Ακρίβεια: Γονατίζουν τους καταναλωτές οι τιμές -Το τέλμα της «νέας κανονικότητας»

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Ακρίβεια: Με τον πληθωρισμό να σκαρφαλώνει τον Ιούνιο στο 12,1%, καταγράφοντας υψηλό 29 ετών. Έτσι, τα νοικοκυριά βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο να στερούνται βασικά αγαθά και είδη πρώτης ανάγκης.

Μείωση κατά 1,1% καταγράφηκε στο πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα των νοικοκυριών στην περιοχή του ΟΟΣΑ το πρώτο τρίμηνο του 2022, σε αντίθεση με την αύξηση κατά 0,2% του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Όπως αναφέρει ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη, αυτό είναι το τέταρτο συνεχόμενο τρίμηνο που το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υπερβαίνει το κατά κεφαλήν εισόδημα των νοικοκυριών, μειώνοντας το χάσμα που παρατηρήθηκε κατά την έναρξη της πανδημίας. Το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών είναι πλέον 2,9% υψηλότερο από ό,τι ήταν το τέταρτο τρίμηνο του 2019, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ είναι 1,6% υψηλότερο.

Έκρηξη πληθωρισμού και ανατιμήσεις

Την κούρσα των ανατιμήσεων σέρνει η ενέργεια και τα καύσιμα. Η ετήσια αύξηση των τιμών για το φυσικό αέριο ήταν 117,7%, για τον ηλεκτρισμό 70,4%, τα καύσιμα 45,6% και το ταξί στο 32,9%. Οι τιμές ανεβαίνουν περίπου 10% το μήνα. Στο πακέτο των διακοπών οι αυξήσεις στα εισιτήρια αεροπλάνου είναι 48,5%, στα ξενοδοχεία 27,7%, για τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια 20,4% και τον κινηματογράφο 13,9%.

Στο διατροφικό πακέτο οι αυξήσεις ήταν επίσης πολύ υψηλές και οι τιμές στα είδη πρώτης ανάγκης τραβούν την ανηφόρα: Για παράδειγμα τα έλαια έχουν ανατιμηθεί σε ένα χρόνο κατά 24,9%, το ψωμί στο 15,9%, τα γαλακτοκομικά-αυγά στο 15,5%, το κρέας 14,9% και τα λαχανικά 11,3%. Πλέον, οι καταναλωτές καλούνται να πληρώσουν της ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά όπως τα τρόφιμα, τα είδη προσωπικής φροντίδας και τα απορρυπαντικά.

Η αύξηση στις τιμές του σούπερ μάρκετ

Αυτή η αύξηση στις τιμές του σούπερ μάρκετ έχει γονατίσει τα νοικοκυριά. «Είναι όλα πανάκριβα, έχουν αυξηθεί όλα 20 με 30%. Τα βασικά αγαθά, τα είδη πρώτης ανάγκης που χρειάζεται μια οικογένεια είναι όλα στα ύψη» λένε οι καταναλωτές.

Από Ιούνιο 2021 σε Ιούνιο 2022 οι τιμές διαμορφώθηκαν:

Γάλα φρέσκο: από 1,18 στα 1,41
Λάδι: από 6,32 στα 8,25
Ψωμί το κιλό: από 1,60 στα 2,60
Σαρδέλα: από 3,00 στα 5,00
Φασόλια φρέσκα: από 2,50 στα 3,99
Ζάχαρη: από 0,74 στα 1,20
Βερίκοκα: από 1,70 στα 2,89
Σύμφωνα με το ινστιτούτο καταναλωτών από τον Μάρτιο του 2021 έως τον Ιούνιο του 2022 το κόστος ζωής έχει αυξηθεί κατά 50%. Δηλαδή μία οικογένεια 4 ατόμων εκεί που έδινε περίπου 300 ευρώ τον μήνα, πλέον ήδη δίνει 450 ευρώ.

Ακριβά προϊόντα στα ράφια των σούπερ μάρκετ

«Δεν έχουμε επισιτιστική κρίση, δηλαδή να λείπουν προϊόντα από τα ράφια. Υπάρχουν τα προϊόντα, αλλά δεν μπορεί να τα ακουμπήσει ο καταναλωτής, λόγω του ότι είναι ακριβά με αποτέλεσμα να έχουμε επισιτιστική ακρίβεια».

«Έχει γίνει πανάκριβη η ζωή πια. Δεν τολμάς ούτε έξω να βγεις» «Βλέπω αν υπάρχει κάποια συσκευασία δύο σε ένα, θα προτιμήσω αυτό άσχετα αν δεν έπαιρνα αυτή τη φίρμα πριν». «Δεν έχει να τη βγάλει ο κόσμος μετά τις 15 μέρες. Μόλις πάρεις τη σύνταξη σε 15 μέρες έχει «καθαρίσει». Το καλάθι του νοικοκυριού πλέον είναι τόσο ακριβό που αρκετοί χαμηλόμισθοι και συνταξιούχοι δηλώνουν πως δεν θα κάνουν διακοπές καθώς αδυνατούν να πληρώσουν για μετακίνηση, διαμονή και διατροφή.

Το τέλμα της «νέας κανονικότητας»

Το πρόβλημα είναι ότι η νέα κανονικότητα θα μας οδηγήσει πίσω σε μια εκδοχή της τρύπας στην οποία βρισκόμασταν νωρίτερα: ένα τέλμα συρρικνούμενου εργατικού δυναμικού και χαμηλών επενδύσεων, στάσιμων μισθών και αχαλίνωτης ανισότητας που στόμωναν την ευημερία για χρόνια.

Το κρίσιμο οικονομικό ερώτημα –από πού έρχεται η ανάπτυξη;– θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο εάν η ενέργεια παραμείνει ακριβή και η Κίνα σταματήσει να αναπτύσσεται σαν αναδυόμενη αγορά και αρχίσει να επιβραδύνεται σαν ανεπτυγμένη.

Σε αντίθεση με τις πληθωριστικές κρίσεις – ένα πρόβληματο οποίο η Federal Reserve και άλλες κεντρικές τράπεζες έχουν μάθει πώς να αντιμετωπίζουν, αυξάνοντας το βασικό τους επιτόκιο – το σενάριο για την μετα-πληθωριστική περίοδο είναι δύσκολο να διαγνωστεί, πόσο μάλλον να αναγνωστεί σωστά.

Η γήρανση συρρικνώνει το μέγεθος του εργατικού δυναμικού, αυξάνοντας τα ποσοστά του εξαρτώμενου τμήματος του πληθυσμού όχι μόνο στις πλούσιες χώρες, αλλά και στην Κίνα.

Αυτή η δυναμική βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών από τις κακοτυχίες μας, οι οποίες καθυστερούν την οικονομική ανάπτυξη. Είναι ο βασικός μοχλός της λεγόμενης “κοσμικής στασιμότητας”, η οποία πριν από την Covid-19 θεωρείτο η κύρια οικονομική πρόκληση της εποχής μας: ένας συνδυασμός υψηλών αποταμιεύσεων και άτονων επενδύσεων οι οποίες μας είχαν οδηγήσει σε πεισματικά χαμηλή ανάπτυξη, μαζί με πεισματικά χαμηλό πληθωρισμό και πεισματικά χαμηλά πραγματικά επιτόκια.

Η στασιμότητα φαίνεται πιθανό να μείνει μαζί μας. Ο Olivier Blanchard, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δίνει έμφαση στο πώς εργαζόμενοι που αναμένουν να περάσουν μεγαλύτερο τμήμα της μεγαλύτερης σε διάρκεια ζωής τους σε φάση συνταξιοδότησης ξοδεύουν ολοένα και λιγότερα και αποταμιεύουν ολοένα και περισσότερα. Τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας ωθούν προς την ίδια κατεύθυνση, μειώνοντας το μελλοντικό εργατικό δυναμικό σε σχέση με το σύνολο των συνταξιούχων.

Θα ήταν δύσκολο να λυθεί αυτό το παζλ ακόμα κι αν όλοι συμφωνούσαν στα βασικά χαρακτηριστικά του. Προσπαθώντας – όπως όντως έκανε – να εξομαλύνει την οικονομία αγοράζοντας μακροπρόθεσμο χρέος, η Fed έπεφτε έξω – προς τα κάτω – στους στόχους της για τον πληθωρισμό για χρόνια. Η ανάπτυξη απογοήτευε σταθερά για μια δεκαετία μετά τη χρηματοοικονομική κρίση και τα επιτόκια παρέμεναν στον “πάτο”.

Ορισμένοι οικονομολόγοι προέκριναν ως λύση πολύ περισσότερες κρατικές δαπάνες, οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της ζήτησης. Αυτό το επιχείρημα είναι απίθανο να συνεχίσει να διατυπώνεται ευρέως, αφού τα μεγάλα πακέτα δημοσιονομικής τόνωσης του 2020 και του 2021 συνέβαλαν σε μια ανεξέλεγκτη έκρηξη πληθωρισμού η οποία δεν είχε παρατηρηθεί εδώ και τέσσερις δεκαετίες.