Eretiki κριτική για το The Favourite του Γιώργου Λάνθιμου

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Σενάριο για το έργο-κομψοτέχνημα The Favourite του Γιώργου Λάνθιμου. Στην Αγγλία των αρχών του 18ου αιώνα, στο θρόνο βρίσκεται η βασίλισσα Anne. Η χώρα αντιμετωπίζει σε πόλεμο τη Γαλλία, έχοντας ένα ισχυρό προβάδισμα στις στρατιωτικές κατακτήσεις. Ωστόσο, αυτά τα μείζονος, ιστορικής σημασίας πολιτικά γεγονότα, δεν φαίνεται να πτοούν ιδιαιτέρως την προνομιούχα γυναίκα κάτω από το φέρον αμύθητης προστασίας και τυφλής υπακοής από όλα τα κοινωνικά στρώματα, αγγλικό στέμμα. Οι μάχες για εκείνη βρίσκονται σε αποτυπώσεις χαρτών, ερχόμενες στην κρεβατοκάμαρά της, όπου δίχως να κατανοεί τις πραγματικές διαστάσεις πολεμικών πεδίων, καλείται να πάρει αποφάσεις… Όχι ακριβώς δικές της. Ζώντας στο βασιλικό παλάτι μέσα σε ένα κόσμο ευγενών και συγκεκριμένα σε μια ακόμα πιο εσωστρεφή, εξουσιαστικού κελύφους, κυρίαρχη σφαίρα, λόγω του υψηλότατου αξιώματος σε αυτή την πολυτελή κατοικία, η μεσήλικη Anne αναπόφευκτα, αναπνέει εγωκεντρικά.

Τη βασίλισσα έχει ήδη πλησιάσει πάρα πολύ η πιστή σύμβουλος, λαίδη Sarah. H δούκισσα του Marlborough. Η οξυδερκής λαίδη, έχοντας κερδίσει καθολικά την εμπιστοσύνη της Anne, διαθέτει σημαντικό λόγο και έλεγχο στην επίβλεψη των οικονομικών διακανονισμών, στις συμβουλές στρατηγικής πολέμου και φυσικά στην επιτήρηση της ιεραρχίας του υπηρετικού προσωπικού του παλατιού. Είναι η σύζυγος του λόρδου Marlborough, Στρατηγού της αγγλικής εκστρατείας. Ο οποίος αποτελεί πολιτικό σύμμαχο του Sidney Godolphin, αρχηγού του κυρίαρχου κόμματος της βουλής.

Μοναδικός σεβαστός ανταγωνιστής για εκείνους φαίνεται να είναι ο Robert Harley. Ως κυρίαρχο στέλεχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης του αγγλικού κοινοβουλίου, των Tories, παρακολουθεί προσεκτικά από κοντά όλες τις εξελίξεις. Τον απασχολεί ιδιαιτέρως η επίτευξη του μη διπλασιασμού της ιδιοκτησίας των φόρων εν καιρώ πολέμου, από τη βασίλισσα. Κατά απρόβλεπτο τρόπο, στον κόσμο των υπηρετών έρχεται να προστεθεί μια πρώην λαίδη, μα νυν και αεί, εξαδέλφη της Sarah. Η Abigail Hill. Μετά από ένα αναπάντεχο ατύχημα με την άμαξα που τη συνόδευε, η νεαρή έφτασε, όχι ευπρεπώς, στο παλάτι, προκειμένου να αναζητήσει οποιαδήποτε, αξιοπρεπή εργασία από τη Sarah. Η δοθείσα επαγγελματική ευκαιρία σε βοηθητικό πόστο της κουζίνας δεν προμηνύει ένα σταθερά υποσχόμενο μέλλον, αποτελεί όμως μια σημαντική αρχή ένταξης στο αριστοκρατικό οίκημα, για την πανούργα Abigail.

Η οποία, ενώ ταυτόχρονα η λαίδη Marlborough εξακολουθεί να απολαμβάνει την επιρροή της επάνω στη βασίλισσα μέχρι και για το βάψιμο του προσώπου της τελευταίας, θέτει σε εφαρμογή το ενστικτώδες σχέδιο της προσωπικής της ιεραρχικής ανέλιξης. Το τραύμα της Abigail, από καυστική σόδα στο μαγειρείο, αξιοποιείται από την ίδια με ιδανικό τρόπο. Καθώς αργότερα η δεσποινίς Hill θα θεραπευτεί από αυτό, χρησιμοποιώντας φύλλα τσουκνίδας ώστε να φτιάξει ένα βότανο, που λέγεται βωλίτης. Εν συνεχεία, γνωρίζοντας πως η βασίλισσα Anne πάσχει από ποδάγρα, θα εφαρμόσει μυστικά την ίδια μέθοδο, στα ασθενή μέλη αυτής. Γλιτώνοντας εν μέρει την τιμωρία, θα κατορθώσει να προαχθεί σε υπηρέτρια της δούκισσας του Marlborough, για τη φαινομενικά ανιδιοτελή της πράξη.

Ο Harley θεωρεί πως αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία, ώστε o ίδιος να πληροφορηθεί μέσω της Abigail για κάποια άγνωστη σε εκείνον αδυναμία ή ενδεχομένως καθοριστική, λάθος πολιτική κίνηση της Sarah. Ωστόσο, η εκπεσούσα λαίδη Hill, προσωρινά παραμένει αφοσιωμένη στην ανωτέρα δούκισσα. Όμως ανακαλύπτει μια σχέση, που δεν περίμενε, ανάμεσα στις Anne και Sarah!

Ενώ η Abigail βρίσκεται μέσα στη γοητευτική γυάλα της εξουσίας δύο ανθρώπων που τείνουν να την επιβραβεύσουν, εάν παίξει σωστά το παιχνίδι τους, κανείς δεν υποπτεύεται πως η ίδια έχει διαλέξει ήδη μια εξέχουσα, ευνοούμενη, και πολύ πιο αναπαυτική θέση…

Σκηνοθεσία:  

Εναρκτήριο ύφος σκηνοθετικής αφήγησης:  

Ξεκινά σε ένα μαύρο φόντο με την αναγραφή της παραγωγής και του ονόματος του σκηνοθέτη σε ειδικά διαμορφωμένες γραμματοσειρές, λευκής απόχρωσης. Ακούμε κάποια βήματα και έναν ήχο από κάτι απροσδιόριστο, που μοιάζει να σέρνεται. Το πρώτο πλάνο μας καλωσορίζει, με τη βασιλική μπέρτα να δεσπόζει στην πλάτη της βασίλισσας, την ώρα που ο φακός εστιάζει λίγο πιο κοντά στις καμαριέρες του παλατιού, οι οποίες αφαιρούν από την εστεμμένη Αγγλίδα την αρχοντική ουρά. Η μία παίρνει την εντυπωσιακή ενδυμασία και η δεύτερη αφαιρεί από την Anne προσεκτικά το στέμμα, ενώ ξεκινά να κυριαρχεί ένα κοντινό πλάνο με την ίδια να στέκεται στο πλάι, άνευ κορώνας.

Να φέρνει το σώμα της για λίγο ευθεία, χωρίς να κοιτάζει την κάμερα, στρέφοντας ξανά στο πλάι το κορμί της. Η λαίδη Sarah κοιτάζει την Anne με θαυμασμό! “Πώς ήταν ο λόγος μου;” ρωτά η ισχυρή κυρία. Η Sarah τη διαβεβαιώνει πως δεν τραύλιζε, μα έρχεται σε αμηχανία, όταν η Anne της ζητά να χαιρετήσει τα βασιλικά κουνέλια της. Η λαίδη Marlborough αρνείται και το μέσο (κάμερα) μας δείχνει τα ζωάκια μέσα στους αριστοκρατικούς κλωβούς. Η ίδια επεξηγεί πως αδυνατεί να το πράξει, διότι η αγάπη φέρει όρια. “Δεν θα έπρεπε!” απαντά η Anne. Και ακολουθεί ο τίτλος “The Favourite” της ταινίας σε μαύρο φόντο καλύπτοντας σχεδόν όλη την οθόνη, παρομοίως με ιδιαίτερων αποστάσεων λευκές γραμματοσειρές.

Ο ήχος ενός κλειδιού οδηγεί τις δύο γυναίκες και τους θεατές μέσα από ένα μυστικό πέρασμα της βασιλικής κρεβατοκάμαρας, σε ένα άλλο ιδιωτικό δωμάτιο. Η Sarah έχει δεμένα τα μάτια της σαν να επακολουθεί μια έκπληξη. Και πράγματι πλέον μπροστά της διακρίνει μια μακέτα ενός παλατιού, που αναμένεται να χτιστεί για εκείνη! Ο σύζυγός της, Στρατηγός Marlborough εξάλλου θριάμβευσε στην τελευταία, νικηφόρα εκστρατεία του πολέμου με τους Γάλλους. “Νικήσαμε!” λέει χαρούμενη η βασίλισσα και η Sarah την κατατοπίζει ιστορικά πως ήταν μια μάχη και όχι το τέλος του πολέμου. “ Ooh! I didn’t know that.” απαντά και μας εκπλήσσει! Ακολουθεί ο λατινικός αριθμός Ι με λευκά γράμματα σε μαύρο φόντο και έπειτα ο τίτλος “This mud stinks” του πρώτου κεφαλαίου της ταινίας.

Ακούγονται κρωξίματα κοράκων, καλπασμοί αλόγων και μέσα από τη λήψη ενός ευρυγώνιου πλάνου, μια άμαξα προβάλει στο δάσος. Ο επόμενος “στόχος” του μέσου είναι οι εσωτερικές θέσεις των επιβατών της μιας πλευράς, όπου βρίσκεται η πρώην λαίδη Abigail Hill και της απέναντι σειράς μεταξύ των οποίων κάθεται ένας φρικτός τύπος! Παρακολουθούμε πλέον από την πίσω πλευρά το όχημα να κινείται ευθεία προς το επιβλητικό παλάτι, σε έναν εμφανέστατα λασπωμένο δρόμο. Φαίνεται εσκεμμένα να μην αποκαλύπτεται κάτι στους θεατές. Σε μαύρο φόντο, ακούμε σταθερά χτυπήματα στην πόρτα της κουζίνας του παλατιού. Η δεσποινίς Abigail Hill, με λάσπες σε πρόσωπο και φόρεμα συν ένα σημείωμα στο χέρι, μόλις έφτασε!

Γενικά, σε αυτό το έργο από σκηνοθετική άποψη, τα ιστορικά γεγονότα του πολέμου των δύο χωρών παρουσιάζονται όχι απλά ως αποστασιοποιημένα από το αγγλικό έδαφος, εξαιτίας της διεξαγωγής τους στη γειτονική Γαλλία, αλλά ως εξαφανισμένα γενικώς. Ακριβώς όπως μοιάζουν να ανταποκρίνονται σε ένα μακρινό, ασφαλή τόπο στο μυαλό της βασίλισσας ή και των υπολοίπων κατοίκων του παλατιού. Μοναδική εκπρόσωπος αυτών των πολεμικών συμβάντων είναι από ένα σημείο και μετά η απουσία του Στρατηγού Marlborough εκ του παλατιού,  ως κατευθυνόμενου στο πεδίο της μάχης. Φεύγοντας από το αριστοκρατικό οίκημα.

Σαφώς ο πρωθυπουργός Godolphin, o ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης των Tories, Harley, αλλά και η λαίδη του Marlborough, Sarah, ενδιαφέρονται για τις οικονομικοπολιτικές εξελίξεις, που προκύπτουν από το πεδίο της μάχης. Όμως δεν παρουσιάζεται ανθρωπισμός ή πατριωτισμός από τους δύο πρώτους. Εξαίρεση αποτελεί η λαίδη Sarah, εφόσον δείχνει ενδιαφέρον όχι μόνο για τις γενέσεις των στρατηγικών αποτελεσμάτων, μα και για τις ζωές των μαχόμενων  στρατιωτών, το συμφέρον της χώρας και εν μέρει για την τύχη του άντρα της, που συμμετέχει στον πόλεμο. H Abigail Hill ξεκάθαρα αδιαφορεί περί όλων αυτών και πορεύεται με γνώμονα το προσωπικό της όφελος.

Η σκηνοθετική ματιά λοιπόν αποκτά κυρίως έκφραση μέσα από τις ζωές των τριών ηρωίδων Sarah, Abigail και Anne, που διαβιούν στα σπλάχνα του δαιδαλώδους παλατιού. Μυστικά περάσματα, εφεδρικοί, ιδιωτικοί χώροι πολυτελείας, αναρίθμητα βιβλία σε χαώδη δωμάτια βιβλιοθηκών, ανεκτίμητος πλούτος, μια μεγαλοπρεπής αυλή με ατελείωτης έκτασης κήπους, απέραντοι, εσωτερικοί διάδρομοι, ουκ ολίγα τζάκια και κηροπήγια, η αστείρευτη πηγή αγαθών κατανάλωσης, εκμετάλλευση θανάτωση ή βασανισμός ζώων και μια αίθουσα ιδιωτικού κοινοβουλίου περιγράφουν κατατοπιστικά το μεγαλοπρεπές παλάτι… Ωστόσο, θα υπάρξει επίσης οπτική αναφορά στο κοντινό δάσος και σε ένα χώρο, που μοιάζει σε σχέση με το παλάτι ως η αντίθετη πλευρά της οικονομικής πυραμίδας.   

Ένα από τα κρίσιμα στοιχεία της ιδιαίτερης, σκηνοθετικής άποψης στο εν λόγω κινηματογραφικό εγχείρημα είναι η ανάδειξη για το κυνήγι της εξουσίας. Αυτό επιτυγχάνεται με μια γρήγορη περιστροφή του μέσου (κάμερα) από την αρχική εικόνα που αυτό “αντικρίζει”, στη μετέπειτα κατάληξη ενός προσώπου ή αντικειμένου (π.χ. πανοπλία, βασιλική κάμαρα), το οποίο βρίσκεται από την αντίθετη μεριά. Κάποιες φορές είναι ακριβώς 180ο αυτή η περιστροφή. Φερειπείν, παρακολουθούμε υπό το φως των κεριών μια ακίνητη, υποταγμένη, αγγλική αυλή να στέκεται κοιτάζοντας την οπτική γωνία των θεατών. Ακολουθεί η ομαδική, συγχρονισμένη υπόκλιση των ευγενών.

Κατόπιν ο φακός καταγράφει την είσοδο της βασίλισσας. Έπειτα το πλήθος διασπείρεται. Στη συνέχεια ο Harley έρχεται μέσα από αυτό προς το φακό και τότε γίνεται αυτή η περιστροφή του μέσου προς τη βασίλισσα. Επεξηγώντας τι ήταν αυτό που υπέταξε πρωτίστως την αυλή και κυρίως τι διεκδικεί ο Harley, αποσκοπώντας να κινηθεί προς τα εκεί. Δηλαδή, εκείνος οδεύει προς την απόκτηση μιας χάρης από τη μεγίστη εξουσία, εκπεφρασμένη από το σημαντικότερο ιεραρχικά πρόσωπο! Όντως, τότε ο ηγέτης των Tories συζητά με τη μεγαλειοτάτη για την πιθανότητα της αποτροπής του διπλασιασμού των φόρων ιδιοκτησίας. Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη γωνία μοιρών, περιστροφές του φακού γενικώς θα πραγματοποιηθούν πολλές φορές στο έργο.

Η πρώτη γίνεται μόλις η Abigail εισχωρήσει χωρίς πραγματική άδεια στην βασιλική κάμαρα της Anne, προκειμένου να της καταπραΰνει τον πόνο από τα πόδια, χρησιμοποιώντας το βότανο του βωλίτη. Άλλη μία παρουσιάζεται, όταν η Abigail στο δεύτερο κεφάλαιο έχει γίνει υπηρέτρια της Sarah και εξετάζει τη βιβλιοθήκη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η λαίδη Marlborough τότε της λέει να διαλέξει ελεύθερα, όποιο βιβλίο θέλει. Η κάμερα αμέσως περιστρέφεται προς την ανωτέρα μορφή εξουσίας εντός του δωματίου, εκείνη τη στιγμή ακριβώς. Δηλαδή τη Sarah. Και από τον αδύναμο άνθρωπο (Abigail) προς τον υπερέχοντα (Sarah). Όμως αυτές οι περιστροφές δεν αφορούν μόνο αυτή την ιεραρχία, ούτε και αποκλειστικά τη διεκδίκηση της εξουσίας προς ανώτερα στρώματα κατάκτησης.

Τρία παραδείγματα το αποδεικνύουν:

1) Στους απέραντους κήπους, από μια άδεια πανοπλία “στρεφόμαστε” στην ισχυρή παρουσία της Sarah, που πυροβολεί το ασημένιο ανδρείκελο, έχοντας χρυσό όπλο. Περιγράφοντας έτσι την ιδανική κάλυψη-οχύρωση των αδυναμιών από τη λαίδη Marlborough. Δηλαδή, διαμέσου της τέλειας στόχευσης στη σκοποβολή. Καθώς μετά η ίδια, υπό την έμμεση, λεκτική απειλή της Abigail περί ασφάλειας μυστικών, δεν παραχωρεί (αν και αισθάνθηκε απειλή από το πρόσωπο μιας κατώτερης θέσης) το παραμικρό περιθώριο εκβιασμού στη φιλόδοξη, δεσποινίδα Hill.

2) Στο τρίτο κεφάλαιο η βασίλισσα Anne ψάχνει, αλλά δε βρίσκει, την από άποψη εξουσίας υποδεέστερη Sarah σε μια ιδιωτική κάμαρα. Mε την ανάλογη εναγώνια περιστροφή του φακού να διακρίνεται και πάλι. Άρα, η φύση αυτής της περιστρεφόμενης λήψης δεν αφορά μόνο την ανωτέρα στόχευση εξουσιαστικών παροχών. Μα περιλαμβάνει και τη διεκδίκηση της αγάπης.

3) Επιπλέον, όταν η Sarah βρίσκεται αιχμάλωτη στο πορνείο, η ίδια φορά της κάμερας στρέφεται από εκείνη προς έναν κακοποιό φύλακα, ο οποίος της στερεί την έξοδο, που οδηγεί στην ελευθερία.

Και αν επιθυμούμε να ακριβολογούμε, ο φρουρός επισημαίνει μια εντολή απαγόρευσης, που του έδωσε η ηγετική φυσιογνωμία του συγκεκριμένου χώρου. Αυτή είναι η Mae, που σε καμία περίπτωση δε φέρει μεγαλύτερη ισχύ από τη λαίδη του Marlborough. Συνεπώς το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως αναδεικνύεται στην πραγματικότητα η σχέση κυριαρχίας και υποτέλειας από έναν άνθρωπο προς κάποιον άλλο. Ανεξάρτητα από το αξίωμα, την ιεραρχία, τη διεκδίκηση της εξουσίας ή ακόμη και το χώρο. Η πρωτόλεια κόντρα μεταξύ ανθρώπων που θίγει το έργο είναι οι θέσεις ενός κυρίαρχου και υποτελούς πλάσματος. Και φυσικά η μεταξύ τους σχέση.            

Στο έργο θα παρακολουθήσουμε μια ιδιαίτερα προσεγμένη και οργανωμένη, σκηνοθετική δομή. Η ταινία ξεκινά με ένα κινηματογραφικό πρελούδιο μεταξύ βασίλισσας Anne και λαίδης Sarah μέχρι και μετά το πέρας της εμφάνισης του τίτλου της ταινίας, όπου η εστεμμένη Αγγλίδα δεν γνωρίζει, ποιες ακριβώς είναι οι στρατηγικές εξελίξεις της χώρας της. Στο έργο έπειτα από αυτό το πρελούδιο θα εμφανιστούν οχτώ κεφάλαια, έχοντας λατινικούς αριθμούς και ακόλουθους τίτλους με αναγραφή λευκών γραμμάτων σε μαύρο φόντο. Η διάταξη αυτών των φράσεων πραγματοποιείται καθέτως. Τα γράμματα των λέξεων φέρουν διάφορες και οπτικά ενδιαφέρουσες, συμμετρικές αποστάσεις μεταξύ τους. Στις φράσεις των τίτλων δεν υπάρχουν σημεία στίξης, εκτός από την πρόταση ενός κεφαλαίου. Οι τίτλοι έχουν κεφαλαία γράμματα.

Τα κεφάλαια είναι τα εξής: Ι) This mud stinks (αυτή η λάσπη βρωμάει), II) I do fear confusion and accidents (Πράγματι, φοβάμαι τη σύγχυση και τα ατυχήματα) III) What an outfit (Τι ενδυμασία!), IV) A minor hitch (Μία ελάσσονος σημασίας αναποδιά), V) What if I should fall asleep and slip under? (Τι θα συνέβαινε, εάν αποκοιμόμουν και γλιστρούσα/βυθιζόμουν από κάτω;), VI) Stop infection (Σταματά τη μόλυνση), VII) Leave that I like it (Άστο αυτό. Μου αρέσει.) και VIII) I dreamt I stabbed you in the eye (Ονειρεύτηκα, ότι σε μαχαίρωσα στο μάτι). Μετά την τελευταία σκηνή του 8ου κεφαλαίου εμφανίζεται ένα μαύρο φόντο και πάλι ο τίτλος της ταινίας. Τον οποίο διαδέχονται τα ονόματα του σκηνοθέτη και των συντελεστών.

Ο τίτλος κάθε ενότητας, εκτός από το χωροχρονικό προσδιορισμό του αντίστοιχου κεφαλαίου μέσα στην ιστορία του έργου, προμηνύει και τα λεγόμενα των ηρωίδων. Πράγματι, κάθε τίτλος αντιστοιχεί και σε μια φράση-ατάκα, την οποία εντός της εκάστοτε, υπαγμένης ενότητας, θα αναφέρουν στις στιχομυθίες τους οι ηρωίδες. Δεν μοιάζει να είναι τυχαίο το γεγονός πως αυτές οι ατάκες ακούγονται μόνο από γυναίκες. Αν το εξετάσουμε πιο προσεκτικά, σε μια προσπάθεια αποκωδικοποίησης των κεφαλαίων/φράσεων, τότε θα παρατηρήσουμε ότι τρεις προτάσεις αντιστοιχούν στις Abigail και Sarah, μία στη βασίλισσα Anne και κατά μεγάλη έκπληξη η εναπομείνασα μία στο χαρακτήρα της Mae. Ιδιοκτήτριας πορνείου, στο οποίο αιχμαλωτίζεται ως λιπόθυμη, η λαίδη Sarah.

Το εν λόγω σκηνοθετικό στίγμα αναπόφευκτα αποτελεί το δεύτερο αναδεικνύον στοιχείο της βαθύτερης, κινηματογραφικής αναζήτησης από την προφανή, διεκδίκηση της εξουσίας (Sarah και Abigail με ίσο αριθμό φράσεων). Η Mae είναι αυτό το στοιχείο. Έχει λόγο, επεξηγώντας, πως έτσι θα σταματήσει η μόλυνση στα τραύματα του προσώπου της Sarah. Και φυσικά έχει και πράξεις, τις οποίες δεν βλέπουμε, αλλά αποτυπώνονται στο πρόσωπο της Sarah. Καθώς η Mae είναι εκείνη, που φρόντισε τα τραύματα της λαίδης του Marlborough. Από την κάμαρα του αριστοκρατικού οικήματος της Anne, η Sarah κατέληξε στην κρεβατοκάμαρα της τρώγλης της Mae. Παρουσιάστηκε η πορεία της Sarah από την ανωτάτη βαθμίδα (Anne) του κοινωνικού τότε συστήματος προς την κατωτάτη (Mae) με πολλές αισθητές διαφορές, αλλά μία πικρή, κρυψίνοια ουσία. Και στις δύο περιπτώσεις, ποτέ δεν ήταν πραγματικά ελεύθερη η Sarah.

Αντιθέτως, η Anne κάνει μεν απόλυτη κατάχρηση της εξουσίας της, αλλά αυτό που διεκδικεί φαίνεται να είναι ο  έρωτας και η αγάπη από δύο ερωμένες. Έτσι η φράση “Τι θα συνέβαινε, εάν αποκοιμόμουν και γλιστρούσα/βυθιζόμουν από κάτω;” του 5ου κεφαλαίου μοιάζει να έχει ειπωθεί από εκείνη όχι για την μπανιέρα με τα ιαματικά λασπόλουτρα, μα συμβολικά για την έντονη (ανεξάρτητα αν γίνεται λόγω συμφερόντων κατά κύριο λόγο) αγάπη από δύο ανθρώπους. Στην οποία σκέφτεται, αλλά φοβάται να βυθιστεί.

(περισσότερη ανάλυση για τη σκηνοθεσία υπάρχει σε πιο κάτω κατηγορία)

Ερμηνείες:

Olivia Colman: Υποδυόμενη την προνομιούχα, βασίλισσα Anne.

Στο ξεκίνημα του έργου, λέγοντας ότι δεν ήξερε πως ακόμα συνεχίζεται ο πόλεμος, μας μεταδίδει εκτός από την απώλεια αντίληψης προς τα εγκόσμια και το χιούμορ, σε μια τραγική στην πραγματικότητα σκηνή. Υποτάσσεται στην ειλικρίνεια της Sarah, όταν εκείνη της αποκαλύπτει, ότι μοιάζει με ασβό το βάψιμο του προσώπου της. Το χιούμορ αποδίδεται πάλι, φωνάζοντας στον ακόλουθο είτε αυτός την κοιτά είτε όχι. Μετά ενσαρκώνει μια γυναίκα, που πάσχει από ποδάγρα και τις επακόλουθες κρίσεις, σε μια φιγούρα η οποία καταρρέει στο κρεβάτι του πόνου. Ο τρόπος της κραυγής, οι επόμενες πιο ήπιες κουβέντες και γενικά όλη η ερμηνεία πείθει το κοινό τάχιστα.

Κατά τη διάρκεια του ασυνήθιστου χορού των Sarah και Masham, όταν αυτοί έρχονται για λίγο ενώπιόν της, εκείνη χαμογελά. Αμέσως μόλις απομακρύνονται ξεκινά να θλίβεται. Ο φακός έρχεται πιο κοντά της και διακρίνουμε πως τα μάτια της βουρκώνουν περισσότερο, ενόσω τους κοιτά να χορεύουν. Εκείνη στέκεται στο καρότσι, βλέποντας την ερωμένη της να χορεύει με κάποιον άλλο. Θυμώνει σταματώντας το χορό και καλεί το Harley κοντά της, προκειμένου να του ανακοινώσει, ότι μάλλον έχει δίκιο για τον μη διπλασιασμό των φόρων. Σαν μια εκδικητική κίνηση ανταπόδοσης στη Sarah.

Μετά σταματώντας στο τζάκι του μεγάλου, σκοτεινού διαδρόμου χαστουκίζει με οργή στην έκφραση του προσώπου της, τη Sarah. Μόλις η τελευταία της λέει, ότι δεν πειράζει, η ερμηνεύτρια καλμάρει το συναίσθημα και στην πρόταση της λαίδης για μια γρήγορη βόλτα με το ειδικό καρότσι, χαμογελά συγκινημένη! Η εξαθλίωση της βασίλισσας με κατάποση φαγητού ασχέτως αν νιώθει άρρωστη ή όχι, καθώς και οι μετέπειτα τάσεις προσκόλλησης στη Sarah περιγράφονται σωστά. Ο ερχομός της Abigail αλλάζει τη διάθεση της Anne, καθότι η ηθοποιός και πάλι πραγματοποιεί μια συναισθηματική μετάβαση με επίκεντρο τη γλυκύτητα και τη συγκίνηση, μόλις η παμπόνηρη δεσποινίς Hill “ενδιαφερθεί” για τα κουνέλια.

Η θλίψη της βασίλισσας εκφράζεται ιδανικά από την ηθοποιό μέσα από μια έντονη κρίση, παρατώντας το ειδικό, αναπηρικό καρότσι και σταματώντας το κονσέρτο των μουσικών της αυλής. Έπειτα παίρνοντας αγκαλιά το μωρό μιας υπηρέτριας προσωρινά και τέλος χάνοντας τον προσανατολισμό ως συγχυσμένη Anne μες στο παλάτι. Είναι βέβαιο πως θυμήθηκε ένα από τα χαμένα παιδιά της! Τρομάζοντας με το σημάδι της Sarah, μεταφέρει στο κοινό ξανά το κωμικό στοιχείο. Στις τελευταίες σκηνές η ερμηνεία της είναι πραγματικά υπόδειγμα υψηλού επιπέδου υποκριτικής! Συνολικά έχει κάνει εξαιρετική δουλειά.

Rachel Weisz: Ενσαρκώνοντας τη λαίδη Sarah, που εκφράζει σχεδόν ό,τι αισθάνεται.   

Το έργο ξεκινά και η ηθοποιός κοιτάζει τη βασίλισσα με θαυμασμό! Βγάζοντας την κορδέλα από τα μάτια της εκπλήσσεται με τη γενναιόδωρη προσφορά της Anne. Είναι απόμακρη, απότομη και καχύποπτη με την παρουσία της λασπωμένης Abigail. Με τη φωνητική της ερμηνεία χωρίς να φαίνεται το πρόσωπό της στο φακό (αμέσως μετά τον αγώνα με τις πάπιες), παρουσιάζεται οξυδερκής και αποφασιστική, συζητώντας με τους Harley, Godolphin και Marlborough.

Στη χαρτογράφηση των στρατηγικών σχεδίων, που έλαβε χώρα στη βασιλική κρεβατοκάμαρα, η ηθοποιός δείχνει την προσπάθεια της Sarah να παροτρύνει με χαρούμενη έκφραση την Anne, ώστε να συμφωνήσει. Αργότερα ευχαριστεί την Abigail για το θεραπευτικό βότανο, χαλαρώνοντας και χαμογελώντας μαζί της στο σκοτάδι. Εκνευρίζει τον Harley αρκετά πλέον! Στη συνέχεια ανασαίνει με αγωνία αποχαιρετώντας τον άντρα της, καθώς ο Στρατηγός θα πορευτεί και πάλι προς το πεδίο της μάχης.

Γενικά στο έργο, η ερμηνεία είναι σωστά προσηλωμένη στον επιφυλακτικό χαρακτήρα. Χαλαρώνει μόνο με την Anne στις ιδιωτικές τους στιγμές και σιγά σιγά εμπιστεύεται την Abigail. Όμως μέχρι τη διάρκεια της σκοποβολής, κατά την οποία πλέον χάνει στο σκορ. Η ερμηνεύτρια αποδίδει αυτή την αποσπασμένη εμπιστοσύνη πολύ καλά. Χάνεται σωστά η ψυχραιμία του χαρακτήρα, όταν γίνει αυτό που φοβόταν η Sarah. Είναι πολύ καλή η υποκριτική της ως λιπόθυμη, τραυματισμένη και εκδικητική λαίδη, επιστρέφοντας. Μιλά χωρίς να τη βλέπουμε μέσα από την πόρτα του μυστικού περάσματος της κρεβατοκάμαρας, περιγράφοντας άψογα τα συναισθήματα του ρόλου, που επιχειρεί να διασώσει την παραμονή στον αριστοκρατικό χώρο. Ορθά στο Σάουθαμπτον ξαναβρίσκει την ψυχραιμία της λαίδης, η οποία στρουθοκαμηλίζει για την απόφαση της εξορίας.

Emma Stone: Στο ρόλο της Abigail Hill, μιας κυρίας που η ζωή την έκανε να χειρίζεται τους ανθρώπους, λέγοντας σχεδόν πάντοτε ψέματα.   

Αρχικώς αναφέρουμε, ότι ως Αμερικάνα υιοθέτησε με επιτυχία την αγγλική προφορά. Την προσοχή του κοινού θα τραβήξει η είσοδος της στο δωμάτιο των ευγενών, ενώ η ίδια φέρει λασπωμένη εμφάνιση. Η αμηχανία, η ντροπή και η ασθενής μνήμη των επιβεβλημένων, καλών τρόπων εκφράζονται όμορφα από την ηθοποιό. Οι πόνοι για το κάψιμο του χεριού μας κάνουν να πιστέψουμε, ότι όντως εκείνη υποφέρει. Ομοίως και οι κραυγές της ίδιας για τις τρεις βουρδουλιές.

Μοιάζει να λυπάται τα περιστέρια αρχικώς, όμως στην πρώτη της επιτυχημένη βολή σκέφτεται αλλιώς. Η έκπληξη στο πρόσωπό της είναι παραπάνω από αισθητή κατά την ανακάλυψη της ιδιαίτερης σχέσης των Anne και Sarah. Πλησιάζει τη βασίλισσα ρωτώντας με υποτιθέμενο ενδιαφέρον για τα κουνέλια και υποδύεται εκφραστικά ως Abigail, ότι συγκινείται με το παρελθόν της Anne. Χορεύει με θεατρικότητα μαζί με την εστεμμένη κυρία. Πριν πυροβολήσει επίτηδες από κοντά το περιστέρι, σημαδεύει και έχει ένα ύφος τελείως διαφορετικό σε σχέση με εκείνο που έφερε, όταν πρωτομπήκε στο παλάτι. Πλέον έχει γίνει ένα αρπακτικό της εξουσίας.

Έπειτα δίνοντας μια μικρή πληροφορία στο Harley, ξανά ως Abigail υποκρίνεται (ρόλος μέσα στο ρόλο) κλαίγοντας, πως έμαθε ό,τι περισσότερο μπορούσε. Αποχωρεί από τα καθήκοντά της με εντολή της Sarah, έχοντας την ιδιαίτερη έκφραση συνειδητοποίησης μιας σοβαρής απειλής! Έτσι, πραγματοποιεί πειστικά αργότερα την ερμηνεία του αυτοτραυματισμού με το βιβλίο. Κλαίει στο πάτωμα άψογα σαν μικρό, κακομαθημένο παιδί έξω από την πόρτα της Anne. Υποκρίνεται πάλι η ηθοποιός, ότι η Abigail παριστάνει, πως διασκεδάζει με τα αστεία των Sarah και Anne στη μπανιέρα. Καίγοντας την τελευταία ελπίδα της Sarah, η ερμηνεύτρια αποδίδει μια έκφραση θλίψης, για τα πεπραγμένα της και πάλι λαίδης, Masham πλέον.

Επιτυχής ή ανεπιτυχής η απόδοση σεναρίου σκηνοθεσίας και ερμηνειών:

Το σενάριο γράφτηκε από την Deborah Davis και τον Tony McNamara. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε είναι τα αγγλικά. Τα κύρια πρόσωπα συμπεριλαμβανομένων των τριών γυναικών, αλλά και των αντρών της πολιτικής εξουσίας είναι αληθινά, καθώς και οι μεταξύ τους σχέσεις. Η αρχική ιδέα ξεκίνησε και γράφτηκε το 1998 από την Deborah Davis. Ο πρώτος τίτλος που εκείνη είχε δώσει ήταν “The Balance of Power.” Αν και ιστορικός, η ίδια δεν ήξερε μέχρι τότε για την αληθινή, ερωτική σχέση των Anne και Sarah, ώσπου τη διάβασε στη δημοσίευση ενός άρθρου σε μια απογευματινή, τοπική εφημερίδα. Έτσι, θεώρησε ως αποστολή της την άμεση αναζήτηση πληροφοριών για το συγκεκριμένο θέμα σε ιστορικά έγγραφα.

Η ίδια αναφέρει, πως υπήρχε μεγάλος πλούτος τέτοιων αποδεικτικών στοιχείων. Χαρακτηριστικότερες ήταν οι πηγές του Winston Churchill. Καθότι ο Στρατηγός John Churchill, δούκας του Marlborough, υπήρξε πρόγονός του και κατέγραψε αυτό το τρίγωνο διεκδίκησης της εύνοιας μεταξύ των δύο γυναικών προς τη βασίλισσα.

Επίσης στα απομνημονεύματα της γυναίκας του Marlborough, Sarah, περιγράφεται η αντικατάστασή της στο παλάτι από την Abigail. H Deborah Davis παραδέχτηκε, ότι τότε πήγε σε νυχτερινή σχολή, προκειμένου να μάθει πως γράφονται τα σενάρια και έπειτα τη δέχτηκαν σε πανεπιστήμιο αντίστοιχου τμήματος. Συγκεκριμένα στο University of East Anglia (πηγή: http://www.awardsdaily.com/2018/11/05/deborah-davis-talks-to-awards-daily-about-the-favourites-twenty-year-journey-to-the-big-screen/). Το 2010 έφτασε στα αυτιά του Γιώργου Λάνθιμου το σενάριο. Αυτός προσέθεσε και τον Tony McNamara στην ομάδα για να το “φρεσκάρει”. Ετσι το 2013 άρχισαν να ενδιαφέρονται οι παραγωγοί, ώστε να ανακοινωθεί το 2015 επισήμως η συνεργασία.

Είναι έξυπνη η προσέγγιση του συνδυασμού μιας πιθανής ομιλίας της τότε εποχής και ενός άμεσου, απλού τρόπου με ελάχιστες βωμολοχίες. Έτσι, αρκετές στιχομυθίες περιλαμβάνουν χιούμορ και πολλές φορές λεπτότητα, αν και οι ηρωίδες πρωτίστως έχουν υποφέρει (Ο Harley βάζει τρικλοποδιά στην Abigail και το δίσκο της, μα εκείνη απαντά με στυλ “Lord Harley, you always unbalance me.”  Eπιστρέφει η Sarah από τον οίκο ανοχής και δεν εξυβρίζει την Abigail, μα κάνει φραστικά λογοπαίγνια).

Η αλήθεια είναι πως όχι μόνο εξαιτίας των 8 ενοτήτων, αλλά γενικώς το σενάριο είναι πάρα πολύ καλά οργανωμένο. Η εξέλιξη της πλοκής κινείται βήμα βήμα προσεκτικά σαν μια πραγματική, σχεδιασμένη, ιδιωτική συμμαχία των Harley-Abigail, αλλά με τη δεύτερη να μην αποκαλύπτει το μεγαλύτερο μυστικό της βασικής αντιπάλου του ηγέτη των Tories. Μπορεί να μην έγραψε το σενάριο ο Γιώργος Λάνθιμος, όμως επειδή είχε ξεκάθαρα προσωπική άποψη για το πως αυτό θα αποδοθεί (σύμφωνα με τους συνεργάτες του) μέσω της σκηνοθεσίας, αναπόφευκτα έχει συνεισφέρει στην ενίσχυσή του.

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Γιώργος Λάνθιμος. Τα ευρυγώνια πλάνα είναι πολλά στην ταινία. Γενικά προκειμένου να γίνουν σωστά αυτά τα πλάνα απαιτούν οργάνωση, ιδίως αν υπάρχει διάταξη αντικειμένων στη σκηνή. Δηλαδή, στους κήπους της σκοποβολής την πρώτη φορά που έρχεται η Abigail, ξεχωρίζουν στο κάδρο οι δύο γυναίκες, κάποια τραπέζια με καρέκλες πίσω τους και στα δεξιά της οθόνης μέρος της υπόλοιπης έκτασης των κήπων με τις γραμμές του γρασιδιού να εκτείνονται καθέτως, ενώ ένας ακόλουθος δίνει εντολή στο σκύλο, που φαίνεται να κινείται οριζόντια (ή κάθετη κίνηση στο δεξί χώρο), ώστε να φέρει το νεκρό περιστέρι.

Στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι ο Robbie Ryan. Στα μάτια των θεατών ξεχωρίζουν πιο πολύ εκείνα τα ευρυγώνια, που δημιουργούν μια εντελώς διαφορετική αίσθηση του χώρου. Σαν να εμφανίζονται στο πλάνο κάποιες έντονες καμπύλες, προσπαθώντας να προσομοιάσουν γωνίες. Λέγεται “fisheye” η συγκεκριμένη κατηγορία ευρυγώνιων φακών (οι κύριες κατηγορίες είναι τρεις). Και πράγματι αποδίδεται με αυτή, μια αίσθηση οπτικής, ομοιάζουσας, μέσα ή έξω (ανάλογα με την κατηγορία και τον τρόπο, που χρησιμοποιεί το πλάνο κάθε σκηνοθέτης) από μια γυάλα.

Για το συγκεκριμένο έργο αυτή η επιλογή αποδεικνύεται κομβικής σημασίας, καθώς η ιστορία και οι οπτικές γωνίες των τριών γυναικών, αλλά και του Harley αφορούν την άποψη και αγωνία των ηρώων, μέσα από μια γυάλα της εξουσίας. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι όταν η Abigail πηγαίνει βόλτα με το αναπηρικό καρότσι τη βασίλισσα Anne στο διάδρομο, προτού η τελευταία σταματήσει το κονσέρτο. Και καθόλου τυχαία σκηνοθετικά, γιατί τότε η Abigail έχει κάνει ένα από τα μεγαλύτερα διεκδικητικά της βήματα προς την εξουσία. Ωστόσο, η διακριτική παρουσία μιας τέτοιας μορφής πλάνου είναι με την έναρξη του πρώτου κεφαλαίου, όπου η άμαξα με επιβάτιδα τη δεσποινίδα Hill περνά μέσα από το δάσος. Η κατεύθυνση είναι προς το δρόμο για το παλάτι (πριν από την ευθεία πορεία). Εκεί στην ουσία ξεκινά το ταξίδι της Abigail στο μικρόκοσμο αυτής της εξουσιαστικής σφαίρας.

Το εκπληκτικό είναι πως η σκηνοθεσία συμβαδίζει τέλεια με την ιστορία του σεναρίου και τις ψυχοσυνθέσεις των ηρώων. Ο Harley προχωρά το σχέδιό του για τη φραγή του διπλασιασμού των φόρων ιδιοκτησίας. Μόνο όταν η βασίλισσα θυμώνει με τη Sarah, επιτρέποντας τότε στον ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης να φέρει τις δικές του προτάσεις. Ή μόλις η Abigail θέλει να τον βοηθήσει.

Αλλά πολύ λιγότερο εκείνον, από ότι τον εαυτό της. H σκηνή με τις δύο ενωμένες στιγμές, όπου η Abigail αποκτά έγκαυμα στο χέρι και ταυτόχρονα μέσα στη διάρκεια κάποιων ωρών βοηθά μαζί με τη Sarah τη βασίλισσα να βγάλει τη νύχτα, φτιάχνοντας αργότερα το θεραπευτικό βότανο, ενώ επιπροσθέτως παίζει μια λακωνική μουσική, όσο εναλλάσσονται οι εικόνες, περιγράφει μια αληθινά καλλιτεχνική έκφραση. Στη θέση του επεξεργαστή της ταινίας (film editor) είναι φυσικά ο Γιώργος Μαυροψαρίδης.

Γενικά, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες οι τεχνικές του σκηνοθέτη με τις ερμηνείες των ηθοποιών και τη δομή του σεναρίου, γεννώντας μας αναπόφευκτα δημιουργικούς διαλόγους με συνομιλητές, στη θεματική των πολλαπλών, οπτικών γωνιών των ηρώων. Προσδίδοντας μια ματιά σαρκασμού για αυτούς, από τον έξω κόσμο των θεατών. Όπως επί παραδείγματι, το κατά πόσο σαρκαστικό είναι το γεγονός, ότι η λαίδη Sarah επικαλείται τη δύναμη και την αντρεία, φορώντας μεν ανδρική ένδυση και κάνοντας επιτυχημένη ιππασία ή αρίστη σκοποβολή… Μα αν το εξετάσει κανείς προσεκτικά, παραμένοντας σε ένα ασφαλές παλάτι και πυροβολώντας περιστέρια! Ενώ κάποιοι άλλοι “απλά” σκοτώνονται στο πεδίο της μάχης, προκειμένου η ίδια να κάνει βόλτες με το ειδικά διαμορφωμένο καρότσι την Anne. Γεννά πολλές συζητήσεις η ταινία…

Οι ερμηνείες σε ατομικό επίπεδο πρωταγωνιστικών και δεύτερων ρόλων είναι άψογες (στην επόμενη κατηγορία αναφέρονται οι δεύτεροι ρόλοι). Σε ομαδικό επίπεδο παρατηρούμε ότι, η υποταγμένη αυλή με τη συγχρονισμένη υπόκλιση και τη μετέπειτα διασπορά, οι διαμαρτυρίες του ιδιωτικού κοινοβουλίου εντός του παλατιού και της τελικής σύσκεψης στην κρεβατοκάμαρα, εκπέμπουν επαγγελματισμό. Βεβαίως το έργο στηρίζεται σε στιχομυθίες κυρίως δύο ατόμων.  Οι Harley και Masham μιλούν ιδιωτικά με την Abigail. Κατά κύριο λόγο όμως οι διάλογοι εντάσσονται μεταξύ του τριγώνου των γυναικών.

Όταν παρίστανται και οι τρεις τους, η μία ευνοούμενη υποτάσσεται στη δύναμη της σχέσης των άλλων δύο γυναικών (προτού γίνει και πάλι λαίδη η Abigail). Ενώ σε μεταξύ τους παρουσία Abigail και Sarah κερδίζουν συνεχώς έδαφος μέχρι… Σε αυτές τις στιγμές των τριών κυριών ηθοποιών, όπου το τρίγωνο από άποψη φυσικής παρουσίας σπάει, αλλά πάντοτε υφίσταται ως οντότητα η κορυφή της εξουσίας με τη θέση της Anne (σαν σε ένα ισοσκελές, ορθογώνιο τρίγωνο) είναι πάρα πολλά τα παραδείγματα, όπου η μία ερμηνεία τροφοδοτεί την άλλη.

Συνεπώς αποδεικνύεται ως επιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών.

Επιλογή Casting/Σχεδιασμός κοστουμιών:

Υπεύθυνη του τμήματος ήταν η Dixie Chassay. Αναπόφευκτα οι ορθές επιλογές των πρωταγωνιστικών ρόλων για τις Olivia Colman (Anne), Rachel Weisz (Sarah), Emma Stone (Abigail) και οι υψηλότατες αποδώσεις αυτών καλύπτουν  υποκριτικά το μεγαλύτερο μέρος του έργου. Ομοίως η σωστή διαλογή των: Nicholas Hoult (Harley), με την ερμηνεία της αιφνιδιαστικής, πολιτικής πρωτοβουλίας και της ανυπόμονης ανύψωσης του ρόλου από το κάθισμα του κοινοβουλίου, αφότου ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός (και σε άλλες εκφράσεις). James Smith (Godolhin) αποδίδοντας τη χιουμοριστική επεξήγηση για την περηφάνια κάθε άντρα (κ.σ.α.ε.).

Mark Gatiss (λόρδος του Marlborough) με την υποκριτική της ειρωνείας στο Harley περί μη συμμετοχής αυτού στον πόλεμο (κ.σ.α.ε.), δημιούργησε τις προυποθέσεις, ώστε να συμπληρωθεί επάξια η 2η βαθμίδα ρόλων του υποκριτικού χώρου, που απέμενε. Οι τελευταίες πινελιές ολοκληρώνονται επίσης σωστά από ρόλους με πολύ μικρή συμμετοχή, αλλά αρκετούς, ώστε να τραβήξουν την προσοχή του κοινού. Η Jenny Rainsford (Mae) μένει στη μνήμη των θεατών με την παρουσία της, όπως και η LillyRose Stevens ως υπηρέτρια Sally, χαμογελώντας απλώς με ικανοποίηση, όταν υποφέρει στην αρχή η Abigail. Είναι πολύ καλή η επιλογή του casting!

Τα κοστούμια σχεδίασε η Sandy Powell. Η ίδια αναφέρει πως υπάρχει ιστορική ακρίβεια σε ό,τι αφορά το σχήμα και τη γραμμή των ρούχων της τότε εποχής. Όμως η σχεδιάστρια χρησιμοποίησε σύγχρονα υφάσματα, λόγω αποφυγής υψηλού κόστους, προσθέτοντας όμως επί τη ευκαιρία και στοιχεία μοντερνισμού. Η υπεύθυνη εξομολογείται, ότι έχει ένα αγαπημένο ρούχο. Τη ρόμπα της Anne. Επειδή είναι κάτι, που η περσόνα φορά συνέχεια. Ο σκηνοθέτης, της είπε πως οι άντρες στο έργο ήθελε να έχουν μια αίσθηση υπερβολής στην ενδυμασία. Σαν παγόνια. Γιατί πράγματι, τότε οι ευγενείς με τέτοια έμφαση ντύνονταν (πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=eDmV2OBL2LI).

Τα κοστούμια των υπηρετριών στην κουζίνα φτιάχτηκαν όλα με ύφασμα denim=τζιν. Οι γυναίκες ηθοποιοί Emma Stone και Olivia Colman περιέγραψαν, ότι οι ενδυμασίες τις διευκόλυναν από άποψη άνεσης και πειστικής ένταξης στην πλοκή (καθώς η Abigail στην πορεία ανέβαινε στρώματα εξουσίας) να ασκήσουν καλύτερα την υποκριτική τους (πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=YX9zqjREp7s).

Μουσική/Ηχητική υπόκρουση:

Η μουσική που χρησιμοποιείται στην ταινία ανταποκρίνεται σε έργα μεγάλων συνθετών παλαιών και σύγχρονων. Η μουσική είναι πανέξυπνα συνυφασμένη με τις σκηνές. Η ακρίβεια της σύνδεσης με την αποδιδόμενη, καλλιτεχνική έκφραση συνολικά στο κάδρο (αξιοποίηση σεναρίου, σκηνοθεσίας, μοντάζ, ήχου και ερμηνειών) σε μερικά σημεία είναι ειλικρινά, αιφνιδιαστικά εντυπωσιακή! Ένα παράδειγμα το αποδεικνύει!  Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το αινιγματικά ατμοσφαιρικό, επαναλαμβανόμενο, μουσικό μέτρο που εντάσσεται αριστοτεχνικά στο κάδρο, όταν η Abigail αντιμετωπίζει το κάψιμο του χεριού της και επιπροσθέτως προοδευτικά σε πιο ελεύθερο, σκηνοθετικό χωροχρόνο φροντίζει μαζί με τη Sarah τη βασίλισσα στην ασθένειά της, μας αποτυπώνεται στο μυαλό. Παράλληλα η Abigail αναπτύσσει την ιδέα για το θεραπευτικό βότανο.

Αυτό το μουσικό θέμα απαρτίζεται γενικά από παύσεις και λίγες νότες. Μάλλον τρεις. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται χώρος στις ερμηνείες και την οπτική επεξήγηση του μέσου (κάμερα). Η viola παίζει αρχικά με δοξάρι και μετά με pizzicato (δάκτυλα στο κάτω χέρι) στο ίδιο μέτρο. Το pizzicato διαδέχεται ο ήχος του piano. Όμως το piano, ξεκινά αυτό από ένα σημείο και μετά το μέτρο και έπειτα ακολουθούν οι δύο νότες παιγμένες με δοξάρι. Ενδέχεται να κάνω λάθος, αλλά το ακούω σε 4/4 σαν levare με δοξάρι από νότα ογδόου που εισέρχεται (με άρση) από το τέλος του προηγούμενου μουσικού μέτρου, συναντώντας άλλο φθόγγο στο τέταρτο του επόμενου, με σύζευξη τετάρτου, έπειτα το pizzicato στην τρίτη θέση τετάρτου με άλλη νότα, κατόπιν μια παύση ογδόου και την τελευταία προσθήκη ογδόου, ώστε να ξαναγίνει με άρση ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Όταν έρθει το piano έχουμε τέταρτα με μία σύζευξη στο πληκτροφόρο έγχορδο και άλλη μία στη viola αντίστοιχα (ακόμη και να υπάρχει δικό μου λάθος εκτίμησης στο μουσικό μέτρο, αυτό δεν αναιρεί την ευφυή χρησιμοποίηση από τους δημιουργούς της ταινίας και τον κεντρικό τρόπο σκέψης, που προανέφερα.)

Η Abigail στην κουζίνα δέχεται το “καυστικό αστείο” της Sally πάνω στο χέρι της. Ακούμε τότε μόνο το δοξάρι της viola σαν αυτό να εκφράζει μία σημαντική, πρωταγωνιστική παρουσία, με τον ένα εκ των δύο φθόγγων να παρεισδύει από το προηγούμενο μουσικό μέτρο, όπως ακριβώς τρύπωσε η Abigail στο παλάτι από την πόρτα της κουζίνας. Μετά περνάμε στις κρίσεις (λόγω πόνων από ποδάγρα) της Anne.

Αμέσως τότε στο μέτρο εισέρχεται και το pizzicato. Δηλαδή η δεύτερη, ισχυρή παρουσία (Anne). Και οι τρεις νότες μοιάζουν να περιγράφουν και την προσθήκη της Sarah. Μόλις η δεσποινίς Hill συλλάβει την ιδέα της παρασκευής του θεραπευτικού βωλίτη, το πιάνο αντικαθιστά το pizzicato. Σαν να προμηνύεται το έδαφος, που αναμένεται η Abigail να κερδίσει από αυτή την ιδέα. Η σύνθεση λέγεται Didascalies και είναι δημιουργία του διάσημου πειραματιστή από τους πρωτοπόρους της musique concrete, Luc Ferrari (Η ατομική εισβολή της πονηρής ξανθιάς θα γίνει και μετέπειτα σε άλλη σκηνή στη βασιλική κρεβατοκάμαρα εν τη απουσία της Anne. Συντροφεύεται πάλι αποκλειστικά από χτύπημα με δοξάρι της viola, ενισχύοντας αυτή την προσωπική εκτίμηση).

Κατά τα άλλα, το πιο γνωστό μουσικό θέμα του “The favourite” που ακούγεται στην αρχή του τρίτου κεφαλαίου III) What an outfit και στο έκτο κεφάλαιο VI) Stop infection όταν η Abigail παντρεύεται κατ’ εντολή δημιουργίας ειδικού νόμου από τη βασίλισσα, λέγεται Viola d’amore concerto in a minor Rv 397. Αποτελεί σύνθεση του Antonio Vivaldi και φαίνεται στην ταινία να συντροφεύει συνεχώς την αριστοκρατική ανέλιξη της Abigail. Η λαίδη Sarah ανακαλύπτει μια τρομακτική προσθήκη των καθηκόντων της Abigail, που αποφάσισε η βασίλισσα Anne να επιτρέψει.

Η σύνθεση ανήκει στον Robert Schumann. Έχει τίτλο piano quintet in e-flat major op. 44 ii. in modo d’una marcia. un poco largamente – agitato από το Leonard Bernstein και τους Julliard string Quartet. Η νέα λαίδη πλέον απολαμβάνει μουσική από harpsicord και τραγούδι μιας κοπέλας, ενώ εισέρχεται στην αίθουσα η ταλαιπωρημένη Sarah με απερίγραπτα συναισθήματα, αλλά ιδιαίτερη ψυχραιμία. Επιστρέφοντας από μια προσωπική της “κόλαση” στο βασιλικό οίκημα. Η σύνθεση είναι του Henry Purcel, έχει τίτλο Music for a while και παίχτηκε από τους Angela Hicks και Djordje Jovanovic.

Μια μουσική με έντονη συναισθηματική ισχύ ξεκινά, μόλις εξορίζονται από τη χώρα οι Marlboroughs. To ίδιο θέμα εξακολουθεί, καθώς η βασίλισσα Anne αντιλαμβάνεται στο παλάτι την άθλια ψυχή της Abigail. Σε μια σκηνή που η αγάπη βρίσκει διέξοδο. Μόνο σε ένα συμβολισμό της ανάμνησης των κουνελιών με τα παιδιά τα οποία η ισχυρή κυρία κάποτε έχασε και όχι στο πρόσωπο του έρωτα. Σε αυτή την πανέμορφη σκηνή πολλαπλών συναισθημάτων δεν θα μπορούσε να υπάρχει πιο κατάλληλο μουσικό θέμα για πιάνο, από τη σονάτα του Franz Schubert σε Σι ύφεση ματζόρε D 960 παιγμένη από τον Artur Schnabel. Το έργο τελειώνει με το τραγούδι Skyline Pigeon (σε έκδοση απόδοσης του μουσικού οργάνου harpsicord) του Elton John, κλείνοντας με μια γλυκιά κάθαρση την ταινία.

 

Το ηχητικό σύμπαν είναι εξίσου εντυπωσιακό! Σε μαύρο φόντο στο ξεκίνημα της ταινίας ακούμε τα βήματα της Anne και τη βασιλική ουρά να σέρνεται στο πάτωμα. Μέσα στο δάσος ηχούν τα ανήσυχα άλογα, που δίνουν κίνηση στην άμαξα της Abigail. Τα κτυπήματα στην πόρτα της κουζίνας από τη νεαρή σηματοδοτούν την άφιξή της στο παλάτι. Τα κρωξίματα που κάνουν οι πάπιες σε έναν αγώνα ταχύτητας εναποτίθενται ηχητικά στα στόματα των ανθρώπων. Δείχνουν έτσι ποια είναι, τα πραγματικά ζώα. Οι πόνοι της βασίλισσας γεννούν μια ζωτικής σημασίας ιδέα, στο μυαλό της δεσποινίδας Hill.

Η προκλητικότητα της Sarah αναγκάζει τον Harley, να σπάσει κάποια βασιλικού πλούτου αντικείμενα. Η σιωπή της Abigail περιγράφει την έκπληξή της για μια σχέση, που δεν περίμενε ποτέ να συμβαίνει. Τα άτυχα περιστέρια θα γίνουν πολλές φορές αντικείμενο στόχου προς τέρψη των διεκδικητριών της ανώτερης εύνοιας του αριστοκρατικού λαβυρίνθου. Μια απόπειρα αυτοκτονίας καταλήγει με κρότο στο ξύλινο πάτωμα. Ένας αυτοτραυματισμός φέρει τη διαπίστευση της αριστοκρατικής ανέλιξης! Δύο χαστούκια δεν αποκαθιστούν ποτέ μια ουλή! Τα επιχειρήματα μιας γυναίκας, μέσα από τον τοίχο ενός μυστικού περάσματος μοιάζουν ηχητικά ασθενή. Τα κουνέλια βαδίζουν μανιωδώς στο πάτωμα σαν να πήραν κάποιας μορφής, συμβολική εκδίκηση.

 

“Η δίχως ηθικά όρια μανιώδης διεκδίκηση της τρομακτικά καταστρεπτικής, εξιδανικευμένης προοπτικής, που βρίσκεται σε μια γυάλα εξουσίας. Αφήνοντας από αιχμηρές παραδόξως γωνίες, ανεπούλωτες πληγές σε τρεις ψυχές.”  

Μια διανομή από την ODEON   

O Eretikos κριτικός  Γιάννης Κρουσίνσκυ