Άντριου Σκοτ με επιδέξια ανταπόκριση στη μονοπρόσωπη θεατρική παράσταση “Vanya”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Την περασμένη Πέμπτη 18/4/2024 στις 20:00 ακολουθήσαμε τη νέα πρόταση του προγράμματος “Θέατρο στο Μέγαρο/National Theatre Live” στη θεατρική διασκευή “Vanya” για το πασίγνωστο έργο “Θείος Βάνιας” του Αντόν Τσέχωφ.

Μια μονοπρόσωπη σύγχρονη διασκευή σε γραφή Σάϊμον Στίβενς και σκηνοθεσία Σαμ Γέϊτς, όπου ο ταλαντούχος ηθοποιός Άντριου Σκοτ ανέλαβε να υποδυθεί όλους τους ρόλους του έργου!

Η παράσταση υπήρξε ενδιαφέρουσα στη μεθοδολογία της, κατά την οποία δημιουργήθηκε μια ιδιαίτερη επικοινωνία με το κοινό. Ένα κοινό που φυσικά είχε ήδη εξοικειωθεί με τη μαγνητοσκοπημένη μετάδοση αγγλικού Θεάτρου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Ανάλυση

Θέαση Ζωντανού Θεάτρου

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μέσω της ειδικής ενότητας “Θέατρο στο Μέγαρο/National Theatre Live” έχει αρχίσει εδώ και καιρό να συστήνει στο ελληνικό κοινό πιο ζεστά τις σύγχρονες παραστάσεις αγγλικού Θεάτρου. Πρόκειται ουσιαστικά για ενδιαφέρουσες μαγνητοσκοπημένες προβολές (ζωντανών) θεατρικών παραστάσεων! Αξιοπρόσεκτες μεταδόσεις, σε εξαιρετικές παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας, με ελληνικούς υπότιτλους. Έτσι λοιπόν οι φιλότεχνοι θεατές που επισκέπτονται το Μέγαρο Μουσικής παρατηρούν κάθε φορά εκτός από την προτεινόμενη καταγεγραμμένη απόδοση των θεατρικών Έργων και τις αληθινές αντιδράσεις των θεατών της Αγγλίας (οι οποίοι, σημειωτέον, με εξαίρεση πολλά απογοητευτικά περιστατικά ανάρμοστων αντιδράσεων, εξακολουθούν ως κοινό να διαθέτουν Θεατρική Παιδεία, συμμετέχοντας μόνο όταν αυτό αρμόζει και μάλιστα εκεί το πράττουν καταλλήλως).

Εάν λοιπόν πρωτίστως αναρωτιέται κάποια/κάποιος, σχετικά με το τι είναι αυτό που έχει να αποκομίσει ο παριστάμενος σε χώρο καλλιτεχνικής εκδήλωσης θεατής στην Ελλάδα, παρακολουθώντας μια μαγνητοσκοπημένη θεατρική πρόταση ζωντανής αγγλικής απόδοσης, η απάντηση στην πράξη αποδεικνύεται ενδιαφέρουσα. Πρώτον, ένα κράμα θέασης ανάμεσα σε Θέατρο και Σινεμά ή μάλλον -για να το πω πιο σωστά- μία σινεματικής μορφής μελετημένη Θέαση σε Ζωντανό Θέατρο! Καθότι η μαγνητοσκόπηση, που θα απολαμβάνει το ελληνικό κοινό, αφορά καταγραφή η οποία είτε εστιάζει στα πρόσωπα των ηθοποιών με κοντινά και μεσαία πλάνα, είτε αποκαλύπτει όλη την κινησιολογία τους σε πιο γενικής μορφής πλάνα. Δεύτερον, την ουσιώδη επαφή με την αγγλική και επομένως πιο διεθνή θεατρική Σκηνή, όσον αφορά τις εξελισσόμενες ιδέες στο χώρο των Τεχνών.

Προηγηθείσες Παραστάσεις

Μετά τις πρόσφατες επιτυχημένες μαγνητοσκοπήσεις στα θεατρικά Έργα “Goοd” (μεταδόθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο) και “Dear England” (μεταδόθηκε τον περασμένο Μάρτιο) το ελληνικό κοινό ή μάλλον πιο προσδιοριστικά το θεατρόφιλο κοινό στην ελληνική πρωτεύουσα, ήταν ήδη εξοικειωμένο με το εγχείρημα της παρακολούθησης του National Theatre Live.

Το “Good” αφορούσε ένα από τα σημαντικότερα έργα της βρετανικής δραματουργίας, γραμμένο από τον Σκωτσέζο Σέσιλ Φίλιπ Τέϊλορ. Ένα ισχυρό Πολιτικό Δράμα, με ώριμα διδακτική αντιναζιστική παιδεία, σε σκηνοθεσία Ντόμινικ Κουκ. Μια αξιοπρόσεκτη εκδοχή, με πρωταγωνιστές τον Ντέϊβιντ Τένναντ, τον Έλλιοτ Λίβυ και τη Σάρον Σμολ. Ένα επιλεγμένα ολιγάριθμο, αλλά πραγματικά ταλαντούχο καστ. Με δυνατότητα απόδοσης τάχιστα εναλλασσόμενων, πολλών ρόλων από τους Λίβυ και Σμολ. Και σταθερότητα σε μία περσόνα (κατά κύριο λόγο) από τον εντυπωσιακά αφοσιωμένο, για ακόμη μια φορά, Τένναντ.

Ενώ το “Dear England” ήταν ένα πρωτότυπο, σύγχρονο θεατρικό Έργο, με ενδιαφέρον αποτύπωμα κωμικοτραγικής αύρας, γραμμένο από τον Τζέϊμς Γκρέϊαμ, έχοντας ως θεματική την ψυχολογική αποκωδικοποίηση της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της Αγγλίας. Και κατ’ επέκταση της αγγλικής νοοτροπίας-κοινωνίας, απέναντι στην πρόκληση της κρισιμότητας υπό αμφίρροπες συνθήκες (με χρήση παραλληλισμού τη διαδικασία των πέναλτι). Το έργο βασίστηκε στην χρονική περίοδο που ανέλαβε προπονητής της εθνικής αγγλικής ομάδας ποδοσφαίρου ο Γκάρεθ Σάουθγκέϊτ. Σε ένα επιλεγμένα πολυάριθμο καστ, πρωταγωνιστούσε στον ρόλο του καθοριστικού προπονητή, ο έχων σκεπτική πραότητα, μεθοδικά ποιοτικός ηθοποιός, Τζόζεφ Φάϊνς.

Η Παράσταση “Vanya”

Την περασμένη Πέμπτη 18/4/2024 στις 20:00 η νέα πρόταση του προγράμματος “Θέατρο στο Μέγαρο/National Theatre Live” αφορούσε τη σύγχρονη διασκευή στο πασίγνωστο έργο “Θείος Βάνιας” του Αντόν Τσέχωφ. Για την ακρίβεια, το αλλιώτικα τιτλοφορημένο έργο “Vanya” ήταν μια μονοπρόσωπη σύγχρονη διασκευή, βασισμένη στο κείμενο του Τσέχωφ. Ο κυριολεκτικά κυρίαρχος πρωταγωνιστής Άντριου Σκοτ υποδύθηκε όλες (!) τις περσόνες της παράστασης (Άϊβαν=Βάνια, Έλενα, Σόνια, γιατρός Μάϊκλ, Λίαμ, Αλεξάντερ, Μωρήν, Ελίζαμπεθ, Μαρία). Η μετάδοση πραγματοποιήθηκε από το Θέατρο “The Duke of York’s” του Λονδίνου. Η διασκευή έγινε από τον Σάϊμον Στίβενς και η σκηνοθεσία από τον Σαμ Γέϊτς. Ξεκάθαρα, συνιστά μια από τις πιο σημαντικές θεατρικές παραστάσεις της χρονιάς για το αγγλικό Θέατρο! Αυτό φάνηκε όμως και επί ελληνικού καλλιτεχνικού εδάφους…

Πραγματικά, αυτή τη φορά στο εγχείρημα μαγνητοσκόπησης αγγλικού Θεάτρου, η προσέλευση των θεατών στην –γνώριμη για τους μυημένους του Μεγάρου Μουσικής- αίθουσα “Αλεξάνδρα Τριάντη” κατά την παράσταση “Vanya” υπήρξε κάτι παραπάνω από ικανοποιητική. Οι θεατές κατέκλυσαν την επιβλητική αίθουσα! Που οφείλεται όμως, πιο συγκεκριμένα, άραγε αυτό; Μάλλον η παρουσία του πρωταγωνιστή Άντριου Σκοτ, τον οποίο προσφάτως παρακολούθησαν και οι Σινεφίλ στο αντιομοφοβικό και εύστοχων ψυχολογικών αναφορών για παιδικά τραύματα στην ενήλικη ζωή, ενδιαφέρον έργο, “Άγνωστοι Μεταξύ Μας”, κατάφερε και ένωσε το απαιτητικό κοινό δύο Τεχνών (εάν θέλετε να θυμηθείτε το έργο, τσεκάρετε την αντίστοιχη Eretiki κριτική με οργανωμένη ανάλυση https://eretikos.gr/politismos/eretiki-kritiki/eretiki-kritiki-tis-tainias-agnostoi-metaxy-mas/647254/).

Από την άλλη πλευρά, ίσως να δημιούργησε μεγάλη εμπιστοσύνη ή ακόμα και καλοπροαίρετη περιέργεια, το πώς θα κατάφερνε ο ίδιος να ανταποκριθεί σε μια μονοπρόσωπη θεατρική διασκευή και μάλιστα αντιμέτωπη με έργο του Αντόν Τσέχωφ. Για να γίνει κατανοητή η φιλοσοφία αυτής της μονοπρόσωπης διασκευής σε όποια/όποιον δεν παρακολούθησε την παράσταση, να σημειώσουμε, ότι ο πρωταγωνιστής κατά κύριο λόγο φορούσε τα ίδια ρούχα, κάνοντας όλους τους ρόλους.

Όσον αφορά τις πιο εμφανείς διαφοροποιήσεις συγκριτικά με τη γραφή στο έργο του Τσέχωφ, η παρούσα διασκευή “Vanya” αλλάζει τα ονόματα και την εποχή των προσώπων. Αλλά και την καλλιτεχνική ειδικότητα (σκηνοθέτης αντί για συγγραφέας) του Σερεμπριάκωφ (εδώ επικεντρώνεται στο μικρό του όνομα, Αλεξάντερ), άντρα της Γελένα (εδώ η ίδια λέγεται Έλενα)…Επειδή όμως ξέρετε σχεδόν όλες/όλοι το διαχρονικό έργο “Θείος Βάνιας”, θα ήθελα από εδώ και πέρα να εστιάσουμε κατευθείαν στο πόσο κρίσιμη ήταν η παρουσία πολυ-ερμηνείας του Άντριου Σκοτ, στην εν λόγω πρωτότυπη διασκευή. Καθότι είναι σημαντικό να εξετάσουμε τις σπάνιες πτυχές της μονοπρόσωπης διασκευής και στο πώς ανταποκρίθηκε σε αυτές ο πρωταγωνιστής της.

Μεθοδολογία & Επικοινωνία

Η γνώμη μου είναι, ότι αυτή η μονοπρόσωπη διασκευή έχει κάτι αξιόλογο να δώσει στην σύγχρονη εποχή μας, ερχόμενη την κατάλληλη στιγμή. Και για αυτόν ακριβώς το λόγο, διαθέτει περγαμηνές αξιοπρόσεκτης καλλιτεχνικής ύπαρξης, η οποία παράλληλα σέβεται την ισχυρή αύρα-κληροδότημα που προσέφερε το κλασικό θεατρικό τσεχωφικό έργο…Γενικώς, ο Σκοτ πετυχαίνει δύο ποιοτικά καλλιτεχνικά στοιχεία που εφιστούν την προσοχή του κοινού σε τούτη την παράσταση.

Πρώτον, κάνει το κοινό να εκτιμήσει ιδιαιτέρως το πώς ο ίδιος διαχειρίζεται τη μονοπρόσωπη διασκευή από άποψη κινησιολογίας, μεθοδολογίας. Δηλαδή στο καθαρά οπτικό κομμάτι παρατήρησης ενός ηθοποιού, που ανταποκρίνεται σε έναν υψηλό στόχο πολυδιάστατης ενσάρκωσης, όλων των ρόλων για όλο το έργο. Δεύτερον, στην πορεία της διασκευής κατορθώνει να μεταδώσει εγκεφαλικά στο κοινό την ελευθερία της γόνιμης φαντασίας για όλα τα πρόσωπα του έργου, φεύγοντας ολοένα και περισσότερο από το οπτικό κομμάτι τύπου “One Man Show.” Και με αυτό εννοώ, το να κάνει το κοινό εικόνα νοητώς πώς θα ήταν εμφανισιακά και συναισθηματικά η Σόνια, η Έλενα, ο Άϊβαν και όλα τα πρόσωπα του έργου σαν να κυκλοφορούσαν ανεξάρτητα μέσα στο χώρο και όχι να τα υποδυόταν ένας άνθρωπος επί σκηνής με τα ίδια ρούχα.

Άρα, ο Άντριου Σκοτ κατόρθωσε να δημιουργήσει δύο Κόσμους παρακολούθησης. Κάποιες στιγμές μάλιστα, η προοδευτικά βελτιωμένη απόδοση του ηθοποιού ωθεί το κοινό να βρίσκεται μέσα και στους δύο αυτούς Κόσμους. Η υπέρβαση του ενδιάμεσου αυτού σταδίου παρακολούθησης γίνεται με τη μετάβαση σε ένα επιπρόσθετο, ποιοτικό καλλιτεχνικό στοιχείο. Αυτό διακρίνεται στα τελευταία λόγια της πικραμένης περσόνας Σόνια, παρηγορώντας τόσο τον Βάνια (Άϊβαν), όσο και το κοινό πλέον όμως! Με παράλληλη ψυχολογική δόση γαλήνιας υποστήριξης και παραδεκτής θλίψης για τον αναπόδραστο μόχθο της ζωής ορισμένων ανθρώπων. Κουράγιο και απόγνωση μαζί (αλλά εδώ φυσικά, στη μετάδοση ενσυναισθητικής αύρας προς το κοινό μιλά και το κείμενο του Αντόν Τσέχωφ στο διαχρονικό έργο “Θείος Βάνιας”).

Αλλά ας τα πάρουμε καλύτερα όλα από την αρχή…Ο ηθοποιός έφερε το ελληνικό κοινό σε περίσκεψη, αλλά το αντίστοιχο αγγλικό το κέρδισε σχεδόν αμέσως! Αρχικώς, χρησιμοποιώντας ένα απλό μα λειτουργικό παιχνίδισμα. Με το άνοιγμα και κλείσιμο ενός διακόπτη στα φώτα του θεάτρου (μεταξύ σκηνής και θέσεων του κοινού) το πρώτο μεταδιδόμενο χιούμορ ήταν ήδη γεγονός. Ήταν το πρελούδιο της αφύπνισης στη διαδραστική σχέση των θεατών με την παράσταση. Μια σχέση που υποστηρίζει τη συνύπαρξη Κωμωδίας και Δράματος. Ναι, σε τούτη τη διασκευή ο Σκοτ είναι υπεύθυνος για την διατηρημένη ισορροπία αντίστροφης ιλαροτραγωδίας.

Έπειτα, η ίδια η σκηνογραφία από την Ροζάνα Βάϊζε υπήρξε λειτουργική με μεθοδικά στοιχεία (πόρτα, κούνια κήπου, κουζίνα, γραφείο κ.ά.) τα οποία αξιοποιούσε ο πρωταγωνιστής καταλλήλως. Οι αλλαγές στο κεντρικό σκηνικό ήταν σπάνιες, μα ουσιώδεις (λόγου χάριν, με τον προτζέκτορα των χαρτών του Μάϊκλ ως αντίστροφο φόντο του ιδίου, με καθρεπτισμένη πληροφόρηση για τον θεατή).

Ταλέντο, Συνέργεια, Αξιοποίηση

Τώρα για την αξιοποίηση της μονοπρόσωπης διασκευής, ως προς την επιλεγμένη χρήση του κειμένου, που βρήκε μορφή διαλόγου από τον ηθοποιό, υπήρχαν δύο επιλογές. Α) Η μία περιελάμβανε κάποιες παύσεις στον δημιουργηθέντα “διάλογο”, ενόσω ο Σκοτ προωθούσε τις στιχομυθίες μεταξύ περσόνων (αλλάζοντας πιο αργά απαντήσεις από τον ένα χαρακτήρα στον άλλο). Εδώ, εκτός από το πρακτικό κομμάτι του να κερδίσει χρόνο ο ίδιος μέχρι να μεταβεί λεκτικά από τον ένα ρόλο στον άλλο, επιτύγχανε και Ρεαλισμό, σαν να συζητούσαν οι περσόνες σε πιο αληθινούς χρόνους της πραγματικής ζωής. Β) Η άλλη περίπτωση αφορούσε την άμεση ροή της πειστικά κατασκευασμένης συνομιλίας, όπου τότε όφειλε ο Σκοτ να καλύψει τάχιστα τις εναλλαγές περσόνων, αξιοποιώντας στο έπακρον κινησιολογία και props (property master).

Εδώ λοιπόν, εξετάζοντας και τις δύο ανάλογες περιπτώσεις, κινησιολογίας και props, θα σταθούμε για λίγο. Καθότι οφείλουμε να παρατηρήσουμε την άψογη συνεργασία μεταξύ του πρωταγωνιστή Άντριου Σκοτ και της υπεύθυνης για την κινησιολογία Μικέλα Μεάτζα. Η αποτελεσματική συνέργεια των δύο αυτών συντελεστών αποκαλύπτει ένα από τα σημαντικότερα συστατικά επιτυχίας για την επιδέξια ανταπόκριση στη μονοπρόσωπη θεατρική διασκευή! Αρκεί ένα παράδειγμα.

Ο Σκοτ κατά την εξέλιξη του έργου υποδύεται την Έλενα σε συναισθηματικό κλονισμό, ενόσω η ίδια κατευθύνεται στην πόρτα και τότε ταυτοχρόνως παρουσιάζει τον Άϊβαν, ο οποίος της εμποδίζει το δρόμο! Την παρεμποδίζει προσωρινώς από το να φύγει. Με τον κορμό του σώματος και τη φωνή υποδύεται την Έλενα, ενώ με το απομονωμένο χέρι ενσαρκώνει τον Άϊβαν. Από τη μία πλευρά το συναίσθημα της Έλενα, από την άλλη η ενέργεια του Άϊβαν. Δηλαδή γυρίζοντας πλάτη στο κοινό, με το δεξί τεντωμένο του χέρι ο Άντριου Σκοτ ενσαρκώνει τον μεθυσμένο Άϊβαν (Βάνια), που αμίλητος περιορίζει τη δυνατότητα εξόδου στην Έλενα. Αποτελεσματικό!

Ωστόσο πέραν της κινησιολογίας, όπως προείπαμε, ο Σκοτ έχει αξιοποιήσει και τα props της παράστασης (π.χ. τσιγάρο, μαντήλι, ιατρική τσάντα, γυαλιά ηλίου, μπαλάκι τένις), για να μεταβεί στους ρόλους του πιο βοηθητικά για τον ίδιο και πιο επικοινωνιακά για το κοινό. Ας δούμε και εδώ ένα παράδειγμα. Αποκορύφωμα αποτελεί μια διπλή αξιοποίηση props και περσόνων. Τότε ακριβώς κρατά στο δεξί του χέρι το μαντήλι της Σόνια και στο αριστερό την τσάντα του γιατρού Μάϊκλ, ενόσω ο αφοσιωμένος πρωταγωνιστής υποδύεται σε άμεσο διάλογο ταυτόχρονα και τις δύο περσόνες. Εντυπωσιακό!

Στην ουσία, ο ταλαντούχος ερμηνευτής Άντριου Σκοτ ζει την καλύτερη εποχή της καριέρας του, από άποψη καλλιτεχνικής αναγνώρισης. Ξεκινώντας να γίνεται ευρέως γνωστός από τηλεοπτικές σειρές (“Sherlock” στον ρόλο του Μοριάρτι), κινηματογραφικές σημαντικές συμμετοχές (“1917” στον ρόλο του υπολοχαγού Λέσλι) μέχρι και κυρίαρχες σινεματικές ερμηνείες (“Άγνωστοι Μεταξύ Μας” στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Άνταμ). Και τώρα, ακολούθησε η μονοπρόσωπη θεατρική διασκευή “Vanya”, κάνοντας κάθε ρόλο του έργου. Άραγε, υπάρχουν άλλες μεγαλύτερες προκλήσεις απαιτητικής Υποκριτικής στον συνεχιζόμενο δρόμο της καριέρας του;

Η δορυφορική προβολή του NTL πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα και το British Council

Συντελεστές

Ερμηνεία & συν-δημιουργία: Andrew Scott. Διασκευή & συν-δημιουργία: Simon Stephens. Σκηνοθεσία & συν-δημιουργία: Sam Yates. Σχεδιασμός & συν-δημιουργία: Rossana Vize. Σχεδιασμός φωτισμών: James Farncomble. Σχεδιασμός ήχου: Dan Balfour. Σχεδιασμός βίντεο: Jack Phelan. Κινησιολογία: Michela Meazza. Μουσική: Kelly Moran. Σχεδιασμός Κοστουμιών: Natalie Pryce.