Eretiki κριτική της ταινίας “Μέρες Ξηρασίας”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Ο Εμίν Αλπέρ παρουσιάζει ταυτοχρόνως διαχρονική κινηματογραφική ιστορία με σασπένς & καλλιτεχνική δράση επίκαιρου πραγματισμού στην προβληματική του.

Ωραία εξελισσόμενη ατμόσφαιρα ανίχνευσης στη σφαίρα νόησης του παγιδευμένου πρωταγωνιστή & ανθρώπινης κατανόησης από τον συμμετέχοντα θεατή.

Υπόθεση

Στην τουρκική επαρχία Γιανικλάρ θα έρθει ένας νέος σε ηλικία, φιλόδοξος εισαγγελέας. Ο ακριβοδίκαιος, μη επαναπαυόμενος, Εμρέ. Το περιβάλλον, στο οποίο μόλις ήρθε, μοιάζει εκ φύσεως αφιλόξενο. Όλη η περιοχή αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα ξηρασίας. Ωστόσο, την προσοχή του Εμρέ θα τραβήξει αμέσως αρνητικά η ανθρώπινη παρουσία.

Ένα βίαιο έθιμο. Κυνήγι αγριογούρουνων, φτάνοντας με πυροβολισμούς μέσα στην επαρχιακή πόλη. Ο ίδιος θα καλέσει στο γραφείο του αμέσως τους οργανωτές Σαχίν και Κεμάλ. Εκείνοι με χαμόγελα, αμηχανία και γλυκά προσπαθούν να τον καλοπιάσουν. Ο αυστηρός Εμρέ κάπως θα αναθεωρήσει, εφόσον το θέμα έληξε με μια απλή σύσταση.

Ο δημοσιογράφος Μουράτ θα πλησιάσει τον Εμρέ στον ελεύθερο χρόνο του. Έχει καχύποπτη συμπεριφορά απέναντί του. Στην περιοχή, εξαιτίας της εκμετάλλευσης των υπόγειων υδάτων, εμφανίζονται καταβόθρες. Ο Εμρέ θα μάθει περί δημαρχίας και κρισιμότητας των επερχόμενων, τοπικών εκλογών…

Οι κάτοικοι φέρονται με ευγένεια στον Εμρέ, λόγω του δικού του αξιώματος. Η παρεξήγηση με το βίαιο έθιμο μοιάζει να τελείωσε. Οι Σαχίν και Κεμάλ προσκαλούν το βράδυ τον εισαγγελέα Εμρέ, προκειμένου να τον ευχαριστήσουν. Ο Σαχίν είναι γιος του δημάρχου της περιοχής! Οι προνομιούχοι φαίνεται να ελέγχουν το νερό…Οι οικοδεσπότες μιλούν για ανηθικότητες του δημοσιογράφου Μουράτ και είναι αδιάκριτοι με την ιδιωτική ζωή του Εμρέ.

Αφήνουν υπονοούμενα για τη σεξουαλικότητά του. Όμως όλο αυτό το τραπέζωμα έχει κάτι επιπλέον το δόλιο. Ο Εμρέ θα φάει, θα μεθύσει και θα δει μια τσιγγάνα χορεύτρια να έρχεται κοντά. Την επομένη ο Εμρέ ξυπνά, χωρίς να θυμάται πολλά…

Ανάλυση

Γενικώς…

Ιδιαίτερη κινηματογραφική έκπληξη από τον Τούρκο δημιουργό (σενάριο/σκηνοθεσία) Εμίν Αλπέρ! Η αινιγματική ατμόσφαιρα του έργου θα αιφνιδιάσει ευχάριστα τον Σινεφίλ. Όλα ξεκινούν εδώ από το σενάριο και την αρμονική σχέση με τη σκηνοθεσία. Υπάρχουν τρία δυνατά στοιχεία, που καταδεικνύουν, το πόσο σκεπτική είναι η κινηματογραφική φύση της εν λόγω ταινίας.

Πρώτον, εδώ υπάρχει μια γνώριμη, αλλά πάντοτε υπολογίσιμη τακτική καλλιτεχνικής διαμαρτυρίας. Δηλαδή, αντί να ασκήσεις με την ταινία σου άμεση κριτική απόλυτης αμφισβήτησης σε έναν υποκριτή πρωθυπουργό, το πράττεις εμμέσως στις δημοτικές αρχές μιας χώρας. Στη διεφθαρμένη τοπική εξουσία ενός δημάρχου και των υβριδίων του. Συνετή επιλογή, αν σκεφτούμε, ότι η ταινία αφορά τη φοβισμένη τουρκική κοινωνία, αφήνοντας ορατές αιχμές για τον υπαρκτό, διογκωμένο εθνικισμό της.

Διασώζεις έτσι το καλλιτεχνικό (μόνο;!) κεφάλι σου και παράλληλα λες, αυτό που θες. Διότι, έτσι όπως είναι κατασκευασμένη η δομή της ταινίας σε σενάριο/σκηνοθεσία, αφορά ταυτοχρόνως διαχρονική κινηματογραφική ιστορία με σασπένς & καλλιτεχνική δράση επίκαιρου πραγματισμού στην προβληματική της. Ο στοχασμός του έργου δεν αποκλείει τη διπλή εκπέμπουσα δυναμική.

Δεύτερον, επιλέγεται ένα αδιαμφισβήτητο κίνητρο ανθρώπινης σύγκρουσης. Ο κίνδυνος για τα αποθέματα νερού. Και μάλιστα, τα αβέβαια αποθέματα νερού σε ένα μέρος που απειλείται παράλληλα από ορατές καταβόθρες. Δεδομένων των ειδικών συνθηκών, το περιβάλλον στο οποίο διαβιούν οι ήρωες του σεναρίου βρίσκεται ένα βήμα πριν από τη δυστοπία. Αυτό απογειώνει την ατμόσφαιρα του μυστηρίου, βουλιάζοντας παράλληλα τον θεατή πειστικά στην παγίδα, η οποία αρχίζει να στήνεται στον κεντρικό ήρωα Εμρέ.

Όλοι σας έχετε δει στην πραγματική ζωή, πόσο σάπιοι αποδεικνύονται οι άνθρωποι στο βωμό των χρημάτων και πώς χειραγωγούνται άλλοι, ως θύματα σε εγκλωβισμένη θέση από τους πρώτους. Φαντάζεστε όμως, τι θα έκαναν όλοι, εάν το κυρίαρχο κίνητρο ανθρώπινης σύγκρουσης σε μια περιοχή ήταν η επερχόμενη απειλή για τα αποθέματα νερού;! Η ταινία λοιπόν έχει συλλάβει σεναριακά τον πανανθρώπινο προβληματισμό μιας σχεδόν αναπόδραστα ακραίας, ανάλογης αντίδρασης. Σε οποιαδήποτε εποχή και τοποθεσία.

Τρίτον, καθρεπτίζεται κοινωνικά το επισφαλές ψυχολογικό περιβάλλον της τουρκικής επαρχίας, με τον ακραίο συντηρητισμό-διογκωμένο εθνικισμό της. Αυτή η διάσταση οδηγεί επικίνδυνα τους κατοίκους σε δηλητηριώδη απουσία κριτικής ικανότητας και έλλειψη παιδείας. Κατά συνέπεια, σε πλήρη υποταγή στην εξουσία και σε ψευδή θεώρηση ότι υπάρχει οπωσδήποτε προσφερόμενη σωτηρία μόνο από αυτήν.

Σκεπτικό…

Επίκεντρο της Δραματογραφίας

Μέσα σε αυτά τα τρία συνυπάρχοντα στοιχεία, που προαναφέραμε, εμπεριέχεται το επίκεντρο της Δραματογραφίας του έργου. Μια καθοριστική σύγκρουση στον κοινωνικό ιστό της τουρκικής επαρχίας. Συγκρούεται η Δικαιοσύνη (ηθικής & νομικής μορφής) με την απόλυτη διαφθορά.

Εκεί υπάρχει αντίστροφη σχέση αποτελεσμάτων. Όλα ωραιοποιούνται μπροστά στην ικανοποιημένη-χειραγωγημένη μάζα κατοίκων του Γιανικλάρ, σαν ένα στραβά κολλημένο παζλ μιμητισμού ηθικής. Ενώ όλα αποφαίνονται διεφθαρμένα ενώπιον μόνο 2 ανθρώπων, που αναζητούν αληθινές απαντήσεις. Εισαγγελέας Εμρέ και δημοσιογράφος Μουράτ.

Η μεγαλύτερη επιτυχία του έργου όμως είναι, ότι το επίκεντρο της Δραματογραφίας μεταδίδεται στην κινηματογραφική αφήγηση καταλλήλως.

Η Αφήγηση

Πρόκειται για μια κεντρική αριστοτέλεια αφήγηση (αρχή, μέση, τέλος) με τροποποιήσεις. Με εύστοχη επιλογή διαχωρισμού, χρησιμοποιώντας μη γραμμική αφήγηση αποκλειστικώς στην επανάκτηση μνήμης του εισαγγελέα Εμρέ. Έτσι, υπό μορφή θολής ανάμνησης και επίπονης υπενθύμισης, πορευόμαστε με αγχωτική θέαση και διάθεση μαζί του. Μοντάζ και σκηνοθεσία μεταδίδουν σωστά όλες αυτές τις ποιοτικές ιδέες στιλιστικής γραφής! Σε τούτο το αγχωτικό περιβάλλον καχύποπτης θέασης βοηθά σαφώς και η εξαιρετική διεύθυνση φωτογραφίας του Χρήστου Καραμάνη. Αλλά, έτσι και αλλιώς, ζούμε ως θεατές διαρκώς στον κόσμο του ήρωα Εμρέ.

Είμαστε κοντά και μακριά του, ταυτοχρόνως. Βιώνουμε μια αμφισβήτηση στην προσωπική του ζωή. Την αμφιλεγόμενη σεξουαλικότητά του, χωρίς να έχει αποδειχτεί κάτι χειροπιαστό. Μόνο υπονοούμενα υπάρχουν από τον κοινωνικό περίγυρο. Επίσης, ένας ακατάπαυστος φόβος από τον ίδιο τον Εμρέ μαζί με μια απαγόρευση από την προσωποποιημένη εξουσία, για την αναζήτηση της αλήθειας. Ακόμη και σε αυτό το θέμα. Έτσι τελικά αποδεικνύεται κάτι πιο σημαντικό. Ότι δυστυχώς δεν έχει δικαίωμα ο Εμρέ σε τούτη την επαρχιακή τουρκική περιοχή, ούτε καν να αναρωτηθεί, ποιος ακριβώς είναι στα αλήθεια. Απρόβλεπτη ήταν η σεξουαλικότητα του Μουράτ!

Πιο Αναλυτικά…

Πρόσωπα & Θεατής

Ένας λόγος που αποκτούν ωφέλιμο χρόνο γνωριμίας με τον θεατή τα πρόσωπα του έργου, είναι πάλι η εξαίσια σχέση σκηνοθεσίας και μοντάζ. Εκεί η έλλειψη εμπιστοσύνης στις ανθρώπινες συμμαχίες θα ξεχωρίσει επικοινωνιακά από το μυαλό του ήρωα Εμρέ προς την αντανάκλαση του θεατή.

Συνολικά αποκτούν ιδιαίτερη γοητεία οι κινηματογραφικοί ήρωες του έργου. Ο εισαγγελέας Εμρέ προσωποποιεί ξεκάθαρα την εξαπατημένη Δικαιοσύνη, που νόμιζε, ότι μπορούσε μόνο με την πυγμή της να διασώσει τις νομικές και ηθικές Αξίες. Αντίπαλον δέος δεν είναι ο δήμαρχος σαν φυσική παρουσία, αλλά ο γιος του. Ο Σαχίν. Αυτό το στοιχείο κάνει πιο βαθιά την κόντρα ηθικού/ανήθικου ανθρώπου. Αυτού που πολεμά καθαρά μόνο με τις δυνάμεις του και εκείνου ο οποίος τα βρίσκει όλα έτοιμα και διεφθαρμένα.

Ο άλλος λόγος, που βελτιώνει την οικειότητα προσώπων & θεατή, είναι ότι η σχέση της σκηνοθεσίας με τα συναισθήματα των ηθοποιών αποδεικνύεται εκπληκτική. Έγιναν ιδιαίτερες ερμηνείες από τα δίδυμα ηθοποιών Σελαχατίν Πασαλί (Εμρέ) με Έκιν Κοτς (Μουράτ) και Ερόλ Μπαμπάογλου (Σαχίν) με Ερντέμ Σενοτσάκ (Κεμάλ).

Κλιμάκωση πριν το Φινάλε

Το θέμα είναι, πως αμφότερα τα στοιχεία κλιμάκωσης & φινάλε εφάπτονται όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και με την προηγηθείσα ροή του έργου. Η επιτυχής εμφάνιση εκρηκτικής κλιμάκωσης με σύνδεση αποσιωπημένου φινάλε στο έργο οφείλεται στη μέχρι πρότινος αρμονική διάρκεια μεταξύ σεναρίου, σκηνοθεσίας & μοντάζ. Αυτή η διάρκεια κατορθώνει ακριβώς τότε να καλωσορίζει κλιμάκωση και φινάλε, υπενθυμίζοντας παράλληλα κάποιες έντονες εικόνες από την αρχή στο μυαλό του θεατή. Πιο σωστά, τον κάνει να τις θυμηθεί, χωρίς καν να του τις προβάλει.

Δηλαδή, περνάμε στην εκρηκτική κλιμάκωση ενός πιο τρομακτικού κυνηγιού, που το πραγματοποιεί η αιμοδιψής, προσωποποιημένη διαφθορά και αυτομάτως θυμόμαστε τότε κάθε στιγμή του βίαιου εθνικιστή Σαχίν με το κυνήγι αγριογούρουνων στις αρχές. Όμως, κατά το απρόβλεπτα εντυπωσιακό φινάλε, το χάσμα μεταξύ ηρώων και ανταγωνιστών δίνει κάτι παραπάνω από μια Πύρρειο Νίκη στη συνείδηση του Σινεφίλ! Κανείς δεν μπορεί να κλέψει από τους αδικημένους, το προστατευτικό χάσμα που διαχωρίζει την αληθινή Ηθική από την άβυσσο των διεφθαρμένων…

Μια διανομή από τον Μικρόκοσμο

Συντελεστές

Σενάριο: Emin Alper. Σκηνοθεσία: Emin Alper. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Hristos Karamanis. Μοντάζ: Eytan Ipeker, Özcan Vardar. Πρωταγωνιστούν/Συμμετέχουν: Selahattin Pasali, Ekin Koç, Erol Babaoglu, Erdem Senocak κ.α. Διανομή Ρόλων: Ezgi Baltas. Κοστούμια: Öykü Ersoy. Μουσική: Stefan Will. Ήχος: Dave Ashton, Kresimir Rodic, Daniel Zuvela κ.α.