Eretiki κριτική στις Νύχτες Πρεμιέρας: “Βραχονήσι”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Η ατμοσφαιρική ταινία “Βραχονήσι” του σκηνοθέτη Μαρκ Τζένκιν εντυπωσίασε τους μυημένους Σινεφίλ!

Ανάλυση

Το έργο “Βραχονήσι” του Μαρκ Τζένκιν δίνει μεγάλη αισιοδοξία, σε όποιον θεατή εκτιμά το ατμοσφαιρικό ποιοτικό Σινεμά, με αφηγηματική ανάπτυξη Τρόμου ρεαλιστικών ριζών. Ιδίως, όταν το Σινεμά αυτό επιλέγει να γυρίζεται, χρησιμοποιώντας φιλμ super 16mm. Η συγκεκριμένη ταινία αποτελεί ξεκάθαρα μια από τις καλύτερες του φετινού Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος!

Πλεονεκτήματα ταινίας

1) Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός, ότι αξιοποιήθηκε η χρήση τεχνολογίας με φιλμ super 16mm και όχι η πεπατημένη με ψηφιακή τεχνολογική επικράτηση. Το γεγονός ότι ήταν φιλμ super 16mm σαφέστατα βοήθησε στην απεικόνιση της όλης μαγνητικά τρομακτικής ατμόσφαιρας! Παρουσιάζεται, κατά αυτόν τον τρόπο, ως πραγματικά απόκοσμο το έτσι και αλλιώς γοητευτικό, έρημο νησί. Αλλά καταγράφονται επίσης με ασυνήθιστη ροή ζωντάνιας οι κινήσεις της πρωταγωνίστριας.

2) Η αφοσιωμένη ερμηνεία της Mary Woodvine (πρωταγωνιστικός ρόλος της ερευνήτριας) είναι ιδανική για ένα τόσο απαιτητικό και σπάνιο στόχο υποκριτικής. Η ερμηνεύτρια ανταποκρίθηκε, ορίζοντας επιτυχώς αυτό το αινιγματικό πλαίσιο μεταξύ ψευδαισθήσεων και εναπομείνασας ορθής λογικής.

3) Η συνεργασία σε σκηνοθεσία και μοντάζ μάς παρουσιάζει συνολικά μια μυσταγωγική, κινηματογραφική αφήγηση. Εκεί έχουμε να κάνουμε με την ακολουθία τριών ενωθεισών διαστάσεων: Α) Το μυαλό της ηρωίδας. Β) Τα γεγονότα στο νησί. Γ) Τον χρόνο. Οι επαναλαμβανόμενες σκηνές στη ρουτίνα της ερευνήτριας ηρωίδας (π.χ. χέρι με σημειώσεις σε τετράδιο) δεν κουράζουν καθόλου στην παρακολούθηση. Αντιθέτως, δίχως την παραμικρή αλλιώτικη δράση, κατορθώνουν μάλιστα και βάζουν το θεατή στο εγκεφαλικό παιχνίδι ψυχολογικής απόγνωσης της ερευνήτριας, λόγω αναπτυσσόμενης έντονης μοναξιάς.

Ακόμη, η επαναληπτική αφοσίωση με αυτό το βαθύ κοίλωμα σε σημείο εδάφους του νησιού (σαν πιθανή, παλιότερη τοποθεσία ορυχείου) αποκτά στην πορεία ιδιαίτερη διάσταση. Αρχικώς, μοιάζει απλά σαν ένα τυπικό πείραμα επιβεβαίωσης για το μεγάλο βάθος του. Στην πορεία όμως αλλάζουν τα δεδομένα. Διαφαίνεται το βάθεμα σαν ένα υπερφυσικό μέρος με ζοφερό στόμιο, το οποίο οφείλει η ηρωίδα να “ταΐσει” με πέτρες, προκειμένου να διατηρηθεί κάποιου είδους ισορροπία στο νησί. Το υπερφυσικό στοιχείο θα ενισχυθεί, μόλις ένα κεντρικό βραχώδες Μνημείο του νησιού κάποια άλλη στιγμή θα έρθει ξαφνικά σαν άνθρωπος δίπλα στην πόρτα του σπιτιού της ερευνήτριας. Βαραίνει τη συνείδησή της. Ωστόσο, η κάθε υπερφυσική διάσταση του έργου αποτελεί ιδιόμορφη αντανάκλαση για τον αποδέκτη θεατή, αυστηρά μέσα από το ευφάνταστο μυαλό της μοναχικής ηρωίδας χωρίς όνομα.

4) Η επιλεγμένη διμορφική μέθοδος, ανάμεικτης και συνεκτικής εκφραστικής φύσης, μέσα σε ένα ενδιαφέρον, δουλεμένο σώμα σεναρίου/σκηνοθεσίας, εντυπωσιάζει! Όλα έχουν αχρονικότητα, αλλά και χρονική συγκεκριμενοποίηση ταυτοχρόνως. Έτσι λοιπόν ξέρουμε, ότι βρισκόμαστε μέσα στο μυαλό της ολομόναχης πρωταγωνίστριας! Το σενάριο αποκαλύπτει μεγάλες και ανεξίτηλες ευαισθησίες της ερευνήτριας για την εξέλιξη της παιδικής της ηλικίας, για την οικογένεια που δημιούργησε η ίδια στην πορεία της ζωής της (εδώ γίνεται ένα αμφίσημο παιχνίδι ταυτότητας ανάμεσα στο κορίτσι και την ηλικιωμένη ερευνήτρια, έχοντας το ίδιο σημάδι στο σώμα), αλλά και για ένα ενδιαφέρον της ιστορίας του νησιού.

5) Η ορθή ανάπτυξη στις ιδέες του σώματος σεναρίου/σκηνοθεσίας. Στην ιστορία του νησιού παρεισφρέουν οι αγχώδεις προσωπικές αναμνήσεις ή νέες σκέψεις της ηρωίδας. Δημιουργείται έτσι πειστικά στο θεατή ένας κύκλος έντονης ανησυχίας μέσα σε ανάμεικτες, κοινωνικές και διαπροσωπικές, ανθρώπινες σχέσεις της ηρωίδας. Ανθρώπινες σχέσεις υπαρκτές, αμφισβητούμενες, αλλά και θεωρητικοποιημένες. Συνολικά πρόκειται, αφενός για ανθρώπους που η ίδια η ερευνήτρια πράγματι γνώρισε στη ζωή της και αφετέρου για άγνωστες προσωπικότητες, από τις οποίες εκείνη φέρει χρονική διαφορά ιστορικής ζήσης, έως και 100 ετών. Τονίζεται μάλιστα, ιδιαιτέρως στις τελευταίες θεωρητικοποιημένες αυτές σχέσεις, μια ανεξάρτητη, υπέρμετρη ευαισθησία για το αδικοχαμένο πλήρωμα “γκοβένερ.” Εκείνο πνίγηκε με τη σωστική λέμβο, περίπου 100 χρόνια πριν από την εποχή της ηρωίδας. Ο νους της ηρωίδας του 1973 ταξιδεύει διαδραστικά, κατά έναν αιώνα πίσω στο παρελθόν. Βλέπουμε τότε παραστατικά τις ενδυμασίες και τα πρόσωπα αυτού του άτυχου πληρώματος του 1873 ακριβώς έξω από την τωρινή κατοικία της ερευνήτριας.

Έχει γίνει πλέον στη φαντασία της ως διαπροσωπική, αυτή η μακρινή, εντελώς θεωρητικοποιημένη σχέση του αποθανόντος πληρώματος από άλλον αιώνα. Οι δε κοινωνικές, ανθρώπινες σχέσεις (είτε υπαρκτές, είτε αμφισβητούμενες) αντιπροσωπεύονται σε σενάριο/σκηνοθεσία μέσα από 2 στοιχεία: Α) Ιδιότητες. Καλόγριες, αθώα παιδάκια και ένας ιερέας, μέσα από το σώμα της εκκλησίας, ορίζουν την τεράστια κοινωνική επιρροή της θρησκείας στη ζωή της πρωταγωνίστριας. Οι καλόγριες κάποια στιγμή κινούνται, όπως χόρευαν στον άνεμο τα απειροελάχιστα άνθη του νησιού, που μελετούσε εκτενώς η πρωταγωνίστρια. Β) Επαγγέλματα. Παρουσιάζεται η διακριθείσα εργατική τάξη, με τους ανθρακωρύχους. Ενδέχεται εκείνοι να εργάζονταν παλιότερα σε αυτό το νησί, κάτω από το σημείο που μοιάζει τώρα με βαθύ κοίλωμα στο έδαφος. Για τους ανθρακωρύχους υπάρχει σεβασμός από την ηρωίδα. Η ίδια δεν πετά τη μεγάλη πέτρα στο βάθεμα, έχοντας την ενοχική ψευδαίσθηση, ότι στην εποχή της εξακολουθούν να δουλεύουν ακόμη εκεί κάτω οι ανθρακωρύχοι.

Μειονεκτήματα ταινίας

1) Όταν η σκηνοθεσία κάνει από πάρα πολύ μακρινά πλάνα εστίαση στη διαδρομή της ηρωίδας (η οποία διακρίνεται λόγω του κόκκινου μπουφάν της, ενόσω περπατά), παρατηρούμε μια αδέξια κίνηση του μέσου. Κινείται τότε η κάμερα αναίτια από αριστερά προς τα δεξιά και με απότομα διακεκομμένη εστίαση (θυμίζοντας διαγώνια κίνηση με “λόξυγκα”). Δεν θα κατακρεουργήσουμε όμως φυσικά το έργο, λόγω ενός τέτοιου απομονωμένου λάθους. Αλλά δεν μπορούμε και να μην λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας τέτοιες στιγμές καλλιτεχνικής ατσαλοσύνης. Σε Φεστιβάλ βρισκόμαστε, άλλωστε. Υπάρχουν απαιτήσεις.

2) Το τέλος της ταινίας δεν έδωσε ποτέ μια οριστική απάντηση στην συνδεδεμένη κινηματογραφική νόηση της ηρωίδας, των ίδιων των γεγονότων, μα και του ανεξάρτητου χρόνου. Κάτι τέτοιο θα αρχειοθετούσε ωφέλιμα την αλληλουχία των γοητευτικών παραστάσεων σε σχέση με την ψυχοσύνθεση της ερευνήτριας πρωταγωνίστριας. Εάν γινόταν αυτό, θα αποκτούσε μεγάλη ενίσχυση η διαχρονικότητα της εν λόγω ταινίας στην ιστορία του σύγχρονου, με κλασικές επιρροές, Σινεμά. Με αποτέλεσμα να μιλούσαμε τότε για κάτι παραπάνω από ένα πολύ ποιοτικό έργο. Αλλά δυστυχώς δεν έγινε αυτή η τελική επεξήγηση. Για αυτό το λόγο και αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα τούτη η αόριστη τελική επιλογή. Διότι καθορίζει το βεληνεκές όλου του έργου, το οποίο όχι μόνο απλώς χρειαζόταν, μα διψούσε πραγματικά για μια προσδιοριστική επίλυση στο φινάλε του. Κρίμα.