Το καταπληκτικό φοινικόδασος της Λέσβου απειλείται από το κόκκινο σκαθάρι (βίντεο)

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Ενα εμβληματικό φοινικόδασος στην Ελλάδα απειλείται με εξαφάνιση από το κόκκινο σκαθάρι. Πρόκειται για το Φοινικόδασος στην Παναγιούδα της Λέσβου.

Η γέννησή του ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο Άγγλος διπλωμάτης Άπκινσον μετέφερε από την Αίγυπτο 24 φοινικόδεντρα του είδους Phoenix Canariensis, τα οποία δημιούργησαν το Φοινικόδασος του Καλαμιάρη ή Φοινικόδασος της Παναγιούδας.

Σήμερα, ωστόσο, το φοινικόδασος απειλείται από το κόκκινο σκαθάρι και ήδη αρκετοί φοίνικες κόπηκαν λόγω της προσβολής του από αυτό.

Μιλώντας στην εκπομπή News Room και την Σταυρούλα Χριστοφιλέα, ο Αντιπεριφερειάρχης Λέσβου, Πανάγος Κουφέλος, αρμόδιος για τον πρωτογενή τομέα αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα διάσωσης αυτού του μοναδικού μνημείου.

Η φύση, τα μνημεία, η πολιτιστική κληρονομιά, παραμένουν ζωντανά.

Το εμβληματικό Φοινικόδασος της Παναγιούδας, ως χαρακτηριστικό τοπόσημο του νησιού, πρέπει να προστατευτεί αποτελεσματικά καθώς αποτελεί και αυτό μέρος την Εθνικής μας κληρονομιάς.

Για τη διαφύλαξή του ως τοπική αυτοδιοίκηση έχουμε υποχρέωση να πάρουμε ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας, τόνισε στην ΕΡΤ.

Η ιστορία του φοινικόδασους

Το Φοινικόδασος του Καλαμιάρη ή Φοινικόδασος της Παναγιούδας, είναι ένα ημι-αυτοφυές και πιο συγκεκριμένα, αυτοφυές κατά το 80% της σύστασής του, μικρό φοινικόδασος της Λέσβου, το οποίο απαρτίζεται από αριθμημένα ακριβώς 24 τεχνητά φυτεμένα φοινικόδεντρα του είδους Phoenix canariensis (τα οποία μετέφερε στα τέλη του 19ου αιώνα από την Αίγυπτο, ο Άγγλος διπλωμάτης ΄Άττκινσον ) και άλλα περίπου 120 μεταγενέστερα, μεσαίας ή μικρότερης ηλικίας, τα οποία είναι αυτοφυή πλέων σε ομάδες ή διασκορπισμένα στους γύρω αγρούς και τέλος μια προφανώς τεχνητή δεντροστοιχία 5-6 φοινικόδεντρων στα νότια του φοινικοδάσους.

Όλο το φοινικόδασος απαρτίζεται συνολικά από περίπου 150 φοινικόδεντρα Phoenix canariensis. Επίσης να προσθέσουμε την “αδέσποτη” παρουσία μέσα στο σύνολο του φοινικοδάσους δύο άλλων σπάνιων φοινικοειδών για τα ελληνικά δεδομένα, διαφορετικού είδους, πρόκειται για έναν μικρό Livistona chinensis και μια μεξικάνικη Brahea armata.

Η φυσική μετεξέλιξη

Όπως φαίνεται από τον τρόπο που είναι φυτεμένοι οι 24 παλαιότεροι φοίνικες, σε δύο παράλληλες δεντροστοιχίες, είναι ξεκάθαρο ότι φυτεύτηκαν τεχνητά από τον άνθρωπο, αλλά με την πάροδο του χρόνου όταν ήρθαν σε ηλικία καρποφορίας, άρχισε τότε με την πτώση των καρπών τους η δημιουργία νέας αυτοφυούς πλέων, μεγαλύτερης ομάδας με φοίνικες κι έτσι σχηματίστηκε πια μαζί με τις δύο πρώτες παράλληλες τεχνητές δεντροστοιχίες στο σύνολο, ένα γραφικό μικρό σε έκταση φοινικόδασος μεν, αλλά συμπαγές σε πυκνότητα δε.

Το φοινικόδασος δίπλα στον προστατευόμενο από δυνατούς ανέμους και από μεγάλης εντάσεως θαλάσσιους κυματισμούς όρμο των Παμφίλων, με τις όποιες φυσικές και καιρικές συνθήκες κατάφερε να επεκταθεί όπως είναι σήμερα και επίσης «σκορπώντας» μεμονωμένα άτομα ή συστάδες και στα γύρω πλησιέστερα χωράφια.

Το μικρό φοινικόδασος συνεχίζει και σήμερα να διευρύνεται στην περιφέρειά του με νεαρά ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους σπορόφυτα, όμως δεν προστατεύεται ούτε έχει περιφραχτεί ή αξιοποιηθεί από κάποια τοπική αρχή, με αποτέλεσμα τα νεαρά αυτά φυτά να γίνονται τροφή για κάθε φυτοφάγο ζώο που θα βρεθεί εκεί και με επιπτώσεις όπως, η ακόμα πιο αργή τους ανάπτυξη ή ακόμη και ο θάνατός τους.

Τι είναι το κόκκινο σκαθάρι

Το έντομο Rhynchophorus ferrugineus (κόκκινος ρυγχωτός κάνθαρος – red palm weevil ή κόκκινο σκαθάρι) αποτελεί σήμερα το σημαντικότερο εχθρό των φοινικοειδών στη Μεσόγειο.

Το σκαθάρι του φοίνικα εντοπίστηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα σε είδη Washingtonia sp, που ταξίδεψαν στην Κρήτη από την Αίγυπτο για να διακοσμήσουν την Αθήνα κατά την Ολυμπιάδα του 2004.

Σε κοντινό χρονικό διάστημα το σκαθάρι του φοίνικα βρέθηκε σε φοίνικες του είδους Phoenix canariensis (κανάριος φοίνικας) στο νότιο Ηράκλειο της Κρήτης. Οι πρώτες επίσημες αναφορές έγιναν από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο αρκετά αργότερα, τον Ιανουάριο του 2006.Το κόκκινο σκαθάρι των φοινικοειδών ανήκει στην τάξη Coleoptera και στην οικογένεια Curculionidae. Προκαλεί εκτεταμένη ζημιά στους φοίνικες που σε σύντομο χρονικό διάστημα οδηγεί στην πλήρη καταστροφή τους (ολική ξήρανση του φοίνικα).

Τα ακμαία του εντόμου έχουν κόκκινο-πορτοκαλί χρώμα, μήκος 3-5 εκατοστά, και φέρουν μακρύ ευδιάκριτο ρύγχος (για αυτό και καλείται και κόκκινο ρυγχοφόρο σκαθάρι του φοίνικα). Έχουν μαύρες κηλίδες στην κεφαλή, ενώ στα φτερά εμφανίζουν μαύρες παράλληλες γραμμές.

Το σκαθάρι του φοίνικα είναι ολομετάβολο έντομο με βιολογικό κύκλο που εμφανίζει τέσσερα στάδια ζωής: αυγό, προνύμφη, νύμφη και ακμαίο. Τα θηλυκά του σκαθαριού γεννούν αρκετές δεκάδες αυγά (300-500 συνολικά σε όλο το βιολογικό τους κύκλο), κυρίως στο υψηλότερο σημείο του φοίνικα, στην κορυφή του φοίνικα (στεφάνη) και μάλιστα στις μασχάλες των φύλλων. Τα σκαθάρια του φοίνικα γεννούν επίσης στη βάση των νεαρών φύλλων και στον κορμό, συνολικά δηλαδή σε όλη την πόα.

Ο φοίνικας δεν έχει ξυλώδη κορμό αλλά μαλακό και πράσινο, ανήκει στις πόες και όχι στα δέντρα! Τα αυγά εκκολάπτονται σε πολύ λίγες ημέρες και προκύπτουν οι πρώτες προνύμφες. Οι προνύμφες εισχωρούν με ευκολία και ευρηματικότητα στο εσωτερικό του φοίνικα, καταναλώνοντας τους μαλακούς ιστούς και χυμούς του φυτού και δημιουργώντας μεγάλες στοές.

Προκαλούν σημαντικές ζημιές και κατά τη διάρκεια της έντονης προσβολής αστάθεια και αδυναμία στήριξης των φύλλων. Τα ενήλικα έντομα μεταναστεύουν και εξαπλώνονται σύντομα σε γειτονικά δέντρα με τη βοήθεια της ανεπτυγμένης (ως κολεόπτερα) πτητικής τους ικανότητας.