σχέση μέντορα. Ο Ανδρέας διατηρούσε τη διαφορετικότητά του, αλλά σεβόταν την πνευματική μεγαλοσύνη του πατέρα του. Ο Ανδρέας στη σχέση με τον πατέρα του αποδεικνύει ότι ο χαρακτήρας μάς χαρακτηρίζει κι όχι η ικανότητα και το ταλέντο μας.

Ο Ανδρέας σάς αποκάλυψε τις ενδόμυχες σκέψεις του. Ποιος είναι ο τρόπος που ο δημοσιογράφος καταφέρνει να δίνει στον συνεντευξιαζόμενο τη δυνατότητα να νιώθει όμορφα και να αποκαλύπτει άγνωστα πράγματα;

Η εμπιστοσύνη ότι αυτά που ακούει δεν θα τα παρανοήσει, ούτε θα τα χρησιμοποιήσει για να πετύχει μια επιφανειακή προσωπική επιτυχία. Οταν ανοίγονται η ψυχή και το μυαλό ενός ανθρώπου, η ευθύνη μεγαλώνει για αυτόν που στέκει απέναντι τους. Η ζωή είναι γεμάτη παρανοήσεις κι αυτή είναι η αιτία που η ψυχή και το μυαλό δύσκολα απελευθερώνονται, μιλούν ειλικρινά.

Στο βιβλίο σας έχουμε μπροστά μας έναν άλλον Ανδρέα Παπανδρέου. Αυτή η αμεσότητα οδήγησε το λαό να τον θεωρεί δικό του άνθρωπο και τον καλούσε με το μικρό του όνομα;

Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι ένας μύθος που διατηρεί την απόσταση που τον χωρίζει από όλους αυτούς που τον πίστεψαν και τον πιστεύουν, δημιουργώντας την αίσθηση ότι είναι πλάι τους στα δύσκολα, ότι αυτούς σκέφτεται όταν σκέφτεται, είναι τελικά από τη δική τους πλευρά της ιστορίας κι όχι από την πλευρά των δυνατών και ξεχωριστών. Η γοητεία του έγκειται στο σεβασμό όλων, χωρίς να επηρεάζεται από διακρίσεις ιδεολογικές, οικονομικές και κοινωνικές. Φαίνεται ότι ήταν πολύ υψηλός ο δείκτης αποδοχής της διαφορετικότητας των άλλων! Και κάτι ακόμη πολύ σημαντικό: Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήταν «Θεός», ήταν άνθρωπος όπως είμαστε όλοι. Αρα ήταν κι αυτός ευάλωτος, όπως όλοι. Είχε πάθη, είχε αδυναμίες, είχε εμμονές, είχε νίκες, είχε ήττες… είχε τα δικά του βάσανα και άφηνε να φανούν, δεν τα έκρυβε. Αυτό τον έκανε οικείο!

Τι δεν γράψατε για τον Ανδρέα Παπανδρέου;

Υπάρχει πολύ υλικό ακόμα που ο Ανδρέας Παπανδρέου μιλάει για τους συνεργάτες του, τους πολιτικούς του αντιπάλους, τους φίλους του.