Δημήτρης Μυταράς – Ένας από τους τελευταίους “Αναγεννησιακούς”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

του Μιχάλη Καφαντάρη //

Ο πινάκας: Η Γέννηση της Αφροδίτης (1485-1486) του Σάντρο Μποτιτσέλι είναι παραπάνω από διάσημος. Θεωρείται αριστούργημα κι όμως, αν πάρουμε ένα χάρακα και το τοποθετήσουμε κάθετα στο κέντρο του κεφαλιού στη φιγούρα της Αφροδίτης, θα διαπιστώσουμε με έκπληξη ότι της έχει φύγει εντελώς ο βασικός άξονας, το κέντρο βάρους. Με πιο απλά λόγια, η Αφροδίτη “μπατάρει” σε μια στάση εντελώς αφύσικη για την ανατομία του ανθρώπινου σώματος και είναι έτοιμη να πέσει προς τα δεξιά.

Ο μεγάλος δάσκαλος της Αναγέννησης έχει κάνει λοιπόν ένα λάθος αρχάριου. Αυτό συνέβη γιατί ζωγράφισε πρώτα το πάνω μέρος του πίνακα μέχρι τη μέση. Όταν συνέχισε προς τα κάτω και ο Μποτιτσέλι το πήρε επιτέλους χαμπάρι ήταν πλέον αργά, όχι μόνο γιατί το μεγαλύτερο μέρος της σύνθεσης είχε ολοκληρωθεί, αλλά κάτι χειρότερο. Είχε ήδη πληρωθεί από τους Μεδίκους, την πανίσχυρη οικογένεια της Φλωρεντίας που του είχε παραγγείλει το έργο (με σημερινούς ορούς είναι σαν να κάνεις λάθος σε δουλειά πληρωμένη από τη Μαφία). Ο Μποτιτσέλι, όπως και κάθε άλλος της εποχής του, ήξερε καλά πως δεν παίζεις με τους Μεδίκους. Εκτός πιθανώς από τη ζωή του, κινδύνευε στα σίγουρα η φήμη του σαν ζωγράφος άρα και η προοπτική να κερδίζει χρήματα από την τέχνη του που θα του επέτρεπαν μια αξιοπρεπή ζωή. Σ’ αυτό το σημείο λοιπόν ο Μποτιτσέλι έκανε κάτι που ξεχωρίζει τους πραγματικούς Μάστορες από τους απλούς ακολούθους οποιασδήποτε Τέχνης. Εκτός από την ψυχραιμία του, κράτησε στο έργο και το λάθος που συνεχίζει να φιγουράρει με αναίδεια μπροστά στα μάτια μας μετά από αιώνες κι όμως το προσπερνάμε σαν να μην υπάρχει. Με τον τρόπο που τοποθετεί τα υπόλοιπα στοιχεία της σύνθεσης γύρω από τη “στραβή Αφροδίτη” (τις φιγούρες δεξιά και αριστερά, το δάσος, τις πτυχώσεις του όστρακου κλπ.) καταφέρνει να τραβήξει το μάτι του θεατή μακριά από το λάθος και να σώσει τον πίνακα.

Αυτή η ιστορία, ένα είδος μικρού ύμνου στη μεγάλη σημασία που έχει διαχρονικά το θάρρος για τον καλλιτέχνη, ήταν και μια από τις αγαπημένες του Δημήτρη Μυταρά όπως και αυτό που συνήθιζε να λέει στους μαθητές του όταν ήθελε να μιλήσει για το θάρρος στη ζωγραφική: Είναι προτιμότερη μια λάθος πινελιά αλλά βαλμένη με σιγουριά, από εκατό σωστές πινελιές που έχουν μπει με φόβο.

Ο Δημήτρης Μυταράς είχε φυσιογνωμία που έμοιαζε σαν να ήρθε στη σημερινή εποχή κατευθείαν από τη Φλωρεντία της εποχής των Μεδίκων, ένα δυνατό πρόσωπο που κουβάλαγε έντονα μερικά από τα στοιχεία που συναντάς συνήθως στους αυτοδημιούργητους ανθρώπους. Μια ερευνητικότητα και περιέργεια στο βλέμμα που δεν ησύχαζε λεπτό, σταθερή φωνή που σχημάτιζε προτάσεις με σιγουριά και μια μόνιμη υποψία χαμόγελου-ίσως το ίδιο χαμόγελο να είχε και ο Μποτιτσέλι όταν κατάφερε τελικά να καλύψει το λάθος στον πίνακα της Αφροδίτης. Όταν συζήταγε μαζί σου, γιατί απολάμβανε κάθε είδους συζήτηση, έμοιαζε σαν να αλλάζει διαρκώς κέντρο βάρους, γέρνοντας πότε στην πλευρά ενός περιπλανώμενου “Γιάννη Αγιάννη”, που δεν κατέχει τίποτα αλλά ταυτόχρονα διεκδικεί το δικαίωμα να μάθει τα πάντα και πότε στην πλευρά του κραταιού Πρύτανη – Δασκάλου της Καλών Τεχνών και Ακαδημαϊκού που ταυτόχρονα βαριόταν το ακαδημαϊκό διδασκαλίκι.

διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στο: fragilemag.gr