Eretiki κριτική της ταινίας “Πτώση” (2022)

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Η ταινία του σκηνοθέτη Σκοτ Μαν καταφέρνει να διασώσει αρκετές ποιοτικές στιγμές, με παραστατικές εντυπώσεις σεβαστής, κινηματογραφικής ατμόσφαιρας.

Το σενάριο των Σκοτ Μαν και Τζόναθαν Φρανκ φέρει μεν προβλέψιμα, αλλά και καίρια δημιουργικά σημεία ανατροπών στο έργο.

Εν καιρώ, μέσα από την Καλλιτεχνική & Κινηματογραφική ροή αναδεικνύεται ένα σπάνιο, δυναμικό πρότυπο επιβίωσης. Επέρχεται η συναισθηματική Ταύτιση του Σινεφίλ με προσεγμένη μεθοδολογία.

Υπόθεση

Η νεαρή Μπέκι Κόνορ ζούσε μια πραγματικά δραστήρια και έντονη ζωή. Λάτρευε την αναρρίχηση σε δυσθεώρητα ύψη! Το ίδιο πάθος μοιράζονταν μαζί ο σύζυγός της, Ντάν Κόνορ και η κολλητή της φίλη, Σάϊλο Χάντερ. Όλοι ανεξαιρέτως αψηφούσαν το φόβο και διέθεταν υψηλές ικανότητες στο συγκεκριμένο, άκρως επικίνδυνο σπορ.

Ωστόσο, σε μια φαινομενικά εύκολη αναρριχητική πρόκληση για τις δυνατότητές τους, συνέβη ένα τραγικό δυστύχημα. Το ειδικό σχοινί έφυγε από το βράχο και ο Νταν έπεσε στο κενό. Περίπου ένα χρόνο μετά η Μπέκι ήταν ακόμη απαρηγόρητη, σε καταθλιπτική κατάσταση, νιώθοντας κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνη. Μολονότι δεν έφταιγε φυσικά η ίδια για το θάνατο του αγαπημένου της.

Μοναδικό στήριγμα της κοπέλας ήταν ο πατέρας της, ο οποίος προσπαθούσε να την επαναφέρει ψυχολογικά στη ζωή, χωρίς να βρίσκει όμως τον τρόπο ενός κατάλληλου ηθικού μηνύματος και φιλοσοφικού σκοπού. Η δε φορμαρισμένη Χάντερ έλειπε μακριά για τόσο καιρό. Έφτιαξε ένα κανάλι στα social media, όπου η ίδια ως “Danger D” έκανε ατομικές αποστολές σε video για extreme sports.

Η Χάντερ επέστρεψε όμως και προτείνει τώρα στην κατατονική Μπέκι μια παράξενη, ακραία ιδέα…Σκοπεύει να σκαρφαλώσουν μαζί στον εγκαταλελειμμένο, κατακόρυφο τηλεοπτικό πύργο “b-67.” Η κλίση του πύργου είναι σχεδόν κάθετη. Υπάρχουν διαφορετικά τμήματα εσωτερικής και εξωτερικής σκάλας. Έχει συνολικό ύψος 600 μέτρων.

Η Μπέκι δέχτηκε, διότι έχει την ευκαιρία να σκορπίσει τις στάχτες του Νταν, όπως εκείνος θα ήθελε. Από ψηλά, χωρίς φόβο για τη ζωή. Το συγκεκριμένο σκαρφάλωμα θα αποτελέσει μια ολέθρια εμπειρία, στην οποία η φιλία και ο ανταγωνισμός, η παραίτηση και η κινητοποίηση, η ζωή και ο θάνατος θα σταθούν ακριβώς στο ίδιο δυσθεώρητο ύψος…

Ανάλυση

Γενικώς…

Το σεβαστό, κινηματογραφικό σύνολο αυτής της μοναχικά περιπετειώδους ταινίας προσπερνά στην πορεία του έργου τα αρχικά, ορατά μειονεκτήματά της. Βρίσκει αργότερα στήριγμα στις σημαντικές, ορθές επιλογές των δημιουργών της. Και τελικά αποκαλύπτεται μια σίγουρα όχι ιδανική ούτε εξέχουσα, αλλά υπαρκτή δομή λειτουργικού σκεπτικού ανάμεσα στις συνεργάσιμες, ποιοτικές κινηματογραφικές παραμέτρους. Από αυτές διακρίνεται κυρίως η ωφέλιμη, δημιουργική συμπλήρωση σε σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση φωτογραφίας, ερμηνείες, μακιγιάζ, οπτικά εφέ και κάποια σημεία του σεναρίου.

Διότι σαφέστατα, για όποιον έχει περάσει αμέτρητες ώρες μπροστά στη Μεγάλη Οθόνη, όντως ξεκινά με ορατά και προβλέψιμα σημεία στο σενάριό της η εν λόγω ταινία. Όμως η μετέπειτα σωστή εξέλιξη και οι λίγες, μα λειτουργικές ανατροπές προωθούν καταλλήλως την υπαρκτή γοητεία του εν μέρει πρωτότυπου έργου!

Οι πρωταγωνιστικές ερμηνείες έχουν μεγάλη σημασία. Η Γκρέις Φούλτον ή Γκρέις Καρολάϊν Κάρεϊ (κυρίαρχη ηρωίδα Μπέκι) υποστήριξε ποιοτικά την περσόνα. Απέδωσε την αρχική κατάθλιψη του ρόλου ανθρώπινα και εκφραστικά. Αργότερα, επάνω στον πύργο εξέφρασε πολύ πιο έντονα συναισθήματα, θυμού, αγωνίας, ζήλιας, απελπισίας, σωματικού πόνου, ψυχολογικής κατάρρευσης. Η Βιρτζίνια Γκάρντνερ (Χάντερ) μετέδωσε σωστά με σταθερότητα τον αλλιώτικο δυναμισμό της αθλητικής, άφοβης περσόνας της. Καθώς και τα σπάνια, απελευθερωμένα συναισθήματά της. Ο έμπειρος Τζέφρι Ντιν Μόργκαν (πατέρας της Μπέκι) έπαιξε επαγγελματικά, χωρίς να δώσει ερμηνευτικά το είναι του. Η αποδιδόμενη ανησυχία του πατέρα ήταν επιτυχής πάντως.

Κινηματογραφική ατμόσφαιρα

Σκηνοθετικά η μεθοδική ελευθέρωση της δράσης και η κατανόηση μιας ειδικής, ανθρώπινης συνθήκης, υπό την πρωταρχική ανάγκη της επιβίωσης, σίγουρα έχουν επιτευχθεί. Από εκεί και πέρα, στη συγκεκριμένη παράμετρο της οπτικής αφήγησης απομένει μόνο να συζητήσουμε, εάν αυτά ακριβώς τα στοιχεία ανταποκρίνονται σε ρεαλιστικά ή κινηματογραφικά πλαίσια, κατά την ανάλογη ατμόσφαιρα της ταινίας.

Γίνεται μια μάχη ανάμεσα σε αυτά τα δύο πλαίσια, κατά την παρακολούθηση. Σημασία εδώ ακριβώς έχει το αποτέλεσμα της αντίληψης σκηνοθέτη/θεατή και όχι η προεργασία. Δηλαδή ενδέχεται να είναι, ένα κράμα αληθινών καταγραφών, οπτικών εφέ, CGI, κασκαντέρ, τεχνικής επέκτασης πραγματικών αποστάσεων ενός πύργου κατά πολύ χαμηλότερου πραγματικού ύψους σε ένα βουνό στην έρημο, η όλη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε συνολικά στα γυρίσματα (πηγή: στοιχεία στο imdb & https://movieweb.com/scott-mann-fall-interview/).

Τελικά δεν έχει σημασία όμως, το πώς γυρίστηκε το έργο. Σημασία έχει, πώς θα το αντιληφθεί ο θεατής αντικειμενικά, όσον αφορά την προσφορά του τελικού οπτικού αφηγήματος της ταινίας από τους δημιουργούς! Κατ’ εμέ λοιπόν, ως αποτέλεσμα από αυτή την ταινία το μυαλό του θεατή εισπράττει οπτικά την παραστατικότητα μιας πειστικής, κινηματογραφικής ατμόσφαιρας. Δεν αισθάνεται δηλαδή Ρεαλισμό ο Σινεφίλ, αλλά μπαίνει, παρόλα αυτά, όντως στη θέση των δύο ηρωίδων Μπέκι και Χάντερ.

Οσμίζεται το φόβο τους για το δυσθεώρητο ύψος και την αόρατη προοπτική επιβίωσης ο θεατής. Μόλις καταστράφηκε η σκάλα του πύργου, εξαλείφθηκε και η αίσθηση του άτρωτου Ανθρώπου για τις κοπέλες. Έπεσε η μάσκα της αθανασίας, από τις μορφές που λίγο πρωτύτερα κρέμονταν στο κενό με το ένα χέρι, χλευάζοντας το θάνατο. Συναντώντας πια έτσι, αυτό που προετοίμαζε πολύ νωρίτερα το έργο τον παρατηρητή Σινεφίλ. Την υπαρκτή απειλή! Διότι μπορεί μεν να είχαν αντιληφθεί το θάνατο του Νταν οι κοπέλες, αλλά όχι την πραγματική πιθανότητα του δικού τους θανάτου.

Κινηματογραφική & Καλλιτεχνική ροή

Οι δημιουργικές αντιφάσεις ανάμεσα σε σκηνοθεσία, μοντάζ και μέρη του σεναρίου διορθώνουν, αναβαθμίζουν και κάνουν στην πορεία πιο συμπαγή-μελετημένο τον κεντρικό άξονα του έργου. Εγγύτητα και απόσταση, διάρκεια και ειδική σημασία ημέρας/νύχτας, πραγματικότητα και ψευδαισθήσεις, δημιουργούν ενδιαφέρον στο θεατή. Οπότε αξίζει η συνολική Κινηματογραφική/Καλλιτεχνική ροή την προσοχή των Σινεφίλ!

Παρατηρούνται ακόμη αξιόλογα και σπάνια ηθικά ή φιλοσοφικά μηνύματα. Θα αποκαλυφθούν και θα λειτουργήσουν βεβαίως εν καιρώ αυτά στο μυαλό του θεατή, μόνο μετά την ολοκλήρωση της ταινίας. Φερειπείν, μονάχα η καθοδήγηση της δυναμικής περσόνας Χάντερ ήταν εκείνη, που λειτούργησε συνολικά σαν ιδιαίτερο πρότυπο επιβίωσης με τόση επιδραστικότητα μέσα στο μυαλό της πρωταγωνίστριας-ηρωίδας Μπέκι. Προσοχή! Όχι σαν ανθρώπινο πρότυπο ζωής μέσα σε ένα κοινωνικό μοτίβο επιβίωσης. Μα αντιθέτως σαν ιδιαίτερο πρότυπο επιβίωσης μέσα σε ακραίες συνθήκες, όπου τότε το ανθρώπινο μυαλό έχει απόλυτη ανάγκη την ώριμη, δημιουργική και πρακτική καθοδήγηση.

Η μορφή της Χάντερ λειτούργησε εδώ σαν υπερέχον πρότυπο επιβίωσης, υπερνικώντας τον έρωτα της Μπέκι (Νταν), τη φιλία, τον ανταγωνισμό ή ακόμη και την ψυχολογική ανταπόκριση απέναντι στην πατρική στοργή, που η ίδια η πρωταγωνίστρια επιζητούσε. Ουσιαστικά, στο μυαλό της η ηρωίδα Μπέκι είδε και άκουσε ως εμπνευσμένη καθοδηγήτρια τότε μόνο την Χάντερ. Αποτελεί τόσο ένα καλλιτεχνικό μήνυμα, όσο και μία συνέργεια κινηματογραφικών παραμέτρων αυτό το συγκεκριμένο πρωτότυπο στοιχείο στο έργο! Σκηνοθεσία, μοντάζ, ερμηνείες, μακιγιάζ, διεύθυνση φωτογραφίας και φυσικά σενάριο έγιναν ένα σε τούτες τις στιγμές. Αυτό είναι κάτι ενδιαφέρον, που δεν το βλέπουμε συχνά!

Πιο Αναλυτικά…

Σενάριο

Μειονεκτήματα.

1) Κάθε Σινεφίλ που έχει περάσει αμέτρητες ώρες μπροστά στη Μεγάλη Οθόνη, θα καταλάβει αμέσως (από τη φωτογραφία με το άγνωστο χέρι) ποιος ήταν ο “μυστικός” ερωτικός σύντροφος της Χάντερ.

2) Ακούγεται η ατάκα από τη Χάντερ, ότι ερωτεύτηκαν τον ίδιο άντρα με την Μπέκι. Δυστυχώς, παρατηρούμε μια πατριαρχική (στην πραγματικότητα) αντίληψη εκεί (και καθόλου αληθινά φεμινιστική), όπου δήθεν η γυναίκα είναι μονογαμική και επομένως δικαιολογείται οπωσδήποτε ο όποιος Έρωτάς της. Όχι. Η γυναίκα και ο άντρας είναι ίσοι και πολυγαμικοί. Είναι κατ’ επιλογήν συνειδητοποιημένα μονογαμικοί άνθρωποι ή λόγω κοινωνικής επιρροής. Μπορούσε λοιπόν η Χάντερ να βρει οποιονδήποτε άλλο σύντροφο. Μάλιστα, προκαλεί και σαρκασμό αυτή η επιλογή του σεναρίου στο θεατή ανεξαρτήτως, διότι είναι λες και οι αναρριχητές γενικότερα έχουν κλίκα, ζευγαρώνοντας μόνο μεταξύ τους.

3) Το φινάλε δίνει μεν μία επίλυση με άποψη στο τραγικό βίωμα…Αλλά συμβαίνει πολύ γρήγορα, δίχως να διακρίνεται κάποια επεξήγηση για τις ειδικές συνθήκες μιας απαιτητικότατης κινητοποίησης στην προσπάθεια διάσωσης.

4) Η εξέλιξη του πρώτου εφιάλτη με τον Νταν και την Μπέκι ήταν προβλέψιμη.

Πλεονεκτήματα…

1) Καταρχάς, η κεντρική ιδέα της έντονης φοβίας για τα ύψη είναι κάτι, το οποίο από μόνο του δικαιολογημένα μαγνητίζει το ενδιαφέρον των Σινεφίλ.

2) Η έξυπνη, επιπρόσθετη συσχέτιση ωστόσο είναι, ότι αυτή η φοβία εντάσσει στο ιδιαίτερο περιβάλλον της, ακόμη και ανθρώπους που μπορούν να κάνουν τέτοια ριψοκίνδυνα σπορ. Όπως τις περσόνες Μπέκι και Χάντερ. Πώς συμβαίνει αυτό; Απλά…Διότι υπάρχει κάτι ισοπεδωτικό ακόμη και μέσα στην ψυχή των ανθρώπων, που τιθασεύουν το βασίλειο των αιθέρων. Η Πτώση! Ο Θάνατος! Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου και έπειτα η υπαρκτή απειλή του δικού τους θανάτου.

3) Βγαίνουν με έγκυρο τρόπο στην επιφάνεια ανταγωνιστικές πλευρές στις δύο πρωταγωνιστικές προσωπικότητες Μπέκι-Χάντερ, που δεν θα αποκαλύπτονταν ποτέ στη ζωή των δύο κοριτσιών, εάν οι ίδιες δεν έκαναν μαζί αυτόν τον άθλο της τόσο παράτολμης ανάβασης. Ταυτοχρόνως ωστόσο, υπάρχει και η καλλιτεχνική κατανόηση της ματαιότητας ενός τέτοιου γιγαντιαίου και τόσο ανούσιου σκαρφαλώματος, μπροστά στην ωφέλιμη, απενοχοποιημένη απόλαυση της ίδιας της ζωής.

Σκηνοθεσία

Η παρουσία της νέας (drones, κινητά τηλέφωνα) και της παλιότερης τεχνολογίας (παλιότερος τηλεοπτικός πύργος) έρχεται σε παραστατική αντίφαση με την ερημική τοποθεσία και τα αρχέγονα ένστικτα των άγριων ζώων της φύσης (κογιότ, γύπες). Η σκηνοθετική αφοσίωση στην ακραία αντιπαλότητα μεταξύ ανθρώπου και γύπα έχει σημαντική παρουσία κατά την αφήγηση. Υπάρχει φόβος και σεβασμός κυμαινόμενων δυναμικών ανάμεσά τους, όσο εξελίσσεται το έργο! Η Μπέκι νιώθει βεβαίως αντιπαλότητα με αυτό το πλάσμα μόλις από το έδαφος. Επίσης, οι γύπες είναι δύο στην περιοχή, όπως δύο είναι και οι άνθρωποι, οι οποίοι ανέβηκαν στον τηλεοπτικό πύργο (Μπέκι, Χάντερ)…

Παρατηρείται αίσθηση προοικονομίας στην ιδιωτική επίγνωση του θεατή, για τον κίνδυνο που αγνοούν προσωρινώς οι ηρωίδες Μπέκι και Χάντερ. Εκεί διακρίνεται μια λογική Μηχανικής απέναντι στις αλυσιδωτές, αλλοιωμένες συνθήκες ταλαντώσεων της σκάλας του πύργου (βίδες, παξιμάδια & εξαρτήματα καταρρέουν) και μεθοδικής σκηνοθεσίας σε σχέση με τη βιωματική απόσταση του θεατή και των ηρωίδων. Εγγύτητα/απόσταση έχουν σημασία και αργότερα, κατά τα τρομακτικά βιώματα των Μπέκι και Χάντερ. Έπειτα, ο θεατής θα γίνει ένα με το μυαλό της Μπέκι. Όπως και η σκηνοθεσία με το μοντάζ και το σενάριο.

Αυτό που χρησιμεύει σκηνοθετικά στο έργο είναι η αποκαλυπτική απόδοση συναισθημάτων των ηρωίδων στο θεατή. Η Μπέκι καταρρέει για έναν περίπου χρόνο μετά την απώλεια του Νταν, παίρνοντας χάπια και ακούγοντας τη φωνή του αποθανόντος από φυλαγμένο, ηχογραφημένο μήνυμα τηλεφωνητή. Η Χάντερ ξεσπά ένα έτος μετά επάνω στην κορυφή του πύργου. Δεν είναι τυχαίο, ότι τη μοναδική φορά που ακούγεται το μικρό όνομα της Χάντερ (Σάϊλο), η ίδια τότε αποκαλύπτει στην Μπέκι και σε υποψήφιο βίντεο για δημοσίευση, τα πραγματικά κίνητρά έμπνευσής της ως “Danger D.”

Οι δύο νεαρές γυναίκες συζητούν με πόνο και αμηχανία για τον παλιό, κοινό τους ερωτικό σύντροφο. Εκείνη τη νύχτα, η σκηνοθεσία μιλά πιο πολύ με εικόνες! Μαζί με τον ειδικό, κόκκινο λαμπτήρα του πύργου (ειδικής σήμανσης για τα αεροπλάνα), αναβοσβήνει τότε και το έντονο μίσος της Μπέκι για την ανήθικη ενέργεια, που έκανε η καλύτερή της φίλη, Χάντερ, πίσω από την πλάτη της.

Γίνεται επίσης ένα βιωματικό, σκηνοθετικό παιχνίδι με την εύνοια ή μη στις στιγμές των Μπέκι και Χάντερ (καθαρή τύχη με φορτηγό στο δρόμο, ανθρώπινη αδιαφορία από ντόπιους σε τροχόσπιτο, ανθρώπινη συγκυρία και τραγική ειρωνεία για την πορεία του drone).

Σκηνοθεσία & Ταύτιση θεατή

Ένας απρόβλεπτος, τραγικός θάνατος νεαρού προσώπου (Νταν) επισκιάζει την υπέρβαση της ορμητικής, ανίκητης νιότης. Για την ευαίσθητη Μπέκι αυτό ήταν σκηνοθετικά ανέκαθεν εμφανές στο θεατή, ενώ για τη σκληροτράχηλη, μα ανθρώπινη Χάντερ αποκαλύφθηκε ωραία στην πορεία του έργου. Φανταστείτε λοιπόν, πώς αυτή η επισκίαση διογκώνεται, όταν υπάρξει η ορατή απειλή του δικού τους θανάτου.

Και πράγματι, η ιδιαίτερη οπτική γωνία της σκηνοθεσίας, της ηρωίδας και του θεατή ενώνεται συναισθηματικά εξόχως στο κατάλληλο σημείο! Στην προβολή του τρομαγμένου προσώπου της Μπέκι, η οποία φοβάται μέσα από τα σιδερένια τμήματα της κορυφής του πύργου να αντικρίσει την ελλοχεύουσα ανθρώπινη απώλεια της Χάντερ. Έτσι δημιουργείται πράγματι η Ταύτιση στον Σινεφίλ.

Διότι αμφότερες οι πανίσχυρες κάποτε περσόνες γίνονται πια καθολικά ανθρώπινες, έχοντας συμμετοχή στην ίδια τη συμπάσχουσα φοβία του κάθε θεατή. Και μάλιστα, επειδή εκείνες ήταν ικανότατες σε αυτό το ακραίο σπορ της αναρρίχησης, η φοβία για τις ίδιες τις κοπέλες αποκτά μεγαλύτερη διάσταση, ώστε να μην αποτελέσουν εκείνες σκιά του παλιού, υπερβατικού εαυτού τους. Ο θεατής επομένως τις παρακολουθεί πλέον τότε με αυξανόμενη συναισθηματική Ταύτιση, σε μία πιθανότητα τριπλής διάστασης σωματικού και ψυχολογικού επιπέδου: Α) Αποκαλυπτικής πτώσης. Β) Επανάκτησης της παλιάς δυναμικής τους. Γ) Νέας καθολικής υπέρβασης του εαυτού τους.

Μια διανομή της Odeon

Συντελεστές

Σενάριο: Scott Mann, Jonathan Frank. Σκηνοθεσία: Scott Mann. Μοντάζ: Robert Hall. Διεύθυνση Φωτογραφίας: MacGregor. Πρωταγωνιστούν/Συμμετέχουν: Grace Caroline Currey (Grace Fulton), Virginia Gardner, Jeffrey Dean Morgan, Jasper Cole, Julia Pace Mitchell, Mason Gooding κ.α. Διανομή ρόλων: Colin Jones. Κοστούμια: Lisa Catalina. Μακιγιάζ: Brittany White. Επιλογή/Διαχείριση τοποθεσίας: Derek Tramont. Οπτικά εφέ: Artem Isaakyan, Matthew Gardocki, Menelaos Pampoukidis & η υπόλοιπη, πολύτιμη ομάδα. Μουσική: Tim Despic. Ήχος: David Kitchens, Alex Joseph & το υπόλοιπο επιτελείο.