Συνέντευξη | Δημήτρης Παπαδημητρίου: “Είμαι πεπεισμένος πως ο Χέρμαν Μέλβιλ γράφοντας τον Μόμπι Ντικ είχε στο μυαλό του τον Όμηρο”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Γιάννης Παναγόπουλος //

Αυτό που ο συνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου θεωρεί χρέος του είναι εξοφλητέο μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία, το πλάσιμο ιδεών, την τριβή τους στον τον διάλογο, την έρευνα. Καθόλου τυχαία περιγράφει τη διασκευή-λιμπρέτο και μουσική σύνθεση που έκανε στον “Μόμπι Ντικ” του Χέρμαν Μέλβιλ ως επιταγή. Από τις 15 Φεβρουαρίου ο “Moby Dick – The Musical” που έγραψε, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, ανεβαίνει στο Christmas Theater. Καλλιτεχνικό φαινόμενο, απομάγευση και δίψα για μαγεία, οι ποιητές που πρέπει να φτάσουν στα μάτια μας, τα σαλονοσκυλάδικα και η παγκοσμιότητα της μουσικής. Ο δημιουργός της παράστασης άπλωσε τις σκέψεις και τις υποσχέσεις που έδινε στον εαυτό του δοκιμάζοντας να συστήσει το έργο του Μέλβιλ στο κοινό της Αθήνας. Πολλαπλή πρόκληση δεν το λένε αυτό;

-Τι σας έστειλε στον Μόμπι Ντικ;

Με ενδιαφέρει έντονα η εισαγωγή στην ελληνική πραγματικότητα των μεγάλων, των θεϊκών μορφών της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πριν τον Μόμπι Ντικ, στον Μεγάλο Αιρετικό, μελοποίησα ποιητές που το έργο τους στη χώρα μας είναι άγνωστο. Φίλιπ Λάρκιν, Ουίσταν Ώντεν, η ποίησή τους έχει περάσει απαρατήρητη. Ίσως δεν την γνωρίζουν ακόμα και εκείνοι που αυτοπροσδιορίζονται διανοούμενοι. Για να διαδοθεί η ποίησή τους διάλεξα δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν φυσικά η προώθηση του έργου τους ως είχε. Ο δεύτερος ήταν βαθύτερος. Είχε να κάνει με την ανάδειξη τού πόσο εμείς ως λαός, ως ιστορία, το έχουμε επηρεάσει.

-Στην κατηγορία που μόλις είπατε ανήκει και το βιβλίο του Μέλβιλ;

Είμαι πεπεισμένος πως ο Χέρμαν Μέλβιλ γράφοντας τον Μόμπι Ντικ είχε στο μυαλό του τον Όμηρο. Και δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει μέσα στο Μόμπι Ντικ στίχος που περιγράφει τον Μιαούλη και όσα έκανε αυτός ο Έλληνας στην τούρκικη αρμάδα. Ο Μέλβιλ ήταν ένας φιλέλληνας με τη βαθιά ουσία του πράγματος. Ζούμε πια σε μια παγκόσμια κοινωνία, όμως έχει βαθιά σημασία να καταλάβουμε τους λαούς που γειτονεύουμε και συνυπάρχουμε μαζί τους, έχουμε βαθιά άγνοια για τη δική τους υπόσταση. Είναι σαν να μην τους γνωρίζουμε καθόλου. Σαν να μην ενδιαφερθήκαμε ποτέ να τους μάθουμε.

•Εδώ και αρκετά χρόνια η επιστήμη κατάφερε να απομαγεύσει περιοχές της ζωής είτε εξηγώντας, είτε απομυθοποιώντας. Ζωή, όμως, χωρίς μαγεία, χωρίς παραμύθι είναι ανυπόφορη. Ο άνθρωπος πασχίζει να βάλει το παραμύθι στη ζωή του. Το ψάχνει απεγνωσμένα. Η τέχνη πια δεν του το προσφέρει. Έγινε σκληρή, πεζή, επιστημονίζουσα.

-Δώστε μας ένα παράδειγμα.

Οι Τούρκοι. Τους γνωρίζουμε; Τους Βουλγάρους; Τους γνωρίζουμε; Τους πρώην Γιουγκοσλάβους; Είναι λαοί που ζουν δίπλα μας. Στρουθοκαμηλίζουμε όταν πρέπει να κοιτάξουμε το ξένο. Αυτό που λέω περιλαμβάνει και τους Έλληνες της διασποράς. Αν δύο φίλοι “πάρουν των ομματιών τους” και φύγουν από εδώ και πάνε να ζήσουν στη Φινλανδία ή τη Γερμανία, μετά από λίγο θα πάψουν να είναι Έλληνες. Μάλιστα, αν περάσουν χρόνια θα είναι σαν να έχουμε ξεχάσει την ύπαρξη τους, δεν θα μας ενδιαφέρουν. Πιστεύω πως υπάρχει μια άλλη Ελλάδα που δε ζει στην Ελλάδα αλλά έχει τεράστια αξία σε σημασία και αριθμό. Στη λογική που μας θέλει ως οργανικά μέλη μεγαλύτερων ενοτήτων θεωρώ πως πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο Όμηρος της Αμερικής είναι ο Μέλβιλ και ότι ο Μόμπι Ντικ είναι η Ιλιάδα τους. Στο έργο που έγραψα στηρίχτηκα στον Χριστοδούλου που είναι ο Έλληνας μεταφραστής του Μόμπι Ντικ. Είναι μια ανακατασκευή, λιμπρέτο φυσικά. Οι χιλιάδες σελίδες που μετέφρασε ο Χριστοδούλου έγιναν 105. Το κείμενο της παράστασης είναι έμμετρο και δουλεύοντάς το είχα τρία πράγματα κατά νου μου. Το πρώτο, όπως είπα και πριν, ήταν πως για μένα ο Μόμπι Ντικ είναι κατά κάποιον τρόπο μια Ιλιάδα. Το δεύτερο ήταν το θεοσοφικό περιεχόμενο του έργου του Μέλβιλ. Στο βιβλίο ο άνθρωπος στέκεται στα πόδια του, νιώθει αρκετά δυνατός να ορθωθεί απέναντι στον αδιάφορο και σκληρό θεό. Το τρίτο είχε να κάνει με το παρόν και την απομάγευση της ζωής. Εδώ και αρκετά χρόνια η επιστήμη κατάφερε να απομαγεύσει περιοχές της ζωής είτε εξηγώντας, είτε απομυθοποιώντας. Ζωή, όμως, χωρίς μαγεία, χωρίς παραμύθι είναι ανυπόφορη. Ο άνθρωπος πασχίζει να βάλει το παραμύθι στη ζωή του. Το ψάχνει απεγνωσμένα. Η τέχνη πια δεν του το προσφέρει. Έγινε σκληρή, πεζή, επιστημονίζουσα. Γι’ αυτό παρατηρούμε τη διόγκωση του καλλιτεχνικού φαινομένου. Αναζητούμε τα τελευταία ρινίσματα παραμυθιού που θα μπορούσε να μας δώσει. Γι’ αυτό χαμηλής ποιότητας τέχνη έχει μεγάλη επιτυχία. Προσφέρει το ψέμα. Έστω και ένα φάλτσο παραμύθι ή ο κακής ποιότητας μύθος προφέρει, σε πολλούς, την ασφάλεια του παραμυθιού. Κοιτάξτε, το κατ ‘εξοχήν μαγεμένο μυθιστόρημα είναι ο Μόμπι Ντικ και αυτό για μένα είναι και επιταγή. Δεν πήρα ποτέ συνειδητά την απόφαση να βουτήξω μέσα του και να το αναπλάσω. Οι μεγαλύτερες αποφάσεις στη ζωή δεν είναι αποφάσεις. Είναι επιταγές. Θυμάμαι δουλεύοντας το κείμενο κάποια στιγμή αναρωτήθηκα “μα καλά πως μπήκα εγώ εδώ”; Είχα ήδη αρχίσει να κολυμπώ στον κόσμο της γραφής απλά και συγκεκριμένα χωρίς όμως να υπάρχει πρότερη απόφαση.

διαβάστε τη συνέχεια της συνέντευξης στο: fragilemag.gr