Οι Γερμανοί τορπιλίζουν το ευρώ και την Ευρώπη

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Του Θανάση Λυρτσογιάννη

Αποκάλυψε επίσης πόσο εύθραυστο είναι το ευρωπαϊκό
οικοδόμημα, που ακόμα και μία δικαστική απόφαση, έστω και αν αυτή
εκπορεύεται από το Συνταγματικό Δικαστήριο της ισχυρότερης χώρας,
μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνους τριγμούς.

Και για να αντιληφθούμε το μέγεθος της απειλής για την ίδια την ύπαρξη
της ευρωζώνης, θα παραθέσουμε αυτό που έγραψε Ο Μάρτιν Γούλφ, ο πολύ
έγκυρος αρθρογράφος των Financial Times , ο οποίος σημειωτέον είναι
θερμός ευρωπαϊστής. «Πρόκειται για μια επίθεση κατά των βασικών
οικονομικών αρχών, κατά της ακεραιότητας της Κεντρικής Τράπεζας, κατά
της ανεξαρτησίας και της νομικής τάξης της ΕΕ», αναφέρει και
επισημαίνει τους κινδύνους από την πάγια τάση του Βερολίνου να
επιδιώκει τη δημιουργία μιας «γερμανικής Ευρώπης». Θεωρεί μάλιστα ότι
οι ιστορικοί του μέλλοντος ίσως σημειώσουν την ημερομηνία της απόφασης
του Δικαστηρίου της Καρλσρούης ως το κρίσιμο χρονικό σημείο εκκίνησης
της αποδιάρθρωσης της ΕΕ.

Αλλά πριν προχωρήσουμε περισσότερο ας δούμε τι αποφάνθηκε το
Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας. Το δικαστήριο ειδοποίησε την
ΕΚΤ ότι διαθέτει τρεις μήνες προκειμένου να αποδείξει ότι οι αγορές
ομολόγων εκ μέρους της εμπίπτουν στην αρχή της “αναλογικότητας”.

Διέταξε επίσης την κυβέρνηση της Γερμανίας και την Bundestag (σ.σ.
κάτω σώμα του γερμανικού κοινοβουλίου) να παρακολουθούν τις
προσπάθειες της ΕΚΤ. Διαφορετικά, η γερμανική Bundesbank, δηλαδή ο
μεγαλύτερος μέτοχος της ΕΚΤ, δεν θα μπορεί πλέον να συμμετέχει σε
αυτήν τη συγκεκριμένη μορφή ποσοτικής χαλάρωσης, “ευνουχίζοντας” επί
της ουσίας το πρόγραμμα.

Η απάντηση από την Κομισιόν ήταν πως οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου υπερτερούν εκείνων των εθνικών δικαστηρίων. Στο ίδιο μήκος
κύματος κινήθηκε και η απάντηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με
δήλωση της Κριστίν Λαγκάρντ.

Η απειλή για το ευρώ την ΕΚΤ και την ευρωζώνη

Ομως, η απειλή για το ευρώ, την ΕΚΤ, ακόμα και την ίδια την Ευρώπη
αιωρείται. Το παραδέχτηκε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, το παραδέχεται
ουσιαστικά η Κομισιόν, όταν η Γερμανίδα Πρόεδρος Ούρσουλα Φον Ντερ
Λάινεν δηλώνει πως θα στραφεί νομικά εναντίον της Γερμανίας.

Αλλά γιατί τόσο μεγάλη ανησυχία θα πείτε από την απόφαση του
δικαστηρίου; Διότι κινδυνεύει η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που προκάλεσε ο
κορονοϊός. Και είναι αυτό ακριβώς που οι δικαστές απειλούν, δηλαδή την
πολιτική της ΕΚΤ, γνωστή ως πρόγραμμα αγοράς τίτλων δημόσιου τομέα (ή
PSPP).

Και γιατί απειλείται; Διότι το Συνταγματικό Δικαστήριο διέταξε την
κυβέρνηση της Γερμανίας και την Bundestag (κάτω σώμα του γερμανικού
κοινοβουλίου) να παρακολουθούν τις προσπάθειες της ΕΚΤ. Διαφορετικά, η
γερμανική Bundesbank, δηλαδή ο μεγαλύτερος μέτοχος της ΕΚΤ, δεν θα
μπορεί πλέον να συμμετέχει σε αυτήν τη συγκεκριμένη μορφή ποσοτικής
χαλάρωσης, “ευνουχίζοντας” επί της ουσίας το πρόγραμμα.

Πολλοί Ευρωπαίοι θα αναρωτήθηκαν. Μα οι Γερμανοί δεν καταλαβαίνουν
επιτέλους ότι η ΕΚΤ προσπαθεί να σώσει την οικονομία της Ευρωζώνης και
να διατηρήσει τη συνοχή της; Πιθανόν η Τράπεζα, καμιά φορά, να
“θολώνει” τα όρια μεταξύ της νομισματικής πολιτικής, η οποία είναι
αρμοδιότητά της, και της οικονομικής πολιτικής, που δεν είναι.

Ωστόσο αυτό οφείλεται αποκλειστικά στο γεγονός ότι κάποιες κυβερνήσεις
της Ευρώπης, πρώτη απ’ όλες η γερμανική, έχουν από καιρό παρακάμψει το
καθήκον τους να βοηθούν από την πλευρά του δημοσιονομικού σκέλους στην
τόνωση της οικονομίας.

Τί κάνουν οι πολιτικοί

Η απόφαση αποκαλύπτει ή αν θέλετε θέτει επί τάπητος ένα άλλο ζήτημα,
εξόχως σημαντικό. Οι εθνικοί ηγέτες, κυρίως η Γερμανίδα καγκελάριος
Άνγκελα Μέρκελ, δεν έχουν προχωρήσει ποτέ στις δύσκολες επιλογές όσον
αφορά την νομισματική ένωση, ούτε κατά τη διάρκεια της κρίσης του
ευρώ, ούτε στη διάρκεια της πανδημίας.

Πρέπει η Ευρωζώνη να αποκτήσει τον δικό της προϋπολογισμό; Τα δικά της
φορολογικά έσοδα; Τη δική της διακυβέρνηση και υπουργό Οικονομικών; Το
δικό της χρέος; Οπως ζητούν ορισμένες χώρες στις προτάσεις τους για
μεταρρύθμιση;

Κάθε φορά που αυτές οι ερωτήσεις απειλούν να έρθουν από την μπροστινή
πόρτα της πολιτικής, πιέζονται να εξέλθουν γρήγορα από την πίσω. Έτσι,
οι Γερμανοί, οι Ολλανδοί, οι Αυστριακοί και τα άλλα βόρεια μέλη
συνεχίζουν να λένε, για παράδειγμα, όχι στην αμοιβαιοποίηση χρέους,
αρνούμενοι τα ευρωομόλογα ή πιο πρόσφατα τα κορονο-ομόλογα.

Ωστόσο, συνεχίζουν να συναινούν σε ενισχυμένες μορφές ανάληψης κοινής
ευθύνης και ρίσκου μέσω θεσμικών οργάνων της ΕΕ, από την ΕΚΤ έως τον
Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

Και δείτε τώρα πως ακριβώς η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου
γίνεται επικίνδυνη. Με την απόφασή τους στέλνουν το μήνυμα ότι η
προαναφερόμενη επαμφοτερίζουσα κατάσταση πρέπει να λάβει τέλος.

Για τη σωτηρία του ευρώ, λένε οι δικαστές, πρέπει να υπάρξουν νέοι
κανόνες στις ευρωπαϊκές συνθήκες.

Εάν ωστόσο δεν είστε έτοιμοι να προχωρήσετε σε μια πραγματική
νομισματική ένωση, με κοινό χρέος και διακυβέρνηση, τότε πρέπει να
υπάρξει μια ανοιχτή και δημοκρατική συζήτηση για το πώς, σταδιακά και
προσεκτικά, θα απαλλαγούμε από την Ευρωζώνη, όπως αυτή έχει σήμερα.
Αυτό είναι το θεμελιώδες ερώτημα για τους Ευρωπαίους αυτής της γενιάς.

Το ζήτημα παίρνει ακόμα πιο εκρηκτικές διαστάσεις όταν ο Πέτερ Χούμπερ
Γερμανός δικαστής του Συνταγματικού Δικαστηρίου υποστηρίζει με
δηλώσεις του πως μία νομική προσφυγή της Κομισιόν κατά της Γερμανίας
«θα αποδυνάμωνε ή θα έθετε σε κίνδυνο» την ευρωζώνη, καθώς και ότι θα
προκαλούσε μια σημαντική κλιμάκωση, που θα οδηγούσε τη Γερμανία και
άλλα κράτη μέλη σε μια συνταγματική διαμάχη που είναι δύσκολο να
επιλυθεί. Δηλώσεις, που όπως βλέπετε υποκρύπτουν μία ακόμα γερμανική
απειλή.

Τι λέει η Μέρκελ

Η Μέρκελ από την πλευρά της είπε πως το πρόβλημα είναι επιλύσιμο. Πως,
όμως; Σε σύσκεψη του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, είπε ότι το
πρόβλημα είναι «επιλύσιμο» εφόσον η ΕΚΤ εξηγήσει με επιχειρήματα το
QE. Σύμφωνα με όσα ανέφεραν στο Reuters δύο αξιωματούχοι που μετείχαν
στη σύσκεψη αυτή, η Γερμανίδα καγκελάριος είπε ότι είναι κατανοητό που
η Κομισιόν υπογράμμισε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν μπορούν να
αμφισβητούν τις αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου.
Τόνισε ωστόσο τη σημασία του να δοθεί μια «σοφή» απάντηση στο
γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο εκφράζοντας την ανησυχία της επειδή
ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως η Πολωνία, χαιρέτισαν την
απόφασή του.

Πάντως, η απόφαση έφερε στο προσκήνιο το όριο της γερμανικής
ηγεμονίας. Πολιτικά η Γερμανία διατηρεί κεντρικό ρόλο στην Ενωση. Ηταν
η χώρα που ευνοήθηκε περισσότερο οικονομικά από τη διαμόρφωση της
ευρωζώνης. Η αρχιτεκτονική του ευρώ, αυτή η αντιφατική κατασκευή ενός
ενιαίου νομίσματος και μιας ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας, χωρίς
«ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών» και χωρίς αναδιανεμητικές πολιτικές
που θα οδηγούσαν στην πραγματική σύγκλιση, ήταν κυρίως γερμανικής
έμπνευσης.

Ηταν ως εάν η Γερμανία να θέλει ταυτόχρονα να απολαμβάνει όλα τα οφέλη
από την ηγεμονική της θέση και να μη θέλει να αναλάβει οποιοδήποτε
μέρος από το κόστος που αυτή η ηγεμονία συνεπάγεται.