Eretiki κριτική της ταινίας “Corpus Christi”

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Ο καλλιτέχνης-σκηνοθέτης Jan Κomasa προσφέρει τη θέαση μιας ταινίας, η οποία αποκαλύπτει με έναν ασυνήθιστα γήινο τρόπο την ουσία της ανθρώπινης ψυχής. Παντοτινά ικανή για το χείριστο και το βέλτιστο…

Υπόθεση: Στη σύγχρονη Πολωνία ο τρόφιμος αναμορφωτηρίου, Daniel, εκτίοντας την ποινή του, αναμένεται να επιστρέψει  σε μια προσπάθεια ένταξης στην συγκεκριμένη κοινωνία, έχοντας ωστόσο αναστολή, υπό αυστηρούς περιορισμούς. Κάποτε ο νεαρός έχασε πραγματικά τον έλεγχο, στέλνοντας στο νοσοκομείο έναν άνθρωπο, ο οποίος και υπέκυψε τελικά στα σοβαρά τραύματά του. Ο μετανιωμένος, νεαρός Daniel, “πληρώνοντας” αυτή την πράξη (με τον τρόπο, που όρισε η τοπική δικαιοσύνη), κατόρθωσε να επιβιώσει…Όπως ο ίδιος μπορούσε, μέσα σε ένα εφιαλτικό μέρος, στο οποίο κυριαρχούσαν οι συγκεκαλυμμένες θηριωδίες. Τουλάχιστον, σε αυτό το αναμορφωτήριο ο ιερέας Tomasz αποτελούσε τη μοναδική παρηγοριά αληθινού ανθρωπισμού, επιχειρώντας κάποιες ενδιαφέρουσες, τεχνικές μετάδοσης ψυχολογικής υποστήριξης στους τροφίμους. Αναπτύσσοντας την αντοχή των νέων παιδιών απέναντι στον εγκλεισμό και παρέχοντας ταυτοχρόνως ένα είδος διδαχής στους τροφίμους. Ο Daniel κατέγραφε στη μνήμη του αυτές τις ωφέλιμες μεθόδους ελευθέρωσης ψυχοφθόρων συναισθημάτων (όπως η οδύνη, ο φόβος, η οργή και ο πόνος). Επίσης έψελνε τακτικά, ως καλύτερος των υπολοίπων σε φωνητική απόδοση, σε αυτό το επικίνδυνο μέρος. Του εξασφάλιζε κάποια δόση χαράς και ηρεμίας αυτό. 

 

Γλυτώνοντας από τα χειρότερα, ο νεαρός έχει μια ευκαιρία επανένταξης στην κοινωνία, μα μόνο εάν εργαστεί στο ξυλουργείο της κοντινής κωμόπολης. Οι πρώτες στιγμές ελευθερίας του δραστήριου Πολωνού περιλαμβάνουν φυσικά τις ανάλογες ερωτικές (φοιτήτρια) και διασκεδαστικές (χορός) απολαύσεις, τις οποίες για τόσο καιρό εκείνος στερήθηκε. Ο Daniel έκρυψε στις αποσκευές του μια στολή ιερέα, κάνοντας υπό μέθη ιδιωτικά αστεία σε γνωστούς. Όμως ο ίδιος δεν είναι ευχαριστημένος. Δεν θέλει να εργαστεί σε αυτό το ξυλουργείο, σχηματίζοντας από την πρώτη του νιότη μια πορεία ολικής εξάντλησης μέχρι το γήρας. Ξαφνικά, έπειτα από μία, κατά κάποιο τρόπο υποσυνείδητη, προκληθείσα παρεξήγηση με τον ελεγκτή του λεωφορείου που τον μετέφερε, ο Daniel θα “κατέβει” κακήν κακώς σε εκείνη την κωμόπολη, λίγο πιο μακριά από τον προορισμό του…Εκεί, θα εισέλθει στο τοπικό παρεκκλήσι. Η νεαρή Marta ξεκινά να του μιλά. Ο Πολωνός με το βεβαρυμμένο παρελθόν επινοεί τότε μια επικίνδυνη, για το ήδη επισφαλές κοινωνικό μέλλον του, ιστορία. Αλλά διαμέσου αυτής αποβάλει ψυχολογικά προσωρινώς τα άσχημα πεπραγμένα του… 

 

…Ισχυρίζεται, πως είναι νέος ιερέας, με το όνομα Tomasz! Η κοπέλα αρχικώς φυσικά τον αντιμετωπίζει με δυσπιστία και δόσεις γέλιου, υποψιασμένη για το πιθανό παρελθόν του αναμορφωτηρίου. Όμως μόλις βγάζει ο Daniel από την τσάντα του την μαύρη ενδυμασία με το λευκό κολάρο, η Marta αυτομάτως τον σέβεται. Με μεθοδική πειθώ ο πρώην τρόφιμος συνεχίζει αυτό το ψέμα στη Lidia, τη γυναίκα που ελέγχει το παρεκκλήσι της κωμόπολης. Ο εφημέριος καλωσορίζει εν αγνοία του τον νεοεισελθόντα, σφετεριστή ιερέα. Μετά από μια τυπική κουβέντα μαζί του, ο Daniel στέκεται τυχερός και τον πείθει επίσης. 

 

Εξαιτίας μιας πάθησης του εφημέριου, ο Daniel θα κληθεί, φορώντας την επίσημη στολή ιεροσύνης, να τον αντικαταστήσει σε τελετές και πολλά περισσότερα…Με σταθερή αυτοπεποίθηση, αντιγραφή των επιτυχημένων μεθόδων του ιερέα Tomasz από το αναμορφωτήριο και με ευρηματικό αυτοσχεδιασμό ο “μαθητευόμενος, θρησκευτικός τελετάρχης” θα εκπλήξει ευχάριστα τους κατοίκους της περιοχής, κερδίζοντας τη συγκίνηση, την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη τους! Κανείς δεν θα ελέγξει, εάν όντως φέρει ο νεαρός διαπιστευτήρια ενός αληθινού ιερέα.

 

Ο ίδιος, συζητώντας με όλες τις ηλικίες των ντόπιων, θα ανακαλύψει, πως στο συγκεκριμένο μέρος συνέβη παλιότερα ένα τραγικό, αυτοκινητιστικό δυστύχημα…Ο δήμαρχος, δια της άφιξής του στην κωμόπολη, ως ιδιοκτήτης του ξυλουργείου, αναπόφευκτα τρομάζει τον Daniel, αλλά δεν υποψιάζεται απολύτως τίποτα για το παρελθόν του τελευταίου. Η ζωή δείχνει την απλουστευμένη ειρωνεία της…Όμως ο “Pinczer,” παλιός συγκρατούμενος του Daniel, εργάζεται στο συγκεκριμένο ξυλουργείο. 

 

Οι κάτοικοι κρύβουν ή αγνοούν πολύ σημαντικές παραμέτρους εκείνου του τραγικού συμβάντος με το τρακάρισμα. Ο Daniel βρίσκει μια ευκαιρία να διεκδικήσει την κάθαρση, μέσα από την ενσάρκωση της μοντέρνας ιεροσύνης και την άφεση στη διαπότιση μιας πρωτόγνωρης αγνότητας. Επιχειρώντας με ανιδιοτέλεια να κάνει καλό στην ψυχή των κατοίκων.

 

Όμως οι ισορροπίες είναι εύθραυστες, για την καταστροφική αποκάλυψη της μοναδικής αλήθειας…

 

Γενικώς στο έργο:

 

Θα παρακολουθήσουμε μια απολύτως εύστοχα δομημένη ταινία, με κατάλληλη ένωση των συνυφασμένων, καλλιτεχνικών παραμέτρων, σεναρίου και σκηνοθεσίας. Το έργο απομακρύνεται από την οποιαδήποτε διακήρυξη θρησκειών και επικεντρώνεται με ουσιώδη τρόπο στην ενδιαφέρουσα προσέγγιση των ανθρώπινων σχέσεων.

 

-Πρωταγωνιστής φυσικά είναι ο Daniel, με την ευδιάκριτα ποικιλόμορφη, χωροχρονική πορεία του, επιβιώνοντας μέσα σε δύο τόσο διαφορετικών, κοινωνικών συνθηκών περιβάλλοντα. 

 

Τα βιώματα από το αναμορφωτήριο είναι ζωντανά σαν τρόμος, που επιλέγει να ξεχάσει ο νεαρός…Και απώθηση (την οποία ο ίδιος πιθανότατα διαλέγει να αξιοποιήσει) από την σχετιζόμενη εργασία εξασφάλισης ομαλής διατήρησης της αυστηρώς ελεγχόμενης αναστολής, πηγαίνοντας προς το ξυλουργείο. Ο Daniel, αν και δεν το παραδέχεται, υιοθετεί στην κωμόπολη σαν πατρικό, αντρικό και ανθρώπινο πρότυπο τη θύμηση της δράσης της προσωπικότητας του ιερέα Tomasz από το αναμορφωτήριο. Πηγαίνοντας στον κωμόπολη, εφαρμόζει τις μεθόδους και τα λόγια εκείνου. Χρησιμοποιεί ακόμη και το όνομά του. Αλλά παράλληλα αυτοσχεδιάζει σε σημαντικές ενέργειες. Όμως ο Daniel δεν είναι απατεώνας. Βεβαίως και ήθελε να γλυτώσει, αλλά μόνο από το άσχημο παρελθόν του. Απλώς μεταμορφώθηκε στην ενάρετη-ανθρώπινη πλευρά της ψυχής του εκεί. Βρήκε έναν σκοπό. Μιλά στους κατοίκους, όσο περνά ο καιρός, ακόμα περισσότερο από καρδιάς.

 

-Η μεταμόρφωση του χαρακτήρα προκύπτει από την ψυχή αυτής της προσωπικότητας. Και όχι από την ενδυμασία, η οποία πιστοποιεί την ιεροσύνη! 

 

Έτσι όταν ο πρωταγωνιστής βρίσκεται στο λεωφορείο, ο ελεγκτής αντιλαμβάνεται γρήγορα, ότι ο Daniel προέρχεται από το αναμορφωτήριο. Όχι λόγω παρατήρησης του πρόχειρου ρουχισμού. Μα αντιθέτως, γιατί ο ήρωας έχει ακόμη μέσα του επιθετική διάθεση, θυμό, αγένεια και τα εξωτερικεύει. Διότι επιθυμεί (κατά βάθος) να προκαλέσει την ήπια, ανθρώπινη ρήξη εντός του λεωφορείου, κατεβαίνοντας σε αυτή την περιοχή, λίγο πιο μακριά από τον προορισμό του ξυλουργείου. Όμως μόλις μπαίνει στο παρεκκλήσι της κωμόπολης, δηλαδή ουσιαστικά στο σεβάσμιο επίκεντρο αυτού του τόπου,  αλλάζει αμέσως ιδιοσυγκρασία! Διότι βρίσκεται επίσημα πλέον σε ένα καινούργιο περιβάλλον. Απαλλαγμένο από όλο αυτό το χρόνιο μίσος, την ενοχή και την αυτολύπηση. Η αυτοπεποίθηση στον παράτολμο σκοπό του Daniel είναι εμφανής. Πριν φορέσει τα ειδικά ρούχα, για να πείσει τη Marta και όλους, έχει γίνει ήδη ο ιερέας! 

 

-Στο έργο θίγεται με εύστοχο τρόπο η άσκηση της εξουσίας ακόμη και σε μια απλή, μικρή κοινωνία. 

 

Την εξουσία προσωποποιεί ο δήμαρχος αυτής της κωμόπολης, αλλά και η πλειοψηφία των κατοίκων, συγκαλύπτοντας, εθελοτυφλώντας ή αγνοώντας την αναζήτηση των πραγματικών αιτίων του παλιότερου, αυτοκινητιστικού δυστυχήματος. Ο Daniel χρησιμοποιεί μεν την εξουσία, έχοντας όλο το δίκιο με το μέρος του, μα για να ταπεινώσει τον τοπικό βασιλιά της! Τον δήμαρχο. Και επίσης, ώστε ο ήρωας να διαφύγει τον κίνδυνο ή προκειμένου να βελτιώσει το σθένος των κατοίκων. Δηλαδή για καλούς σκοπούς. Έτσι αποδεικνύεται, πως ο ίδιος, από τα κοινωνικά προνόμια που του εδόθησαν, δεν εκμεταλλεύτηκε με δόλο απολύτως τίποτα.

 

-Για αυτό το λόγο θα διχάσει το κοινό η μεταλλασσόμενη φύση του αντιήρωα/ήρωα. 

 

Καθότι, ο ίδιος διαθέτει με πενιχρά μέσα (στολή, μεθόδους ιερέα Tomasz, αυτοσχεδιασμούς) ένα ελαχίστων πιθανοτήτων, όμορφο μέλλον. Μα και ένα αδιαμφισβήτητο, δολοφονικό παρελθόν! Και μάλιστα αυτό το πιθανό μέλλον, το οποίο προκάλεσε συμπάθεια, αγάπη και εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, στηρίζεται σε ένα ψέμα και πολλές αλήθειες…Τις οποίες ο μη αληθής ιερέας μετέδωσε στους κατοίκους, σχετικά με τα συναισθήματα και την οφειλόμενη ειλικρίνειά τους προς αυτά. 

 

Οι κάτοικοι μαζί του ζωντάνεψαν! Έστω και για να αναπνεύσουν θυμώνοντας ή να θρηνήσουν επιβιώνοντας…

 

Όσο για το τέλος; Αυτό, θα επιβεβαιώσει υπερήφανα την κορύφωση της εκτίμησης των απαιτητικών θεατών…

 

Θεμελιώδεις αρχές του έργου:

 

1) Το σενάριο

 

Γράφτηκε από τον Mateusz Pacewicz. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε, ήταν τα πολωνικά. “BOŻE CIAŁO” τυπικά σημαίνει “θεού/θεϊκό σώμα”. Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα. Ο σκηνοθέτης, Jan Komasa, τονίζει για το σκεπτικό του σεναριογράφου του: “Υπήρξε κάποτε μια περίπτωση (που έδωσε και πηχυαίους τίτλους στην Πολωνία) ενός αγοριού, το οποίο παρίστανε τον ιερέα για περίπου τρεις μήνες. Λεγόταν Patryk και μάλλον ήταν 19 χρόνων τότε. Ο Μateusz Pacewicz (που έγραψε το σενάριο) έγραψε ένα άρθρο γι’ αυτό και έτσι προέκυψε ολόκληρη η ταινία. Αλλάξαμε το όνομά του και το κάναμε Daniel, αλλά οι χαρακτήρες είναι παρόμοιοι, όπως και ο τρόπος με τον οποίον εκείνος έφτασε στην κωμόπολη. Οπότε βασίσαμε μεν την ταινία στην ιστορία του, αλλά ο Mateusz προσέθεσε το μέρος με το κέντρο κράτησης ανηλίκων και την αναφορά του αυτοκινητιστικού δυστυχήματος, που συγκλόνισε ολόκληρη την κωμόπολη.” (Πηγή: Filmcenter Trianon από συνέντευξη του σκηνοθέτη Jan Komasa στη film journalist, Marta Balaga). 

 

Πράγματι, ο συνδυασμός της εμπνευσμένης, αληθινής ιστορίας, με τις ευρηματικές, γραπτές προσθήκες (της κράτησης σε αναμορφωτήριο και της αναφοράς του αυτοκινητιστικού δυστυχήματος), προσφέρει μια αισθητή ενδυνάμωση στο σενάριο της ταινίας. Έτσι δημιουργείται η ισχυρή βάση της ιστορίας σχετικά με την αντιληπτή, χωροχρονική μετάβαση από εχθρικό σε φιλικά προσκείμενο περιβάλλον του ήρωα. Αλλά και η αίσθηση της δοθείσης νέας ευκαιρίας του πρωταγωνιστή, ώστε αυτός να κατορθώσει να φερθεί με αγάπη στους ανθρώπους. Επιπροσθέτως, παρουσιάζει ενδιαφέρον η λακωνική ανάπτυξη αυτού του σεναρίου. Δηλαδή κυριαρχεί μεν ο φόβος, μήπως ανακαλύψουν την αληθινή ταυτότητα-προέλευση του Daniel, ως κύρια ιδέα, μα συνυπάρχει μία πανίσχυρη, δευτερεύουσα πράξη σεναρίου στην πορεία: Δηλαδή η γνώση, που αποκτά ο Daniel για το παρελθοντικό δυστύχημα της περιοχής. Και ειδικότερα, η μετέπειτα σταδιακή, μα συνταρακτική αποκάλυψη αντιστροφής της πλοκής αυτού του δυστυχήματος κερδίζει την αφοσιωμένη προσοχή των θεατών: Μέσω μιας καθολικής ανατροπής αυτών των γεγονότων, σχετικά με το τι είχαν πράξει οι συγγενείς των θυμάτων στην πορεία του χρόνου, αλλά και με το ποιοι ευθύνονταν στην πραγματικότητα για το δυστύχημα. Η ανάπτυξη λοιπόν του σεναρίου είναι ουσιώδης και ενδιαφέρουσα, χωρίς να γίνει πολύπλοκη!    

 

-Continuity στο σενάριο έκανε η Catherine Maximoff. Δηλαδή ήταν υπεύθυνη των σκηνών, στις οποίες εκτιμάται η σωστή διατήρηση των λεπτομερειών, που αφορούν το χρόνο και τις τοποθεσίες της ταινίας, ως άμεσα συνδεδεμένες με την ιστορία αυτής (continuity). Δύο παραδείγματα μας αποδεικνύουν, πόσο σημαντική είναι αυτή η δουλειά: 

 

Α) Στο έργο παίζει ρόλο η στιγμή, όπου στην εισαγωγή ο Daniel αντικρίζει κατά τις τελευταίες του ώρες στο αναμορφωτήριο ευχετήριες κάρτες με πολλές εικόνες του Ιησού. Έπειτα φτάνοντας στην κωμόπολη και γνωρίζοντας σιγά σιγά τους κατοίκους, ο ίδιος παρακολουθεί τη διάταξη των αφιερωμένων φωτογραφιών στη μνήμη των πολλών θυμάτων του δυστυχήματος, οι οποίες έχουν και μία φωτογραφία του Ιησού. Αυτό συμβαίνει σε δύο διάδοχα, διαφορετικά, χρονικά διαστήματα (όχι με μεγάλη απόσταση). Έπειτα ο ήρωας πηγαίνει και προσεύχεται βράδυ μαζί με τους συγγενείς των θυμάτων μπροστά στο μνημείο. Αυτές οι στιγμές μας υποδεικνύουν με σωστή, χωροχρονική (αναμορφωτήριο-κωμόπολη) σειρά, ότι ο Daniel εστιάζει στην αγάπη των ανθρώπων, θεωρώντας εκείνη ως ιερή-σημαντική.   

 

-Ενδιάμεση σύνδεση των Α και Β: Σε αυτές τις φωτογραφίες απουσιάζει εκείνη του ντόπιου οδηγού, που βρισκόταν στο άλλο όχημα του ατυχήματος.

 

Β) Στις κραυγές εξωτερίκευσης των κατοίκων, που υπήρξαν συγγενείς των θυμάτων του δυστυχήματος, ένας ξαφνικά προσφωνεί κάποια άγνωστη, μη παρούσα γυναίκα, σαν πόρνη, στρέφοντας το βλέμμα του προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αργότερα η επίσκεψη του Daniel και της Marta στο σπίτι της γυναίκας του άλλου οδηγού (διότι η μνήμη εκείνου δεν εκφερόταν, εν αντιθέσει με τα παιδιά των κατοίκων, τα οποία σκοτώθηκαν επίσης τότε σε εκείνη τη μετωπική σύγκρουση) μας υποδεικνύει πως όλες/όλοι την αντιμετωπίζουν αδίκως, με ανυπόστατες προσβολές ή κατηγορίες (ενώ η ίδια δεν βρισκόταν καν στο ατύχημα).  

 

2) Η σκηνοθεσία

 

Την πραγματοποίησε ο Jan Komasa. Η σκηνοθεσία γενικώς συνάδει απόλυτα με το ισχυρό δέσιμο του σεναρίου. Ουσιαστικά στον κυρίαρχο, αφιερωμένο χρόνο του πρωταγωνιστή, παρατηρούμε, ότι εκείνος πορεύεται με αντιγραφή των μεθόδων του αληθινού ιερέα Tomasz ή με ευρηματικούς και αισθαντικούς αυτοσχεδιασμούς ανθρώπινης επικοινωνίας. Δεν ενδιαφέρει τον Daniel να κάνει προσηλυτισμό! Θέλει απλώς να βοηθήσει τους ανθρώπους. Είτε να χαμογελάσουν, είτε να ελευθερώσουν τη θλίψη.  

 

–Στο έργο η χρήση της επανάληψης μας δημιουργεί μία ενδιαφέρουσα οδό σκηνοθετικής κατανόησης, είτε μέσα στον ίδιο κινηματογραφικό κόσμο (Α), είτε και στα δύο τελείως διαφορετικά, κοινωνικά περιβάλλοντα (Β):

 

Α) Αρχικώς στο αναμορφωτήριο υπάρχει σύντομα και μηχανικά η αποτύπωση μίας θηριωδίας, που ενδέχεται να συνέβαινε τυπικότατα εν αγνοία του επόπτη, για καιρό εκεί μέσα. Στον επίλογο θα οδηγηθούμε ξανά σε εκείνους τους χώρους, όπου μόλις φύγει ο επόπτης, αναμένεται να ξεκινήσει μια άλλη μορφή βίας. 

 

Β) Ο ιερέας Tomasz στο αναμορφωτήριο μεταδίδει την τεχνική ελευθέρωσης οδύνης, δια των εξωτερικευμένων κραυγών. Αργότερα στην κωμόπολη ο Daniel ως ελπιδοφόρος νεαρός, μοντέρνος ιερέας θα υιοθετήσει αυτήν την τεχνική, επικοινωνώντας την στους κατοίκους (συγγενείς των θυμάτων). 

 

Η σκηνοθεσία είναι ουσιώδης:

 

1) Με ένα πολύ μακρινό και χαμηλού ύψους πλάνο, βλέπουμε μέσα από το λιβάδι της περιοχής, τον Daniel να κατεβαίνει από το λεωφορείο. Βρίσκεται ήδη στην κωμόπολη. Στο έργο θα υπάρξουν επίσης κατά τη διάρκεια της ημέρας, λίγα τέτοια παρόμοια πλάνα αναγνώρισης της κινηματογραφικής περιοχής (κωμόπολη), όμως από μεγαλύτερο ύψος. 

 

2) Μόλις ο Daniel πείθει αρχικώς τις Marta και Lidia, βλέπουμε εκείνον από πολύ μακρινό πλάνο να περπατά άτσαλα πλάι στη δεύτερη, φορώντας την μαύρη στολή του ιερέα. Με αυτή τη λήψη ο σκηνοθέτης δείχνει στους θεατές, πως ο Daniel δυσκολεύεται να υποδυθεί τον τυπικό ιερέα.

 

3) Ο εφημέριος κοιτά τον Daniel με προσωρινή, ανεπαίσθητη δυσπιστία. Μετά κερδίζει ο δεύτερος την εμπιστοσύνη του. Το ίδιο συμβαίνει και με την άφιξη του δημάρχου, αλλά και πάλι ο Daniel γλυτώνει.

 

Επιπροσθέτως, η ταινία εμπλουτίζεται σκηνοθετικά στα κατάλληλα, κινηματογραφικά σημεία: 

 

Α) Ο πρωταγωνιστής δίνει μεν (σχεδόν) κατάλληλες, μα καθαρά ανθρώπινες, φιλικές συμβουλές μέσα στο εξομολογητήριο σε μία γυναίκα, η οποία αποκάλυψε, πως χτυπά το παιδί της, επειδή εκείνο ξεκίνησε να καπνίζει.

 

Β) Μέσα στην “κεφαλή” της εκκλησίας ο μοντέρνος ιερέας πετά ψηλά στον αέρα αυτό, που η ανάλογη θρησκεία αποκαλεί αγιασμό και χαμογελώντας περιμένει έπειτα να έρθει επάνω του.

 

Γ) Το βράδυ στο μνημείο των θυμάτων ο ελπιδοφόρος, νέος άνθρωπος αντιστρέφει την οργή των κατοίκων, κάνοντας προσευχή. Στην οποία με οξύμωρο, διδακτικό, αλλά και ωφελιμιστικό τρόπο εκείνος εκτιμά το θάνατο των θυμάτων ως “θεϊκή αδικία και βλακώδη πράξη.” Σύμφωνα “βεβαίως” με την ενσυναίσθηση της δύσκολης κατανόησης των πιστών.  

 

{Σαν κοινωνική παράμετρος, μας προκαλεί εντύπωση, κατά την ανάλογη τελετή, ο συνδυασμός ενταφιασμένης τεφροδόχου, κατά τη σκηνή της κηδείας του Slavek=οδηγός του άλλου οχήματος στο δυστύχημα} 

  

Φωτογραφία και μοντάζ

 

Φωτογραφία:

 

Μετά την ερωτική σκηνή με την εκρηκτική Πολωνέζα, o Daniel χορεύει σε αυτό το club μόνος. Στους φωτισμούς του νυχτερινού κέντρου, η έντονη λάμψη των γαλάζιων ματιών του ήρωα δείχνει, ότι ο ίδιος μοιάζει σαν να βρίσκεται σε άλλη διάσταση.

 

Γενικώς όλες οι σκηνές, στις οποίες μέσα από το παρεκκλήσι προβάλει το φως του ηλίου αναδεικνύουν τη φωτογραφία στο έργο. 

 

Η ώρα του Daniel για την πιο ειλικρινή εξομολόγηση έρχεται…Τα λόγια δεν βγαίνουν από το στόμα του. Η ευκρίνεια της λήψης μας δείχνει από κοντινό πλάνο, πώς ο πρωταγωνιστής στρέφει αριστερά και δεξιά (όπως κοιτάμε την οθόνη ως θεατές) με αμηχανία τα χείλη του, κοιτάζοντας τους καθήμενους πιστούς, στην αντιστρόφως ανάλογη διάταξή τους, στο παρεκκλήσι.   

 

Διευθυντής φωτογραφίας: Piotr Sobociński Jr. 

 

Μοντάζ:

 

Γενικώς στο έργο η ένωση των σκηνών δείχνει τη δύναμή της όχι λόγω της αίσθησης αμεσότητας, αλλά εξαιτίας των ισχυρών συσχετίσεων της ορθής σειράς. Σε μία συνολικά οργανωμένη δουλειά επεξεργασίας. Συνυπάρχοντας έτσι με το σκεπτικό του σεναρίου:

 

Δηλαδή:

 

Η τεχνική ελευθέρωσης οργής του ιερέα Tomasz στο αναμορφωτήριο θα συνδεθεί ετεροχρονισμένα, μα καταλλήλως (δηλαδή ούτε πολύ γρήγορα, ούτε πολύ αργότερα στην εξέλιξη της ταινίας) με την υιοθέτησή της από τον Daniel στην κωμόπολη.

 

Η εξομολόγηση μιας ντόπιας γυναίκας είναι ήπια, άνετη και ευχάριστη για τον Daniel στον ανάλογο, παροντικό χώρο. Όμως όταν έρθει ένα “ξένο σώμα” στο εξομολογητήριο, δηλαδή ο πρώην συγκρατούμενος του Daniel, ονόματι “Pinczer,” τότε o πρωταγωνιστής αισθάνεται αμέσως, ότι το παρελθόν ήρθε να τον ταράξει.

 

Μοντέρ: Przemysław Chruścielewsk.

 

Η κορωνίδα της συσχέτισης σεναρίου και σκηνοθεσίας:

 

Προκύπτει από: 

 

-Tην προσωποποίηση του χαραγμένου παρελθόντος του Daniel. Ο “Pinczer” επανέρχεται ως ακραία απειλή στη ζωή του ήρωα. Ενώ ο ιερέας Tomasz σαν ένας απογοητευμένος πατέρας. Και οι δύο ζωντανεύουν, κάτι το οποίο θέλει να ξεχάσει ο Daniel.

 

-Την επίτευξη της απόλυτης εμπιστοσύνης από τη Marta στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή. Στην πρώτη τους συνάντηση, (εάν δείτε προσεκτικά) η Marta θεωρεί ως ιερέα τον Daniel, επειδή είδε τη σχετική ενδυμασία στην τσάντα του (δηλαδή προτού εκείνος φορέσει τη στολή). Ο Daniel, με τα επίσημα ρούχα αυτής της θρησκείας, στέκεται προς τον επίλογο του έργου δίπλα στον αληθινό ιερέα Tomasz, που φορά πολιτικά. H Marta θεωρεί στην ψυχή, στο μυαλό και στην φυσική παρουσία ως αληθινό ιερέα το νεαρό, που γνώρισε. Ό,τι και αν της πουν από εδώ και πέρα.  

 

–Μία ομαδική προσευχή, την οποία ο Daniel αγνοεί εμφατικά… 

 

Παράμετροι Ανάδειξης της Κινηματογραφικής Ατμόσφαιρας:

 

Α) Το Casting.

 

Υπεύθυνοι ήταν οι Konrad Bugaj και Pawel Czajor. Η δουλειά τους είναι εκπληκτική! Διότι φυσικά οι επιλογές-τοποθετήσεις των ηθοποιών στις κατάλληλες θέσεις-περσόνες έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην ποιοτική αναβάθμιση της ταινίας. Αυτό αναδεικνύεται από τις όμορφες αποδόσεις των ερμηνευτριών/ερμηνευτών. Θα πρέπει να κατανοήσουμε πρωτίστως, ότι εδώ πρόκειται για μία διαφορετική σχολή ερμηνειών. Κεντρική ιδέα είναι, οι ήρωες/ηρωίδες να γίνουν ένα με το έργο και όχι να ξεχωρίσουν ατομικά, παίρνοντας τα καλλιτεχνικά εύσημα ή κάποιο βραβείο. Και όντως τα κατάφεραν!

 

-Παρόλα αυτά, ο Bartosz Bielenia (Daniel), λόγω πρωταγωνιστικής συμμετοχής και ταλέντου κατόρθωσε να διακριθεί, δικαιώνοντας όλους τους συντελεστές της ταινίας (ανάλυση της πρωταγωνιστικής ερμηνείας ακολουθεί σε σχετική, κάτωθι κατηγορία). 

 

-Η Eliza Rycembel (Marta) διακρίθηκε, περιγελώντας αρχικώς τον Daniel.  Μόλις εκείνος φόρεσε τη στολή ιερέα, η ίδια άλλαξε αμέσως έκφραση, αναγνωρίζοντας, ότι ίσως διαβλέπει σε αυτόν μια νέα ελπίδα, μα όχι φόβο. Στο τραγούδι της, έδειχνε ρεαλιστικά συγκινημένη. Στο τέλος, κοιτάζοντας τον ήρωα δίπλα στον αληθινό ιερέα Tomasz, εκπέμπει μόνο αγνό σεβασμό για τον Daniel. 

 

-H Aleksandra Konieczna (Lidia) εξέφρασε την αυστηρότητα, την αποστασιοποίηση του ρόλου, αλλά και το πείσμα μιας μητέρας, η οποία δεν θέλει να καταλάβει, τι πραγματικά συνέβη στο δυστύχημα. 

 

-H Barbara Kurzaj (χήρα του Slavek=άλλου οδηγού του δυστυχήματος) ενσαρκώνει όλη την αγανάκτηση και τον θυμό μιας χήρας, η οποία βιώνει μια αδικία τρομοκρατικού βαθμού. 

 

-Ο Lukasz Simlat (στο ρόλο του αληθινού ιερέα Tomasz) εκφράζει απόλυτα το απογοητευμένο πρότυπο, που βιώνει μια σφετεριστική λεηλασία στον κλάδο του. Ξεχωρίζει η ερμηνεία του, μόλις ως ιερέας Tomasz πηγαίνει στην κωμόπολη και εκπλήσσεται αρνητικά από το ψέμα του Daniel.

 

-Όμως πολύ σημαντική είναι η ερμηνεία του Tomasz Zietek (“Pinczer”). Διότι εκείνος μας παρουσιάζει έναν αδαή και αυθάδη, μπερδεμένο νεαρό. Το συναισθηματικό ξέσπασμά του στον Daniel, προσφέρει ακόμα περισσότερη ειλικρίνεια στην επίτευξη της απόδοσης της περσόνας. 

 

Β) Η μουσική

 

Γράφτηκε από τους αδελφούς (Evgueni και Sacha) Galperine.

 

Οι ψαλμοί του Daniel είτε μέσα στο αναμορφωτήριο είτε εντός του παρεκκλησιού της κωμόπολης δείχνουν την αύρα του έργου. Η ηλεκτρονική μουσική, όπου και αν την άκουσε ο πρωταγωνιστής, συνάδει απόλυτα με την ελευθέρωση της καταπιεσμένης ενέργειας της νιότης του. Ανάμεσα σε εγκλεισμό και ψυχολογική μύηση ιεροσύνης.

 

Όμως αυτό που διακρίνεται περισσότερο, είναι το τραγούδι της Marta, υπό τη συνοδεία κιθάρας. Ενώνοντας προσωρινά όλους τους κατοίκους της κωμόπολης. “Lipka Ζielona.” Σημαίνει “Πράσινη Μικρή Λεμονιά”{κατά το lime, από την πολωνική ετοιμολογία Lipa και το υποκοριστικό Lipka} Ερμηνεύεται από την αληθινή φωνή της ηθοποιού Eliza Rycembel (ρόλος Marta) και το παίξιμο της κιθάρας από τον Konstanty Szemra. Πόσο απλό, μα άκρως συναισθηματικό και εν τέλει όμορφο τραγούδι!  

 

Γ) Το μακιγιάζ

 

Πραγματοποιήθηκε από τις Aneta Brzozowska, Katarzyna Gajda και Michalina Osinska.

 

Δείτε, απλώς το μακιγιάζ στο πρόσωπο του Daniel όταν εκείνος βρίσκεται σε ένα γνώριμο, εφιαλτικό του μέρος. Οι ειδικές στον τομέα, μεταμορφώνουν έναν πρώην γαλήνιο άνθρωπο, σε κάτι τερατώδες…

 

Ερμηνεία:

 

Bartosz Bielenia: Υποδυόμενος τον Daniel, που προσπάθησε να μετατραπεί σε έναν διαφορετικής υπόστασης, ανιδιοτελή ιερέα.

 

-Ξεχωρίζει συνολικά στο έργο, γιατί κατόρθωσε να ενταχθεί στην ταινία ταυτόχρονα ως σημαντικός-αισθητός πρωταγωνιστής, αλλά και ως ισότιμος, καλλιτεχνικός συντελεστής μιας οργανωμένης ταινίας!

 

Στο ξεκίνημα του έργου ο ερμηνευτής ως Daniel καταγράφει την περσόνα ενός συμβιβασμένου ανθρώπου μέσα στο αναμορφωτήριο, ο οποίος “φιλώντας τσίλιες” ανέχεται φρικτές πράξεις εις βάρος άλλων, για να μην συμβούν σε εκείνον. Κατά την πρώιμη ελευθερία του ρόλου, ο ηθοποιός σε σύντομες στιγμές καταφέρνει να αποδώσει την ευτυχία, τη θλίψη, τη μέθη. Με τον ελεγκτή του λεωφορείου, ως Daniel είναι σκοπίμως αυθάδης και προκλητικός. 

 

Μιλώντας για πρώτη φορά στη Marta, είναι αποφασισμένος, ώστε να την πείσει σαν νέος ιερέας. Τότε εκφράζει σοβαρότητα και έχει αυτοπεποίθηση στο σκοπό του. Περπατώντας άτσαλα (σκόπιμα ο ερμηνευτής) δίπλα στη Lidia σε μακρινό πλάνο, δείχνει τη δυσκολία εγκλιματισμού του Daniel σε μία υιοθέτηση τυπικής συμπεριφοράς ιερέα. Στις πρώτες στιγμές των συναντήσεων με εφημέριο και δήμαρχο, ο ερμηνευτής εκφράζει τον τρόμο του ρόλου, μην τυχόν και αποκαλυφθεί το ψέμα του. Αλλά και εφησυχασμό, όταν όλα βαίνουν καλώς…

 

Πρωτύτερα, μόλις μία ηλικιωμένη ντόπια πεθαίνει, ο ηθοποιός αποδίδει την έντονη αίσθηση ενοχής, λόγω ανήμπορης παροχής βοηθείας. Μετά ως περσόνα πηγαίνει συναισθηματικά φορτισμένος στους συγγενείς των θυμάτων. Διότι βιώνει όντως την ενσυναίσθηση.

 

Παίζει εκπληκτικά ένα ρόλο μέσα στο ρόλο! Είναι ο προοδευτικός ιερέας,   υπερασπιζόμενος παράλληλα τη σοβαρότητα στο σκοπό της επικίνδυνης θέσης του, η οποία κινδυνεύει να αποκαλυφθεί. Έτσι, ο ίδιος βιώνει και τη γέννηση ενός αυστηρού σκεπτικού (=Μιλώντας στη Lidia: “Ο αγιασμός δεν λερώνει τα ρούχα!” =Μιλώντας, γνωρίζοντας τη νεολαία της περιοχής: “Πιστεύω, ότι η αγαμία είναι ανούσια! Αλλά σοβαρά τώρα…Οι κανόνες πρέπει να τηρούνται”).

 

Ο αποχαιρετισμός στους κατοίκους φέρει την υποκριτική του σφραγίδα. Κινήσεις και εκφράσεις αντικαθιστούν με ειλικρίνεια και αποστασιοποίηση τα λόγια. 

  

Συνεπώς:

 

Ο σκηνοθέτης Jan Komasa μας παρουσιάζει μια πολύ οργανωμένη, καλλιτεχνική έκφραση…Μεταφέροντας επιτυχώς το βίωμα ενός ανθρώπου, ο οποίος σε νεαρή ηλικία και σε μικρή απόσταση γνώρισε δύο εντελώς διαφορετικούς, συναισθηματικούς κόσμους. Και στα δύο αυτά αντιφατικά περιβάλλοντα καθρεφτίστηκε η συμπεριφορά των άλλων στον εαυτό του. 

 

Έτσι ο σκηνοθέτης χρησιμοποιώντας:

 

-Την αλληλένδετη, συνυπάρχουσα, διακριτικής ομορφιάς σκηνοθεσία, με ένα καλογραμμένο, απαλλαγμένο από περιττολογίες, σενάριο ταινίας.

 

-Κατάλληλους, καλλιτεχνικούς συνεργάτες (φωτογραφία και μοντάζ), που κατανόησαν το κινηματογραφικό του όραμα και προσαρμόστηκαν σε αυτό.

 

-Εκπληκτικούς συντελεστές στο τμήμα Casting.

 

-Ταλαντούχους και με καλλιτεχνική σεμνότητα ηθοποιούς!

 

Κατορθώνει να μας προσφέρει την αισθητική ενός έργου, το οποίο διαπερνά τον μανδύα οποιασδήποτε θρησκείας και ξεγυμνώνει την αγνή ομορφιά και ασχήμια του ανθρώπου…

 

Μια διανομή της Filmcenter Trianon

 

O Eretikos κριτικός Γιάννης Κρουσίνσκυ