Eretiki κριτική για την ταινία Roma

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Σενάριο για την ταινία Roma. Στην πρωτεύουσα του Μεξικού, στη συνοικία που φέρει το όνομα Roma, το έτος 1970 η νεαρή Cleo εργάζεται ως απαραίτητο, υπηρετικό προσωπικό μιας ευκατάστατης, μα μόνο φαινομενικά ευτυχισμένης οικογένειας. Διατελεί καθημερινώς ως υπεύθυνη διαφόρων καθηκόντων, υπό το πολλαπλό πόστο της καθαρίστριας, μαγείρισσας του σπιτιού, καθώς επίσης και της πιστής ακολούθου και νταντάς των παιδιών. Φροντίζοντας επιπλέον το σκύλο, Boras. Η Adela, συνάδελφος και συνομήλική της, τη βοηθά σε κάποιες εργασίες της οικίας. Μαζί είναι φιλικά δεμένες και χρησιμοποιούν πολλές φορές μεταξύ τους το λεξιλόγιο μιας μεξικάνικης διαλέκτου.

Η οικογένεια ωστόσο μιλά αμιγώς ισπανικά και απαρτίζεται από τους γονείς Antonio, Sofia, τα τέσσερα παιδιά τους, Pepe, Sofi, Paco, Tono και τη γιαγιά Teresa (μητέρα της Sofia). Κάποια πολιτικά γεγονότα είναι αδύνατον να κρυφτούν από τα παιδιά, καθώς εκείνα σχολιάζουν πλέον τη θανάτωση ενός στρατιώτη στην πόλη. Ο πατέρας Antonio είναι γιατρός και λείπει συχνά από το σπίτι. Ενώ η μητέρα, Sofia, είναι βιοχημικός, μα δεν της αρέσει η δουλειά της. Δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη επικοινωνία όλοι ως οικογένεια και η μόνη ομαδική συγκέντρωση τους είναι βλέποντας τηλεόραση στο σαλόνι.

 

Η Cleo στον ελεύθερο χρόνο της κυκλοφορεί λίγες φορές στο κέντρο της πόλης παρέα με την Adela. Εκεί, ο φίλος της δεύτερης, Ramon, θα καλέσει μια ακόμη ημέρα τον ξάδερφό του, Fermin, σε μια νεανική βόλτα των τεσσάρων με αφορμή την κινηματογραφική παρακολούθηση ενός έργου.

Οι Cleo και Fermin θα απομακρυνθούν σε πιο ιδιωτικούς χώρους. Παράλληλα ο άντρας της Senora Sofia, κατά παράξενο τρόπο φεύγει από το σπίτι, λέγοντας πως είναι αναπόφευκτα απαραίτητη η συμμετοχή του σε κάποιες ιατρικές, διεξαγόμενες έρευνες στο Quebec του Καναδά. Δυστυχώς, τα νέα δεν είναι καλά ενόψει των Χριστουγεννιάτικων εορτών για την άτυχη, εγκυμονούσα πια Cleo. Καθώς ο Fermin αυτή τη φορά ήρθε μεν μαζί της στον κινηματογράφο, αλλά υποδυόμενος τον ενήλικο, επί της ουσίας της είπε ένα από τα πιο άσχημα ψέματα της πραγματικότητας.

Πλέον είναι άφαντος… Η οικογένεια με προστάτιδα τη Sra Sofia όχι μόνο δεν απολύει την εργαζόμενη Μεξικάνα, μα υποστηρίζει ιατρικά τη συνολική διαδικασία κυοφορίας και τοκετού του μωρού, της συντροφικά εγκαταλελειμμένης νεαρής. Η πρωτοχρονιά του 1971, με τις φωτιές στο δάσος που φιλοξενεί την εξοχική κατοικία κάποιων φίλων της οικογένειας, σηματοδοτεί ορισμένες εντάσεις στα πολιτικά δρώμενα της περιοχής.

 

Όμως, η επιστροφή στο σπίτι γίνεται ακόμα πιο οδυνηρή για όλη την οικογένεια εξαιτίας των αποκαλυφθέντων, ερωτικών ατασθαλιών του πατέρα Antonio. Οι δύο γυναίκες Cleo και Sofia αν και προέρχονται από άλλες κοινωνικές τάξεις ταυτίζονται υποστηρίζοντας η μία την άλλη, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις ταυτόχρονα αγριεύουν. Το όνομα του Luis Echeverria Alvarez ακούγεται, ενόσω κάποιες ομάδες στρατολόγησης σχεδιάζουν μια θρασύδειλη επίθεση στους φοιτητές που διαδηλώνουν. Ανεξάρτητα από τις επερχόμενες, βίαιες ενέργειες της μεξικάνικης αστυνομίας. Τώρα και η γιαγιά Teresa, έχει αναλάβει ένα μητριαρχικό ρόλο πλέον. Όμως, αρκεί η συμμαχία των τριών γυναικών, ώστε μεγαλώνοντας τα παιδιά να αντιμετωπίσουν ένα ασταθές Μεξικό, που φαίνεται να αλλάζει και κινείται απειλητικά απέναντί τους;

 

Σκηνοθεσία:  

Σε μαύρο φόντο ξεκινά μια επεξήγηση των γλωσσών, οι οποίες θα συνοδεύσουν τα κινηματογραφικά γεγονότα, μέσω των υποτίτλων. Διευκρινίζεται πως τα λευκά γράμματα αφορούν τα ισπανικά, ενώ οι φράσεις μέσα σε αγκύλες περικλείουν τα μεξικάνικα. Οποιεσδήποτε άλλες γλώσσες  ακούγονται, δεν υποτιτλίζονται. Η ταινία που παρακολουθούμε είναι σε όλη της τη διάρκεια σε ασπρόμαυρο κάδρο. Το πρώτο πλάνο εστιάζει σε ένα διαγώνιο πλακάκι ενός πατώματος. Αναγράφονται οι συντελεστές και τότε στο δάπεδο προβάλει η ήρεμη είσοδος του νερού.

Τότε διαφαίνεται μέσα από την αντανάκλαση της υδάτινης μάζας, στο πάτωμα, η πορεία πτήσης ενός αεροπλάνου, που φυσικά βρίσκεται αρκετές χιλιάδες πόδια πιο ψηλά. Εμφανίζεται έπειτα ένας αφρός μαρτυρώντας το σφουγγάρισμα στην επιφάνεια του πλακιδίου και παρουσιάζεται ο τίτλος Roma. Η κάμερα ανεβαίνει και παρατηρούμε μετά το σιφόνι, όπου καταλήγουν οι κόποι του σφουγγαρίσματος,  ένα μεγάλο διάδρομο και μια νεαρή γυναίκα να τον διασχίζει. Εκείνη κατευθύνεται στην άλλη πλευρά και λέει στο σκύλο του σπιτιού “Μη βραχείς Boras”.

 

Κλείνοντας την μαύρη πόρτα της αυλής ανεβαίνει λίγα σκαλιά και μπαίνει μέσα στο ευρύχωρο σπίτι. Το ραδιόφωνο παίζει και εκείνη τραγουδά. Είναι η Cleo. Συζητά με την Adela στα μεξικάνικα, μετά στα ισπανικά και καταλήγοντας πάλι στη μεξικάνικη διάλεκτο -αποκαλώντας την πάντα Manita- ξαφνικά το ένα αγόρι της οικογένειας λέει “Σταματήστε να μιλάτε έτσι.” Εκείνες συζητούν για τον Fermin.

Το επόμενο πλάνο είναι σε ένα πιάτο του τραπεζιού. Ένα αγόρι λέει ότι είδε ένα στρατιώτη να θανατώνεται. Με το ευαίσθητο τραγούδι, που μιλά για τη φτώχεια, οδηγούμαστε σε μια εξωτερική, αυτοσχέδια, πέτρινη σκάφη, στην οποία η Cleo πλένει αρκετά ρούχα. Τα δύο μικρά αγόρια παίζουν κάνοντας αναπαράσταση πολέμου. Ενώ το παιχνίδι χαλά, το ένα παιδί ξαπλώνει χωρίς να μιλά. “Τι κάνεις; Σου κόπηκε η μιλιά;” ρωτά η Cleo. “Δεν μπορώ να μιλήσω γιατί είμαι νεκρός.” Κατόπιν η νεαρή Μεξικάνα ξαπλώνει αντίκρυ μαζί του, λέγοντας “Και εγώ είμαι νεκρή. Μου αρέσει να είμαι νεκρή!”.

 

Γενικά, στο έργο θα παρακολουθήσουμε τρεις κύριες, διαφορετικές, οπτικές γωνίες. Όμως σιγά σιγά αυτές θα γίνουν ένα. Της Cleo, της senora Sofia και των πολιτικών εξελίξεων. Οι τελευταίες ελλόχευαν μεταξύ του τέλους της χρονιάς του 1970 και της μέσης του έτους 1971 στο Μεξικό. Φυσικά η πρωταγωνίστρια είναι η Cleo και έτσι κυριαρχεί η ενασχόληση του φακού μαζί της. Το μέσο (κάμερα) θα ασχοληθεί παρατηρώντας τις δράσεις της εσωτερικά μέσα από τα μάτια της (σφουγγάρισμα στην αρχή και πλύσιμο ρούχων. H Cleo μετά παρατηρεί τον ερωτικό της σύντροφο Fermin. Aλλά και στη συνέχεια μαγνητίζεται από μια θερμοκοιτίδα ενός άλλου βρέφους στο νοσοκομείο, μόλις η ίδια είναι τεσσάρων μηνών έγκυος, κ.α.) και εξωτερικά (μύηση παιχνιδιού νέκρωσης με μικρό παιδί. Παρακολούθηση κινηματογραφικού έργου με Fermin. Εξομολόγηση της εγκυμοσύνης στη Sra Sofia, κ.α.) Η Sofia, μητέρα των παιδιών, εμφανίζει αρχικώς στην κάμερα την κρίση που περνά ο γάμος της πότε ξεκάθαρα (αγκαλιάζοντας στο δρόμο τον Antonio σαν να πρόκειται εκείνος να φύγει για πάντα) και πότε προσπαθώντας να γίνει διακριτική (μαθαίνοντας μέσω τηλεφώνου την απόφαση της συζυγικής εγκατάλειψης). Μέσα από τα μάτια της θα δούμε την αγωνία εκείνης ενώ οδηγεί για να πάει την Cleo στο νοσοκομείο.

Εκεί θα κάνει το λάθος να εγκλωβιστεί μέσα σε δύο αμάξια. Φυσικά η σκηνή δεν έχει να κάνει με τον κ.ο.κ. Είναι καθαρά συμβολική καθώς οι δύο γυναίκες βρίσκονται στο ίδιο όχημα καταλήγοντας παγιδευμένες από κάποιους άντρες, χωρίς να οριοθετούνται αυτοί από τις υποφαινόμενες περσόνες οδηγών. Τα πολιτικά δρώμενα της εποχής ξεκινώντας, μοιάζουν σαν κάποιοι, ανήσυχοι ψίθυροι. Έπειτα “φωνάζουν” την προετοιμασία τους (φωτιά σε δάσος, αναφώνηση ονομασίας του Luis Echeverria Alvarez και στρατολόγηση νεαρών σε βουνό)  μέχρι και την τελική ακραία εκτόνωσή τους, κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης των φοιτητών.

 

Ο γιατρός Antonio εκλαμβάνεται ουσιαστικά  ως απών. Εμφανίζεται αρχικά στο διάδρομο με το κομψό, ολοκαίνουργιο αμάξι του. Έπειτα γελά παρακολουθώντας τηλεόραση με την οικογένειά του. Δηλαδή αν και στέκεται δίπλα τους, το μυαλό του είναι κάπου αλλού. Στη συνέχεια φεύγει με το πρόσχημα των ιατρικών ερευνών και λίγο καιρό αργότερα διακρίνεται να περνά απροκάλυπτα μπροστά από το φακό και τα παιδιά του, ως χαρούμενος και απτόητος μαζί με μια άλλη κοπέλα. O Fermin αντιθέτως απλά εξαφανίζεται, χωρίς να επινοήσει ένα ρεαλιστικό σενάριο (λέει ότι θέλει να πάει στην τουαλέτα και φεύγει) όπως ο Antonio. Είναι πολύ πιο βίαιη λεκτικά όμως η μετέπειτα δική του συμπεριφορά. Αλλά τελικά το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο.

Η άνανδρη εγκατάλειψη. Το έργο λοιπόν έχει ως ηρωίδες κάποιες γυναίκες (Cleo, Sofia, Teresa), οι οποίες βιώνουν ή έχουν βιώσει την ανισότητα από κάποιους άντρες (Antonio, Fermin). Αντιπροσωπεύοντας βεβαίως ένα δείγμα της τότε μεξικάνικης κοινωνίας. Η Teresa βιώνει την εγκατάλειψη του Antonio από διαφορετική πλευρά, καθώς εκείνη καλείται να αναπαραστήσει την οικογενειακή κεφαλή, αντί του γαμπρού της.

 

Σκηνοθετικά επικρατεί το προσωπικό, οικογενειακό βίωμα (με την Cleo να αποτελεί μέλος της οικογένειας) και όχι τα κρίσιμα και επίκαιρα, ιστορικά δρώμενα. Όμως αυτή είναι μια πάρα πολύ ρεαλιστική ματιά του σκηνοθέτη, καθώς είναι βέβαιο πως σε κάθε στιγμή της ζωντανά καταγεγραμμένης, ανθρώπινης ιστορίας, κάθε άτομο παλεύει ήδη με κάποιες προσωπικές αντιξοότητες.  

Το εκπληκτικό είναι πως αμφισβητούνται οι κοινωνικές τάξεις ως μονάδα αλληλοκατανόησης και ισότητας. Διότι ο γιατρός, ως άντρας της βιοχημικού, την εγκαταλείπει. Και ο σε κοινή (και χειρότερη) κοινωνική μοίρα, Fermin, δεν αποδέχεται τη δουλειά της Cleo, γονατίζοντάς συναισθηματικά την ίδια, με αιχμηρά προσβλητικό τρόπο. Έτσι, δύο γυναίκες από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις θα συμπαρασταθούν αμοιβαία, μέσα από μια συμμαχική και τελικώς διαρκή, οικογενειακή φιλία, υπερνικώντας το χρονομετρημένο έρωτα από τους αδιάφορους συντρόφους τους.   

 

Ο διάδρομος με την αυλή του σπιτιού θα απασχολήσει πολύ τους θεατές. Υπάρχουν βεβαίως και εξωτερικά γυρίσματα στο δάσος και τους αγρούς. Εξυπακούεται ότι οι ακαθαρσίες του σκύλου της οικογένειας, στο μακρινό διάδρομο της αυλής, δεν έχουν καμία κυριολεκτική υπόσταση. Απλά εκφράζουν το βρώμικο χαρακτήρα του Antonio, τσαλακώνοντας τη δήθεν κοινωνικά υγιή εικόνα του δικού του κύρους (μπαίνοντας στην αυλή με το ακριβό του αμάξι).

Για αυτό και αργότερα πληθύνονται, εφόσον τα ψέματά του γιατρού επεκτείνονται. Εξάλλου εκείνος, αν και σπάνια βρίσκεται στο σπίτι, επισημαίνει θυμωμένα να καθαριστούν. Αντιθέτως τότε, ο Boras/σκύλος μοιάζει να μην είναι ιδιαίτερα ζωντανός, εκφράζοντας την κατατονική ανοχή όλων. Μόλις φεύγει από τη ζωή τους ο Antonio, προς το τέλος, δεν υπάρχουν πλέον ακαθαρσίες, ενώ ο σκύλος είναι πιο ζωντανός και δραστήριος από ποτέ, στην ίδια πεντακάθαρη αυλή). Στο τέλος, διακρίνεται η Cleo με μια μπουγάδα ανεβαίνοντας ψηλότερα τη σκάλα ενώ στον ουρανό πετά ακόμη ένα αεροπλάνο. Ακολουθεί η αφιέρωση για τον Limbo. Μετά τους συντελεστές αναγράφεται ο τίτλος Roma και τρεις φορές η λέξη santih = ειρήνη.

 

Ερμηνείες:

 

Yaliza Aparicio: Υποδυόμενη την πρωταγωνίστρια Cleo, που δεν παραδίνεται, αν και έρχεται αντιμέτωπη με το αδικαιολόγητο μίσος.

 

Ως Cleo, συμπεριφέρεται σε κάθε σκηνή αναπόσπαστα από το μοτίβο του ρόλου. Δείχνει ότι παίρνει στα σοβαρά τη δουλειά της σαν νταντά, νανουρίζοντας με φροντίδα και αντίστοιχα ξυπνώντας με στοργή τα παιδιά της οικογενείας. Παρουσιάζεται δεμένη με την Adela, όταν οι δυό τους αστειευόμενες, κάνουν γυμναστική με οικονομικό φωτισμό. Στη σκηνή που βρίσκεται με το Fermin στο δωμάτιο, προβάλει στο κοντινό της πλάνο μέσω της έκφρασης, τα συναισθήματα μιας γυναίκας, η οποία δειλά δειλά ερωτεύεται. Όταν ο Fermin χάνεται, εκείνη έξω από το cinema αποδίδει τη διαδοχή ανησυχίας και αναπτυσσόμενου θυμού. Μεταφέρει την ταραχή της στους θεατές, μόλις συζητά με τη Sofia για το αν ενδέχεται η εγκυμοσύνη να απειλήσει τη δουλειά της. Η υποκριτική της μας εκφράζει πως ο χαρακτήρας περνά σε ένα άλλο επίπεδο ωριμότητας, όταν κοιτάζοντας μία θερμοκοιτίδα αντιλαμβάνεται, τι σημαίνει μητρότητα. Σημαντική επίσης υπήρξε η στιγμή, όπου καλύπτει τον Antonio με τη φιλενάδα του, προκειμένου να μην καταλάβουν τα παιδιά, αυτό που εν μέρει είδαν έξω από το cinema.

Στη σκηνή του τοκετού, αλλά και της προσπάθειας διάσωσης στη θάλασσα η ηθοποιός έχει γίνει ένα με το κάθε κάδρο. Με μερική ακινησία και σωστή έκφραση και με την ήρεμη, κινητική αποφασιστικότητά της αντίστοιχα στις δύο σκηνές. Συμμετέχοντας για πρώτη φορά στον κινηματογράφο, η ηθοποιός έχει ήδη πραγματοποιήσει πολύ μεγάλα βήματα. Μπράβο!

 

Marina de Tavira: Στο ρόλο της Senora Sofia, γυναίκας του γιατρού, βιοχημικού και κυρίας του σπιτιού.

 

Μετά το φιλί με τον Antonio έξω από το σπίτι στέκεται παγωμένη, ενώ τη διαπερνά μια μικρή παρέλαση. Πηγαίνοντας την Cleo για ιατρική διάγνωση στο νοσοκομείο οδηγεί, κάνοντας μια μικρή κίνηση με το δάκτυλο, ώστε να οργανώσει τις σκέψεις της, αποφορτίζοντας παράλληλα το προσωπικό άγχος. Έρχεται στο διάδρομο οδηγώντας το αμάξι του Antonio άτσαλα επίτηδες, αλλά και λόγω μέθης.

Βγαίνοντας αποδίδει την τραγικότητα της απατημένης συζύγου. Αργότερα πείθει υποκριτικά, πως μιλά στο τηλέφωνο με τον άντρα της και τότε τάχιστα διαπληκτίζεται με το γιο της, αλλάζοντας πάλι αμέσως συναισθήματα ζητώντας από τον μικρό συγγνώμη. Επανέρχεται με καινούργιο, αμάξι, ρούχα μα κυρίως μια ανανεωμένη διάθεση, αποδεχόμενη την αναπόφευκτη διάσπαση με το σύζυγό της. Κατόπιν, ανακοινώνει με ενήλικο τρόπο στα παιδιά το μέλλον των γονιών τους, ακριβώς ως έχει. Όλη η οικογένεια αγκαλιάζεται στην ακτή, μα η Sofia εκφράζει την αγάπη όλων προς την Cleo. Φαίνεται η θεατρική και κινηματογραφική εμπειρία της ηθοποιού.

 

Veronica Garcia: Ως γιαγιά Teresa.

 

Είναι βεβαίως αυτή η σκηνή, κατά την οποία έχει τον απόλυτο έλεγχο, σηκώνοντας εκείνη το ηθικό βάρος της οικογένειάς της. Εκφράζοντας την καλοσύνη με την αγορά μιας βρεφικής κούνιας για μωρό της Cleo. Τότε αγχώνεται, χάνοντας την επαφή από τις βίαιες εξελίξεις της διαδήλωσης. Ακολούθως, φτάνοντας στο νοσοκομείο παθαίνει νευρικό κλονισμό, καταθέτοντας τα στοιχεία της Cleo και τα δικά της στη  στη γραμματεία. Είναι πολύ καλή ερμηνεία.

 

Επιτυχής ή ανεπιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών:

 

Το σενάριο έγραψε ο Alfonso Cuaron. Αναφέρεται επίσημα ως αυτοβιογραφικό εν μέρει. Μιλά για την ανατροφή του σεναριογράφου και σκηνοθέτη στο Μεξικό. Υποθέτουμε, πως θα μπορούσε αυτός να είναι το ένα αγόρι της οικογένειας.

Ίσως, εκείνο που ως μεγαλύτερο στενοχωρήθηκε περισσότερο, χάνοντας την καθοδήγηση του πατρικού του προτύπου. Και νιώθοντας πως δεν τον εκπροσωπεί ο τρόπος, που ο Antonio φέρθηκε στην μητέρα, τον ίδιο και την υπόλοιπη οικογένειά του. Στην ταινία παρακολουθούμε μια ευκατάστατη οικογένεια, ανήκοντας στην κατηγορία της μεσαίας τάξης (κατά κόσμον) στη διαδοχή έτών 1970-1971 στην πρωτεύουσα του Μεξικού, στη συνοικία (colonia) Roma. Οι γλώσσες που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως είναι τα ισπανικά και κάποιες μεξικάνικες, διαφοροποιημένες διάλεκτοι.

Επίσης, τα αγγλικά και τα σκανδιναβικά σε ελάχιστες περιπτώσεις. Αυτό που αναδεικνύει το σενάριο είναι η αντίδραση των συγκεκριμένων γυναικών στην ανισότητα μιας πατριαρχικής, μεξικάνικης και πολιτικά διαταραγμένης κοινωνίας. Βεβαίως, η αντίδραση αυτή δεν περιλαμβάνει κάποια ανταπόδοση βίας, αλλά τη θέσπιση των δικών τους ελευθεριών ως ανεξάρτητες προσωπικότητες, ώστε να μην τους ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο. Είναι γενικά ένα πολύ ρεαλιστικά δραματικό σενάριο, από το οποίο προάγεται τελικά η ανθρώπινη θέληση για ζωή. Αμφισβητεί τον ανειλικρινή έρωτα και υπερασπίζεται τη συμμαχική φιλία. Σαφώς, στις δύο αυτές παραμέτρους αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα, αποφεύγοντας και εντάσσοντας, ανάλογους ανθρώπους.

 

Οι ηρωίδες του σίγουρα είναι μόνο γυναίκες. Κατ’ εξαίρεση μόνο ο Ramon βοηθά λίγο τις γυναίκες, αποκαλύπτοντας που βρίσκεται ο Fermin. Ο πατέρας της οικογένειας αν και είναι γιατρός, μοιάζει να μην έχει κατανοήσει απολύτως τίποτα, για την ανθρώπινη φροντίδα και αγάπη. Αντιθέτως η Cleo ως υπηρετικό προσωπικό, αγαπά και σέβεται πιο πολύ από εκείνον την οικογένειά του. Διακινδυνεύοντας την ίδια της τη ζωή, προκειμένου να τη σώσει. Ενώ επίσης και η οικογένεια, με κεφαλές εκπροσώπησης τις Sofia και Teresa, έχει ήδη δώσει ισχυρά διαπιστευτήρια αγάπης προς τη νεαρή.

Θίγεται επιπροσθέτως και μια αναθεώρηση περί ομοιογένειας, ακόμη και για τους πιο θερμούς υποστηρικτές της αυτοχθονίας. Δηλαδή η Cleo ως γηγενής, Μεξικανή απόγονος συνάπτει τελικά οικογενειακούς δεσμούς με τη Sofia, η οποία ανήκει στη διαδεχόμενη, ισπανική μετεγκατάσταση γενεών στη χώρα. Ενώ δηλαδή εμφανίζουν ήδη επαγγελματικές (υπηρετικό προσωπικό/βιοχημικός), ταξικές (η Cleo γιορτάζει για λίγο την Πρωτοχρονιά των φτωχών μαζί με τη Benita), μα και κατά κάποιο τρόπο φυλετικές διαφορές (το αναφέρουμε, σαφώς όχι με την έννοια που χρησιμοποιούν γενικά αυτούς τους όρους, κάποιοι ρατσιστές σε μια κοινωνία) τελικώς δένονται περισσότερο από άλλους ανθρώπους.

Στην ουσία δηλαδή, μέσα από τις δραματικές αντιξοότητες (Antonio, Fermin, Luis Echeverria Alvarez, Zovek) προάγεται τελικά η ανθρώπινη ηθική και λογική θεώρηση των πραγμάτων (από τις Cleo, Sofia, Teresa. Ίσως και από τον Ramon), με αποτέλεσμα να συγγενεύουν οι ψυχές των ατόμων. Είναι επίσης έξυπνη, η τοποθέτηση του προσωπικού δράματος, καταπνίγοντας τα πολύ σοβαρά, πολιτικά συμβάντα. Με τα οποία για λίγες, αλλά καθοριστικές στιγμές, κάποιοι βασικοί ήρωες θα γίνουν ένα. Βεβαίως, η αναφορά του τότε ανερχόμενου πρωθυπουργού Alvarez καταγράφει τα ιστορικά δρώμενα της χώρας. Ιδιαίτερη σημασία έχει όμως η προβολή και διάκριση της πρωταγωνίστριας Cleo, μέσα από ένα επάγγελμα, όπου οι περισσότερες κοινωνίες δεν σέβονται.

 

Τη σκηνοθεσία ανέλαβε επίσης ο Alfonso Cuaron. Ο τρόπος με τον οποίο εισέρχεται επιβλητικά στο διάδρομο της αυλής του σπιτιού ο Dr. Antonio με το αμάξι του, εμπεριέχει κάτι το τρομακτικό. Υπάρχει πολλές φορές μια πλάγια κίνηση του μέσου (κάμερα). Αυτό πραγματοποιείται συνήθως από αριστερά προς τα δεξιά στους εσωτερικούς χώρους (η οικογένεια βλέπει τηλεόραση γελώντας.

Το παιδικό δωμάτιο με τα πάμπολλα παιχνίδια διακρίνεται μαζί με το νανούρισμα της Sofi. Από το εσωτερικό τμήμα του παραθύρου του σπιτιού παρατηρείται η Cleo, μαζεύοντας τα παιδιά με τα αδιάβροχα παλτά από το διάδρομο της αυλής προς το σπίτι κ.α.). Ενώ αντιστρόφως κινείται το μέσο, σε εξωτερικούς χώρους (στην εξοχή ενώ διάφορες οικογένειες διασχίζουν το δάσος και τελικά πυροβολούν χωρίς να σημαδεύουν κάτι συγκεκριμένο, προσπαθώντας να διασκεδάσουν. Στους αγρούς τα παιδιά τρέχουν, ενώ η Cleo ανεβαίνει το λόφο).

Όμως παρατηρείται και η διαδοχή της πλάγιας κίνησης του μέσου, δηλαδή: α) από δεξιά προς τα αριστερά/ β) αριστερά προς τα δεξιά/ γ) με επιστροφή κίνησης από δεξιά προς τα αριστερά (φωτιά στο δάσος. Προσπάθεια διάσωσης των παιδιών στη θάλασσα από την Cleo). Γενικά, σε διαφορετικές στιγμές του έργου παρατηρούνται αρκετά επιβατικά αεροπλάνα, διασχίζοντας το εναέριο τοπίο. Αφήνοντας ένα όνειρο απόδρασης από αυτή την πραγματικότητα. Ωστόσο στην αρχή (πάνω από την οικογενειακή κατοικία), τη μέση (πάνω από το κεφάλι του Zovek) και το τέλος της ταινίας (πάλι άνωθεν της ίδιας κατοικίας) στον ουρανό λόγω κάδρου, ξεχωρίζουν περισσότερο τα τρία συγκεκριμένα επιβατικά αεροπλάνα.

 

Μπορεί τα πολιτικά δρώμενα να μην σχολιάζονται ιδιαίτερα στο σενάριο, όμως η σκηνοθεσία έχει ασχοληθεί προσωπικά μαζί τους, μέσα σε λίγες μόλις στιγμές. Πελεκίζοντάς τα με πολύ ειρωνικό τρόπο και κατακρίνοντας τους υποστηρικτές αυτών. Όταν η Cleo πηγαίνει να βρει τον Fermin στις χωμάτινες φτωχογειτονιές, ακούγεται από ένα μεγάφωνο το όνομα του Luis Echeverria Alvarez. Αμέσως μετά στο βάθος φαίνεται η εκτόξευση κάποιου μέσα από ένα “ανθρώπινο κανόνι”. Όπως στο τσίρκο.

Ο οποίος τελικά προσγειώνεται σε ένα ασφαλές δίχτυ. Είναι σαφής η θέση του σκηνοθέτη για την έλευση και τελικά πορεία του εν λόγω πολιτικού προσώπου (γιατί ας μην ξεχνάμε πως η ταινία κοιτά με μια πιο ώριμη ματιά, την αρχή της τότε δεκαετίας στο Mexico). Επίσης κατά τη διάρκεια της στρατολόγησης των νεαρών, επάνω στο βουνό έχουν κατασκευαστεί/σχηματιστεί τα αρχικά L.E.A. (Luis Echeverria Alvarez). Άρα ό,τι συμβαίνει στην πολεμική προετοιμασία και έπειτα βρίσκει στόχο στη διαδήλωση, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με κύκλους συσχέτισης της πολιτικής περσόνας.

Σύμφωνα πάντα με την εικαστική τοποθέτηση του σκηνοθέτη. Διακωμωδείται επίσης ο ρόλος του εκπαιδευτή, έχοντας στολή παλαιστή κλασικών πρωταθλημάτων wrestling. Ερμηνεύοντας ως θεατρική την προετοιμασία των πολεμικών τεχνών, απέναντι σε κάποιον φανταστικό εχθρό. Ενδιαφέρον, παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Fermin μαζί με την Cleo παρακολουθούν μια αντιναζιστική ταινία, ενώ αργότερα ο πρώτος χωρίς να το καταλάβει, μετατρέπεται σε κάτι αντίστοιχο.

 

Η σκηνή της γυμνής πάλης ατομικών ασκήσεων του Fermin μπροστά στο φακό και την Cleo, στην ουσία συμβολίζει την απογύμνωση του ίδιου, στην ερωτική σύντροφό του. Και τη μάχη που δίνει ο Fermin μέσα του. Καθώς έπειτα εκείνος, της επεξηγεί ποιες ήταν οι δυσκολίες της δικής του, παρελθοντικής ζωής. Ο στραβός πίνακας πίσω από το κεφάλι της Cleo δείχνει όμως, ότι ο Fermin ήδη τη βλέπει σαν μια τρικυμιώδη, ασταθή ύπαρξη. Ενώ ο θεατής ταυτόχρονα παρατηρεί απλά μια αγνή, ερωτεύσιμη και ερωτευμένη κοπέλα, που ξεκινά να τον εμπιστεύεται.

Η στολή αστροναύτη του μεγαλύτερου αγοριού της οικογένειας στο δάσος, μεταφέρει τη νοητική απόδραση του παιδιού, που βρίσκεται εκτός περιβάλλοντος. Καθώς αισθάνεται ήδη πως κάτι δεν πάει καλά στην οικογένειά του. Η απρόβλεπτη σκηνή με το τραγούδι του ανθρώπου μέσα στο φλεγόμενο δάσος, δεν είναι εύκολο να ερμηνευτεί. Δεδομένου ότι ο ίδιος φορούσε μια στολή, που προσομοίαζε καλικάντζαρο ή κάποιο πνεύμα του δάσους (κλαδιά πάνω του) ίσως ο ίδιος όντας και Σκανδιναβός, να είχε κάποια διαφορετική αντίδραση θλίψης, για το βανδαλισμό στη φύση. Σίγουρα προκαλεί όμως εντύπωση αυτή η αντίθεση.

 

Στο σεισμό η ματιά της τεσσάρων μηνών εγκύου Cleo, θα εστιάσει σε μια θερμοκοιτίδα, παρουσιάζοντας ένα νεογέννητο μωρό ως σπάνιο, μνημειώδες εύρημα. Το ξεκίνημα της διαδήλωσης περιγράφει αρχικά τις δύο πλευρές σύγκρουσης. Απρόσωπα τους φοιτητές με ειρηνικά τραγούδια και τις αστυνομικές αρχές με εμφανείς παρουσίες, ενώ απλά ετοιμάζονται οπλισμένοι, χωρίς να εμφανίζουν κάποια συναισθήματα ή προθέσεις. Θα περιγραφεί έξοχα από άποψη ρεαλισμού η ματιά του φακού μέσα από τα γράμματα της βιτρίνας του καταστήματος βρεφικών ειδών. Η τροπή της διαδήλωσης θα εξελιχθεί σε ένα πανοραμικό, βίαιο σύμπλεγμα. Η σκηνή του τοκετού ενδέχεται να σοκάρει πολλούς θεατές. Κυρίως γυναίκες. Όμως υπάρχει και το στοιχείο της διακριτικότητας. Με ένα πλάνο βάθους, στο οποίο βρίσκεται πίσω το νεογέννητο βρέφος, δεχόμενο τις ανανήψεις με την υποστήριξη απινιδωτή, από τους γιατρούς στο νοσοκομείο. Ταυτόχρονα η Cleo αποτελεί τη βάση του κάδρου, ενώ οι γιατροί της κάνουν ράμματα. Μα εκείνη ανησυχεί για την τύχη του μωρού της, στρέφοντας το κεφάλι της προς εκείνο (ευρισκόμενο στο βάθος του κάδρου).

 

Η σκηνή της προσπάθειας διάσωσης των παιδιών από την Cleo στη θάλασσα, είναι σκηνοθετικά αριστουργηματική τεχνικώς. Με έναν αγέρωχο Ήλιο στο βάθος, η Cleo χωρίς να ξέρει κολύμπι και δίχως να μπορεί να επαναπαυτεί σε κάποιο ύψος που εξασφαλίζει ασφάλεια, ξεκινά να περπατά από την ακτή όλο και πιο αποφασιστικά, μπαίνοντας μέσα προς την άγρια θάλασσα. Συμβαίνει όπως σχεδόν στην πραγματικότητα. Δεν υπάρχουν δηλαδή υποβρύχιες λήψεις και τέτοια χαρακτηριστικά. Ο θεατής λόγω ήχου και εικόνας αισθάνεται τον επικίνδυνο παφλασμό των κυμάτων. Δεν υφίστανται ούτε δραματικές κραυγές. Απλά σε κάποιες στιγμές τα παιδιά απομακρύνονται και έρχονται πιο κοντά. Όσο απλά δηλαδή, ενδέχεται να χαθεί μια ανθρώπινη ζωή. Προκαλεί συνεπώς την αίσθηση πως συμβαίνει, λίγο πιο μακρυά από εσένα. Είναι και η αισθητική φοβερή, μα λόγω απλότητας και ζωντάνιας! Στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι και πάλι ο Alfonso Cuaron.

 

Οι ερμηνείες περιέγραψαν διάφορους, αντιθετικούς ρόλους. Ο ηθοποιός Jorge Antonio Guerrero (Fermin) είναι βέβαιο ότι έκανε μαθήματα κάποιων πολεμικών τεχνών, γιατί ορισμένες κινήσεις του ήταν τεχνικά πολύ καλά εκτελεσμένες. Επίσης, έχει σημασία από άποψη δυσκολίας, ότι τις έκανε όντας γυμνός μπροστά στην κάμερα, η οποία κατέγραφε αποκλειστικά εκείνον. Κάτι που δεν είναι και τόσο εύκολο γενικά για οποιονδήποτε/οποιαδήποτε ηθοποιό. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε τον πρώην παλαιστή Victor Manuel Resendiz (με το προσωνύμιο Latin Lover στο ρινγκ), που συμμετείχε σε τηλεοπτικές εκπομπές της πατρίδας του ως παίκτης (dancing with the stars) αλλά και ως τηλεοπτικός οικοδεσπότης. Τον τοποθέτησε στο ρόλο του εκπαιδευτή Zovek. Υπό τις οδηγίες του σκηνοθέτη έχει δώσει ένα πολύ καλό, ερμηνευτικό αποτέλεσμα.  Η τέλεια ισορροπία με κλειστά μάτια, είναι καθαρά δικό του προϊόν, όμως. Οι κινήσεις και φωνές όλων στο χώρο της εκπαίδευσης είναι συγχρονισμένες. Ως οικογένεια, είτε παριστάνοντας υποκριτικά ότι βλέπουν τηλεόραση, είτε μετά την ανακοίνωση του επερχόμενου διαζυγίου, οι ηθοποιοί συντονίζονται άψογα. Φυσικά και στην οικογενειακή αγκαλιά της παραλίας.

 

Συνεπώς αποδεικνύεται ως επιτυχής η απόδοση σεναρίου, σκηνοθεσίας και ερμηνειών.

 

Επιλογή Casting/Εκπαιδευτές σκύλου/Σχεδιασμός animation:

 

Υπεύθυνος για τη διαλογή των ηθοποιών ήταν ο Luis Rosales. Ξεκινώντας από την πρωταγωνίστρια Yalitza Aparicio (Cleo) με τη σαφώς επιτυχημένη, πρώτη της συμμετοχή. Έπειτα την Marina de Tavira (Senora Sofia) με τη θεατρική εμπειρία. Στη συνέχεια με τη σωστή απόδοση όλων των δεύτερων ρόλων, έχοντας ως επίκεντρο την επαλήθευση των ικανοτήτων για μια σωστή αξιοποίηση από τον Victor Manuel Resendiz= Latin Lover ως Zovek. Ή την όμορφη ερμηνεία της Zarella Lizbeth Chinolla Arellano ως Dr. Velez. Μαζί με την πειστικότατη υποκριτική των τεσσάρων παιδιών (Diego Cortina Autrey, Carlos Peralta, Marco Graf, Daniela Demesa) μπορούμε να πούμε ότι αποδεικνύεται η ευστοχία της επιλογής από τον υπεύθυνο.

 

Ίσως όλοι αρχικά να νομίζουμε, ότι μπορεί να μην είναι και τόσο δύσκολο να μάθεις σε ένα σκύλο να χοροπηδά συνεχόμενα για αρκετές φορές. Όμως η αλήθεια είναι, ότι το να το κάνει κάποιος εκπαιδευτής, ενώ δεν βρίσκεται κοντά στο ζωάκι και καθώς οι κινήσεις αυτών των αλμάτων συμβαίνουν υπό την ταυτόχρονη, επιτακτική καταγραφή του φακού (όπου ό,τι γράφεται, κοστίζει!), δείχνει πως θέλει κάποιον κατάλληλο εκπαιδευτή. Ομοίως και πολλά ακόμη μέρη συμμετοχής.  Υπεύθυνοι ήταν οι Alejandra Ortiz και Gerardo Garcia Cisneros.

 

H διαμορφωμένη εικόνα του πλήθους, κατά την έκβαση των γεγονότων της διαδήλωσης, είναι αποτέλεσμα δημιουργίας animation. Από ότι φαίνεται και εκείνα τα σχηματισμένα αρχικά γραμμάτων (LEA…) στο βουνό αφορούν τεχνικές animation. Υπεύθυνος ήταν ο Ezra Waddell.

 

Μουσική/Ηχητική υπόκρουση:  

 

Υπεύθυνοι για τις μουσικές επιλογές ήταν οι Lynn Fainchtein και Caleb Τοwnsend. Το τραγούδι για τη φτώχεια, όταν η Cleo πλένει τα ρούχα στην εξωτερική, πέτρινη σκάφη ξεχωρίζει. Η αντίθεση της κλασικής σύνθεσης που ακούει στο ραδιόφωνο του επιβλητικού του αμαξιού ο Antonio, με εκείνη της  αντίστοιχης έλευσης στο διάδρομο της αυλής από το ίδιο όχημα, αλλά με ένα λαϊκό, μεξικάνικο τραγούδι στον αντίποδα από τη Sofia, εκφράζει τις διαφορές των. Βεβαίως, το τραγούδι σε μια από τις γλώσσες που δεν μεταφράστηκαν (πιθανότατα σκανδιναβικά) κατά τη διάρκεια της φωτιάς στο δάσος, δημιουργεί αντικρουόμενα συναισθήματα. Ένας περαστικός σε δύο διαφορετικά, χρονικά διαστήματα, περνώντας από την οικία της εν λόγω οικογένειας, φυσά ένα πνευστό μουσικό όργανο που μοιάζει, μα δεν είναι φυσαρμόνικα.  

 

Ο ήχος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ταινία. Πολλές φορές έρχεται απρόβλεπτα στον κόσμο των θεατών/ακροατών. Σχεδόν από το πλάι. Βεβαίως για να γίνει αντιληπτό κάτι τέτοιο χρειάζεται η παρακολούθηση επί της μεγάλης οθόνης ή ένας καλός ηχητικός εξοπλισμός, για όποιον το παρακολουθήσει από τη μικρή. Ο παφλασμός των κυμάτων στην προσπάθεια διάσωσης είναι αισθητός. Το γυαλί της θερμοκοιτίδας κλονίζεται απειλητικά από το σεισμό. Ακούμε πεντακάθαρα τους κόπους της Cleo μόλις σφουγγαρίζει. Στο πλάνο βάθους, εμείς ακούμε τα λεγόμενα του γιατρού για την τύχη του νεογέννητου, ενώ η Cleo όχι τόσο καθαρά. Ο ήχος του πλήθους στη διαδήλωση προκαλεί πανικό. Δεν είναι τυχαίο πως στο τμήμα ήχου είναι υπεύθυνα 40 άτομα. Συγχαρητήρια σε όλους!

“Η ηρωική προσπάθεια αυτοσεβασμού μέσα από τα μάτια δύο γυναικών και τη διακριτική, ηθική ανάγνωση ενός μικρού αγοριού. Κατά τη διάρκεια δυσχερών, πολιτικών εξελίξεων”.

Μια διανομή της Netflix

(Η ταινία προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες από 13/12 και μέσω Netflix από 14/12)

O Eretikos κριτικός  Γιάννης Κρουσίνσκυ