Αναλύσεις

ΌΧΙ (στην παραχάραξη)

NEWSROOM 28.10.2022 | 10:16

Ακούστε το άρθρο

του Νικηφόρου Γκολέμη

Η 28η Οκτωβρίου να φέρνει στο προσκήνιο τα αρνητικά παρελκόμενα από τον εορτασμό μιας επετείου που – στο πλαίσιο του αστικού κράτους – ουδέποτε κατάφερε να συναντηθεί με τη λογική και την ιστορική πραγματικότητα.

Το τελευταίο δεν προκαλεί και ιδιαίτερη εντύπωση – είναι εξάλλου γνωστή η ροπή προς τους αστικούς μύθους και τις υπερβολές κατά τις κρίσιμες για ένα έθνος ιστορικές συγκυρίες. Κι αν οι ανακρίβειες και τα μισόλογα για την Επανάσταση του 1821 μπορούν (με ορισμένη καλή διάθεση) να βρουν τη δικαιολογία τους στην ανάγκη για εθνική ομοψυχία και ισχυρούς συνεκτικούς δεσμούς σε μια νεοσύστατη κρατική οντότητα, τα εξωφρενικά αφηγήματα με αφορμή την ιταλική εισβολή έχουν ως αφετηρία μια ύπουλη επιχείρηση στυγνού ιδεολογικού «ξεσκαρταρίσματος».

Με μια πρώτη ματιά, ο εορτασμός της έναρξης ενός πολέμου που οδήγησε μετά τη γερμανική επέμβαση στη μαύρη περίοδο της Κατοχής φαίνεται να στερείται λογικής. Θα ήταν πολύ πιο φυσιολογικό να εορτάζεται ως εθνική επέτειος η Απελευθέρωση της χώρας, με συμβολική ημερομηνία την 12η Οκτωβρίου, οπότε και απεχώρησαν τα κατοχικά στρατεύματα από την πρωτεύουσα. Γεγονός όμως που δεν συμβαίνει για έναν απλούστατο λόγο: Η ιδιαιτερότητα του εορτασμού της έναρξης – αντί του συνηθέστερου σε άλλες χώρες εορτασμού της λήξης του πολέμου – έγκειται στο γεγονός ότι η καθιέρωση του επετειακού χαρακτήρα της 28ης Οκτωβρίου προηγήθηκε χρονικά της απελευθέρωσης. Κατά τη περίοδο της Κατοχής, η επέτειος της κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου ήταν για την Εθνική Αντίσταση το σύνθημα για την περαιτέρω ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι οργανωμένες από το ΕΑΜ πορείες την ημέρα εκείνη συγκέντρωναν πλήθος κόσμου και κατέληγαν σε σφοδρές συγκρούσεις με τους ταγματασφαλίτες.

Το μετεμφυλιακό ελληνικό κράτος βρέθηκε αντιμέτωπο με μια επέτειο συνυφασμένη με το ΕΑΜ και την Εθνική Αντίσταση. Βρέθηκε επίσης αντιμέτωπο και με κάτι πολύ χειρότερο: Την πλήρη απουσία προσωπικοτήτων συνυφασμένων με οποιαδήποτε αντιστασιακή δράση ενάντια στον κατακτητή. Καθότι οι ταγματασφαλίτες και οι δωσίλογοι είχαν βρεθεί εν μία νυκτί και ελέω αγγλικής παρέμβασης από τα μπουντρούμια της ιστορίας σε θέσεις εξουσίας κι ενώ όλοι οι πολιτικοί παράγοντες της εποχής «αντιστέκονταν» από το εξωτικό… Κάιρο, η ανάγκη για την οικοδόμηση ενός νέου αφηγήματος κρινόταν επιτακτική.

Ένα νέο αφήγημα που οικοδομήθηκε γύρω από την προσωπικότητα του Ιωάννη Μεταξά. Έμοιαζε εξάλλου το ιδανικό πρόσωπο για τη δουλειά αυτή, αφού ενσάρκωνε όλα τα στοιχεία εκείνα που παρουσιάζονταν και στο μετεμφυλιακό ελληνικό κράτος: Ησυχία-τάξη-ασφάλεια, πειθαρχία και προ πάντων αντικομμουνισμός. Ο στυγνός δικτάτορας που έστειλε δεκάδες χιλιάδες Έλληνες στις εξορίες και τα βασανιστήρια, ο θαυμαστής του ιταλικού φασισμού και του ναζισμού ήταν αυτός που μπήκε στην κολυμπήθρα της ιστορικής παραχάραξης και βαφτίστηκε εθνικός ήρωας. Τού αποδόθηκε και ένα βροντερό «ΟΧΙ» που ποτέ δεν εξεστόμισε («Alors, c’est la guerre» η απάντηση προς τον Γκράτσι), ενώ τα προπαγανδιστικά αφηγήματα δεν σταμάτησαν εκεί…