Eretiki κριτική της συγκλονιστικής ταινίας “Οι Άποικοι”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Η πρώτη ταινία του σκηνοθέτη Φελίπε Γκάλμπεθ Χάμπερλ αποτελεί γνήσια κινηματογραφική έκφραση-αποκάλυψη, ξεχωρίζοντας δικαίως ανάμεσα στα καλύτερα Αντιρατσιστικά έργα όλης της σεζόν!

Συναντά συνεχώς το ευαισθητοποιημένο βλέμμα του θεατή, αφυπνίζοντας το ολοένα και πιο ενημερωμένο μυαλό του μέσα στην τεταμένη ατμόσφαιρα ενός ιστορικά υπαρκτού εφιάλτη, πίσω στις αιματοβαμμένες ρίζες του 20ου αιώνα, στην άλλη άκρη της Γης.

Μια επιτυχημένη χρονολογική μεταφορά τρομακτικού κλίματος της εν εξελίξει γενοκτονίας Ινδιάνων Όνα, μπροστά στη συνείδηση του σημερινού παγκόσμιου θεατή! Μας ταξιδεύει παραστατικά, ανάβοντας την Αντιρατσιστική φλόγα της ινδιάνικης ηθικής αποκατάστασης σε ένα ασυνήθιστα ενδιαφέρον σημείο για αναφορές Γουέστερν.

Ανάλυση

Απαραίτητη Εισαγωγή…

Οι Σέλκναμ (λέγονταν και “Όνα”), γενικότερα ζούσαν στην Παταγονία (νοτιότερη περιοχή ανάμεσα σε Αργεντινή και Χιλή), στα Νησιά της Γης του Πυρρός. Ειδικότερα, στο βορειοανατολικό τμήμα της Μεγάλης Νήσου στη Γη του Πυρρός. Οι Ινδιάνοι Όνα ήταν αυτόχθονες που εξολοθρεύτηκαν από το 1880 έως τις αρχές του 1900 μέσω μεθοδευμένης γενοκτονίας από μεταμφιεσμένους αποικιοκράτες και άλλους τυράννους, οι οποίοι παρίσταναν τους εθνικούς διασώστες, επιχειρηματίες ή εργαζόμενους. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις Χιλής και Αργεντινής, οργανωμένες από τις ανάλογες τότε κυβερνήσεις, ήταν συνυπεύθυνες. Τα κεντρικά πρόσωπα των αποικιοκρατών-εμπόρων-τυράννων-σφαγέων είναι απολύτως ιστορικά ακριβή μέσα στην ταινία! Ο “έμπορος” Χοσέ Μενέντεζ (που ήρθε στα μέσα του 19ου αιώνα από την Ισπανία στη Λατινική Αμερική για να παριστάνει και τον γηγενή) καθώς και το βρετανικό τσιράκι του, ο Σκωτσέζος “υπάλληλος” Αλεξάντερ ΜακΛέναν, ήταν αληθινά ιστορικά πρόσωπα, τα οποία όντως συνεργάστηκαν στην ντροπιαστική και θρασύδειλη εξολόθρευση των Ινδιάνων Όνα. Επίσης, ο επιστήμονας-εξερευνητής Φρανσίσκο Μορένο πράγματι καθόρισε τα σύνορα Αργεντινής και Χιλής στη Γη του Πυρρός, στις αρχές του 1900.

Η ταινία ασχολείται με τα γεγονότα από το χρονικό διάστημα 1901 έως και το 1908. Πιο γνωστή ιστορικά ήταν μέχρι πρότινος η αιματοβαμμένη συνέργεια των Μαουρίτσιο Μπράουν (έμπορος) και του απεσταλμένου δολοφόνου του, Τζούλιους Πόπερ, εναντίον των Ινδιάνων. Παρόλα αυτά, ο σκηνοθέτης της ταινίας “Οι Άποικοι” (2023) ανοίγει με ενδιαφέροντα τρόπο στην παγκόσμια κουλτούρα του Σινεμά τη βεντάλια γνωστοποίησης των δολοφονικών συνεργατών Μενέντεζ και ΜακΛέναν για την ίδια γενοκτονία. Σωστή ιστορικά και η παρουσία του επισκόπου στο τέλος του έργου (διότι στην γενοκτονία των Ινδιάνων Όνα έβαλε το ανίερο χέρι της και η σέκτα Salesian).

Ιστορικά έγκυρη όμως είναι και η άποψη περί της εγχώριας αφομοίωσης εναπομεινάντων Ινδιάνων με τους Χιλιανούς και τους αποίκους, στο τέλος της ταινίας. Η συγκυριακή αυτή αφομοίωση, χάριν της υποτιθέμενα βελτιωμένης μεγάλης εικόνας για την τότε αναδιαμορφωμένη χώρα της Χιλής, σήμαινε μια ακόμη ινδιάνικη ταπείνωση…Ακόμη, υπάρχει λόγος που το έργο εστιάζει στα κομμένα αυτιά των νεκρών Ινδιάνων. Αυτό δυστυχώς ήταν όντως στοιχείο απόδειξης, για κάθε Ινδιάνο που σκότωναν οι αμειβόμενοι ανάλγητοι ανθρωποκυνηγοί. Μάλιστα, υπήρχαν μεγαλύτερες αμοιβές στους πιο σκληρούς ανθρωποκυνηγούς, εφόσον εκείνοι θα έκαναν απελάσεις, βασανιστήρια, βιασμούς και φόνους στους κατατρεγμένους Ινδιάνους…

Άρα όπως καταλαβαίνετε, η ακόμη πιο ανατριχιαστική πληροφορία μέσα στη μυθοπλασία της ταινίας, με την αποκολλημένη μήτρα μιας Ινδιάνας ως αποδεικτικό στοιχείο πιστοποίησης στις πράξεις των φρικτών ανθρωποκυνηγών προς τους εργοδότες τους, δεν αποκλείεται τελικά ως πολύ πιθανό ιστορικό στοιχείο (δεδομένου ότι υπήρχαν στα αλήθεια και χέρια ή κρανία υπό το ίδιο τερατώδες σκεπτικό). Στις 5/9/2023 το Εθνικό Κονγκρέσο της Χιλής αναγνώρισε τους Σέλκναμ ως μέρος των 11 γνήσιων πληθυσμών της χώρας. Υπήρξαν και δηλώσεις ορισμένων μελών της Βουλής, εκφράζοντας μεταμέλεια για την παρελθοντική συμπεριφορά των άλλοτε κυβερνήσεων Χιλής και Αργεντινής, ως προς το ρόλο της αποδεδειγμένης ιστορικής σφαγής των αυτοχθόνων Ινδιάνων (πηγές πληροφοριών για τη διασταυρωμένη συσχέτιση των ιστορικών γεγονότων: https://en.wikipedia.org/wiki/Selk%27nam_genocide, https://en.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Men%C3%A9ndez, https://en.wikipedia.org/wiki/Julius_Popper, https://en.wikipedia.org/wiki/Selk%27nam_people).

Γενικώς…

Πάμε τώρα και στην κριτική! Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη Φελίπε Γκάλμπεθ Χάμπερλ αποτελεί γνήσια, κινηματογραφική έκφραση-αποκάλυψη μπροστά στα έκπληκτα μάτια των απαιτητικών Σινεφίλ, ξεχωρίζοντας δικαίως ανάμεσα στα καλύτερα Αντιρατσιστικά έργα όλης της σεζόν! Καθότι, η υψηλή ποιότητα της έγκυρα διαμαρτυρόμενης ταινίας “Οι Άποικοι” (2023) συναντά συνεχώς το ευαισθητοποιημένο βλέμμα του θεατή, αφυπνίζοντας το ολοένα και πιο ενημερωμένο μυαλό του μέσα στην τεταμένη ατμόσφαιρα ενός ιστορικά υπαρκτού εφιάλτη, πίσω στις αιματοβαμμένες ρίζες του 20ου αιώνα, στην άλλη άκρη της Γης.

Τι συγκλονιστική θεματική και τι ιδιαίτερη αποτύπωση αυτής, υπό καλλιτεχνικό και κινηματογραφικό πρίσμα! Οι ιστορικές δυστοπικές σχέσεις μεταξύ Χιλιανών, αποίκων και Ινδιάνων στις αρχές του 20ου αιώνα προβάλλονται εδώ με μινιμαλισμό, περιεκτικότητα, ζωντάνια και κατατόπιση για το διαβασμένο, αλλά και το ευρύ κοινό. Η ταινία είναι τόσο καλά δομημένη, που ανταποκρίνεται με αφοσίωση στα ιστορικά γεγονότα, ξεμπροστιάζοντας μια οργανωμένη γενοκτονία Ινδιάνων με την αποκεκαλυμμένη σφραγίδα των υπευθύνων δολοφόνων και ηθικών αυτουργών. Κάτι που συνέβαινε περίπου πριν από 124 έτη.

Μέσα από τη διμορφική αυτή συνυπάρχουσα φύση αλήθειας και γοητευτικής μυθοπλασίας της, η ταινία μπορεί με μία μόλις παρακολούθηση να κάνει το κοινό να αντιληφθεί ενσυναισθητικά την εν λόγω ιστορική αδικία εναντίον των Ινδιάνων Όνα σε τούτο το χωροχρονικό σημείο του πλανήτη. Παράλληλα όμως, μπορεί να σε ωθήσει να διαβάσεις καλύτερα τα ιστορικά γεγονότα εκτός ταινίας και έπειτα να την παρακολουθήσεις ξανά με περισσότερη προσοχή, εκτιμώντας την διπλά πλέον για τις εκπεφρασμένες ανησυχίες και αλήθειες της, σε λεπτομέρειες, κυρίως μέρη και στο όλον του έργου. Και τότε θα καταλάβεις, τι πραγματικά έχεις μπροστά σου. Δηλαδή, μια επιτυχημένη χρονολογική μεταφορά τρομακτικού κλίματος της εν εξελίξει γενοκτονίας Ινδιάνων Όνα, μπροστά στη συνείδηση του σημερινού παγκόσμιου θεατή!

Το έργο περιλαμβάνει σκληρές αλήθειες που βγαίνουν στο φως και παράλληλα συνιστά Γουέστερν Ρεβιζιονισμού με τις γκρίζες ζώνες Ηθικής του ανάμεσα στις -ισάξιας δυναμικής- αντικρουόμενες πρωταγωνιστικές περσόνες. Έτσι, με έναν πανίσχυρο συνδυασμό καλλιτεχνικής τόλμης και κινηματογραφικής αισθητικής, το έργο του Χάμπερλ μάς ταξιδεύει παραστατικά, ανάβοντας την Αντιρατσιστική φλόγα της ινδιάνικης ηθικής αποκατάστασης στις σκοτεινές ρίζες του 20ου αιώνα, σε ένα ασυνήθιστα ενδιαφέρον σημείο για αναφορές Γουέστερν. Διότι στην ταινία αυτή τα εντυπωσιακά εναλλασσόμενα ή συνυπάρχοντα χρώματα της γης και του ουρανού της Παταγονίας τρέμουν μπροστά στην αμείλικτη δυστοπία της διψασμένης για αίμα ανθρώπινης ψυχής.

Πιο συγκεκριμένα, η δράση λαμβάνει χώρα στο απόμακρο και αχανές για τη φύση, ειρηνικό και μάχιμο για τους Ινδιάνους, ματωμένο και δηλητηριασμένο από το ανθρώπινο αποικιοκρατικό χέρι, αρχιπέλαγος της Γης του Πυρός. Από αργεντίνικες διασυνοριακές γραμμές στρατιωτικής επίβλεψης (λοχαγός Αμπρόζιο) και στρατευμένης πραγματογνωμοσύνης (εξερευνητής Φρανσίσκο Μορένο), καθώς και νεοσύστατες χιλιάνικες επιχειρήσεις κτηνοτροφίας προβάτων, θεσπισμένες με τον παράφρονα νόμο του ισχυρού (έμπορος Χοσέ Μενέντεζ). Μέχρι και στο Πούντα Αρένας, φρούριο των ηθικών αυτουργών (οικογένεια Μενέντεζ και ιερατείο). Αλλά και στο μακρινό βόρειο νησί Τσιλοέ των ελάχιστων διασωθέντων Ινδιάνων Όνα (Σεγούντο και Κέπια).

Κινηματογραφικά η ίδια η γη περιπλέκεται πανέξυπνα σε μια συγκεντρωτική έκφραση εννοιολογικών αντιθέσεων, με τους εκμεταλλευτές αποικιοκράτες, το ινδιάνικο πνεύμα και την απέραντη φύση, αλλά παράλληλα και συνειρμικής εικονοποίησης κοινού οπτικού στόχου αντιστοίχως από το μαλλί των προβάτων, το τρίχωμα του μαύρου αλόγου μέχρι και το τρίχινο σημείο κιτρινωπής βλάστησης. Η ευστοχία σε μεθοδολογία κινηματογραφικής απεικόνισης γίνεται ένα με την καλλιτεχνική έκφραση και κατά συνέπεια την καλλιτεχνική κατάθεση του ευαισθητοποιημένου και συνάμα οργισμένου δημιουργού Χάμπερλ! Η υπομονή είναι περίτεχνη αρετή σε τούτη την αφήγηση και συνυπάρχει με την αμεσότητα του ωμού Ρεαλισμού στη ζήση των περσόνων.

Ενδιαφέρων διαχωρισμός σε τέσσερα γραπτά κεφάλαια δίχως αριθμούς (“Ο Βασιλιάς του Λευκού Χρυσού”, “Ο Μιγάς”, “Τα Πέρατα της Γης” και “Το Κόκκινο Γουρούνι”). Αυτά εκφράζουν αντιστοίχως την παράλογη οπτική του εμπόρου Μενέντεζ, τη λογική φλόγα οργής στα μάτια του Μιγά Σεγούντο, την αντικειμενική γεωμορφολογία υπό την τερατώδη ανθρώπινη κατάκτηση και το φρικώδες έργο του απεσταλμένου δολοφόνου ΜακΛέναν.

Υπάρχουν όμως και τρία επιπλέον στοιχεία, σαν βιωματικές χωροχρονικές ενότητες ανάμεσα σε ταξίδι θεατών και περσόνων. Α) Επιβίωση του Μιγά Σεγούντο υπό τα προστάγματα του ΜακΛέναν. Επαφή με τις άνωθεν διαταγές ή αλλιώς την περσόνα Μενέντεζ. Συμπόρευση διχασμένου Σεγούντο, επιβλέποντος Αμερικανού Μπιλ και επικεφαλής δολοφόνου ΜακΛέναν στο ταξίδι εξολόθρευσης. Β) Οικία Μενέντεζ στο Πούντα Αρένας και αποτυπωμένη διασταύρωση-διαπραγμάτευση της ιδιωτικής εξουσίας με το κράτος, υπό τον απεσταλμένο εκπρόσωπο Βικούνια. Γ) Ενώ στο νησί Τσιλοέ, το κράτος αφομοιώνει το ινδιάνικο ζεύγος Σεγούντο και Κέπια. Σημειωτέον: “Τσιλοέ” σημαίνει “τόπος των γλάρων” (οπότε αποκτά σημασία η παρουσία των πτηνών νωρίτερα στην ταινία, ως προς το τι νιώθει μέσα του ο έχων ρίζες από το νησί Τσιλοέ, Μιγάς Σεγούντο).

Φυσικά, η πρώτη από αυτές τις τρεις βιωματικές ενότητες καλύπτει από άποψη χρόνου και το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Ωστόσο, στη δεύτερη ενότητα η παρουσία του Βικούνια ενισχύει ιδανικά την εγκεφαλική δραματική σύγκρουση σε αυτό που θα αποκαλούσαμε ως “στρατηγική γεγονότων σε ένα καθιστικό”, καταδεικνύοντας ότι όλοι οι άνθρωποι συναντούν κάποια στιγμή τον κατακτητή τους. Ακόμα και οι ισχυρότεροι-χειρότεροι…Επιπλέον, η άρνηση του Βικούνια να χαιρετήσει επίσημα τον επίσκοπο προσδιορίζει την κόντρα κράτους και εκκλησίας. Στην τρίτη βιωματική ενότητα η παρατεταμένη σιωπή της Ινδιάνας Κέπια (η οποία για αμυντικούς λόγους επέλεξε το όνομα Ρόζα), καθώς και οι νευρικοί σπασμοί του προσώπου της, αποτελούν ένα από τα πιο δυνατά κλεισίματα ταινίας, όσον αφορά τον ταραχώδη σφυγμό Δικαίωσης της ινδιάνικης ψυχής!

Συμπερασματικά

Αφενός, η ταινία είναι φιλτραρισμένη μέσα από μεθοδολογία τριπλής προσέγγισης. Κοινωνικοϊστορικά μελετημένη, σε τεράστιες αλήθειες που αποτυπώνει. Κινηματογραφικά οργανωμένη, με αφηγηματικό τρόπο μύησης στην αδικημένη ινδιάνικη φυλή Όνα. Αλλά και ψυχοκοινωνικά αναπαραστημένη στους καλογραμμένους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες, που αντιπροσωπεύουν την ένταξη σε μια εν συνόλω διαχρονική Αντιρατσιστική ματιά για τον σύγχρονο θεατή. Εδώ η ευστοχία της μυθοπλασίας παίζει τεράστιο ρόλο, διότι ο θεατής έχει μεγάλη ανάγκη τη γοητευτική θέαση απρόβλεπτων εξελίξεων μέσα στην καυτή καρδιά των γεγονότων! Ακριβώς επειδή αυτά τα γεγονότα φτύνουν όλο το δηλητήριο της πικρής αλήθειας με κινηματογραφική ελευθερία, δίχως το κατά καιρούς καλογυαλισμένο πλαίσιο διδακτικής κατεύθυνσης ορισμένων αποστειρωμένων ντοκιμαντέρ.

Αφετέρου, το έργο “Οι Άποικοι” (2023) ανταποκρίνεται με εγκυρότητα στην κατηγορία των Γουέστερν και μάλιστα τύπου “Revisionist”, για αρκετούς λόγους. Κυρίως, επειδή αν και βαδίζει συνεχώς στο μονοπάτι μιας συγκεκριμένης γενναίας καλλιτεχνικής διαμαρτυρίας (αποσκοπώντας φανερά υπέρ της ηθικής αποκατάστασης της ινδιάνικης φυλής), παράλληλα κατορθώνει να καθρεπτίσει ιδανικά τις πολλές γκρίζες ζώνες Ηθικής μέσα από τους αντικρουόμενους, διδακτικούς πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες του. Η μυθοπλασία συνυπάρχει απόλυτα με τα αληθινά ιστορικά γεγονότα και το μοτίβο άποψης του δημιουργού της ταινίας. Επίσης, η μουσική (Χάρρυ Αλλούτσε) κατορθώνει να ανταποκριθεί σε μοτίβο Γουέστερν (τυμπάνια ηχούν ατμοσφαιρικά), αλλά και στη μυστηριώδη διάσταση Ανθρώπινου Τρόμου (ορχηστρικά έγχορδα “στριγγλίζουν” ή το μοναχικό τσέλο “περπατά”) και Διαχρονικής Μελαγχολίας (τραγούδι για Άλογο), ανεξαρτήτως κατηγορίας έργων.

Σαφώς, κεντρικός ήρωας της ταινίας είναι o Μιγάς Ινδιάνος-Λευκός. Εδώ λοιπόν ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Φελίπε Γκάλμπεθ Χάμπερλ λειτουργεί πανέξυπνα, εικονοποιώντας την αναζήτηση της Ηθικής από το αμφίβολο γκρίζο περιβάλλον της προς την απόλυτη Δικαιοσύνη. Εκεί κρύβεται η ισορροπία του. Μέσα από ένα πρόσωπο. Τον Μιγά χαρακτήρα Σεγούντο Μολίνα! Ένα πρόσωπο το οποίο συνεχώς φρίττει, σκέπτεται με απροσμέτρητη φλόγα μίσους μέσα στα μάτια του και παρατηρεί τα πάντα, έχοντας στην καρδιά του λίγο φόβο και ελάχιστη απείθεια. Ο Σεγούντο όμως έχει γίνει ένα με την αδικοχαμένη αυτή γη και φυσικά με τους Ινδιάνους Όνα! Τη φλόγα οργής στο βλέμμα του Σεγούντο, εκτός από τους θεατές, θα την διαγνώσει όμως και ο ΜακΛέναν, σοκάροντας έτσι την έμπιστη σχέση μεταξύ θεατή και κεντρικού ήρωα! Ο ΜακΛέναν καθορίζει μέχρι και την αναπνοή του Σεγούντο και αυτό θα το δούμε σε κοντινό πλάνο. Η αναπνοή, υπό ακατάκριτη μορφή παραχώρησης/στέρησης δικαιώματος, χορεύοντας ανάμεσα σε Θάνατο και Ζωή, σε ταπείνωση και αξιοπρέπεια, θα κάνει ένα αντιφατικό πέρασμα βασανισμού και ευθανασίας στην ταινία…

Όμως ο Μιγάς Σεγούντο διατηρεί το ιδιωτικό βίωμα του προβληματισμού απέναντι στον όλεθρο, το οποίο και μοιράζεται σταθερά με τον θεατή. Ο προβληματισμός του απέναντι στο ανθρωπόμορφο τοτέμ της υπό δοκιμασία ινδιάνικης συνείδησης (παραδοσιακό πνεύμα μυημένης ενηλικίωσης “Hain”), απέναντι στο βλέμμα αλληλοκατανόησης με το άλογό του, απέναντι στη δυνατότητα να πυροβολήσει τον λευκό Αμερικανό δολοφόνο Μπιλ, απέναντι στην μισοπεθαμένη Ινδιάνα που οι λευκοί βίασαν, υποδεικνύει ένα αδιαπραγμάτευτο Ηθικό Καθήκον. Να μην ξεχάσει ποτέ ο Σεγούντο, τα όσα παρατηρεί. Συνήθως δεν δρα, αλλά παρατηρεί δίκαια! Ο Σεγούντο παρατηρεί έναν φαύλο κύκλο μίσους, που περνά από την υπαρκτή κοινωνικοϊστορική κατασκευή της άκρως απειλητικής αποικιοκρατίας στην μόνιμη ανθρώπινη σύγκρουση μεταξύ σχέσεων κυριαρχίας και υποτέλειας.

Αυτό το στοιχείο φεύγει τελικώς από τη ματιά του και καταλήγει στον θεατή! Σκεφτείτε το. Κάποια στιγμή στο έργο, όλες οι τότε αντιπαραθέσεις ψυχοκοινωνικών εκφράσεων και κοινωνικοϊστορικών προεκτάσεων, Άγγλος/Σκωτσέζος, Χιλιανός/Αργεντινός, Εξερευνητής/Στρατιώτης, Βρετανός/Αμερικανός, Βόρειος/Νότιος (κάθε χώρας και ηπείρου), Ναυτικός/Καουμπόϊ, Έμπορος/Κρατικός Υπάλληλος, στην πραγματικότητα αναδύουν μόνο την ίδια την ανθρώπινη σύγκρουση. Κυριαρχία και υποτέλεια καταπίνουν όλες τις περσόνες τελικά. Η ανθρώπινη σύγκρουση συγκεντρώνει όλο το μένος της όμως στην εξιλαστήρια αντιπαράθεση Ινδιάνων/Λευκών! Εκεί διαφαίνεται να ξεσπούν όλοι οι προαναφερθέντες αντιπαρατιθέμενοι.

Έτσι για ακόμη μια φορά, οι ειρηνικοί Ινδιάνοι παρατηρούν ένα κάρο αιμοδιψείς ανθρώπους, άσχετους με την αμερικάνικη ήπειρο, να παριστάνουν τον αφέντη γηγενών και τον ιδιοκτήτη μιας ελεύθερης γης. Τον πρωταρχικό Ισπανό αποικιοκράτη Χοσέ Μενέντεζ (που κάποτε άλλαξε ημισφαίριο, παριστάνοντας τον ιδιοκτήτη της λατινοαμερικάνικης γης) να δίνει τις εντολές, ξαμολώντας το βρετανικό λυσσασμένο σκυλί του, Αλεξάντερ ΜακΛέναν. Τον ΜακΛέναν να καπηλεύεται έναν στρατιωτικό βαθμό που δεν του ανήκει, εξολοθρεύοντας Ινδιάνους άντρες και βιάζοντας Ινδιάνες γυναίκες. Τον συνοδοιπόρο στο έγκλημα, Αμερικανό λευκό Μπιλ να εκτελεί με χαρά τις δολοφονικές εντολές των Μενέντεζ και ΜακΛέναν. Τελικά όμως, ο Βρετανός συνταγματάρχης Μάρτιν θα κάνει τον ΜακΛέναν να περάσει ό,τι βίωσαν κατά κύριο λόγο οι Ινδιάνοι, σε μία μόλις εφιαλτική βραδιά!

Το γεμάτο με τρόμο πρόσωπο του ΜακΛέναν, όταν εκείνος αντιλαμβάνεται ότι η υποταγή στο βρετανικό στέμμα είναι κάτι αναπόφευκτο ακόμη και για τον ίδιο, λέει τα πάντα. Επιπλέον, αυτός ο φαύλος κύκλος μίσους και μοχθηρίας δεν έχει τέλος. Δείχνει μέσα από τον συνταγματάρχη Μάρτιν, ότι οι Βρετανοί βλέπουν ακόμη και τους λευκούς Αμερικανούς, όπως τον Μπιλ, σαν μισητή παλιά αποικία…Γενικώς, δεν ηρωοποιούνται όλες οι Ινδιάνικες οικογένειες. Ο Μπιλ τονίζει την ικανότητα ιχνηλασίας των Κομάντσι και την εκδικητικότητά τους. Επίσης, η γκρίζα ζώνη Ηθικής βρίσκει φωνή στα λεγόμενα του Μενέντεζ, ο οποίος τονίζει πως βλέπει σαν κτήνη τους Ινδιάνους. Το ίδιο κάνει αργότερα και η Τζοζεφίνα με την ζοφερή της εμμονική οπτική γωνία (κανονικά κόρη του Μενέντεζ και σύζυγος του συνεταίρου του, Μαουρίτσιο Μπράουν).

Στο μοναδικό αρνητικό σημείο της ταινίας, έχω όμως μεγάλη ένσταση! Για τη συντηρητική αναφορά που κάνει ο ίδιος ο Σεγούντο, σχετικά με τον εκχριστιανισμό των Ινδιάνων από ιερείς. Λέει τότε, ότι οι ιερείς μάθαιναν τους Ινδιάνους να σέβονται τον συνάνθρωπό τους. Αλήθεια ποιον “συνάνθρωπο” ακριβώς; Τον βεβηλωτή αλλιώτικων εθίμων; Τον αποικιοκράτη; Τον καταπατητή γης; Τον βιαστή; Τον ανεύθυνο που μετέδωσε αρρώστιες; Τον απεσταλμένο για γενοκτονία; Βεβαίως, η περσόνα του Σεγούντο μπορεί να φοβάται και να είπε αυτή την κουβέντα, μπροστά στους Μπιλ και ΜακΛέναν, αναγκαστικά. Μπορεί ακόμη να υπήρχαν ιστορικά και κάποιοι ελάχιστοι ιερείς, που ήθελαν να προσηλυτίσουν Ινδιάνους δίχως καθόλου χρήση βίας (υπάρχει όμως η πλύση εγκεφάλου ως αρνητικό στοιχείο). Παρόλα αυτά, η ταινία παραμένει αφοπλιστικά Αντιρατσιστική στο σύνολό της και δεν απειλείται από μια τέτοια στιγμή. Θα σας έλεγα να την παρακολουθήσετε δύο φορές στη Μεγάλη Οθόνη! Και να την αποκτήσετε στην πολύτιμη Σινεφίλ συλλογή σας. Το αξίζει!

Σκεπτικό…

Μεθοδολογία

Θέαση

Διεύθυνση φωτογραφίας για σεμινάριο, όπως και η συνολική διαχείριση/επιλογή τοποθεσίας για τα γυρίσματα. Εκπληκτικά κοστούμια (Μιούριελ Πάρα). Βασικό στοιχείο έκφρασης του έργου, η θόλωση και το νετάρισμα στην εξαιρετική διεύθυνση φωτογραφίας (Σιμόν Ντ’Αρκάντζελο). Σε τέτοιες επιλογές φροντίζει να σχετίζεται νοηματικά με την αποκάλυψη της πλοκής. Λόγου χάριν, μόλις γίνεται νετάρισμα στην καθαρισμένη στρατιωτική στολή του ΜακΛέναν (η οποία βρίσκεται στο βάθος και έχει κρεμαστεί, για να στεγνώσει) τότε σκάει η αποκαλυπτική ατάκα, ότι ο ίδιος δεν είχε ποτέ τον στρατιωτικό βαθμό που ισχυριζόταν.

Κίνηση & Στασιμότητα

Η μινιμαρισμένη καβαλαρία αποστολής των ΜακΛέναν, Μπιλ και Σεγούντο γίνεται σκοπίμως με ελέγξιμα τρεμάμενη κάμερα, δίνοντάς μας την τρανταχτή αίσθηση της ιππασίας. Το δε μοντάζ προσωποποίησης (Ματιέ Ταπονιέ) επιλέγει να καθορίσει το βίωμα του Σεγούντο ως κεντρικό βίωμα του θεατή, βάζοντας σε κίνηση το μυαλό του δεύτερου…

Στον αντίποδα, μέσα από την ομίχλη ξεπροβάλλει μια ακίνητη καθήμενη οικογένεια Ινδιάνων Όνα. Η οικογένεια αυτή προσωποποιεί την απουσία βιαιότητας στους αθώους, ειρηνικούς Ινδιάνους Όνα, μπροστά στον αδυσώπητο εφιάλτη της γενοκτονίας! Από τις πιο ουσιώδεις στιγμές καλλιτεχνικής διαμαρτυρίας μέσα στην ταινία! Ακινησία όμως παρουσιάζει και το κάδρο αποκάλυψης εκ της ομίχλης, στις αντιστρόφως ένοχες μορφές των Μπιλ και ΜακΛέναν.

Προοικονομία

Καταπληκτική σε όλο το έργο: Ο Μπιλ τονίζει το παρατσούκλι του ΜακΛέναν (“Κόκκινο Γουρούνι”), προτού μάθουμε τη φήμη του εμείς ως θεατές. Ο Μπιλ αμφισβητεί τις μεθόδους του ΜακΛέναν συνεχώς, απορώντας για την ανύπαρκτη στρατιωτική μονάδα του ισχυριζόμενου υπολοχαγού. Ο δε ΜακΛέναν δεν προσφωνεί ποτέ τον εαυτό του ως υπολοχαγό μπροστά σε στρατιώτες! Μόλις ο λοχαγός Αμπρόζιο τον αποκαλεί Άγγλο, εκείνος θυμώνει. Αργότερα, ο Μπιλ θα προσφωνήσει σαν Άγγλο τον ΜακΛέναν και ο ήπιων τόνων συνταγματάρχης Μάρτιν ξαφνικά θα εκραγεί.

Πιο Αναλυτικά…

Ερμηνείες

Καμίλο Αρανσίμπια (Σεγούντο) / Μισέλ Γκουανά (Κέπια)

Ο αποτυπωμένος φόβος, η μερική απείθεια και η φλόγα οργής στα μάτια του χαρακτήρα δίνουν πνοή έκφρασης στο μοτίβο όλου του έργου! Η ολοζώντανη εκφραστικότητα χωρίς πολλά λόγια, ήταν καθοριστικής σημασίας εδώ. Απαραίτητος πρωταγωνιστής!

Μπορεί η ηθοποιός να εμφανίστηκε σε λίγες στιγμές της ταινίας, αλλά προσδιόρισε ιδανικά το ινδιάνικο αυτό βίωμα. Η ερμηνεία της, με ανυπολόγιστη επιθυμία εκδίκησης που αφορά όχι μία αλλά πολλές ινδιάνικες γενιές, τολμώ να πω, ότι μετά από χρόνια εκτός από εξαιρετική θα γίνει και Κλασική στο Αντιρατσιστικό Σινεμά!

Μαρκ Στάνλεϊ (στρατιώτης Αλεξάντερ ΜακΛέναν) / Σαμ Σπρούελ (συνταγματάρχης Μάρτιν)

Ο ερμηνευτής κατόρθωσε να εκφράσει το μοτίβο νοοτροπίας ενός μοχθηρού ανθρώπου με δική του λογική και κανόνες. Απέφυγε να γίνει καρικατούρα λευκού δολοφόνου και απέδωσε με Ρεαλισμό την άκρως απειλητική περσόνα του ΜακΛέναν. Η εναλλαγή ελέγχου και απώλειάς του, με προσωποποιημένη υπεροχή και τρόμο, εντυπωσιάζει τον θεατή!

Όταν ένας ηθοποιός εμφανίζεται από το πουθενά στην εξέλιξη της πλοκής και με την πραότητά του κατορθώνει ταυτοχρόνως να σε ηρεμήσει, αλλά και να σε τρομοκρατήσει, αυτό σημαίνει αψεγάδιαστη ερμηνεία! Όταν δε έπειτα σου παγώνει απότομα το αίμα, τότε αυτό σημαίνει πως δικαίως ο Σαμ Σπρούελ ξεπερνά ερμηνευτικά ακόμη και τον κινηματογραφικά ντελικάτο Μαρσέλο Αλόνσο (ρόλος Βικούνια).

Μια διανομή της Danaos Films

Συντελεστές

Σενάριο: Antonia Girardi, Felipe Galvez Haberle, Mariano Llinas. Σκηνοθεσία: Felipe Galvez Haberle. Μοντάζ: Matthieu Taponier. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Simone D’Arcangelo. Πρωταγωνιστούν/συμμετέχουν: Camilo Arancibia, Mark Stanley, Sam Spruel, Benjamin Westfall, Alfredo Castro, Marcelo Alonso, Mariano Llinas, Mishell Guaña, Agustín Rittano, Adriana Stuven κ.α. Διανομή Ρόλων: Roberto Matus A., Jessie Frost, Roberto Matus, Veronica Souto. Κοστούμια: Muriel Parra. Μακιγιάζ: Damian Brissio. Μουσική: Harry Allouche. Ήχος: Duu-Chih Tu, Mowat, Guido Deniro κ.ά.