Eretiki κριτική στην ταινία ”Η Μορφή του νερού”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

ΣΕΝΑΡΙΟ για τη Μορφή του νερού: Πρόκειται για μια ιστορία αγάπης και απώλειας ή μάλλον αντίστροφα, όπως υπονοεί ο αινιγματικός αφηγητής στο ξεκίνημα. Μεταφερόμαστε στη Βαλτιμόρη του 1962. Η καθημερινότητα στην πόλη δείχνει φιλήσυχη, για τη γοητευτική και διψασμένη για ζωή Elisa Esposito, η οποία αν και δεν διαθέτει ομιλία, φέρει μια ψυχή που πλημμυρίζεται από πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία, που μπορεί να εκφράσει στους ανθρώπους όχι μόνο μέσω νοηματικής γλώσσας.

Γείτονας της, ο μεγαλύτερος σε ηλικία, χιουμορίστας, εικονογράφος Giles, που ομοίως ζει σε ένα πολύ ελεύθερο διαμέρισμα, σχετικά με τη διακόσμηση και τις απόψεις των υπολοίπων σπιτιών της κοινωνικής πλειοψηφίας. Αρκετοί πολίτες, όπως οι συνάδελφοι στο χώρο εργασίας της (καθαρίστρια σε Αεροδιαστημικό Ωκεάνιο Ερευνητικό Κέντρο)  θεωρούν, ότι η σιωπηλή της φύση δεν αποτελεί πρόβλημα. Το εργατικό προσωπικό, όπου ανήκουν η Eliza και η συνάδελφος και καλή της φίλη Zelda Delilah Fuller, δεν επιτρέπεται να γνωρίζει για το μυστικό περιεχόμενο ερευνών.

Ο Σμήναρχος Strickland μαζί με τον υπεύθυνο ασφαλείας Fleming, υπό τις οδηγίες του Στρατηγού Hoyt, επιβλέπουν τις μελέτες του επιστήμονα Bob Hoffstefler. Εκεί υπάρχει μια διαρκής ένταση, αφού οι μελέτες γίνονται την ώρα που Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ. βρίσκονται σε εχθρικό ανταγωνισμό τεχνογνωσίας, με επίκεντρο αποστολές οργανισμών στο διάστημα. Το αντικείμενο μελέτης είναι πολύ σημαντικό.

Για αυτό οι Ρώσοι έχουν στείλει κατάσκοπο εκεί. Το πλάσμα, ζώντας στο νερό (κυρίως) υπό συγκεκριμένους δείκτες αλατότητας, μοιάζει με αμφίβιο που φέρει κάποια χαρακτηριστικά αντρικού σώματος. Ο βίαιος Strickland το βασανίζει. Η Eliza γνωρίζεται με την αμφίβια ύπαρξη και αποκτούν αμοιβαία εμπιστοσύνη. Όντας ανήσυχη,  αντιλαμβάνεται πως ο σεξιστής, μισογύνης Strickland, διακινδυνεύει τη ζωή του πλάσματος, ανεξάρτητα από τις συστάσεις του Δρος Hoffstefler ( που έχει κι άλλο όνομα ). Η σιωπηλή κυρία μαζί με το διστακτικό Giles, αποφασίζει να οργανώσει ένα σχέδιο βοηθώντας τον αμφίβιο φίλο της αρχικά να δραπετεύσει και να διαμείνει προσωρινά στα φιλόξενα διαμερίσματά τους. Έτσι όμως, θα γεννηθεί κάτι που επιβιώνει και διαβιώνει και στις πιο αντίξοες συνθήκες.  

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Το έργο ξεκινά με συνειρμική αφήγηση από κάποιον που αρχικά δεν γνωρίζουμε, ενώ η ομιλία του συνοδεύεται από την επιβλητική παρουσία του υδάτινου στοιχείου, που έχει κυριεύσει το διαμέρισμα της Elisa. Παρατηρούμε, αρχικά με την αναλυτική οπτική καταγραφή και έπειτα μέσω του στοιχείου της λακωνικής επανάληψης ( σε μεμονωμένα σημεία π.χ. στο γυάλισμα παπουτσιών), τις προγραμματισμένες ενέργειες που αφορούν την καθημερινή ρουτίνα της πρωταγωνίστριας.

Έτσι κατανοούμε ότι μέσα στο νερό νιώθει άνετη και ελεύθερη (γεμάτη μπανιέρα), προτού γνωρίσει το αμφίβιο πλάσμα και πως μέσα στη ρουτίνα της διαδρομής προς τη δουλειά (προορισμός με λεωφορείο) νιώθει όμορφα με τον εαυτό της, μα κάτι λείπει. Πολύ αργότερα λοιπόν ο σκηνοθέτης παραθέτοντας την τελευταία σκηνή της ρουτίνας (ενώ έχει προηγηθεί μια πολύ σημαντική διαφορά σε αυτήν) από το ίδιο όχημα αποδίδει την αυτογνωσία της ευτυχίας στο καθρεπτισμένο είδωλο της ηρωίδας στο τζάμι.

Το νερό διαμέσου της βροχής, του εγκλωβισμού σε δοχείο διατήρησης πειράματος, της πλήρωσης σε μια μοναχική μπανιέρα ή της ονειρικής υπερχείλισης μιας αγκαλιάς στο ίδιο δωμάτιο, διαβρέχει τις ψυχές των χαρακτήρων.

Η φαινομενικά τέλεια και αποστειρωμένη από τον αληθινό της εαυτό (στην πραγματικότητα), στεγνή αμερικάνικη κοινωνία της εν λόγω δεκαετίας, καυτηριάζεται τέλεια (οικογενειακό εστιατόριο που εργάζεται ο ρατσιστής μπάρμαν ή στο διαμέρισμα του Strickland). Φανταστικά στοιχεία παντρεύονται την κοινή λογική (η Elisa τοποθετεί πετσέτες στις πόρτες για να πλημμυρίσει το μπάνιο, ενώ ως θεατές δεχόμαστε την ύπαρξη του ίδιου του πλάσματος). Ο σχεδιασμός της μορφής του αμφιβίου ξεχωρίζει, πιο πολύ όμως για λόγους που προκαλούν συμβολισμούς και τελικά κατόπιν προβληματισμού, μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Το χιούμορ ρέει σε αρκετές σκηνές. Όπως υπάρχουν και λίγες, μα με αισθητή παρουσία, σκηνές βίας . Η συνειρμική αφήγηση συντροφεύει το τέλος.

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ: SALLY HAWKINS: Αν και ο ρόλος δεν διέθετε ομιλία, παρουσιάστηκε πολλή εκφραστική! Κατόρθωσε να ελευθερώσει την ένταση της ανήσυχης ψυχής της ηρωίδας ακόμη και κατά τη διάρκεια της νοηματικής γλώσσας, χτυπώντας τα χέρια στο σώμα της ή στον τοίχο, όταν ήθελε να επιστήσει την προσοχή του Giles. Δείχνει όντως, αρχικά μοναχικά ανεξάρτητη και έπειτα ελεύθερα ερωτευμένη. Ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του ρόλου.

RICHARD JENKINS: Σίγουρα κράτησε μια ισορροπία στο έργο όντας ο κατά κύριο λόγο κωμικός χαρακτήρας (GILES). Όμως είχε και αρκετά δραματικά στοιχεία με τα οποία καταφέρνει να προβληματίσει και να συγκινήσει. Σημαντικότερο, η ερμηνεία για την αυτογνωσία της ηλικίας του. Πολύ καλή η μετάβαση από την κωμωδία ή την απλή ευτυχία στο δράμα.

MICHAEL SHANNON: Όντως ο Σμήναρχος Strickland σαν εχθρική περσόνα παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ο ηθοποιός αργά, αλλά σταθερά μας εκφράζει έναν άνθρωπο που μισεί τη ζωή και στηρίζεται σε δήθεν κανόνες που μέσω της εφαρμοσμένης πειθαρχίας, νομίζει πως διαμορφώνουν την ηθική. Στη σκηνή όπου ανακρίνει τη Zelda δείχνει πραγματικά αποφασισμένος και τρομακτικός. Όπως και στην απόσπαση πληροφοριών από το Hoffstefler. Εκφραστική η μόνιμη αποστασιοποίηση από την οικογένειά του.

DOUG JONES: Σίγουρα δεν είναι τόσο απλό και εύκολο όσο νομίζουμε να υποδυθεί κάποιος το χαρακτήρα του “αμφιβίου-αντρικού πλάσματος”, αλλά υπό τις κατευθύνσεις του σκηνοθέτη, ο ηθοποιός μπορούμε να πούμε πως απλώς τα κατάφερε. Πάντως μέσα από αυτό το κοστούμι έβγαλε και ανθρώπινα συναισθήματα (στην προσπάθεια επικοινωνίας του ρόλου με ανθρώπους που εκτιμούσε ή μισούσε).

MICHAEL STUHLBARG: Ανταποκρίθηκε πολύ καλά σε ένα ρόλο (Dr Hoffstefler or D.) που αποτελεί το συνδετικό κρίκο της πλοκής, όπου ο χαρακτήρας του βάλλεται από τα πιστεύω δύο εθνών και της προσωπικής του επιστημονικής και ηθικής ταυτότητας. Η αγωνία του και τα ηθικά διλήμματα μέσα σε όλα αυτά εκφράστηκαν έντονα, όπως και η επιτυχημένη προφορά του. Πολύ καλός.

Octavia Spencer: Έχει ταλέντο σίγουρα! Η σκηνή που παρέλυσε στην ανάκριση στο σπίτι της όρθια (Zelda) το δείχνει. Morgan Kelly: Μετέδωσε την ψυχρότητα ενός ρατσιστή (μπάρμαν εστιατορίου), προμηνύοντας ότι πιθανόν να ήταν τέτοιος και πριν το αντιληφθεί o Giles. Nick Searcy: Η στιγμή που ο ίδιος (General Frank Hoyt) δείχνει προσωρινή συγκατάβαση, επειδή o Strickland διόρθωσε τα λεγόμενά του ως κατώτερος αξιωματικός και μετά τον επιπλήττει, αποδεικνύει πως έχει ικανότητες.

ΕΠΙΤΥΧΗΣ Ή ΑΝΕΠΙΤΥΧΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ 3 ΠΑΡΑΠΑΝΩ: Το σενάριο έγραψε ο Guillermo del Toro μαζί με τη Vanessa Taylor. Η αλήθεια είναι πως έγραψαν μια τρυφερή ιστορία που εκφράζεται από ένα κράμα φαντασίας και πραγματικότητας, όπου προκύπτουν διδακτικοί συμβολισμοί. Η επινόηση του χαρακτήρα της Elisa είναι ευφάνταστη. Του αμφιβίου πρωτότυπη.  Παρουσιάζει ενδιαφέρον η δεκαετία που επέλεξαν λόγω της απειλής του ψυχρού πολέμου. Το χιούμορ εκφράζεται με διακριτικό και ιδιωτικό τρόπο αρκετές φορές (διστακτικά σχόλια Zelda και Elisa ενώ γνωρίζονται 10 χρόνια, για τη φύση και φυσιολογία του άντρα-αμφιβίου) δείχνοντας τη συντηρητική κοινωνία της εποχής. Αλλά υπερβαίνει αυτήν κιόλας, όμως από λίγους ανθρώπους (προσβολή στη νοηματική από Elisa σε Strickland). Άρα συνδέεται σωστά. Γενικά στον κινηματογράφο, έχει επαναληφθεί η ιστορία ενός φαινομενικού τέρατος, όπου τεχνολογία και επιστήμη προσπαθούν να εκφυλίσουν και να εκμεταλλευτούν, μα τελικά ως ακέραιο αποδεικνύεται θεραπευτικό για τους ανθρώπους. Ωστόσο υπάρχουν στοιχεία πρωτοτυπίας εδώ. Σαν κεντρική ιδέα παρουσιάζονται ομοιότητες και διαφορές με το “Λαβύρινθο του Πάνα”.

Η σκηνοθεσία έχει εντυπωσιακές στιγμές που μένουν στη μνήμη του θεατή (σκηνή ερωτικής λύτρωσης σε υπερκαλυμμένο δωμάτιο από το υγρό στοιχείο) ή και άλλες που δημιουργεί ενδιαφέρον ο συμβολισμός τους (η μουσική ενώνει δύο πλάσματα που δεν διαθέτουν ομιλία). Ωραία τα αστεία με τη χρονική σύνδεση (τυχαίο τρακάρισμα στην καινούργια petrol cadillac του Strickland) ή με εικασίες λόγω άγνοιας χαρακτήρων (υποθέσεις Fleming για οργανωμένη απαγωγή από εκπαιδευμένη ομάδα αποστολής). Ευχάριστη η σκηνή με τις κλακέτες. Έξυπνη η ιδέα πως το νερό (μέσω βροχής) ενοχλεί το Strickland ενώ για άλλους είναι ζωτικής σημασίας.

Δεν είναι εύκολο ένα κείμενο να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη έχοντας δύο πρωταγωνιστές που δεν διαθέτουν ομιλία, γιατί αυτό σημαίνει αξιόλογη δυνατότητα έκφρασης και κίνησής τους. Όπως προαναφέραμε τα είχαν όλα και οι δυο τους. Όλα λειτούργησαν επαγγελματικά στο σύνολο των ερμηνειών. Η ερμηνεία της Elisa είναι ότι καλύτερο παρακολουθήσαμε. Επιτυχής η απόδοση.

ΕΠΙΛΟΓΗ CASTING: Μάλλον δεν γίνεται να φέρει στο μυαλό του κανείς κάποια άλλη γυναίκα στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Επίσης, η συνδρομή των Richard Jenkins και Michael Stuhlbarg είναι σημαντική. Τηρήθηκε επαγγελματισμός και στο σωστό casting.

ΜΟΥΣΙΚΗ/ΗΧΗΤΙΚΗ ΥΠΟΚΡΟΥΣΗ: Ανέλαβε ο έμπειρος Alexandre Desplat, που έχει γράψει τη μουσική των ταινιών, Hotel Grand  Budapest, Curious Case of Benjamin Button, The Danish Girl κ.α. Γενικά η μουσική ήταν συνυφασμένη με το μυστήριο, την αγωνία, ένταση και τα συναισθήματα των ηρώων. Η άρπα ξεχωρίζει στην αφηγηματική εισαγωγή από τα υπόλοιπα όργανα. Οι κλακέτες είναι παιχνιδιάρικες. Το γαλλικό τραγούδι θα έρθει σωστά όταν η κοπέλα αισθανθεί ερωτευμένη. Και το δικό της (δεν τραγουδά η ηθοποιός) τραγούδι ταυτίζεται με την εναρμόνιση των ονείρων της, καθώς στη φαντασία της αποκτά φωνή. Ο συναγερμός του ερευνητικού κέντρου, το δάγκωμα της καραμέλας του οργισμένου Strickland και το σπάσιμο των δακτύλων του ξεχωρίζουν.

ΤΗΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΩΣ ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΡΟΒΟΛΗ. Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΑΝΤΑ ΔΙΚΗ ΣΑΣ.

Ο ERETIKOS κριτικός Γ.Κ.