Μία ελιά από την ναυμαχία της Σαλαμίνας – Ενα δέντρο 2.500 ετών

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Aπό την εποχή των Μηδικών πολέμων μέχρι και σήμερα, μία ελιά υπερχιλιόχρονη δεσπόζει ακόμα στο νησί της Σαλαμίνας. Ενα ζωντανό μνημείο της φύσης που υπολογίζεται πως υπήρχε ακόμα και κατά τη διάσημη ομώνυμη ναυμαχία όπου οι Αθηναίοι του Θεμιστοκλή τσάκισαν τον περσικό στόλο του Ξέρξη ο οποίος παρακολουθούσε την καταστροφή απότο όρος Αιγάλεω.

Σύμφωνα με το essalaminas.gr, στην περιοχή του Αιαντείου Σαλαμίνας και επί της Λεωφόρου Κακηβίγλας βρίσκεται ως σήμερα η ελιά της Όρσας. Πήρε το όνομά της από την ομώνυμη κοπέλα, που έζησε κατά τον 17ο αιώνα και είχε ως μοναδική προίκα το δέντρο αυτό, κατά την παράδοση.

Η ελιά που «χαιρέτησε» τον Θεμιστοκλή

Πρόσφατα το δέντρο χρονολογήθηκε από τους ειδικούς του Ινστιτούτου Klorane, στα πλαίσια της αναζήτησης των αρχαιότερων ελαιοδένδρων στην Ελλάδα, οι οποίοι υπολόγισαν πως η ηλικία του είναι 2.500 χρόνια.

Η παράδοση αναφέρει επίσης πως το δέντρο είχε φυτέψει στην περιοχή ένας βασιλιάς που αναφέρεται ως «Στράτος», ο οποίος πιστεύεται πως ήταν ο τύραννος Πεισίστρατος, γνωστός για τη διάδοση της καλλιέργειας της ελιάς στην ελληνική επικράτεια.

 

Η «Ελιά της Όρσας» έχει υπολογιστεί ως δεύτερη σε παλαιότητα σε όλη την Ελλάδα με 2.500 έτη, με πρώτη αυτή της Αίγινας με 2.700 έτη και τρίτη αυτή του Κουτρουφά Κυνουρίας στα 2.300 έτη.

Το 1987, ένα χρόνο πριν φύγει από τη ζωή, ο Νίκος Σαλτάρης δημοσιεύει στο βιβλίο του «Αρβανίτικες ιστορίες και θρύλοι της Σαλαμίνας» την ιστορία για την Ελιά της Όρσας.

Η Όρσα ήταν μια κοπέλα που έζησε τον 17ο αιώνα και είχε ως μοναδική προίκα τη συγκεκριμένη ελιά. Η κοπέλα αυτή είχε ένα τραγικό τέλος, ερωτεύτηκε έναν Τούρκο, ενώ ήταν παντρεμένη και ο σύζυγός την αποκεφάλισε και ήρθε στο νησί με το κεφάλι της μέσα σε ένα ταγάρι… Δέκα χρόνια αργότερα, λέει ο κ. Βελτανισιάν, έκανα μία προφορική συνέντευξη με μία ηλικιωμένη κάτοικο των Αμπελακίων Σαλαμίνας, τη Σοφία Παπαπαναγιώτου, γεννημένη το 1916, γνωστή με το μελωδικό προσωνύμιο Αλαλά, που το όφειλε στη συνήθειά της να τραγουδά όλη την ημέρα.

 

Εκείνη μου μετέφερε μια προφορική παράδοση, την οποία γνώριζε από την υπεραιωνόβια γιαγιά της Αικατερίνη Γεροντιώτου, που γεννήθηκε το 1808 και πέθανε το 1923. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα λεγόμενα της γιαγιάς Γεροντιώταινας, την Ελιά της Όρσας την είχε φυτέψει ένας πολύ μεγάλος βασιλιάς, ο Στράτος, γι΄αυτό και είναι η πιο μεγάλη και η πιο παλιά του νησιού.

Τότε είχα γράψει ένα μικρό άρθρο γι΄αυτήν την προφορική παράδοση, στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Ρυθμοί της Σαλαμίνας, όπου ανέφερα πως, πίσω από το όνομα του Στράτου, κρυβόταν το όνομα του Τυράννου των Αθηνών Πεισίστρατου, ο οποίος έδρασε το 6ο αι. π.Χ. Εδώ πρέπει να πούμε πως ο Πεισίστρατος έδωσε μεγάλη ώθηση στην αγροτική πολιτική, μοίρασε σπόρους, έδωσε χρήματα στους αγρότες και ρίζες ελιών για να φυτευτούν στην, άγονη τότε, Αττική.

 

Στην ουσία, το αξιοθαύμαστο είναι ότι ένα αρχαίο ιστορικό γεγονός επιβίωσε, μέσα από αυτήν την ελιά, μέχρι τις μέρες μας, χωρίς να έχουμε κάποια ιστορική καταγραφή, γιατί η προφορικότητα του λαού είναι πολύ δυνατή.