Eretiki κριτική για την ταινία Green Book

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Σενάριο για την ταινία Green Book η οποία είναι εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα.

Στη Νέα Υόρκη του 1962 o Αμερικανός πολίτης ιταλικής καταγωγής, Tony Vallelonga με το προσωνύμιο “Tony the Lip”, εργάζεται στο φημισμένο nightclub Copa. Γνωρίζοντας να επιβιώνει μέσα σε αντίξοες συνθήκες του επαγγέλματος και όντας πιο έξυπνος από ότι θέλει να δείχνει στους υπολοίπους, συμπεριλαμβανομένου και του ιδιοκτήτη, κυρίου Gio Loscudo, επινοεί ένα αποτελεσματικό τέχνασμα… Ώστε όλο το μαγαζί να κάνει εκτάκτως “διακοπές”, μα επίσης αποκτώντας μια μικρή ανταμοιβή, μόνο εκείνος, από τον εν αγνοία και κατά τα άλλα υποχρεωμένο, φίλο πλέον, Gio.

Ο Tony είναι ένας παράξενος τύπος, που συμμετέχει ακόμη και σε άνιση αναμέτρηση κατανάλωσης δεκάδων hot dogs, προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα στην οικογένειά του. Όμως, χρειάζεται κάποια ενασχόληση ευρισκόμενη πιο κοντά σε αυτό που αποκαλούμε “αληθινή δουλειά”, ακόμη και για την εκρηκτική προσωπικότητα του Tony. Απογοητεύοντας τη γυναίκα του, Dolores, ο Vallelonga σε μια κρίση ταυτότητας, σε σχέση με τη λανθάνουσα επιρροή της εποχής, παριστάνει ότι έχει κάποια ρατσιστικά κατάλοιπα προς τους Αφροαμερικανούς.

Εν τω μεταξύ παρουσιάζεται μια αγγελία για την παροχή οδικής συνοδείας στο ταξίδι ενός γιατρού. Πηγαίνοντας ο “the lip” βέβαια στη συγκεκριμένη διεύθυνση, διαπιστώνει ότι βρίσκεται ξαφνικά μέσα στο Carnegie Hall. Στον επάνω όροφο μετά από μια απρόβλεπτη υποδοχή από τον γραμματέα του γιατρού και εν συνεχεία μια αντικρουόμενη εικόνα για την πλειοψηφία της ιεράρχησης των τότε κοινωνικών θέσεων, ο Ιταλοαμερικανός γνωρίζει τον ενθρονισμένο, λόγιο, Αφροαμερικανό Dr. Shirley.

Ο οποίος αν και έχει διδακτορικό στις επιστήμες ψυχολογία, φιλοσοφία είναι μάλιστα και βιρτουόζος μουσικός. Πρόκειται δηλαδή για μια εργασία, περικλείουσα την οδική συνοδεία στα πλαίσια μιας μουσικής τουρνέ, σε ορισμένες πολιτείες του Νότου. Εξηγείται λοιπόν στον Tony, ότι χρειάζεται να λείψει για δύο μήνες από την οικογένειά του και εκείνος ενημερώνει τον υποψήφιο εργοδότη, πως μπορεί να τον βοηθήσει εκτός από την οδήγηση και σε θέματα προστατευτικής φύσεως.

Σε ό,τι αφορά την ασφαλή διεξαγωγή της μουσικής περιοδείας. Καθώς το ταξίδι είναι στα όρια των περιοχών, που εδικαιούτο να ταξιδέψει ένας Αφροαμερικανός. Σύμφωνα πάντα με το Πράσινο Βιβλίο Καθοδήγησης Αφροαμερικανών (αποκαλώντας τους, προσβλητικά, με διαφορετική ονομασία στο τέλος).  

Ο καλλιεργημένος, ιδιοφυής πιανίστας Dr. Shirley, που δεν ταυτίζεται με την αφρικανική καταγωγή του από άποψη κοινωνικών συναναστροφών, θα κάνει παρέα και θα διδαχθεί την αληθινή φιλία από τον μερικώς άξεστο, μα άνετο, ακομπλεξάριστο και τόσο ανθρώπινο Tony. Σε ένα ταξίδι με συνεχείς, σοβαρούς κινδύνους, αλλά με υπερέχουσες, όμορφες στιγμές…

Σκηνοθεσία:

Ξεκινά με τη διευκρινιστική επιγραφή, λέγοντας πως η ιστορία είναι εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα. Αναγράφεται η χρονολογία 1962 στην πόλη της Νέας Υόρκης και οδηγούμαστε στο γνωστό nightclub Copa. Ακολουθεί ένα κοντινό πλάνο στους μουσικούς, που παίζουν μέσα στο μαγαζί και έπειτα εμφανίζεται ο Tony με το κόκκινο σακάκι του.

Στη γκαρνταρόμπα, έρχεται ο ιδιοκτήτης Gio Loscudo, αφήνοντας το ανεκτίμητης, συναισθηματικής αξίας καπέλο του εκεί, στην αρμόδια δεσποινίδα επί των υποδοχών. Η κάμερα εστιάζει για λίγο στον τραγουδιστή και αμέσως μετά ασχολείται με την κομπίνα του Tony Vallelonga για το αξεσουάρ της κεφαλής του εργοδότη του. Ξεκινά ένας σαματάς μέσα στο club, με τον Ιταλοαμερικανό να μεταφέρει έξω από το χώρο κάποιον, ο οποίος φάνηκε ως ανεπιθύμητος. Ο “The lip” στην είσοδο τον χτυπά.

Κατόπιν συζητά με δύο συναδέλφους για το δίμηνο κλείσιμο του club, σαν να μην γνωρίζει τίποτα. Πηγαίνοντας στο τραπέζι του Loscudo, εμφανίζει ως ανεξάρτητος, διασώστης συναισθηματικής περιουσίας το πολυπόθητο καπέλο, ένα παλιό δώρο από την μητέρα του ισχυρού ιδιοκτήτη. Κερδίζοντας έτσι εμπιστοσύνη και χρήματα από τον ανυποψίαστο και αφελή Loscudo, ο οποίος του ζητά να τον αποκαλεί πλέον, Gio.

Μια καινούργια επιγραφή μας μεταφέρει στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης. Ο Tony φιλά το παιδί του και αγκαλιάζει τη σύζυγο Dolores. Την επομένη, οι στενοί, οικογενειακοί φίλοι, ως Ιταλοί δεύτερης γενιάς βλέπουν έναν αγώνα στην τηλεόραση της οικίας Vallelonga. Τότε δύο Αφροαμερικανοί, υπάλληλοι έρχονται για να φτιάξουν το πλυντήριο πιάτων της Dolores.

Η γυναίκα του Tony τους ευχαριστεί, δίνοντάς τους να πιούν κάτι από τα γυάλινα ποτήρια του σπιτιού. Το μέσο (κάμερα) θα ασχοληθεί τρεις φορές με τη ματιά του “The lip” στα ποτήρια. Ο ίδιος θα τα πετάξει στον σκουπιδοτενεκέ. Η γυναίκα του μόλις το αντιληφθεί θα ανατριχιάσει με τη συμπεριφορά εκείνου, ξαναβγάζοντας τα ποτήρια από το καλάθι των αχρήστων. Στη γειτονιά μια αναμέτρηση κατανάλωσης hot dog, θα αποφέρει χρήματα σε έναν απρόβλεπτο νικητή. Ο Tony θα ανταποκριθεί ωστόσο σε μια αγγελία, χωρίς αυτή να είναι ό,τι ακριβώς περίμενε.

Εντός του Carnegie Hall θα ρωτήσει για τον γιατρό που ζήτησε οδηγό και λίγο μετά τον Ινδό γραμματέα του, θα γνωρίσει αυτοπροσώπως τον εκκεντρικό Dr. Shirley. Έναν λόγιο, βιρτουόζο μουσικό με λευκή, κελεμπία σε ένα χώρο με αφρικάνικο ντεκόρ, έχοντας διάφορα αντικείμενα με τη μορφή τροπαίων, μεταξύ των οποίων και ένα ζευγάρι επιβλητικών, ελεφάντινων χαυλιοδόντων. Ο ιδιοφυής μουσικός προτείνει στον Tony να τον συνοδέψει οδικώς κατά τη δίμηνη περιοδεία στον “Deep South” ή αλλιώς “The hard left”. Ο Ιταλοαμερικανός, με το προσωπικό του στυλ πείθει, ότι έχει τα προσόντα να παράσχει και ασφάλεια σωματικής ακεραιότητας στον καινούργιο εργοδότη.

Ένα ευγενικό τηλεφώνημα στην κρεβατοκάμαρα των Vallelonga, κάνει το ζεύγος να δεχτεί τη δουλειά. Πριν ξεκινήσουν, δίνεται στον επίσημο, πλέον οδηγό, ένα πράσινο βιβλίο. Αποκαλείται με το φρικτό τίτλο “Πράσινο Βιβλίο Νέγρων Οδηγών”, μιλώντας δυστυχώς με προσβλητικό τρόπο για το ποια μέρη “δικαιούνται” να επισκεφτούν οι Αφροαμερικανοί, χωρίς να αντιμετωπίσουν πρόβλημα. Ο Tony στη θέα του ήδη αρχίζει και σκέφτεται πως υπήρξε ανόητος, για τις όποιες ρατσιστικές σκέψεις είχε κάνει πρωτίστως….

Γενικά, στο έργο θα παρακολουθήσουμε κατά κύριο λόγο την περιπετειώδη, μουσική περιοδεία του Don Shirley με το συγκρότημά του, υπό τη συνοδεία του σωματοφύλακα και οδηγού Tony Vallelonga, εντός προκαθορισμένων ημερομηνιών. Δηλαδή γνωρίζουμε ότι αναμένεται να επιστρέψουν στη Νέα Υόρκη λίγο πριν από τα Χριστούγεννα.

Κυριαρχεί το χιουμοριστικό φόντο. Θα υπάρξουν επιγραμματικές αναφορές για διάφορες πόλεις, που έδωσε συναυλίες το συγκρότημα του ιδιοφυούς πιανίστα και συνθέτη μέσα σε ιδιωτικές, πολυτελείς κατοικίες. Μα όχι για όλες. Έτσι, η σκηνοθεσία θα ξεχωρίσει στο θεατή ποιες τοποθεσίες καθόρισαν την ψυχοσύνθεση των δύο αντρών, ώστε να ωριμάσουν μέσα από την ουσιώδη συναναστροφή τους και να γίνουν καλοί φίλοι.

Σημαντικές για την έκβαση του έργου είναι επίσης οι επιστολές του Tony στην Dolores, ενόσω εκείνος λείπει από κοντά της. Μέσα από αυτά τα γράμματα ο συμπαθής, Iταλοαμερικανός θα αντιληφθεί πόσο πολύ θαυμάζει τη μουσική του καινούργιου εργοδότη του, μα και τον ίδιο ως άνθρωπο, για το θάρρος που διαθέτει. Επίσης θα αναβιώσει την έντονη αγάπη για την κυρία Vallelonga, ακόμη και μακρυά της. Θα παρακολουθήσουμε σε μερικές στιγμές το συγκρότημα εν δράσει, με πιάνο, τσέλο και κοντραμπάσο να παίζουν μουσική.

Όμως τις απόψεις των υπολοίπων μελών (Oleg, George) θα τις ακούσουμε λίγες φορές. Μα καθοριστικές (π.χ. Oleg: “Η μεγαλοφυΐα δεν αρκεί, για να αλλάξεις τις καρδιές των ανθρώπων”). Περισσότερο, τελικά θα ξεχωρίσει ο τσελίστας Oleg.

Ένας έξυπνος τρόπος σύνδεσης για την αποκτηθείσα εμπιστοσύνη των δύο ηρώων στο έργο είναι η λογοτεχνική, συμβουλευτικού χαρακτήρα, παρέμβαση του Donald Shirley στις επιστολές επικοινωνίας προς την Dolores. Θα  βοηθήσει να βελτιωθούν με αυτόν τον τρόπο, οι σχέσεις του παντρεμένου ζευγαριού. Μετά από ένα σημείο όμως ο ταλαντούχος, μορφωμένος, μουσικός θα αφήσει χώρο στον Vallelonga να απευθυνθεί, όπως κατάλαβε πια ότι χρειάζεται, στη γυναίκα του. Προσδιορίζοντας έτσι σκηνοθετικά και το σεβασμό για την ιδιωτικότητα του ζεύγους.

Διακρίνεται ένα ενδιαφέρον δίπολο στο έργο. Η υγιής φιλία των Shirley και Vallelonga θα αντιπαρατίθεται με τη δηλητηριώδη, ρατσιστική συμπεριφορά που θα αντιμετωπίζει συνεχώς από διάφορους, άλλους Αμερικανούς πολίτες ο ξεχωριστός συνθέτης. Και μια ακόμη αντίθεση είναι πως ο Tony εκτιμά στα αλήθεια τη μουσική και το ήθος των Don Shirley Trio (αν και έχει τις αντιπαραθέσεις του με τον Oleg), ενώ οι υπεύθυνοι για την οργάνωση των συναυλιών αρέσκονται μόνο στη δημοτικότητα των καλλιτεχνών και στην αποφορά κερδών από τους ενδιαφερόμενους, οικονομικά εύρωστους εκτιμητές/ακροατές.

Είναι σοκαριστικό ότι κοινό και οργανωτές δέχονται μόνο την τέχνη των μουσικών και κατά τα άλλα επιτρέπουν ή κάνουν ρατσιστικές, απάνθρωπες διακρίσεις στον Don Shirley (Διαχωρισμός W.C. ή αίθουσας φαγητού). Επιπροσθέτως, διακρίνεται στην ταινία η κρισιμότητα της ατομικής ανάπτυξης κάθε ανθρώπου, όντας τελείως ανεξάρτητη από τη φυλετική καταγωγή.

Καθώς ο Don νιώθει αποξένωση από άλλους Αφροαμερικανούς και τις συνήθειές τους ενώ και ο Tony στην πορεία, δεν νιώθει πλέον ιδιαίτερη ταύτιση με τους Αμερικανούς πολίτες ιταλικής καταγωγής ή απλά λευκούς. Ταυτοχρόνως βέβαια, υπάρχει μια αποδοχή των δύο για τις προσωπικές τους ρίζες. Η επιστροφή στη Νέα Υόρκη έχει μια γιορτινή, μα κυρίως ανθρώπινη ατμόσφαιρα. Η ταινία κλείνει με την ανάδειξη φωτογραφιών των αληθινών προσώπων και την εξιστόρηση των πραγματικών γεγονότων, για την υπόλοιπη ζωή των δύο καλών φίλων.

 

Ερμηνείες:

Viggo Mortensen: Στο ρόλο του άνετου, πάντοτε ορεξάτου για ζωή και φαγητό, Tony Vallelonga.

Ο ηθοποιός για μια ακόμη φορά αποδεικνύει, ότι μπορεί να παίξει σχεδόν οποιονδήποτε ρόλο. Έχει πετύχει ακριβώς την προφορά ενός Ιταλοαμερικανού, υιοθετώντας παράλληλα αρκετές συνήθειές του κατά τη συγκεκριμένη δεκαετία (αγάπη και αφοσίωση στην οικογένεια, υποστήριξη σε ανθρώπους που έχουν κοινή καταγωγή). Όμως επειδή πρόκειται για αληθινό πρόσωπο, ο ερμηνευτής κατόρθωσε παράλληλα να αποδώσει αυτή την ξεχωριστή προσωπικότητα του Tony. Ο οποίος είχε πράγματι κριτική ικανότητα και δεν τον ενδιέφερε η κοινωνική επιρροή, αλλά να παραμένει ηθικά σωστός. Γνωρίζοντας έναν αληθινά ξεχωριστό άνθρωπο, όπως ο Don Shirley.

Ξεκινά ξεγελώντας τον Loscudo ως αφοσιωμένος υπάλληλος. Δείχνει να αγαπά την οικογένειά του, φιλώντας το παιδί και αγκαλιάζοντας την Dolores. Η έκφρασή του μετά, περιγράφει κάποια ρατσιστικά κατάλοιπα για τους υπαλλήλους, που ήρθαν στο σπίτι, κοιτάζοντας με άσχημο τρόπο τα ποτήρια όπου ήπιαν. Στη συνέχεια μας μεταφέρει την έκπληξη για τον Dr. Shirley και το ασυνήθιστο γραφείο του.

Η οικογένεια δέχεται ένα τηλεφώνημα στην κρεβατοκάμαρα και ο ηθοποιός κάνει ένα διακριτικό νεύμα με το δάκτυλο, ώστε να του εξηγήσει η Dolores για ποιες λεπτομέρειες ακριβώς συζητά με τον Don. Γενικά η απλότητα του χαρακτήρα αποτυπώνεται με χαρακτηριστική άνεση, από την ερμηνεία της ασταμάτητης όρεξης για φαγητό και την ευχάριστη διάθεσή του, μόλις δεν υπάρχουν προβλήματα (κατανάλωση τηγανητού κοτόπουλου στο αμάξι με τα χέρια, αστεϊσμοί με τον Don για τις γυναίκες του Pittsburgh).  

 

Μεταφέρει διαρκώς με επιτυχία το κωμικό στοιχείο και την χαλαρότητα του ρόλου. Η έκπληξή του στο αστυνομικό τμήμα, κατόπιν του ιδιαίτερου τηλεφωνήματος από θέση ισχύος, δίνει αξία στη σκηνή. Προκαλεί τον Shirley στο αμάξι θίγοντάς τον, ώστε να βγει στη βροχή. Πάντα έχει όμως τελικά έναν προστατευτικό, ανθρώπινο τόνο για τον Don. Τον υπερασπίζεται: προκαλώντας σοφές, δεύτερες σκέψεις στους ρατσιστές θαμώνες ενός bar, απωθώντας πολύ αργότερα αποφασιστικά τον υπεύθυνο της συναυλίας για την Alabama ή  διορθώνοντας τα λεγόμενα ενός Ιταλοαμερικανού φίλου του στο οικογενειακό τραπέζι, στις τελευταίες σκηνές.

 

Mahershala Ali: Υποδυόμενος το μορφωμένο, βιρτουόζο μουσικό Dr. Don Shirley.

 

Η πρώτη του εμφάνιση τραβά την προσοχή των θεατών. Δείχνει μια υπεροχή και αποστασιοποίηση αρχικά. Αντιμετωπίζει γενικά τον Tony σαν γονέας-δάσκαλος, επιχειρώντας να του διδάξει μια ευπρεπή συμπεριφορά. Προσδίδει στο χαρακτήρα κάποια στοιχεία σνομπισμού στο ξεκίνημα του ταξιδιού, επιμένοντας με την ειδική κουβέρτα στο αμάξι. Αργότερα, προσπαθεί να φάει το κοτόπουλο με τα χέρια, μέσα στο όχημα και ερμηνεύει τέλεια την αμηχανία του σφιγμένου, λόγιου ανθρώπου, που δεν χαλαρώνει εύκολα. Μοιάζει όντως μεθυσμένος και χτυπημένος, όταν αυτοκαταστροφικά δημιουργεί τις προϋποθέσεις (δεδομένων των συνθηκών), ώστε να μετατραπεί ο ίδιος σε θύμα από ρατσιστές θαμώνες ενός μπαρ. Αισθάνεται συμπόνοια για τον Tony, αναζητώντας την έμπνευση, προκειμένου να τελειοποιήσει τα γράμματά του.

Στο κρατητήριο κρατά ως Don μια ψύχραιμη, αξιοπρεπή στάση, κρύβοντας έναν άσσο στο μανίκι του. Μετά βγαίνει από το όχημα όντας πραγματικά προσβεβλημένος από τον Tony, μα και εξομολογούμενος σε εκείνον το πόσο μπερδεμένος είναι. Είναι εκφραστικός σε αυτή την ερμηνεία. Μεταδίδει την αξιοπρέπεια του ρόλου στο τελευταίο κονσέρτο, απαιτώντας αμείλικτα ανθρώπινο σεβασμό. Αγκαλιάζει εγκάρδια την Dolores, έχοντας επικοινωνήσει αληθινά μαζί της, χωρίς να χρειαζόταν να γνωριστούν τόσο καιρό από κοντά.

 

Linda Gardellini/Dimiter D. Marinov: Στους ρόλους των Dolores, συζύγου του Tony και Oleg, μουσικού συμπαίκτη του Don Shirley, αντίστοιχα.

 

Στην πραγματική γνωριμία της με το φακό, αποκαθιστά την αντιρατσιστική συμπεριφορά του άντρα της στην άθλια, αδικαιολόγητη αντίδρασή του με τα ποτήρια. Χρησιμοποιεί σωστά τις ερμηνευτικές εκφράσεις συγκίνησης και χαράς, διαβάζοντας τις σαφώς βελτιωμένες επιστολές. Νιώθει ιδιαίτερη εκτίμηση καταλαβαίνοντας ποιος είναι ο Shirley στο τέλος προτού αυτός συστηθεί, γιατί της τον είχε περιγράψει σωστά ο άντρας της.

Ο δεύτερος είναι βιολιστής και ηθοποιός από πολύ μικρή ηλικία. Ζώντας τελικά στην Αμερική, ταλαιπωρήθηκε για πολλά χρόνια από αρκετές δυσκολίες, ώσπου κατόρθωσε να συμμετάσχει στην πρώτη του ταινία Act of Valor (2012) και έπειτα εδώ. Έχει την παρουσία μιας ήρεμης δύναμης, με τον τρόπο που μιλά στον Tony. Πριν την τελευταία συναυλία μεταφέρει σιωπηλά το σεβασμό προς τον Don Shirley όχι μόνο ως μουσικός, αλλά και ως άνθρωπος. Αν και του δόθηκε δεύτερος ρόλος, μας έκανε αισθητή την παρουσία του, χωρίς να διαθέτει μεγάλο χρόνο συμμετοχής.

 

Επιτυχής ή ανεπιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών:

 

Το σενάριο γράφτηκε από τους Nick Vallelonga, Brian Hayes Currie και Peter Farrelly, όντας βασισμένο σε αληθινά γεγονότα. Ο πρώτος είναι ο γιος του του αληθινού Tony Vallelonga. Συγκέντρωσε διάφορες πληροφορίες από συνεντεύξεις του πατέρα του μαζί με τον Donald Shirley, προσθέτοντας παράλληλα ιδέες από αληθινές επιστολές, που ελάμβανε η μητέρα του από τον Tony. O τίτλος της ταινίας Green Book προκύπτει από το αληθινό βιβλίο που έγραψε ο Αφροαμερικανός Victor Hugo Green με το σοκαριστικό τίτλο “The Negro Travelers Green Book”.

Αυτό το βιβλίο δημοσιευόταν από το 1936-1966 αποτελώντας οδηγό για τα μέρη, όπου θεωρούνται επιθυμητοί οι Αφροαμερικανοί. Καθώς υπήρχαν έννομοι (!) διαχωρισμοί φυλετικών διακρίσεων σε διάφορες δημόσιες ή ιδιωτικές δραστηριότητες (ξενοδοχεία, εστιατόρια, W.C. κ.τ.λ.). Ο συγγραφέας έκανε έρευνα πριν γράψει το βιβλίο για το ποια είναι τα συγκεκριμένα καταστήματα, στο Νότο και γενικά στις Η.Π.Α. τα οποία θεωρούν ευπρόσδεκτους τους Αφροαμερικανούς ταξιδευτές. Το ανατριχιαστικό είναι ότι εκτύπωνε κάθε έτος 15.000 αντίτυπα προς πώληση.  

 

Σε ό, τι αφορά λοιπόν το σύνολο του σεναρίου, ως μια ιστορία μεταφερόμενη μέσα από γραπτά κείμενα στη μεγάλη οθόνη (screenplay), αναφέρουμε τα εξής. Είναι γραμμένο στα αγγλικά, όμως ακούγονται κάποιες ιταλικές συνομιλίες και μία σύντομη στα ρώσικα, μεταξύ των Oleg και Shirley. Χρησιμοποιείται έξυπνα, αρκετός χρόνος στο αντιθετικό δίδυμο Vallelonga/Shirley, κρατώντας το ενδιαφέρον μιας προσωποποιημένης πλοκής. Καθώς ο Tony αντιπροσωπεύει το χαρακτήρα ορισμένων, Αμερικανών πολιτών, που ήταν έτοιμοι να αντιληφθούν πως “ο ρατσισμός θα μπορούσε να είναι μόνο ο πολιτισμός των ηλιθίων”.

Ενώ ο Don είναι ένας εκπρόσωπος της διεκδίκησης των αυτονόητα κεκτημένων, (σύμφωνα με την απόλυτη λογική) ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι εύστοχη η ισορροπία μεταξύ καταγραφής σοβαρών, κοινωνικών θεμάτων και ιδιαίτερης, χιουμοριστικής προσέγγισης στους χαρακτήρες, όταν αυτά ξεπερνιόνται. Γιατί καθόλου τυχαία, τότε ο κόσμος γίνεται ένα υπέροχο μέρος.

Πραγματικά το γράψιμο για τις στιχομυθίες είναι πολύ καλό. Ο διάλογος μεταξύ Tony και Don στα περισσότερα σημεία είναι απολαυστικός. Ο Vallelonga γράφει σημείωμα στη γυναίκα του και ο μορφωμένος Shirley του το ωραιοποιεί. Τότε ο Tony, που δεν μαθαίνει εύκολα, θέλει να προσθέσει υστερόγραφο. Ο Don λέει: “Υστερόγραφο; Είναι σαν να δίνει την τελευταία νότα σε συμφωνία του Dmitri Shostakovich, η κουδούνα μιας αγελάδας!” Τέλος, αν και απλός, είναι όμορφος ο τρόπος της ένταξης στην αμερικάνικη κοινωνία, χρησιμοποιώντας μια από κοινού, για κάθε παρευρισκόμενο, οικογενειακή, Χριστουγεννιάτικη εορτή.

 

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Peter Farrelly (Dumb & Dumber, Shallow Hall, Me Myself & Irene, There is something about Mary) και μας εκπλήσσει ευχάριστα! Διότι ομολογουμένως με τη δημιουργία αυτής της ταινίας συνολικά, κάνει πολύ μεγάλα βήματα ποιοτικής βελτίωσης. Βλέπουμε τον Tony να δίνει μια διαφορετική εξήγηση των πραγμάτων για τη διαμορφωμένη γνώμη του επί των υπαλλήλων, οι οποίοι βρέθηκαν στο σπίτι του προ ολίγων ημερών (“we were having a couple of drinks”), μόλις ο Don τον ρωτά εάν έχει πρόβλημα, επειδή ο νέος εργοδότης είναι Αφροαμερικανός.

Αυτό το στοιχείο όπου ο ήρωας ψεύδεται, διότι ντρέπεται, ο σκηνοθέτης το επαναλαμβάνει και σε άλλες ταινίες του. Όμως εδώ δεν έχει κωμική, μα τραγική χροιά και πραγματοποιείται όχι εξαιτίας εγωισμών, αλλά για την κάλυψη μιας χειρίστης εκτίμησης της πραγματικότητας=ρατσισμός. Ωριμάζει, δηλαδή η προσέγγιση του σκηνοθέτη για τα θέματα που θίγει, σύμφωνα πάντα και με το διατιθέμενο σενάριο στο οποίο, όπως προαναφέραμε, έχει συμβάλλει. Επίσης, σε αυτό το σημείο ο ήρωάς του ήδη έχει καταλάβει πόσο δίκιο είχε η Dolores και πόσο άδικο ο ίδιος, για εκείνη την προηγούμενη, ρατσιστική συμπεριφορά του. Δεν το κάνει δηλαδή, μόνο ώστε να εξασφαλίσει την πρόσληψη.

 

Η σκηνοθεσία αφήνει σε αρκετά σημεία τις αύρες των δύο ισχυρών, διαφορετικών προσωπικοτήτων να καλύψουν το κάδρο. Φερειπείν, στο διάλογο για την προηγούμενη δισκογραφική δουλειά του Shirley με τίτλο Orpheus in the Underworld και τον Tony να νομίζει ότι λέγεται Orphans (ανεπανάληπτο!) Ή στη σκηνή με τη λυτρωτική κατανάλωση τηγανητού κοτόπουλου στο αμάξι. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμα, ότι ο ρατσισμός βρίσκεται στη συμπεριφορά απλών πολιτών, αλλά και θεσμικών φορέων, όπως αστυνομικών.

Στον αντίποδα ο Υπουργός Δικαιοσύνης Bob F. Kennedy, έχοντας αντιρατσιστική δράση σώζει τους δύο πρωταγωνιστές από την παραμονή στο κρατητήριο και την επακόλουθη φυλάκιση. Στο θέμα της αστυνόμευσης παρατίθεται το παράδειγμα εκείνου, ο οποίος κάνει κατάχρηση εξουσίας και του διαφορετικού, καλού επαγγελματία, πραγματοποιώντας απλώς σωστά τη δουλειά του. Στην ίδια ακριβώς διαδικασία ελέγχου του οχήματος των δύο φίλων.

 

Στη δεύτερη περίπτωση παρακολουθούμε μια λήψη της κάμερας πίσω από το αμάξι των δύο ταξιδευτών, με τα κόκκινα φώτα να ξεχωρίζουν στο χιονισμένο τοπίο. Έπειτα στο κάδρο με το πέπλο των ακατάπαυστων νιφάδων, διακρίνουμε το ίδιο αμάξι, στη μέση ένα ψηλό, φωτεινό στύλο και δίπλα από το έντονα, ατμοσφαιρικό, κίτρινο φως του, έναν αστυνομικό ενώ ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει τον απαραίτητο έλεγχο. Εκφράζοντας την προσωρινή άγνοια για το ποια ιδέα έχουν πρωταγωνιστές και θεατές για το χαρακτήρα, που αναμένεται το όργανο της τροχαίας να διαθέτει.

Στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι ο Sean Porter (Kumiko, The Treasure Hunter. 2014). Η αλήθεια είναι πως το χιούμορ δημιουργεί τελικά μια πολύ ευχάριστη διάθεση στην παρακολούθηση της ταινίας (ατάκα στο σπίτι της Dolores για τον Leonardo Da Vinci, από τους συγγενείς της, με αφορμή τα όμορφα γράμματα, υπογεγραμμένα από τον Tony κ.α.).

 

Όμως θίγονται πάντα κοινωνικοί προβληματισμοί αντιρατσιστικού χαρακτήρα. Καθ’ οδόν το ψυγείο του αυτοκινήτου χαλά και σταματούν για να το φτιάξει ο Tony. Στο βάθος διακρίνονται στα χωράφια διάφοροι Αφροαμερικανοί, δουλεύοντας σκληρά την κοινή γη. Ο αποφασιστικός Vallelonga βγαίνει από το όχημα, διορθώνοντας τη βλάβη. Ο Don Shirley στέκεται με το κοστούμι του και οι αγρότες των κοιτούν αποσβολωμένοι. Σε μία σκηνή διδάσκονται όλοι:

1) Οι αγρότες κατανοούν ότι ίσως στην πραγματικότητα να μην τίθεται θέμα φυλετικών διακρίσεων, για τις οποιεσδήποτε κοινωνικές θέσεις εργασίας.

2) Ο Tony αντιλαμβάνεται, ότι δεν κάνει κάτι με δουλικότητα, καθώς πληρώνεται για να φτιάξει το αμάξι.

3) Ο Dr. Shirley δεν αισθάνεται τελικά κάποια υπεροχή, καθώς ένας άνθρωπος τον βοηθά, όπως αντίστοιχα προσπαθούσαν να κάνουν για χρόνια οι Αφροαμερικανοί, ώστε να επιβιώσουν (εννοείται σε αντίστοιχες φυσιολογικές συνθήκες εργασίας και μόνο). Εκφράζεται από το σκηνοθέτη η διαμαρτυρία για τη χορηγηθείσα, ρατσιστική συμπεριφορά της Αμερικάνικης κοινωνίας εκείνης της γενιάς μέσα στην κουλτούρα της. Παρατηρούνται σωστά στοιχεία καταγραφής της εποχής όπως ρούχα, αμάξια ή τηλέφωνα. Διακρίνονται όμορφοι χρωματισμοί στο κάδρο.

 

Οι ερμηνείες έχουν ένα καταπληκτικό συντονισμό. Τα ειρωνικά βλέμματα μεταξύ Tony και γκρουμ έξω από το Carnegie Hall. Η διαφορετική διαπραγμάτευση για την άμεση άφιξη ενός piano κατασκευής Steinway. Τα χρήσιμα μαθήματα αλληλογραφίας. H αποτροπή ρατσιστικής, δολοφονικής επίθεσης σε ένα μπαρ με διαταραγμένες προσωπικότητες. Η υποδειγματική διακριτικότητα από τον Tony, για τα πάθη του κυρίου Shirley. Η αίσθηση υπεροχής, μα τελικά έλλειψης ελέγχου, από τρεις, ανεύθυνους αστυνομικούς.   Και γενικά οι συναναστροφές των δύο πρωταγωνιστών, αποδεικνύουν την σωστή συνεργασία όλων των ηθοποιών.

 

Συνεπώς αποδεικνύεται ως επιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών.

 

Επιλογή Casting/Σχεδιασμός κοστουμιών:

 

Υπεύθυνος για το τμήμα ήταν ο έμπειρος Rick Montgomery. Οι επιλογές των Viggo Mortensen (Tony), Mahershala Ali (Dr. Shirley), Linda Gardellini (Dolores) σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, βάσει του πλούσιου βιογραφικού, αλλά και της απόδοσης τους στις συγκεκριμένες υποκριτικές θέσεις, τον δικαιώνουν. Ωστόσο, έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης πραγματικά καλοί ηθοποιοί και σε δεύτερους ρόλους, αποδεικνύοντας την αξία τους, χωρίς μάλιστα να συμμετάσχουν για πολλά κινηματογραφικά λεπτά. Οι Dimiter D. Marinov (Oleg), Iqbal Theba (γραμματέας Amit του Dr Shirley), Joe Cortese (Gio Loscudo), Dane Rhodes (αρχηγός αστυνομίας) και Ninja N. Devoe (Μπαργούμαν του club Orange Bird), απέδωσαν έξοχες ερμηνείες. Αποδεικνύεται η πολύ καλή δουλειά του υπεύθυνου σε ένα συνολικά πολυάριθμο casting.

 

Υπεύθυνη για το σχεδιασμό κοστουμιών είναι η χρόνια στο χώρο, Betsy Heimann. Παρατηρούμε ότι ο Dr. Shirley παίζοντας μουσική διαθέτει ένα αυστηρά επαγγελματικό ντύσιμο. Αντιθέτως, στον ελεύθερο χρόνο του φορά ρούχα, που περιλαμβάνουν διάφορα χρώματα, παρουσιάζοντας ενδυματολογικό ενδιαφέρον. Ποιος θα περίμενε ότι αυτό το μουσταρδί σακάκι με τις φθίνουσες μαύρες ρίγες και ένα ίδιου, κυρίαρχου, χρώματος ζιβάγκο από μέσα θα συνιστούσε ένα κομψό σύνολο! Οι ενδυμασίες του Tony ακολουθούν το πνεύμα του εργοδότη του σε ό,τι αφορά την επαγγελματική συνοδεία (διάρκεια συναυλιών) και τις πιο ελεύθερες στιγμές του ταξιδιού. Αλλά προσαρμοσμένες στο στυλ της περσόνας του Ιταλοαμερικανού. Η υπεύθυνη, σχεδίασε τα ρούχα του Tony πιο στενά, προκειμένου να υπονοείται, ότι τα είχε αγοράσει καιρό πριν, αναδεικνύοντας κατά αυτόν τον τρόπο τις παροντικές, οικονομικές δυσκολίες, αλλά και κάποια κιλά που εκείνος πήρε με τα χρόνια.

 

Μουσική/Ηχητική υπόκρουση:

 

Τη μουσική έγραψε ο Kris Bowers. Κάνοντας και επιλογή μουσικών κομματιών παράλληλα. Μεγάλη συνεισφορά βεβαίως έχει το αρμόδιο τμήμα μουσικής για την ταινία, αποτελούμενο από 19 συντελεστές. Στο Nightclub Copa η μπάντα μας βάζει αμέσως στο κλίμα της εποχής. Σε μια έπαυλη ομοιάζουσα με κάστρο, κάνει για πρώτη φορά τη ζωντανή εμφάνισή του στην ταινία το Don Shirley Trio: Don στο πιάνο, Oleg στο τσέλο και George στο κοντραμπάσο. Ξεκινά μόνο το πιάνο, “μπαίνει” το κόντρα και το τσέλο.

Παρατηρείται αρχικά ανεξαρτησία στο πιάνο, με το κοντραμπάσο να παίζει ένα διαφορετικό θέμα και το τσέλο κάποια στιγμή να συναντά μελωδικά το δεξί χέρι του βιρτουόζου πιανίστα. Ως τρίο η διάρκεια αυτού του κομματιού θα είναι η καλύτερη στιγμή τους. Αργότερα στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου, που βρίσκεται ο Shirley με οδηγό τον Tony, ακούμε Little Richard και συγκεκριμένα το τραγούδι Loucille. Έπειτα λίγο Aretha Franklin, Chubby Cheker και Sam Cooke. O Ιταλοαμερικανός τους ξέρει καλύτερα από ότι ο Don. Στο μαγαζί Orange Bird ο τελευταίος θα παίξει μόνος, Frederic Chopin στο πιάνο. Μέρος της σύνθεσης με την πιο γνωστή ονομασία“winter wind” και μετά πιο ελεύθερα μια άλλη μουσική… Μαζί με εκείνους, που ήθελε πάντα να επικοινωνήσει.

 

Ο ήχος παρουσιάζει ενδιαφέρον, από άποψη κρισιμότητας στην πλοκή του έργου. Το “χτύπημα” του τηλεφώνου στην οικία Vallelonga θα αλλάξει τη ζωή της οικογένειας. Γενικά οι γροθιές του Tony θα “δουλέψουν” αρκετά, αλλά φυσικά φέρνοντας όχι πάντα ακριβώς, το καλύτερο αποτέλεσμα. Κατόπιν τηλεφωνικής ενημέρωσης, η απόγνωση κάποιων ανεύθυνων, επικίνδυνων, αστυνομικών θα ακουστεί ως γαλήνια μελωδία στα αυτιά του Ιταλοαμερικανού. Δύο πυροβολισμοί θα λύσουν μια απορία του Don, γεννημένη καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Στο τέλος το χτύπημα στην πόρτα της οικίας Vallelonga, θα φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά.

 

“Η χιουμοριστική και φιλική αντιπαράθεση δύο ισχυρών, διαφορετικών προσωπικοτήτων, μέσα σε τρομακτικές εποχές”

 

Μια διανομή της Spentzos Films

 

Ο Eretikos  κριτικός  Γιάννης Κρουσίνσκυ