Eretiki κριτική για την ταινία Κάτω από το Δέντρο

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Σενάριο για την ταινία Κάτω από το Δέντρο. Στην Ισλανδία, μια συνηθισμένη ημέρα η Agnes ανακαλύπτει το σύζυγό της,  Atli, να παρακολουθεί κάποιες σκηνές ενός ερωτικού βίντεο. Στην ιδιωτική στιγμή συμμετέχει εκείνος με μια πρώην σύντροφό του, τη Rakel. Γνωστή της Agnes. Την ντροπή του αμήχανου συζύγου διαδέχονται οι απόπειρες για τις απαραίτητες εξηγήσεις. Το μένος της νεαρής παίρνει σάρκα και οστά. Καθώς η προδομένη γυναίκα, ξεκινά μια εκδικητική διαδικασία εγρήγορσης ενός αμείλικτου χωρισμού και μιας εξίσου αποφασιστικής απαγόρευσης, για τη διαμοίραση της κηδεμονίας της αγνοούσας, τετράχρονης κόρης τους, Asa.

Επιπλέον, πετά τον αποσβολωμένο Ισλανδό έξω από το διαμέρισμά τους. Έτσι, εκείνος παίρνοντας κάποιες ενδυμασίες, αποφασίζει να μείνει προσωρινά με τους γονείς του, Baldvin και Inga. Ελπίζοντας, να καταφέρει αρχικά τουλάχιστον την επικύρωση μιας συζήτησης σε πιο πολιτισμένους τόνους με την οργισμένη, ανένδοτη Agnes. Παράλληλα οι μεσήλικες γονείς του Atli, ξεκινούν μια γειτονική διαμάχη με ένα διπλανό ζευγάρι, εξαιτίας μιας παλιότερης διαφωνίας, γεννηθείσας λόγω της χρόνιας ύπαρξης ενός μεγάλου, με ωραίες φυλλωσιές, δέντρου, έξω από το σπίτι τους. Το οποίο σκεπάζει με την επιβλητική σκιά του τη θέα από την αντίστοιχη πίσω αυλή του ζεύγους Konrad και Eybjorg.

Στην πραγματικότητα μοιάζει βέβαια ως μια απλή αφορμή, αυτή η μικρή αντιπαράθεση. Διότι, γενικά υποβόσκουν κάποιες, μνησίκακες σκέψεις μεταξύ των δύο τόσο κοντινών, γειτονικών ζευγαριών. Με αρκετές, υπάρχουσες αντιθέσεις απόψεων, χόμπι, ηλικιών, μέχρι και αγαπημένου κατοικιδίου. Καθώς την ίδια ημέρα, όταν η καλλίγραμμη Eybjorg επιστρέψει από την αγαπημένη της ποδηλασία υπό τη συνοδεία του πιστού σκύλου Asgur, θα αντιμετωπίσει μια μοχθηρή πλέον Inga. Για την ακρίβεια, η τρομακτικά εκδικητική γειτόνισσα ξεκινά να εκφράζει κάποιους λεκτικούς συνειρμούς, ευρισκόμενους έξω από τα πλαίσια μιας υγιούς καθημερινότητας.

Απτόητη και χωρίς ντροπή, η μεγαλύτερη γυναίκα συνεχίζει, μάλιστα υπερβαίνοντας ξαφνικά τα όρια του πολιτισμού! Σοκάροντας πραγματικά την ξανθιά, λάτρη της εκγύμνασης. Οι δύο γυναίκες πλέον παίζουν ένα αρρωστημένο παιχνίδι αντεπιθέσεων, ενώ οι σύζυγοί τους παραμένοντας αρχικά πιο ψύχραιμοι, απλώς υποστηρίζουν με σθένος τις θέσεις των αντιμαχόμενων κυριών. Η συμφωνία για την κοπή μερικών κλαδιών, αποκλείεται οριστικά. Τώρα η διαμάχη κάνει διάλογο. Ωστόσο, δεν υφίστανται πάντοτε ξεκάθαρες αποδείξεις των εκδικητικών κρουσμάτων.

 

Για αυτό και ο Baldvin θα τοποθετήσει μια κάμερα οπτικού ελέγχου της πίσω αυλής, εφόσον ο Conrad εθεάθη να κρατά ένα αλυσοπρίονο. Όμως ποιος θα παρακολουθεί χωρίς να κοιμάται; Η κατασκήνωση δίπλα στο δέντρο είναι γεγονός, μα και μια ακόμη απομάκρυνση από την ενηλικίωση. Ο Atli δεν επεμβαίνει στο θέμα, μα εστιάζει στη διεκδίκηση μιας συγχώρεσης από την αποφασισμένη Agnes.

Ενώ εκείνη τον γελοιοποιεί όπως μπορεί, κάνοντας τον ταυτόχρονα να αποδεικνύεται νομικά ως ακατάλληλος πατέρας. Η γάτα των γονιών του Atli αγνοείται για αρκετές μέρες. Η γυναίκα του Baldvin σκέφτεται αρρωστημένα σχέδια… Αυτό που ξεκίνησε ως αγενής συμπεριφορά μιας προβληματικής γειτονίας, θα αποκτήσει μεγαλύτερες και πιο άσχημες διαστάσεις, παίρνοντας τη μορφή ενός εχθρικού, επικίνδυνου, αυτοσκοπού εκατέρωθεν…

Οι Konrad και Baldvin αφήνουν τα χόμπι της σκοποβολής και συμμετοχής στην τοπική χορωδία αντίστοιχα, παίρνοντας πια κάτι παραπάνω από κρίσιμες πρωτοβουλίες, επί του θέματος. Η σατανική, ανίκητη Inga κρύβει στην καρδιά της ένα θλιβερό, ψυχικό τραύμα. Η Eybjorg κινδυνεύει να χάσει κάτι πραγματικά πολύτιμο. Όλα λαμβάνουν χώρα κάτω από το αθώο, περήφανο και καθοριστικό δέντρο.  Μα ποια ακριβώς είναι πλέον τα ανθρώπινα όρια;

 

Σκηνοθεσία:    

Η Agnes εισχωρεί σε ένα δωμάτιο του διαμερίσματος, ανακαλύπτοντας τον σύζυγό της, Atli, να παρακολουθεί στο laptop ένα ερωτικό βίντεο. Η κάμερα εστιάζει για λίγο στο μικρό υπολογιστή. Με φόβο ο αιφνιδιασμένος σύζυγος  κλείνει την οθόνη του φορητού p.c που βρίσκεται στο τραπέζι. Μέσα σε λίγες στιγμές η συγχυσμένη σύζυγος διαπιστώνει, ότι ο ο άντρας της συμμετέχει στο βίντεο μαζί με την πρώην σύντροφό του, Rakel. Την οποία η Agnes γνώριζε. Παρατηρούμε ότι αμέσως τον διώχνει από το διαμέρισμά τους.

Ακολουθεί ο τίτλος της ταινίας. Βλέπουμε μια αίθουσα σκοποβολής και κάποιους ανθρώπους να κάνουν εξάσκηση, ενώ τα ονόματα των συντελεστών παρελαύνουν. Ο φακός εστιάζει στην καλλίγραμμη Eybjorg, η οποία προσπαθεί να κάνει ηλιοθεραπεία. Έπειτα ένα πανοραμικό πλάνο περιγράφει τα δύο γειτονικά σπίτια. Ο Atli δανείζεται το αμάξι του αδερφού του, ενώ η Inga λέει στο γιο της να μην το κάνει. Επιστρέφοντας στην πολυκατοικία ο νεαρός νιώθει, ότι αναγκάζεται να απολογηθεί σε κάποιους ενοίκους, για ποιο λόγο βρίσκεται απέξω. Η Agnes δεν τον δέχεται πίσω. Μετά, στη συνοικία των γονιών του ακούγεται μια πρώτη συζήτηση για το δέντρο.

Ο Atli επιχειρεί να κυνηγήσει τη γυναίκα του οδικώς. Οι θεατές ζουν την αγωνία και εμμονή του, ακολουθώντας τη νεαρή μέχρι και το χώρο εργασίας της. Θα εισβάλλει εκεί ο αποφασισμένος σύζυγος, ενώ ακόμη και τότε η θυμωμένη κοπέλα προσπαθεί να μην του απευθύνει το λόγο. Η λήψη του μέσου (κάμερα) θα μας δώσει μια αίσθηση του χώρου και των ανήσυχων συναδέλφων της. Ο Atli παρεκτρέπεται, ζητώντας το κλειδί του σπιτιού και τελικά διώχνεται. Από εκεί οδηγούμαστε στον πρώτο καυγά των γειτόνων.

Η Inga ξαφνικά σχολιάζει με πικρόχολο τρόπο την καλή, φυσική κατάσταση της Eybjorg και συνεχίζει υπονοώντας, ότι ίσως φέρει ασθένειες ο Asgur. Ενώ η εμφανίσιμη κυρία προσπαθεί να εξομαλύνει την κατάσταση περί αμφισβήτησης των εμβολίων του σκύλου,  συμβαίνει τότε κάτι ανατρεπτικό. Η μεγαλύτερη γυναίκα της πετά με μια εφημερίδα τις ακαθαρσίες του Asgur. Επειδή βρίσκονταν, για άλλη μια φορά, στη δική της αυλή. Η σοκαρισμένη λάτρης της ποδηλασίας λέει αργότερα στο σύζυγό της, Konrad, με θυμό, ότι αυτό το δέντρο θα το κόψει! Το ζεύγος κάνει σχεδόν τυπικά έρωτα. Η κάμερα θα ασχοληθεί με τις φυλλωσιές του περίφημου δέντρου, ενώ εκείνο καλωσορίζει μια καινούργια αυγή. Το επόμενο πρωί όλα τα λάστιχα του αυτοκινήτου του Baldvin είναι σκασμένα. Τα δύο αντρόγυνα ξεκινούν να ανταλλάσουν κατηγορίες…

 

Γενικά, στο έργο θα παρακολουθήσουμε μια πολύ συγκεκριμένη, σκηνοθετική δομή. Στην ουσία αυτή χωρίζεται σε δύο ιστορίες: Α) Στον απότομο και τραυματικό χωρισμό του Atli με την Agnes Β) Στην περίφημη διένεξη μεταξύ των δύο διπλανών, αντιφατικών, ζευγαριών Baldvin-Inga και Konrad-Eybjorg.

Με βασικό θέμα αντιλόγου την κρίσιμης σημασίας τύχη του δέντρου, που χωρίς να συζητείται πολύ, “κατάφερε” να απασχολήσει μεγάλο μέρος της σκέψης τους.

Οι δύο κατηγοριοποιήσεις αρχικώς διαφοροποιούνται. Αν και κατ’ εξαίρεση ο χαρακτήρας του Atli χρησιμοποιεί γρήγορα ως τόπο διαμονής το σπίτι των γονιών του. Παρεισφρέοντας έτσι ατομικά, από νωρίς στη δεύτερη ενότητα. Όμως, δεν επεμβαίνει ποτέ στη διαμάχη μεταξύ των γειτόνων.  Ώσπου, τελικά οι ιστορίες ενώνονται με τρόπο, που δεν θα περίμεναν οι θεατές.

Αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον, είναι πως ενώ η διαφωνία ξεκινά για το μέλλον του δέντρου, συντηρείται εν συνεχεία μια διαμάχη με άλλα επιπρόσθετα, εχθρικά κρούσματα ανταπάντησης των δύο πλευρών. Έχοντας ξεφύγει από την πρωταρχική αιτία της διαμάχης. Όμως, η ματιά των θεατών θα συναντά κατά διαστήματα σε πρωταγωνιστικό ρόλο τον ογκώδη, ξυλώδη φυτικό οργανισμό, σαν εκείνος να έχει μια σιωπηλή ύπαρξη ενός ισχυρού παρατηρητή. Τα φυλλώματα, ο κορμός και μια ιδιαίτερη, κίτρινης απόχρωσης ανθοφορία σε κάποια επακόλουθη, “διαφορετική πόζα” του επιβλητικού δέντρου, απασχολούν το φακό.

 

Η αγάπη για τη σκοποβολή, μαζί με το εργαστήρι των εργαλείων του Konrad και η ενασχόληση με τη χορωδία από τον Baldvin εξυπηρετούν τη σκηνοθεσία, ώστε να μας καλλιεργήσει συγκεκριμένες εντυπώσεις για τους χαρακτήρες τους. Όμως, τούτο δεν σημαίνει για εκείνους, ούτε ότι απαραίτητα θα πορευτούν έτσι, ούτε και πως θα λειτουργήσουν αντιθετικά. Δημιουργούν μια εύστοχη, προσωρινή παραπλάνηση των θεατών, αυτές οι αγαπημένες τους συνήθειες.

Κάποια εχθρικά κρούσματα θα παραμείνουν στη χώρα του μυστηρίου για τους χαρακτήρες του έργου, αν και μετά θα αποδειχτεί ή έστω υπονοηθεί ποιος ή ποια τα πραγματοποίησε. Το κοινό θα πορευτεί μαζί με την άγνοια των ηρώων, για τις εν λόγω αινιγματικές ενέργειες. Αλλά ζώντας την ένταση της πλοκής, χωρίς να χαθεί ταυτόχρονα η αίσθηση της πρόκλησης των χαρακτήρων. Τα σκασμένα λάστιχα του αμαξιού του Baldvin ή οι μεταφορές των ασυνήθιστων, μικρών αγαλμάτων των νάνων αποτελούν συγκεκριμένα παραδείγματα.

 

Μετά από ένα συνταρακτικό, οπτικοακουστικό κράμα, στο οποίο αναμείχθηκαν με λογοτεχνική λακωνικότητα ήρωες και εξελίξεις, έπεται η αποκτήνωση του ανθρώπου. Το τέλος της ταινίας, συντροφεύει η απόδειξη μιας συγκυρίας, ειρωνευόμενη τις επικίνδυνα άστοχες εικασίες, που όλοι μας κατά καιρούς πραγματοποιούμε.

 

Ερμηνείες:  

 

Edda Bjorgvindsdottir: Υποδυόμενη την απρόβλεπτα μοχθηρή και αποφασισμένη Inga.

 

Η αλήθεια είναι ότι γενικά στο χώρο του κινηματογράφου παρακολουθούμε  πολύ καλές ερμηνείες από διάφορες, ταλαντούχες ηθοποιούς. Τα δεδομένα αποδεικνύουν για τη συγκεκριμένη ότι: Η ερμηνεύτρια παρέμεινε ολόσωστα προσηλωμένη στο χαρακτήρα του ρόλου, παρουσιάζοντας έξυπνα την κρίσιμη, συναισθηματική της κατάρρευση. Ξαναπαίρνοντας δυνάμεις από το μίσος της. Δίνοντάς ακόμα στο ρόλο την απαραίτητη, αρνητική ενέργεια ως ενσάρκωση από το κείμενο του σεναρίου. Σε σχέση με την οντότητα του χαρακτήρα που της ανέθεσαν να παίξει, είναι από τις καλύτερες ερμηνείες που έχει αποδοθεί σε γυναικείο ρόλο! Φυσικά εννοείται πως είναι και η καλύτερη ερμηνεία γενικώς στο έργο!

 

Στην αρχή, όλοι μας θα θεωρήσουμε πως παίζει ωραία και επαγγελματικά. Μέχρι και τον πρώτο καυγά με την Eybjorg. Εκεί, πριν τελειώσει η σκηνή, ο θεατής αρχίζει να αισθάνεται την ανάσα αυτής της κακίας της Ιnga. Μετά έρχεται η αντιπαράθεση με τα σκασμένα λάστιχα του αμαξιού. Ο τρόπος που εξαπολύει τις προσβολές, μας κάνει να σκεφτούμε, ότι έχουμε απέναντί μας στα αλήθεια έναν επικίνδυνου τύπου, θυμωμένο άνθρωπο και όχι απλά μια γυναίκα ηθοποιό στη μεγάλη οθόνη! Αδιαφορεί για τη διατήρηση μιας καλής γειτονίας. Επιθυμεί μόνο να επιβληθεί.

Κατά την εξαφάνιση της γάτας παρακολουθούμε ένα συναισθηματικό ξέσπασμα, αποκαλύπτοντας μια πολύ βαθύτερη απώλεια. Η λιποθυμία, γίνεται κατατονία, θλίψη και μια απότομη, οργισμένη επίθεση ανείπωτων λόγων από μια μάνα στο παιδί της. Ξεχωρίζοντάς το από τον αδερφό του. Οι λυγμοί της μετά ενσαρκώνουν ένα θλιμμένο, ψυχικά διαταραγμένο άτομο. Λέγοντας στον Konrad, ότι δεν ξέρει που βρίσκεται ο Αsgur, αλλά αν εκείνος θέλει, μπορεί να τον θάψει στην αυλή κάτω από το δέντρο της, επανακτά μια ποσοστιαία μοχθηρία. Και ακόμη περισσότερη, όταν συνεχίζοντας ακάθεκτη, αδιαφορεί για ό,τι προκάλεσε στον Asgur. Κοροϊδεύοντας την προσπάθεια απόκτησης παιδιού του αντιπάλου ζεύγους. Ακόμα και ο ήχος που κάνει, για να καλέσει τη γάτα της, έχει υποκριτικό ενδιαφέρον.

 

Porstein Bachmann: Στο ρόλο του Konrad, ο οποίος έχοντας αυτοπεποίθηση και πιο ενδόμυχα ένστικτα,  δεν καταθέτει τα όπλα.

 

Θα ξεχωρίσει, συμμετέχοντας στην πρώτη, ομαδική αντιπαράθεση των ζευγαριών. Κρατώντας στο ξεκίνημα ένα πολιτισμένο επίπεδο και αναφέροντας, ότι είναι αδιανόητο να τους κατηγορούν για τα σκασμένα λάστιχα του αυτοκινήτου. Αργότερα, θυμώνοντας για την ενέργεια με τους νάνους και ζητώντας εξηγήσεις. Ή αρνούμενος σε ψυχρό τόνο πως γνωρίζει για τη νέα “μεταφορά των νάνων” μέσα στο σπίτι των γειτόνων. Μιλώντας αμέσως με πονηρό και χαιρέκακο ύφος στην Inga εν συνεχεία, μόλις εκείνη τον ρωτά περί εξαφάνισης της γάτας. Όταν ανακαλύψει πως κάτι φρικτό συνέβη στο δικό του κατοικίδιο, κεντρίζει το ενδιαφέρον του φακού η απόγνωση, η ακραία αγανάκτηση και το επερχόμενο μένος του. Ακόμα και σε κάποιες στιγμές, στις οποίες δεν διακρίνεται ο ίδιος, η φωνητική του ερμηνεία είναι εξαιρετική. Έπειτα χάνοντας τον έλεγχο, παρουσιάζεται πειστικότατος.

 

Selma Bjornsdottir/Sigurour Sigurjonsson: Στους ρόλους των Eybjorg, γυναίκας του Konrad και Baldvin, συζύγου της Inga, αντίστοιχα.

 

Η πρώτη εκτός από ηθοποιός είναι και μουσικός. Έχει παίξει πολύ σωστά στην ταινία το ρόλο. Δυσανασχετεί με τη σκιά του δέντρου, κάνοντας μια ημιτελή ηλιοθεραπεία. Εκφράζει μια ξαφνική επιθυμία με την κίνηση του σώματός της, για να απαντήσει στην Inga, όταν εκείνη ρωτά για τα εμβόλια του Asgur. Φρικάρει καθιστώντας (πέρα από την ίδια την πράξη, εάν είχε συμβεί σε κάποιον πολίτη στα αλήθεια) αυστηρά σοβαρή τη σκηνή, μόλις η παράξενη γειτόνισσα της πετά σε εκείνη τις ακαθαρσίες του σκύλου. Παραπονιέται στον άντρα της και έχει κατορθώσει υποκριτικά, λέγοντας τη φράση, “αυτό το δέντρο εγώ θα το κόψω” να μας μεταφέρει πιστά τον καθημερινό θυμό ενός μυαλού, που εκφράζει πιο πολύ μια πομπώδη κουβέντα, παρά επιθυμεί να την εκτελέσει.

Δεν είναι τόσο εύκολο, όσο φαίνεται αυτό ερμηνευτικά. Στην κατηγορία για τα λάστιχα ξεκινά να αντιδρά πιο δυναμικά απέναντι στην Inga, μεταφέροντας με το γέλιο, ότι το δίκαιο αποτελεί σύμμαχό της. Ανησυχεί πειστικά για την απουσία του σκύλου. Η ταραχή της, μόλις τον ξαναδεί, δείχνει, ότι η ηθοποιός έχει δουλέψει ολοκληρωμένα την υποκριτική της σε αυτή την ταινία.

Ο δεύτερος ξεκινά με ένα ύφος ήπιας, εχθρικής ανταπόδοσης στον Konrad, διώχνοντας έναν εργάτη, ο οποίος θα έκοβε κάποια κλαδιά του δέντρου. Επίσης κατά τη διάρκεια της ομαδικής αντιπαράθεσης των δύο ζευγαριών, λόγω των σκασμένων λάστιχων του αμαξιού του, υπερασπίζεται τη θέση της Inga και κάνει ερωτήσεις με διάθεση κατηγόρου στους γείτονες. Όταν κατασκηνώνει δίπλα στο δέντρο της πίσω αυλής του, μιλά στον Atli με πατρικό, διδακτικό τόνο, ενώ ο ίδιος τα έχει θαλασσώσει.

Μεταδίδοντας στους θεατές και το μοναδικό χιουμοριστικό ύφος της ταινίας. Αργότερα, πάλι στην πορτοκαλί σκηνή συζητά με το γιο του σε πιο ανθρώπινο ύφος, για την απώλεια του αδερφού του Atli. Η συνειδητοποίηση του Baldvin για την ανατριχιαστική πράξη της γυναίκας του στον Asgur, αποκαλύπτει μια πολύ ευαίσθητη πλευρά του χαρακτήρα, σε συνάρτηση με την καθολικά διάφωνη στάση του. Έτσι, ερχόμαστε στην ταραγμένη και τελικά θυμωμένη έκφρασή του, κοιτάζοντας την κάμερα μέσα από μια χορωδία, που πλέον μόνο εκείνος δεν τραγουδά. Στο ταξί έξω από το νοσοκομείο εκφράζει ως καλά εκτελεσμένη τη θλίψη, για το ατύχημα του γιου του.

 

Επιτυχής ή ανεπιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών:

Για το σενάριο υπεύθυνοι είναι οι Huldar Breiofjoro και Hafsteinn Gunnar Sigurosson. Ο πρώτος επινόησε την ιστορία και τους ήρωες, ενώ σε συνεργασία με το δεύτερο, μαζί ανέπτυξαν τις στιχομυθίες και την εξέλιξη της υπόθεσης του έργου. Ίσως ακουστεί η γνώμη από κάποιους συναδέλφους, ότι υπάρχει το στοιχείο της έμπνευσης από την ταινία animation “Neighbours” (1952) του πραγματικά ταλαντούχου Norman McLaren (σημείωση: οι τεχνικές animation είναι γενικά πολλές και φυσικά μια εξ’ αυτών παρουσιάζει ηθοποιούς μαζί με ειδικά στοιχεία {Στο συγκεκριμένο έργο = Λουλούδι που εμφανίζεται ξαφνικά και χορεύει, φράχτης ο οποίος σχηματίζεται αιφνιδίως, τα δύο σπίτια πίσω στο φόντο σε μορφή σκίτσου, το ζωγραφισμένο πρόσωπο προσομοιάζοντας τίγρη σε ασύλληπτο χρονικό διάστημα κ.τ.λ.}). Με επιχειρήματα αναφέρω ότι διαφωνώ κάθετα διότι:

 

1) Αρχικώς η ταινία του Norman McLaren είναι animation, ενώ το “Κάτω από το δέντρο” όχι.

 

2) Το “Neighbours” έχει σαν βασικό θέμα τη διαφωνία μεταξύ δύο διπλανών, αντρών, γειτόνων, επειδή παρουσιάζεται ξαφνικά ένα λουλούδι, που το επιθυμούν και οι δυο τους. Έχοντας εκατέρωθεν, ιδιαίτερη ευφορία με την παρουσία του. Αντιθέτως, στο ισλανδικό έργο το δέντρο εξυπακούεται, ότι ήθελε χρόνια, προκειμένου να αποκτήσει αυτό το ύψος και τις πλούσιες φυλλωσιές, δεν το επιθυμούν και οι δύο γείτονες, που συμβαίνει να αποτελούνται από ζεύγη με ενεργή δράση στην πλοκή (οι γυναίκες τους Inga, Eybjorg). Και ειλικρινά, οι Baldvin, Inga μάχονται μεν για αυτό το δέντρο, αλλά δεν βρίσκονται σε καθόλου καλή ψυχική υγεία, ούτε καν πριν αρχίσουν τα αντιμαχόμενα επεισόδια.

 

3) Στην ταινία του Norman McLaren οι δύο γείτονες διαφωνούν ριζικά ως άνθρωποι (βλ. αντίστροφους τίτλους εφημερίδων) πριν την κρίσιμη εμφάνιση του άνθους, αλλά συνυπάρχουν ειρηνικά μέχρι τότε, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Στον αντίποδα, βλέποντας την ταινία “Undir trenu” διαπιστώνουμε, ότι το δέντρο ήταν μόνο μια αφορμή, η οποία αποκάλυψε ότι ζούσαν υποδόριες, μοχθηρές σκέψεις εναλλάξ στο μυαλό των διπλανών κατοίκων.

Ωστόσο, σέβομαι και αναγνωρίζω την άποψη, με τα ενδεχόμενα επιχειρήματα των υπολοίπων συναδέλφων. Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης Hafsteinn Gunnar Sigurosson αναφέρει, ότι η έμπνευση ήρθε από ένα ολοκληρωτικά αληθινό συμβάν, αντιμαχόμενων γειτόνων στην Ισλανδία! Όσο παράξενο και αν ακούγεται αυτό. Στην πατρίδα του οι άνθρωποι διεκδικούν την απόκτηση ηλιοφάνειας και όχι σκιάς, όπως ξέρουμε ότι κάνουν μεσογειακά κράτη σαν την Ισπανία και τη χώρα μας.

Δεν συνηθίζεται στη μακρινή χώρα των Ισλανδών η δεντροφύτευση στις αυλές και όποιος κάνει μια τέτοια επιλογή, θα πρέπει να λάβει υπόψιν του δύο πράγματα: Α) Τη συνεχή, κοπιαστική φροντίδα του δέντρου και Β) Τις ενδεχόμενες επιπλοκές μιας “όχι και τόσο καλής” γειτονίας. Επίσης κατά τον ίδιο, το έργο θίγει, ανάμεσα σε διαφωνούντες συμπολίτες την προσπάθεια επίτευξης συμφωνιών (με την έννοια μιας λογικής, ηθικά δίκαιης και ειρηνικής συνεννόησης), στις οποίες οφείλουμε όλοι να συνδράμουμε. Ειδάλλως, ενδέχεται να οδηγηθούμε σε απολίτιστες διαμάχες (πηγή Seminci.es/en/hafsteinn-gunnar-sigurdsson-director-de-undir-trenu/).

Το σενάριο λοιπόν παρουσιάζεται ως ισχυρό, εξαιτίας της εμφανούς τόλμης του, σε σχέση με την πλοκή και την ερμηνεία της ψυχοσύνθεσης των ηρώων του. Συγκεκριμένα, λόγω: της ύπαρξης των δύο διαφορετικών ιστοριών και του τρόπου ένωσης/κατάληξής τους. Της πραγματικά ευφάνταστης οντότητας ενός μοχθηρού χαρακτήρα σαν της Inga. Των μυστικοπαθών, άσχημων απόψεων μεταξύ γειτόνων, οι οποίες με αφορμή το δέντρο εξερράγησαν συναισθηματικά.  Και τέλος, εξαιτίας του επεξηγηματικού για την ψυχική διαταραχή της Inga, επί σειρά ετών αποφευχθέντος ως πραγματικού γεγονότος, τραγικού τέλους του αδερφού του Atli.

Τη σκηνοθεσία πραγματοποίησε ο Hafsteinn Gunnar Sigurosson. Η σκηνοθετική επιτυχία έγκειται στο γεγονός πως το σύνολο του έργου εφάπτεται τέλεια με το σενάριο. Οι δύο ενότητες, του επερχόμενου διαζυγίου και του γειτονικού καυγά, με αντιπροσώπους τους, Agnes σε ρήξη με τον Atli και Baldvin-Inga εναντίον Konrad-Eybjorg ακολουθούν μια κοινή διαδικασία βημάτων αρνητικής εξέλιξης στη διάρκεια του έργου. Όμως αυτό γίνεται έπειτα από τον πρωταρχικό, ανεξάρτητο καυγά των Atli-Agnes. Αμέσως μετά, τα επιθετικά κρούσματα των δύο διαφορετικών ιστοριών πορεύονται παρέα.

 

Δηλαδή, ο Atli κυνηγά οδικώς την Agnes προς τη δουλειά της και έπειτα η Inga προκαλεί σύγχυση στην Eybjorg μετά τη βόλτα της δεύτερης με το σκύλο. Ο Baldvin διαμαρτύρεται για τα σκασμένα λάστιχα, ξεκινώντας μια αισθητή διένεξη των ζευγαριών και πραγματοποιώντας μια ίση κατανομή σε σχέση με την πρώτη ανεξάρτητη, αντίθετη ιστορία. Κατόπιν, έπεται το δεύτερο συνολικά απειλητικό, κρούσμα των αντιμαχόμενων αντρόγυνων με τα αγαλματίδια των νάνων και παράλληλα ο Atli απαγάγει την κόρη του, κάνοντας μαζί της πικνίκ. Μα εξοργίζοντας περισσότερο την υπ’ ατμόν Agnes. Κινδυνεύοντας έτσι, να χάσει οριστικώς την κηδεμονία. Η αγωνία της εξαφάνισης της γάτας χωρίς αποδείξεις, συμπίπτει με μια αγχωτική συνέλευση, απολίτιστων τόνων στην πολυκατοικία του Atli.

Εδώ ακριβώς σταματά η διαδοχή των εχθρικών κρουσμάτων, ανάμεσα στις δύο ιστορίες. Εάν μας επιτραπεί να χρησιμοποιήσουμε αθλητικούς όρους καταμέτρησης, χάριν ευκολίας, θα λέγαμε ότι το σκορ είναι 4-4. Ταυτόχρονα μέσα στη δεύτερη ιστορία των γειτόνων, η αντιπαλότητα των αντρόγυνων (εφόσον δεν έχει αποδειχτεί ακόμη η τύχη της γάτας), ως εκπεφρασμένη με την επιστροφή των νάνων από τους Konrad-Eybjorg, περιγράφει ένα σκορ 2-2.

 

Πλέον ο Atli ζει σε ένα στιγμιαίο, ειρηνικό, προσωπικό κέλυφος, συζητώντας με τον πατέρα του μέσα στην πορτοκαλί σκηνή της αυλής. Εν συνεχεία συμβουλεύεται την πρώην φίλη του Rakel, καθώς πρυτανεύει η λογική έναντι του ενστίκτου. Ωστόσο, ανέχεται με πόνο την παράνοια της μητέρας του, σε ό,τι αφορά την μη αποδοχή της απώλειας του αδερφού του. Πάλι συζητά στη σκηνή της αυλής με τον πατέρα του. Εκεί ο Baldvin διαφοροποιεί τον τρόπο πένθους από εκείνον της Inga. Και ουσιαστικά σε αυτή τη μικρή ενότητα δικαιολογείται πλήρως, γιατί ο Atli δεν συμμετέχει με τους γονείς του στον παράλογο αγώνα εναντίον των γειτόνων. Διότι έδωσε μια μάχη με την Agnes και τη μεγαλύτερη φιλονικία, με τη μορφή μιας ψυχολογικής αντιμετώπισης, ως συγκρουόμενος με τους γονείς του.

 

Η απάντηση στην εξακολούθηση, της μη αποδεδειγμένης εξαφάνισης της γάτας θα έρθει με την αντεπίθεση στο σκύλο των γειτόνων. Κατά αυτόν τον τρόπο η “ισορροπία”, αν μπορεί κάποιος να τη χαρακτηρίσει έτσι, διαταράσσεται. Σε μια ευφάνταστη, σκηνοθετική ενότητα κρίσιμων, συγκεντρωμένων στιγμών, τα φύλλα του δέντρου, η απάντηση της Agnes, η αμετανόητη Inga και ο Baldvin που κατάλαβε την ψυχή της γυναίκας του, γίνονται ένα. Στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι η διακεκριμένη Monica Lenchewska. Αναπόφευκτα επανέρχεται η αρχική διαφωνία περί δέντρου. Περνώντας πλέον στην πράξη…

Η ταινία έχει ένα μικρό, χιουμοριστικό τόνο. Όταν ο ανώριμος Baldvin παρέχει συμβουλές ενηλικίωσης στο γιο του. Ενώ την ίδια στιγμή, ο Ισλανδός μεσήλικας βρίσκεται στην αυλή κατασκηνώνοντας, επειδή οφείλει να προσέχει το δέντρο, που αναμένεται να κόψει ο λίγο μικρότερος ηλικιακά, ανταγωνιστικός γείτονάς του, λόγω.. Διαφωνιών είπαμε;;! Μα κατά τα άλλα, ειδικά έτσι όπως είναι γυρισμένο το έργο, δεν αποτελεί κωμωδία σε καμία περίπτωση.

Οι ομαδικές ερμηνείες είναι ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια του έργου. Ο αρχικός καυγάς του νεαρού ζευγαριού στο διαμέρισμά τους μας μεταφέρει την ένταση της στιγμής. Φτάνοντας στη δουλειά της κοπέλας, παρατηρούμε, ότι το αντρόγυνο συζητά χαμηλοφώνως. Ο Atli παρεκτρέπεται και οι συνάδελφοι της Agnes επεμβαίνουν, σε μια ρεαλιστική αναπαράσταση από τους ηθοποιούς.

 Η πρώτη, ομαδική σύγκρουση των δύο αντρόγυνων, εξαιτίας των σκασμένων λάστιχων του αυτοκινήτου είναι πολύ καλά εκτελεσμένη τεχνικά. Αρχικά εμφανίζεται η Eybjorg για να απαντήσει και μετά έρχεται ο Konrad. Η Inga ξεπερνά πάλι τα όρια των κοινωνικών συναναστροφών, εξαπολύοντας προσβολές και τότε το ζεύγος γελά ταυτόχρονα, όντας αγανακτισμένο, μα χωρίς να κοιταχτεί αμέσως. Ο έλεγχος χάνεται από τον Atli στο νηπιαγωγείο της κόρης του, Asa, όταν ο ίδιος επιστρέφει εκεί με τη μικρή. Τότε η Agnes λέει στο δάσκαλο Esra να πάρει τηλέφωνο την αστυνομία και εκείνος αργότερα, ακούγοντας μια μικρή αντιπαράθεση, ειδοποιεί ξανά τις αρχές, ότι πλέον ο Atli την απειλεί. Ο Baldvin ηρεμεί ερμηνευτικά μαζί με τον Atli, έπειτα από οικογενειακό επεισόδιο, συζητώντας τη δεύτερη φορά μέσα στη σκηνή.

 

Συνεπώς αποδεικνύεται ως επιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών, με την εύστοχη σύνδεσή τους.

 

Επιλογή Casting:  

 

Υπεύθυνος του τμήματος ήταν ο Vigfus Pormar Gunnarsson. Είχε να εκπληρώσει μια πραγματικά δύσκολη αποστολή, διότι γενικώς οι χαρακτήρες της ταινίας είναι λίγοι. Επομένως αν έκανε έστω και μερικές λανθασμένες επιλογές ή απλά μία σε πρωταγωνιστικό ρόλο, κάτι τέτοιο δεν θα κρυβόταν. Οι επιλογές των πρωταγωνιστικών ρόλων, σύμφωνα με την απόδοση των εν λόγω ηθοποιών, αναδεικνύουν την επαγγελματική δουλειά του. Οι Sigurour Sigurjonsson (Baldvin) {συμμετοχή στο Rams. 2015} και Porstein Bachmann (Konrad) {συμμετοχή στις ταινίες Stormland. 2011. And breathe normally. 2018} δείχνουν τον επαγγελματισμό τους με άνεση.

H μουσικός και ηθοποιός Selma Bjornsdottir (Eybjorg) έχει κερδίσει πολύ σημαντικό έδαφος υποκριτικής, με τη συνδρομή της στην ταινία. Όμως, η τοποθέτηση της  Edda Bjorgvindsdottir στο ρόλο της Inga, είναι αυτή, η οποία δικαιώνει τον υπεύθυνο του τμήματος περισσότερο! Αναδεικνύεται η ίδια, ο σκηνοθέτης, οι σεναριογράφοι και ο υπεύθυνος casting με την απόδοσή της! Και μάλιστα καλό θα ήταν διάφοροι σκηνοθέτες να την αξιοποιήσουν και σε διεθνή, καλλιτεχνικά μονοπάτια.

 

Οι Steinpor Hroar Steinporsson (Atli) και Lara Johanna Jonsdottir (Agnes) έπαιξαν μια χαρά, δείχνοντας πράγματι σαν κινηματογραφικοί ήρωες. Όμως τους επισκίασαν, οι εξαιρετικές αποδώσεις των υπολοίπων. Ωστόσο, όλους τους προαναφερθέντες ηθοποιούς, όσοι θεατές τους δουν στο συγκεκριμένο έργο, θα τους ξεχωρίσουν πολύ θετικά ως ερμηνευτές/τριες, αναμένοντας για κάποια επόμενή των συμμετοχή. Και εκεί φαίνεται η δουλειά του ανθρώπου, που διαλέγει σωστά το casting!

 

Μουσική/Ηχητική υπόκρουση:

 

Τη μουσική έγραψε ο Daniel Bjarnason. Αναμφισβήτητα αυτές οι τονικές νότες από το πιάνο, που διαδέχονται λίγα ζεύγη τετάρτων-ογδόων και αντίστροφα, με αισθητές παύσεις ανάμεσά τους, δημιουργούν μια εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα από ότι πρωτίστως. Γεννώντας ιδιαίτερα σκοτεινές σκέψεις στους ακροατές/θεατές. Ακούμε αυτό το θέμα για πρώτη φορά, όταν ο Atli καταδιώκει με το αυτοκίνητό του την Agnes στο δρόμο για τη δουλειά της. Παρομοίως, μόλις η Inga κάνει ένα επικίνδυνο κάλεσμα στο σκύλο Asgur. Απολαμβάνουμε την επιβλητική χορωδία της συνοικίας του Baldvin και ταυτόχρονα παρακολουθούμε εναλλασσόμενα πλάνα, με τον ήλιο να φωλιάζει στον κορμό του περιβόητου δέντρου, ενώ η λήψη οδεύει προς τα πάνω.

Η Agnes μιλά με τον πατέρα του Atli και έπειτα οι θεατές κοιτάζουν, για άλλη μια φορά, μέσα από την ασπρόμαυρη κάμερα παρακολούθησης του Baldvin. Κατά την εναλλαγή αυτή ακούμε γυναικεία, χορωδιακά φωνητικά, καθώς έχουν αναλάβει οι θηλυκοί ρόλοι τον πρώτο λόγο τώρα, αλλά δεν βλέπουμε τραγουδίστριες. Τη δεύτερη φορά βάσει σατανικών εξελίξεων, η χορωδία του Baldvin μοιάζει να στολίζει μουσικά τη φρίκη του μεσήλικα Ισλανδού, που δεν επιθυμεί να τραγουδά πια. Η electro μουσική του mp3 του Atli αυξάνει την ένταση της, ως μεταφερόμενη από τα αυτιά εκείνου, στο σύμπαν της ταινίας. Εμποδίζοντάς τον να ακούσει, κάτι ασύλληπτο… Το πιάνο με το απότομο, γνώριμο, μουσικό θέμα του, μας ξεπροβοδίζει, παρέχοντας μια ακόμα πιο ψυχρή ατμόσφαιρα.

 

Ο ήχος  θα μας επισημάνει κυρίως τις δυσμενείς εξελίξεις στο έργο. Η Eybjorg φωνάζει ανατριχιασμένη μετά από την πρώτη προβληματική, κοινωνική συμπεριφορά της Inga. Ο σκύλος Asgur εφιστά την προσοχή στους ιδιοκτήτες του, ότι κάποιος/κάποια διέρρηξε την ηρεμία της αυλής των, εν τη απουσία τους. Η Inga αναζητεί τη γάτα της με ένα ιδιαίτερο κάλεσμα, όμως το κατοικίδιο δεν εμφανίζεται. Ο Atli και οι θεατές θα καταγράψουν ηχητικά κάποια λόγια, που δεν πρέπει ποτέ να ειπωθούν από τη μητέρα του προς τον ίδιο. Έπειτα το κλάμα της διαταραγμένης γυναίκας ηχεί, σαν να είναι ένα με την ίδια τη ζωή.

Ο παλμός μιας πιθανής εγκυμοσύνης προσπαθεί να γλυκάνει την ατμόσφαιρα. Η απεγνωσμένη κραυγή της Eybjorg, παγώνει το αίμα των ακροατών. Τα επόμενα χτυπήματα στην πόρτα από τον Konrad είναι δίχως υπομονή και η χροιά της φωνής του έχει προσπεράσει την ευγένεια. Ένα εργαλείο κοπής λαμβάνει δράση. Ακούμε, μέσα από την κρεβατοκάμαρα της αμέριμνης Inga, το έδαφος να σείεται. Το τέλος λύνει ένα μυστήριο του έργου, υπό τους ήχους ενός μικρού κουδουνιού. Μα πλέον είναι πολύ αργά…

“Η πρόσμιξη δύο ιστοριών, με τις δυσμενείς εξελίξεις να αποτελούν σκαλοπάτια ενός ενιαίου ολέθρου και τη μοναδική, ανθρώπινη προσέγγιση, μία ασθενή ελπίδα.”

Μια διανομή της NΕΟ FILMS

O Eretikos κριτικός  Γιάννης Κρουσίνσκυ