Eretiki κριτική της ελληνικής ταινίας “Τα Άνθη στα Άνθη”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Με εγκεφαλικό, οργανωμένο σκεπτικό, που θα προβληματίσει αμφίρροπα το κοινό, εμφανίζεται στην πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους ο δημιουργός Γιώργος Αθανασίου.

Καλλιτεχνικά του εφόδια είναι η πολυπραγμοσύνη (σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας, μέρη σεναρίου) & η εμπιστοσύνη σε ένα αντιφατικό μοτίβο, έξυπνα περιπλεγμένης αφήγησης & απλοποιημένων διαλόγων.

Οι πρωταγωνιστές, Σοφία Ιωάννου & Κωνσταντίνος Κωνιός, στο καθοριστικό ερμηνευτικό ντουέτο τους, εξέφρασαν μια λειτουργική χημεία για όλο το έργο.

Υπόθεση

Ο Κωνσταντίνος και η Σοφία γνωρίζονται αρκετό καιρό, έχοντας αλληλοεκτίμηση. Επιπλέον, υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Σε μια διαφορετική ημέρα από όλες τις υπόλοιπες, θα επιλέξουν να περάσουν μαζί πολλές ώρες, χαλαρώνοντας και συζητώντας.

Μία ημέρα όπου αποτελεί την τελευταία για τον Κωνσταντίνο στην Αθήνα. Ένα νοητικό παιχνίδι μεταξύ των δύο νέων ανθρώπων θα ξεκινήσει. Με στόχο να διαρκέσει, για όσες ώρες τους απομένουν να κάνουν παρέα μέσα στην περιορισμένη διάρκεια αυτής της ιδιαίτερης ημέρας.

Το παιχνίδι αφορά να εκφράσουν οι δυο τους, όσες σκέψεις έχουν μαζέψει εδώ και τόσο καιρό…

Ανάλυση

Εισαγωγή…

Ας ξεκινήσουμε κάπως αντίστροφα αυτή την κριτική. Υπήρχε ποτέ περίπτωση η εικονοποίηση του έργου αυτού να αφορά ρεαλιστικό παροντικό χρόνο εν εξελίξει; Όχι. Ήταν ποτέ δυνατόν δύο άνθρωποι, που επέλεξαν μια κεντρική τοποθεσία για τη βόλτα τους, να επαναλαμβάνουν περιπλανήσεις ή εγκατάσταση στα ειδικά σημεία-σταθμούς αυτής της τοποθεσίας ξανά και ξανά, ενόσω συζητούν μέσα στη διάρκεια μίας ημέρας; Όχι.

Όσο ρομαντικός, ζωηρός, νέος άνθρωπος και να είσαι, η αλήθεια είναι, ότι βάσει της ορθής λογικής, δεν θα το έκανες ποτέ αυτό. Άρα η κυριολεξία, εκ των πραγμάτων, αποκλείεται. Δύο λοιπόν είναι τα τινά πλέον σε τούτο το έργο. Πειραματικό παιχνίδι με αντίφαση περιπλεγμένης χωροχρονικής εικόνας και διατεταγμένων απλοϊκών λεγομένων ή εγκεφαλικό σκεπτικό με ανάδειξη Μνήμης.

Εξετάζοντας προσεκτικά τις σημαντικές λεπτομέρειες του έργου, φτάνουμε στο συμπέρασμα, ότι πρόκειται για τη δεύτερη περίπτωση. Εδώ συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο, πολύ εγκεφαλικό! Το σύμπαν των αναμνήσεων μιας γλυκιάς συνάντησης και των ιδιαίτερων στιγμών της. Έτσι όπως θα τις έβαζε δηλαδή σε σειρά ένα μυαλό. Με μερικώς αχρονικές, μα έντονες θύμησες. Εξού και το ασπρόμαυρο φόντο.

Αυτομάτως λοιπόν, ο πολυπράγμων Γιώργος Αθανασίου (σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας, μέρη σεναρίου) στην πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους “Τα Άνθη στα Άνθη” (2022) μπαίνει κατευθείαν σε μια ειδική, ξεχωριστή κατηγορία σκηνοθεσίας. Επειδή όμως όλα αυτά ακούγονται πολύ απότομα και βαρύγδουπα, πάμε παρακάτω να τα αποδείξουμε βήμα προς βήμα.

Γενικώς…

Δομή & Σχέση Κοινού

Πράγματι, υπάρχει μια έντονη αφηγηματική/σεναριακή αντίφαση σε τούτη την ταινία. Το αφηγηματικό μέρος είναι καθαρά εγκεφαλικό, ενώ το σεναριακό κομμάτι παρουσιάζεται ως πάρα πολύ γήινο, απλοϊκό. Αυτή η αντιφατική δομή ενδεχομένως να δημιουργήσει ισορροπία ή σύγχυση στη συνολική (Σινεφίλ έως απλοί θεατές) και ειδική (λάτρεις συγκεκριμένου συνδυασμού αφηγηματικής φόρμας & σεναρίου) διάσταση του κοινού.

Είναι τόσο παρακινδυνευμένη καλλιτεχνική άποψη από τον δημιουργό Γιώργο Αθανασίου, όσο και μελετημένη. Αυτό το έργο απευθύνεται επομένως, στην πραγματικότητα μόνο σε δύο ομάδες θεατών. Πρώτον, σε πιο μελετημένους με ανοικτό μυαλό στην αναζήτηση ιδιαίτερης αφήγησης. Δεύτερον, σε θεατές που εκτιμούν την υπερβολική απλότητα σε ένα εντελώς ανέμελο, προσομοιάζον σενάριο της καθημερινότητας. Ωστόσο και οι δύο αυτές ομάδες θεατών θα αντιμετωπίσουν κάποια προβλήματα κατά την παρακολούθηση.

Όσον αφορά τους διαβασμένους, το εν λόγω έργο φέρει ένα καθαρά εγκεφαλικό κινηματογραφικό σκεπτικό, αξιοπερίεργης αφήγησης στην εικονοποιημένη δομή του, έχοντας σαν αντικρουόμενη απλοϊκή ιδέα του σεναρίου τον αυθορμητισμό της ζωής ή τον μιμητισμό αυτής. Μολονότι λοιπόν πρόκειται για απευθυνόμενη ταινία στους Σινεφίλ και μάλιστα σε όσες/όσους ψάχνουν εικονοποίηση με πρωτότυπες και ειδικές αφηγήσεις σε ένα έργο, δυστυχώς αυτή η συμπεριληπτική, σχεδόν εξαφανισμένη, μορφή σεναρίου θα αφήσει ένα τεράστιο, ενοχλητικό κενό προσδιορισμού ιστορίας σε τούτο το κοινό.

Μα όπως προείπαμε, εξαιτίας αυτής της αχνής μορφής σεναρίου σε εμβάθυνση πλοκής, εξέλιξης και αποκάλυψης στις πτυχές των χαρακτήρων, αναδεικνύεται ένας αυθορμητισμός. Με συνέπεια, η απλοποιημένη ζεστασιά των εν δυνάμει καθημερινών διαλόγων να κάνει πιθανότατα πολύ νεαρό κόσμο, που ανήκει στην κατηγορία των απλών θεατών χωρίς μεγάλες απαιτήσεις σεναρίου, να αισθανθεί οικειότητα με τον αυθόρμητο τρόπο σκέψης των πρωταγωνιστών. Αλλά αυτούς τους θεατές, κατά ειρωνικό τρόπο, θα τους παραξενέψει αντιθέτως η ασυνήθιστη κινηματογραφική αφήγηση. Από εκεί και πέρα, ο οποιοσδήποτε άλλος θεατής θα δυσκολευτεί να παρακολουθήσει την όλη ειδική φόρμα δομής.

Ειδική Φόρμα

Ας δούμε όμως επιτέλους στην πράξη, ποια είναι τελικά αυτή η περιβόητη φόρμα…Καταρχάς, όλα αφορούν την κινηματογράφηση σε εξωτερικό χώρο. Η σκηνοθεσία σαν βάση επιλέγει μια συγκεκριμένη κεντρική τοποθεσία, η οποία μοιάζει με πάρκο. Εκεί η κινηματογραφική αφήγηση (σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας) διαλέγει κάτι ενδιαφέρον και ασυνήθιστο. Δηλαδή να κινηματογραφήσει πιο συγκεκριμένα “σημεία-σταθμούς” της κεντρικής τοποθεσίας, όπου οι πρωταγωνιστές συνομιλούν εκεί για μείζονα ή ελάσσονα ζητήματα. Και εδώ βρίσκεται η ιδιαιτερότητα! Τα ειδικά αυτά σημεία-σταθμοί μοντάρονται με διάσπαρτη σειρά επανεμφάνισης, κατέχοντας όμως παράλληλα χωροχρονική υπόσταση ανεξαρτησίας και συνδεσιμότητας μεταξύ τους! Ως δε συνολικό χρονικό περιθώριο παρατηρούμε τη διάρκεια μίας ημέρας μέχρι και τον ερχομό της νύχτας.

Μίας ειδικής ημέρας, κατά την οποία ο Κωνσταντίνος επέλεξε, προτού φύγει από την Αθήνα, να δει κατ’ ιδίαν τη Σοφία. Από χωροχρονική άποψη, δεν είναι τυχαία η επαναλαμβανόμενη συνδεσιμότητα των ειδικών σημείων-σταθμών του πάρκου, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η αναγνώριση των επανεμφανιζόμενων, ειδικών σημείων–σταθμών στην κεντρική τοποθεσία του πάρκου καθορίζεται από ένα πρακτικό, καλλιτεχνικό άθροισμα. Του τρόπου λήψης στο φακό (επιλογή πλάνων) και της θέσης των πρωταγωνιστών (επιλογή διάταξης ηρώων ή αντικειμένων). Δηλαδή, από τη σύνθεση στα κάδρα του σκηνοθέτη Γιώργου Αθανασίου. Κατά συντριπτική πλειονότητα η κάμερα τότε είναι ακίνητη, μόλις καταγράφει τις περσόνες Σοφία και Κωνσταντίνο, σε τούτα τα σημεία.

Ο Γιώργος Αθανασίου τοποθέτησε ωραία στα κάδρα τους ηθοποιούς του. Εκείνοι σε ελάχιστες στιγμές κινούνται πιο αισθητά. Όταν περπατήσουν παρατεταμένα, υπάρχει λόγος. Οι πρωταγωνιστικές και καθοριστικές ερμηνείες των Κωνσταντίνου Κωνιού (περσόνα Κωνσταντίνος) και Σοφίας Ιωάννου (περσόνα Σοφία) έχουν ωραία χημεία μεταξύ τους. Διότι πραγματοποίησαν μια κατάλληλη διαμοίραση ενεργειών στο ερμηνευτικό ντουέτο. Όπου εκείνος ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων και εκφράσεων, ενώ εκείνη κρατούσε μια πιο συμπαγή σωματική στάση της περσόνας, που εμπιστεύεται μεν κάποιον, αλλά το κέντρο της βρίσκεται πιο συνεσταλμένα στη γη. Αργότερα, άρχισε να χαμογελά και να δρα και εκείνη περισσότερο.

Σκεπτικό…

Σημεία-Σταθμοί & Συνδέσεις

Στην πραγματικότητα, θυμίζει κατά κάποιον τρόπο μαθηματική σκέψη το κλειδί σύνδεσης σε τούτα τα σημεία-σταθμούς. Τα ειδικά σημεία-σταθμούς έχει σημασία να τα αναφέρουμε, για να καταλήξουμε αμέσως παρακάτω σε ένα σημαντικό συμπέρασμα. Δηλαδή, εάν σχετίζεται σε κάθε ετεροχρονισμένα επανεμφανιζόμενο σημείο-σταθμό το ανάλογο χρονικό πλαίσιο των εκεί συζητήσεων. Διότι εάν αυτό συμβαίνει, τότε παρατηρούμε μέσα από σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας και σενάριο, μια συνολική “χώρα” αναμνήσεων με ειδικά σημεία-σταθμούς από τον δημιουργό Γιώργο Αθανασίου. Καθότι η επαναλαμβανόμενη σειρά των συζητήσεων Κωνσταντίνου-Σοφίας σε αυτά τα ειδικά σημεία-σταθμούς θα μπορούσε να βρίσκεται μόνο μέσα σε ένα μυαλό και όχι στην πραγματική διάρκεια ζωής. Δεν ήταν δυνατόν να αφορούσε το παρόν με αυτή τη σειρά διαδοχής.

Σημεία-Σταθμοί

Εφόσον είναι με μεθοδικό τρόπο, επιλεγμένα αφηρημένη η καταγραφή τους, το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και σε όποιον προσπαθήσει να τα περιγράψει. Τα σημεία-σταθμοί είναι περίπου αυτά: Λίμνη με εξέδρα-κάθισμα, στάχυα με απεικόνιση λουλουδιών, μικρό πεζούλι δίπλα σε λίμνη, προσομοίωση γραμμών τρένου για περίπατο των ηρώων, κάθισμα σε τσιμέντο με φόντο τα στάχυα, ξύλινη “σκαλογέφυρα” με γενικό πλάνο καθήμενων/όρθιων (Κωνσταντίνος/Σοφία) ηρώων, ξύλινη “σκαλογέφυρα” με εστίαση στους 2 όρθιους πλέον ήρωες.

Απόδειξη

Υπάρχουν 2 κρίσιμες λεπτομέρειες, για να μας υποδείξουν-αποδείξουν, εάν οι επαναλαμβανόμενες θεάσεις των ίδιων σημείων-σταθμών αφορούν και το ίδιο χρονικό διάστημα στις ανάλογες συζητήσεις των περσόνων (όχι απαραίτητα για το ίδιο θέμα συζήτησης).

1η) Προκύπτει, κάθε φορά που βλέπουμε τους καθήμενους ήρωες στο τσιμέντο με φόντο τα στάχυα. Τα στάχυα που στέκονται στα γένια του Κωνσταντίνου (τα εντοπίζουμε και σε επανάληψη του ίδιου σημείου-σταθμού εν εξελίξει της ταινίας), υποδηλώνουν τότε ουσιαστικά το ίδιο χρονικό διάστημα συζήτησης στο όμοιο ειδικό σημείο! Η κουβέντα των Κωνσταντίνου-Σοφίας τότε αφορά πότε την ιστορία με τη Μαΐστρα και αργότερα πότε τη διήγηση για το αλκοολούχο ποτό σε υαλοκαθαριστήρες, αντιστοίχως. Η ίδια θέση της βαλίτσας του Κωνσταντίνου στο εκάστοτε πλάνο των εν λόγω θεάσεων δικαιολογεί επίσης το προαναφερθέν σκεπτικό.

2η) Η διεύθυνση φωτογραφίας του ειδικού σημείου-σταθμού της ξύλινης “σκαλογέφυρας”, με πλάνο επικέντρωσης στους 2 όρθιους πλέον ήρωες, χρησιμοποιεί τη μερική θόλωση στο φόντο. Αναδεικνύει μια υποψία ομιχλώδους τοπίου και έκλαμψης ταυτοχρόνως. Τότε ακριβώς το σενάριο συνεργάζεται μαζί της στην καλύτερη στιγμή του! Πώς το κάνει; Ελευθερώνει στοιχεία για το χαρακτήρα των ηρώων, οι οποίοι προσπαθούν να προσδιορίσουν ο ένας την άλλη. Από την εξωτερική εμφάνιση μέχρι και την ψυχοσύνθεση.

Συμπερασματικά

Άρα, με αφορμή αυτές τις 2 σημαντικές λεπτομέρειες, μπορούμε να θεωρήσουμε, ότι το σκεπτικό της σκηνοθεσίας αφορά για κάθε ειδικό σημείο-σταθμό της όλης κεντρικής τοποθεσίας και το αντίστοιχο ίδιο σύντομο χρονικό διάστημα συζητήσεων των ηρώων. Συνεπώς, είναι χωροχρονικά μελετημένα αυτά τα σημεία-σταθμοί και δεν έχουν τυχαία διάταξη στο έργο. Δεν τίθεται επομένως θέμα πειραματικού παιχνιδιού, εικόνας και λεγομένων. Και φυσικά οι στιγμές δεν αφορούν το παρόν, αλλά μια έντονη Ανάμνηση γλυκιάς συνάντησης προσώπων, με πολλές Αλυσιδωτές Υπενθυμίσεις! Κατά πάσα πιθανότητα, την ανάμνηση του Κωνσταντίνου για αυτή τη συνάντηση με τη Σοφία. Ίσως πάλι να αφορά και την ανάμνηση της Σοφίας, επειδή η δική της ιστορία με το λουλούδι χαρίζει και τον τίτλο της ταινίας.

Πιο Αναλυτικά…

Πλεονεκτήματα Ταινίας

1) Υπάρχει πάντως μια μερική οργάνωση και στο σενάριο. Εκεί παρατηρείται εναλλασσόμενη δυναμική των περσόνων στη συζήτηση, περί αμήχανων-ντροπιαστικών τους παρελθοντικών στιγμών, σοβαρών περιστατικών, απόπειρας προσδιορισμού χαρακτήρων.

2) Ευτυχώς, το έργο παραδέχεται με την ένθερμη, παρατεταμένη αγκαλιά των ηρώων, ότι ενυπήρχε ένα καλά κρυμμένο φλερτ, έτοιμο να εκραγεί. Παραδέχεται δηλαδή, ότι οι ατέρμονες συζητήσεις πιστοποιούν το ενδιαφέρον, την ψυχική εκτίμηση και τον αλληλοσεβασμό, που ενυπάρχουν ανεξαρτήτως μέσα στις υγιείς σχέσεις Άντρα-Γυναίκας. Αλλά κυρίως, παραδέχεται εκεί και την ακόμα πιο υγιή, πάντοτε πιθανώς εξελίξιμη, αμοιβαία έλξη. Δεν δίνει ζωή στο παραμυθάκι με τη “φιλία” μεταξύ Άντρα-Γυναίκας.

Πέραν όλων των προφανών γενικών διαφοροποιήσεων μεταξύ των δύο ταινιών, η διαφορά ειδικών διαστάσεων με την ταινία “Μαγνητικά Πεδία” συγκεκριμένα στην σεναριακή πράξη της αγκαλιάς είναι η εξής. Το έργο “Τα Άνθη στα Άνθη” αφορά δύο εναγκαλισμένους ήρωες σε εναρμονισμένη ψυχολογική κατάσταση πιο ευνοϊκών συνθηκών για φλερτ, χωρίς να φτάσουν καν σε κάποιο σημαντικό επίπεδο αλληλοκατανόησης. Απλώς γνωρίζονταν καιρό. Αυτό, χωρίς να είναι απαραίτητα σωστό, μέσα στις επιδραστικές κοινωνικές δομές αλλάζει τα πάντα…Σκεφτείτε το…

Μειονεκτήματα Ταινίας

1) Η δομή του έργου “Τα Άνθη στα Άνθη” αφορά μια υπερβολικά εγκεφαλική προσέγγιση, κατά την οποία αποκλείεται αυτομάτως η επικοινωνία με ένα μεγάλο μέρος του κοινού. Αλλά και το ειδικό κοινό που θα αντιληφθεί τη δομή, θα πρέπει να παραμείνει απόλυτα συγκεντρωμένο. Είναι σχεδόν αδύνατον με την πρώτη παρακολούθηση να παρατηρήσει τις λεπτομέρειες, που αποκαλύπτουν το σκεπτικό της ταινίας.

2) Δεν χρειαζόταν εδώ σε διάλογο σεναρίου η προβολή καταναλωτικών προϊόντων με επωνυμία.

3) Μέσα στην ταινία η σύντομη λεκτική αναφορά για την αληθινή ιστορία του κακοποιού με τη χειροβομβίδα (“Υπόθεση Ματέϊ”) έχει κάνει κάποια λάθη. Καταρχάς, δεν “πέθαναν όλοι” μόλις έσκασε η χειροβομβίδα, όπως λέει λανθασμένα ο σεναριακός χαρακτήρας Κωνσταντίνος. Τα γεγονότα: Υπήρξε πάρα πολύ σοβαρός-θανάσιμος τραυματισμός της Αμαλίας Γκινάκη, η οποία απεβίωσε τελικά σε νοσοκομείο 17 ημέρες μετά. Ακόμη συνέβησαν διάφοροι άλλοι τραυματισμοί, των αστυνομικών και του κακοποιού. Επιπλέον, η ταινία δεν περιγράφει σφαιρικά τη διαχείριση της τότε συγκλονιστικής κατάστασης με τραγική κατάληξη.

Συνολικά έγιναν σημαντικά λάθη από αστυνομικής και δημοσιογραφικής πλευράς. Ας μείνουμε σε κάποια, διότι είναι μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Δεν υπήρχαν τότε στην ελληνική αστυνομία ειδικοί διαπραγματευτές διαχείρισης κρίσεων για αντιμετώπιση τρομοκρατικών συνθηκών με ομηρεία. Και αντιστοίχως, ο τηλεοπτικός σταθμός πήρε μια παρακινδυνευμένη δημοσιογραφική πρωτοβουλία ζωντανής τηλεοπτικής μετάδοσης, σε πολύωρη τηλεφωνική σύνδεση υποθέσεως ομηρείας. Με ανοίκειο ρόλο σε τέτοια κρίσιμη διαπραγμάτευση και με άκρως απαιτητικά, δυσανάλογα καθήκοντα. Επεβλήθη πρόστιμο από το ΕΣΡ.

Από την άλλη, η διαπραγμάτευση μάλλον βοήθησε αρκετά στο να ελευθερωθούν όμηροι, πριν από τον όλεθρο με την έκρηξη της χειροβομβίδας. Όποια άποψη και να έχεις, σίγουρα, δεν είναι μια απλή υπόθεση, την οποία μπορείς να ξεπεράσεις μόνο με ορισμένες φράσεις…Η ταινία δυστυχώς το κάνει όμως. Αυτή η αχρείαστη, αταίριαστη λεκτική αναφορά, των συγκεκριμένων τραγικών αληθινών γεγονότων μέσα στο εντελώς αλλιώτικο, πλασματικό σύμπαν της ταινίας, ενδέχεται να δημιουργήσει αποπροσανατολισμό, διαφωνίες και απομονωμένη δυσαρέσκεια στους θεατές.

Συντελεστές

Σενάριο: Γιώργος Αθανασίου, Σοφία Ιωάννου, Κωνσταντίνος Κωνιός. Σκηνοθεσία: Γιώργος Αθανασίου. Μοντάζ: Γιώργος Αθανασίου. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιώργος Αθανασίου. Πρωταγωνιστούν/Συμμετέχουν: Σοφία Ιωάννου, Κωνσταντίνος Κωνιός. Color Grading: Δημήτρης Καρτέρης. Μουσική: Deftera. Ήχος: Αλίκη Λευθεριώτη. Παραγωγή: Γιώργος Αθανασίου. Επικοινωνία: Κατερίνα Π. Τριχιά.