Μαρία Κάλλας: Η αποθέωση σε 3 παραστάσεις στο θέατρο της Επιδαύρου και τα… απρόοπτα

Την άνοιξη του 1960 το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου υιοθετεί την πρόταση του διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κωστή Μπαστιά να καλέσει τη μεγάλη πρωταγωνίστρια για τρεις μοναδικές παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, ώστε να συναντηθεί με το κοινό για το οποίο η ίδια έχει πει: «Ξέρω πως όταν έρθει μια μέρα που η φωνή μου δεν θα είναι όπως παλιά, το μόνο κοινό που θα εξακολουθήσει να με αποθεώνει είναι το ελληνικό».

Το ιστορικό αυτό ραντεβού κλείνεται για την Κυριακή 21 Αυγούστου, αλλά ο καιρός έχει άλλη άποψη. Η ψιλή βροχή που ξεκινά το απόγευμα γίνεται αυγουστιάτικη καταιγίδα που μουσκεύει σκηνικά, πανάκριβες τουαλέτες και εντυπωσιακές κομμώσεις, καθιστώντας αδύνατη την έναρξη της παράστασης.

Χιλιάδες απογοητευμένοι θεατές διαφεύγουν από τους λασπωμένους δρόμους της περιοχής με πολλούς εξ αυτών να επιστρέφουν βρεγμένοι στα σπίτια τους τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας.

Αντίθετα, στη δεύτερη παράσταση, που είναι προγραμματισμένη για την Τετάρτη, τρεις ημέρες μετά δηλαδή, όλα μοιάζουν ιδανικά. Ο καιρός είναι καλοκαιρινός, το αρχαίο θέατρο κατάμεστο, οι επίσημοι -από τον Αριστοτέλη Ωνάση και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή μέχρι την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον πατέρα της Κάλλας που έρχεται ειδικά για τη βραδιά από την Αμερική- είναι εκεί και η μεγάλη ντίβα βρίσκεται στη αρχαία σκηνή και ερμηνεύει με μοναδικό τρόπο τη Νόρμα στην ομώνυμη όπερα του Βιτσέντζο Μπελλίνι σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή, σκηνικά του Γιάννη Τσαρούχη, κοστούμια του Αντώνη Φωκά και μουσική διεύθυνση του Ιταλού Τούλιο Σεραφίν. Αποθέωση!

Ας ζήσουμε αυτές τις ιδιαίτερες στιγμές μέσα από το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Αχιλλέα Μαμάκη για το περιοδικό «Εικόνες»: «Η Κάλλας, βαθύτατα συγκινημένη -άλλωστε είχε έντονο τρακ όταν άρχισε να τραγουδά- υπεκλίνετο συνεχώς και ευχαριστούσε τα πλήθη που επέμειναν να χειροκροτούν πολλά λεπτά της ώρας.

Κρατώντας πάντα από το χέρι δύο από τα άλλα βασικά στελέχη της παράστασης, χαιρετούσε αδιάκοπα. Το κοινό, μ’ ένα ομαδικό παραλήρημα ενθουσιασμού, επέμενε να την ανακαλή. Φτάσαμε στο καμαρίνι της Κάλλας την ώρα που ερχόταν και εκείνη σε αυτό, ύστερα από τις αφάνταστες εκδηλώσεις που της είχαν επιφυλάξη οι θεατές της πρεμιέρας. Δεν θα ξεχάσω τη συγκίνησή της. Τα είχε σχεδόν χαμένα και ήταν αδύνατο να ανταποκριθή στη διάθεση των επισήμων για μια κοσμική συνομιλία, ούτε στις επίμονες παρακλήσεις των δεκάδων φωτορεπόρτερ που ήθελαν εκείνη την ώρα να πάρουν μερικά ενσταντανέ».

Αποθέωση αν και εμπύρετη

Οι θεατές της δεύτερης παράστασης είναι οι τυχερότεροι, αφού η πρώτη παράσταση ακυρώθηκε λόγω βροχής, ενώ η τρίτη πραγματοποιείται με δυσκολίες, αφού η μεγάλη πρωταγωνίστρια παρουσιάζει ξαφνική αμυγδαλίτιδα με 38,2 πυρετό. Παρά την ιατρική εντολή για αφωνία, η Κάλλας δεν μπορεί να απογοητεύσει το ελληνικό της κοινό, με πολλούς θεατές να έχουν διανυκτερεύσει εκεί σε αυτοσχέδια ράντζα.

Η κορυφαία υψίφωνος ξεκινά τελικά την παράσταση αλλά κατά τη διάρκειά της έχει μεγάλο εκνευρισμό. Κάποια στιγμή μάλιστα θέλει να τη διακόψει, αλλά στηρίζεται από τον κόσμο που γνωρίζοντας το αιφνίδιο πρόβλημα υγείας της την αποθεώνει και τη στηρίζει μέχρι την ολοκλήρωσή της.

Η τρίτη ημέρα των παραστάσεων έχει κι αυτή τη δική της περίεργη ιστορία. Εκείνη την εποχή οι ζωντανές ραδιοφωνικές μεταδόσεις από την επαρχία κάθε άλλο παρά συνηθισμένες είναι. Ετσι, το τότε ΕΙΡ (Εθνικόν Ιδρυμα Ραδιοφωνίας) αποφασίζει να μεταδώσει δωρεάν την τελευταία παράσταση της Κάλλας, αλλά, επειδή βρισκόμαστε στην Ελλάδα, την τελευταία στιγμή προκύπτουν οικονομικά προβλήματα με την ορχήστρα, που για να επιτρέψει το στήσιμο μικροφώνων στο αρχαίο θέατρο ζητά να πληρωθεί ξεχωριστά. Για να διευκολύνει μάλιστα το επικείμενο αδιέξοδο η Κάλλας παραιτείται των δικαιωμάτων της ώστε να γίνει δυνατή η ζωντανή ραδιοφωνική μετάδοση.

Η… λύση δίνεται τελικά από αλλού και είναι η χειρότερη απ’ όλες. Η παράσταση δεν γίνεται ποτέ γιατί η αμυγδαλίτιδα της Κάλλας επιδεινώνεται, το κρυολόγημα χειροτερεύει και ο ωτορινολαρυγγολόγος που φτάνει εσπευσμένα από την Αθήνα δεν αφήνει κανένα περιθώριο λύσης ζητώντας δεκαήμερη αφωνία. Τελευταία φορά που η μεγάλη Ελληνίδα θα εμφανιστεί στην Ελλάδα θα είναι μόλις ένα χρόνο αργότερα, το 1961, όπου πρωταγωνιστεί στη Μήδεια, πάλι στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.