Ελληνική οικονομία: Αλμα πληθωρισμού φέτος και βουτιά της ανάπτυξης το 2023

H οικονομία σημείωσε σταθερό ρυθμό ανάπτυξης 7,8% κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η ανάπτυξη προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές υπηρεσιών λόγω της έντονης τουριστικής περιόδου, ενώ οι επενδύσεις άρχισαν να επιβραδύνονται ήδη από το δεύτερο τρίμηνο, εν μέσω ακόμη συνθηκών ευνοϊκής χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Οι εξαγωγές αγαθών συνέχισαν να αυξάνονται, παρά το δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Η αγορά εργασίας συνέχισε να δημιουργεί θέσεις εργασίας, αλλά με βραδύτερο ρυθμό, με ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 12,2% τον Αύγουστο.

Η ανάπτυξη επιβραδύνεται λόγω του υψηλότερου πληθωρισμού

Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά από το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, μετριασμένη εν μέρει από τους υψηλότερους κατώτατους μισθούς και την κυβερνητική στήριξη. Τα νοικοκυριά αναμένεται να προσαρμόσουν τις καταναλωτικές τους αποφάσεις στις υψηλότερες τιμές και τη σχετική διάβρωση των πραγματικών εισοδημάτων. Εν μέσω υψηλής αβεβαιότητας, αυστηρότερων συνθηκών χρηματοδότησης, της αύξησης του κόστους των εισροών και της επιβράδυνσης της ζήτησης, η αύξηση των επενδύσεων είναι πιθανό να χάσει ρυθμό, αλλά συνεχίζει να υποστηρίζεται από το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η ανάπτυξη των εξαγωγών προβλέπεται να επιβραδυνθεί, σύμφωνα με την προβλεπόμενη επιβράδυνση των ευρωπαϊκών και της παγκόσμιας οικονομίας κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και το 2023.

Ο τουρισμός, ωστόσο, θα παραμείνει εύρωστος, καθώς ο τομέας αναμένεται να συνεχίσει να καταγράφει σημαντικά κέρδη από τα υψηλά εισοδήματα στις χώρες προέλευσης. Συνολικά, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται στο 6,0% το 2022 και στο 1,0% το 2023.

Με το εξωτερικό περιβάλλον να βελτιώνεται σιγά-σιγά και τον πληθωρισμό να μειώνεται πιο έντονα από το δεύτερο εξάμηνο του 2023, η ανάπτυξη αναμένεται να καταγράψει μια ευρείας βάσης άνοδο προς το τέλος του του ίδιου έτους και να παράσχει μια θετική βάση στο μέλλον. Για το 2024 στο σύνολό του, η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί συγκρατημένα στο 2,0%, χάρη στη σταδιακή ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης και τη βελτίωση της εξωτερικής ζήτησης.

Η αύξηση των μισθών θα υπολείπεται του πληθωρισμού

Αποδυνάμωση της δημιουργίας θέσεων εργασίας, σε γενικές γραμμές σύμφωνα με την προβλεπόμενη επιβράδυνση της αύξησης του ΑΕΠ, και την απουσία της αναπροσαρμογής των μισθών στο δημόσιο και κοινωνικών παροχών αναμένεται να διατηρήσει την ονομαστική αύξηση των μισθών κάτω από τον πληθωρισμό. Ωστόσο, η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού και κυβερνητικά μέτρα για την άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας, καθώς και οι φορολογικές μειώσεις που επηρεάζουν άμεσα το εισόδημα των νοικοκυριών, πρόκειται να αντισταθμίσουν εν μέρει την πτώση των πραγματικών μισθών.

Ο πληθωρισμός προβλέπεται να κορυφωθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και θα μειωθεί μόνο σταδιακά στη συνέχεια. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας είναι η κύρια κινητήρια δύναμη, αλλά η μετακύλιση σε άλλες συνιστώσες αναμένεται να επιταχυνθεί. Πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ προβλέπεται να φθάσει το 10,0% το 2022 και να μειωθεί στο 6,0% το 2023, πριν υποχωρήσει στο 2,4% το 2024.

Οι προοπτικές περιβάλλονται από καθοδικούς κινδύνους. Η πτώση των εισοδημάτων των νοικοκυριών σε πολλές χώρες προέλευσης των ξένων τουριστών και οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή θα μπορούσαν να επιβαρύνουν στον τουρισμό.

Επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα παρά την κρίση

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί από 7,5% του ΑΕΠ το 2021 σε 4,1% το 2022, κυρίως λόγω της σταδιακής κατάργησης του μέτρων που σχετίζονται με την πανδημία και την οικονομική ανάκαμψη. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ακόμη καλύτερο, αν δεν είχαν ληφθεί τα μέτρα που εφαρμόστηκαν για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών των τιμών της ενέργειας, τα οποία συνίστανται κυρίως σε επιδοτήσεις στους χρήστες ενέργειας και περικοπές στους έμμεσους φόρους υπηρεσιών μεταφορών. Από την άνοιξη του 2022, η κυβέρνηση έχει λάβει πρόσθετα μέτρα για νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αυξάνοντας το δημοσιονομικό αντίκτυπο το 2022 από το 1,1% του ΑΕΠ που εκτιμήθηκε την άνοιξη σε 2,3% του ΑΕΠ.

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 1,8% του ΑΕΠ το 2023, με αποτέλεσμα το πρωτογενές ισοζύγιο να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ. Εκτός από την ενεργειακή στήριξη με μέτρα που έχουν προγραμματιστεί για το 2023, η πρόβλεψη συνυπολογίζει μια δέσμη νέων μόνιμων μέτρων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση το Σεπτέμβριο, με εκτιμώμενο δημοσιονομικό κόστος 0,4% του ΑΕΠ το 2023. Η δέσμη μέτρων περιλαμβάνει μόνιμες φορολογικές περικοπές, κυρίως την κατάργηση της προσαύξησης αλληλεγγύης στον δημόσιο τομέα υπαλλήλους και τους συνταξιούχους, καθώς και μέτρα για το μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα. Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην μείωση του δημοσιονομικού κόστους των μέτρων για την μετριασμού των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας (καθαρό των νέων φόρων στα έκτακτα κέρδη της ενέργειας παραγωγών) από 2,3% του ΑΕΠ το 2022 σε 0,5% του ΑΕΠ το 2023 και στην οικονομική ανάπτυξη.

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω στο 0,8% του ΑΕΠ το 2024, το οποίο αντιστοιχεί σε πρωτογενές πλεόνασμα 2.2%. Καθώς η οικονομική ανάκαμψη συνεχίζεται και το αρνητικό παραγωγικό κενό περιορίζεται, το πρωτογενές ισοζύγιο προβλέπεται να βελτιωθεί λόγω της κυκλικής συνιστώσας. Πέραν αυτού, η πρόβλεψη υποθέτει ότι τα ενεργειακά μέτρα θα καταργηθούν σταδιακά έως το 2024, γεγονός που συμβάλλει στην βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου.

Το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 171,1% του ΑΕΠ το 2022, 161,9% το 2023 και 156,9% το 2024, υποστηριζόμενο από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ σε όλα τα έτη και τα χαμηλότερα ελλείμματα το 2023 και 2024.

Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι παραμένουν, προερχόμενοι από τις εκκρεμείς νομικές υποθέσεις, κυρίως τις δικαστικές υποθέσεις κατά της Δημόσιας Εταιρείας Ακινήτων.