Ερντογάν καλεί… ΔΝΤ – Η Τουρκία μια ανάσα από την οικονομική κατάρρευση

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Κάθε μέρα είναι χειρότερη για την οικονομία της Τουρκίας. Οι πολίτες έχουν στα χέρια τους χρήματα χωρίς… αντίκρισμα, δυσκολεύονται να αγοράσουν και τα βασικά αλλά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερνογάν επιμένει να συμπεριφέρεται σαν να μην τρέχει τίποτα!

Και ενώ η Τουρκία δείχνει να οδεύει ολοταχώς προς τον οικονομικό γκρεμό, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερνογάν ψάχνει κάτι για να σωθεί, και ο ίδιος και η χώρα του. Αλλά τα περιθώρια στενεύουν και η έσχατη λύση δείχνει να είναι η νέα προσφυγή στο ΔΝΤ.

Είναι χαρακτηριστικές οι εκφράσεις που φέρονται να χρησιμοποιούν ξένοι διπλωμάτες: πως δηλαδή ο Ερντογάν «ψάχνει το τηλέφωνο της Κρισταλίνα (σ.σ. Γκεοργκίεβα, επικεφαλής του ΔΝΤ)». Ο «σουλτάνος» φέρεται να μη θέλει να καταλήξει στη λύση του ΔΝΤ, για πολλούς λόγους. Ένας απ’ αυτούς είναι γιατί όλοι λένε πως «για να “περάσει την πόρτα του Ταμείου, θα χρειαστεί να “προσκυνήσει” τους Αμερικάνους».

Όμως η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας έχει φτάσει στο μη περαιτέρω. Μετά την τουρκική λίρα και τον καταποντισμό της, η κρίση χτυπάει τώρα και το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, που έδινε κέρδη στους επενδυτές όσο υποχωρούσε η λίρα. Τώρα μετοχές και δείκτες βυθίζονται με γρήγορους ρυθμούς, καθώς οι Τούρκοι επενδυτές αποσύρουν τα κεφάλαιά τους για να μετατρέψουν γρήγορα σε συνάλλαγμα.

 Κέρδιζαν από την κατάρρευση της λίρας

Αναλυτές επισημαίνουν ότι όσα συμβαίνουν στο τουρκικό χρηματιστήριο υποδηλώνουν ότι κλονίζεται η εμπιστοσύνη των Τούρκων επενδυτών στο τελευταίο asset της χώρας, τις μετοχές, το οποίο λειτουργούσε σαν μηχανισμός εξισορρόπησης των πιέσεων που ασκούνται μέσω της αγοράς συναλλάγματος.

Με άλλα λόγια, όσο η λίρα κατέρρεε, οι Τούρκοι επενδυτές αγόραζαν μετοχές για να αποφύγουν απώλειες από την πτώση του νομίσματος. Το έκαναν με δανεικό χρήμα: Τα περισσότερα κεφάλαια που εισέρρεαν στο χρηματιστήριο, προέρχονταν από τα φθηνά δάνεια που χορηγούσαν οι τράπεζες, στο πλαίσιο της παράδοξης νομισματικής πολιτικής του Ερντογάν.

Το αποτέλεσμα φαίνεται στο γράφημα, όπου συγκρίνονται ο δείκτης BIST-100 του Χρηματιστηρίου Κωνσταντινούπολης (κόκκινη γραμμή), με την ισοτιμία δολαρίου/τουρκικής λίρας (γαλάζια γραμμή).

Δυο φορές διακόπηκαν οι συναλλαγές στο Χρηματιστήριο!

Το τελευταίο δωδεκάμηνο, το δολάριο έχει κερδίσει 41% έναντι της λίρας, που έχει υποτιμηθεί με δραματικό τρόπο, ενώ ο BIST 100 καταγράφει άνοδο 121%, λόγω της μαζικής εισροής κεφαλαίων, που προαναφέραμε.

Το γεγονός ότι οι μετοχές ενισχύθηκαν περίπου σε τριπλάσιο ποσοστό από όσο υποτιμήθηκε η λίρα αποτελεί το αποτέλεσμα της ακραίας κερδοσκοπίας με δανεισμό. Μέχρι τώρα ήταν ιδιαίτερα προσοδοφόρα, καθώς η άνοδος των μετοχών ήταν υπεραρκετή για να εξυπηρετούνται τα δάνεια και να αποκομίζουν οι επενδυτές μεγάλα κέρδη.

Η σημερινή κατάρρευση του τουρκικού χρηματιστηρίου, παράλληλα με τη νέα πτώση της λίρας (-8,5% και -5%, αντίστοιχα) δείχνει πολλά περισσότερα από μια απλή κρίση σε μια χρηματιστηριακή αγορά. Αντανακλά, σύμφωνα με τους αναλυτές, τον φόβο των Τούρκων επενδυτών ότι η χώρα οδηγείται σε πλήρη οικονομική κατάρρευση και πλέον ούτε οι μετοχές θα προσφέρουν ένα καταφύγιο από μια σοβαρή συναλλαγματική κρίση. Αν αυτή η έξοδος κεφαλαίων οδηγήσει και σε γρήγορη μετατροπή των λιρών που θα αποκομίζονται από ρευστοποιήσεις σε δολάρια, η πτώση της λίρας θα επιταχυνθεί δραματικά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα (17.12.2021) δύο φορές διακόπηκαν προσωρινά η συναλλαγές στο τουρκικό χρηματιστήριο, όταν εμφάνισε πτώση που ξεπερνούσε τις 200 μονάδες. Είχε προηγηθεί η βουτιά της λίρας, που έφερε την ισοτιμία έως τις 17,14 λίρες ανά δολάριο, ενώ η κεντρική τράπεζα σπατάλησε 2,5 δισ. δολ. από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα για να σταματήσει την ανεξέλεγκτη πτώση. Έχει δαπανήσει περισσότερα από τέσσερα δισ. δολάρια από την αρχή του μήνα, χωρίς σοβαρά αποτελέσματα, τη στιγμή που τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα είναι αρνητικά, εάν αφαιρεθούν οι υποχρεώσεις της κεντρικής τράπεζας από swap συναλλάγματος με εμπορικές.

Το πρόβλημα για τον Ερντογάν είναι ότι δεν μπορεί να προσφύγει και πάλι στη λύση που είχε βρει στο παρελθόν για να σταθεροποιήσει τη λίρα, δηλαδή σε μεγάλες συμφωνίες swap συναλλάγματος με ξένες κεντρικές τράπεζες. Σύμφωνα με πληροφορίες, όλες οι σχετικές προσπάθειες που έγιναν, ακόμη και με το συμμαχικό Κατάρ, δεν κατέληξαν σε αποτέλεσμα, καθώς, όπως επισημαίνουν αναλυτές, οι διεθνείς συνομιλητές της τουρκικής κυβέρνησης δεν είναι καθόλου βέβαιοι ότι ο Ερντογάν θα διατηρήσει την εξουσία και οι υποχρεώσεις από οικονομικές συμφωνίες θα αποπληρωθούν ομαλά.

Έτσι, τελευταίο καταφύγιο μοιάζει να είναι το ΔΝΤ, στο οποίο δεν θέλει να καταλήγει ο Τούρκος πρόεδρος, καθώς γνωρίζει ότι το πρώτο που θα ζητηθεί από το Ταμείο είναι να ξηλωθούν τα πελατειακά δίκτυα και να σταματήσει η κακοδιαχείριση δημοσίου χρήματος, κάτι που θα του στερήσει τη δυνατότητα να ασκεί ελεύθερα την πολιτική του ενόψει των εκλογών.

Όμως, ακόμη και αν ζητήσει βοήθεια από το Ταμείο, ο Ερντογάν θα βρεθεί πιθανότατα μπροστά σε πολύ σκληρούς όρους, αφού τόσο οι Αμερικανοί, όσο και οι Ευρωπαίοι, έχουν πολλούς λόγους να τηρήσουν αυστηρή στάση έναντι του Τούρκου προέδρου.