Eretiki κριτική της ταινίας “Οπενχάϊμερ” (2023) του Κρίστοφερ Νόλαν

Facebook Twitter Viber Messenger WhatsApp E-mail

Από τον Eretiko κριτικό Γιάννη Κρουσίνσκυ

Σαν κινηματογραφικό αποτέλεσμα όντως η ταινία “Οπενχάϊμερ” θα σας παραξενέψει αρκετά! Όλα θα αποκτήσουν εν καιρώ τη χωροχρονική τους τακτοποίηση. Αρκεί να καταλάβεις και κυρίως, να εκτιμήσεις αυτή τη μεθοδολογική, υπομονετική αφήγηση.

Ο Νόλαν διάλεξε ένα καλλιτεχνικά αξιοπρεπές μονοπάτι, από το οποίο αναδύεται σεμνά η κινηματογραφική γραφή του, παρά το γεγονός ότι η ταινία φέρει τη βιογραφία ενός επιστημονικού μεγαθηρίου! Ο ίδιος επέστρεψε, σε επίπεδο ταινίας & φιλμογραφίας.

Το Σινεμά δικαιούται να καταδεικνύει διδακτικά τη βαρύτητα της αποδιοργανωμένης Ηθικής & Λογικής, χωρίς το ασφαλές παλαμάκι της πολιτικής ορθότητας. Αυτό κάνει και ο Νόλαν. Όμως δεν τα κάνει όλα τέλεια. Έπαιξε στα όρια της σινεματικής σκακιέρας απέναντι στον παράγοντα Ηθική!

Σε ερμηνευτικό βαθμό, τις εντυπώσεις κλέβει ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, στον πιο εγκεφαλικά παιγμένο ρόλο της καριέρας του!

Ανάλυση

Γενικώς…

Μεθοδολογία Αφήγησης & Θεατής

Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο των συγγραφέων Κάϊ Μπερντ και Μάρτιν Σέργουιν “American Prometheus” (2005). Ο δημιουργός της ταινίας “Οπενχάϊμερ” (2023), Κρίστοφερ Νόλαν (σενάριο-σκηνοθεσία), εστίασε σε συγκεκριμένες παραμέτρους, προβάλλοντας το δικό του όραμα. Ας δούμε όμως πρώτα την αντανάκλαση του αποτελέσματος στο θεατή. Σαν κινηματογραφικό αποτέλεσμα όντως η ταινία “Οπενχάϊμερ” θα σας παραξενέψει αρκετά! Τόσο εισαγωγικά, όσο και κατά τη διάρκεια ή ακόμη και μετά το τέλος της προβολής. Για τον θεατή, την πρώτη ώρα όλα θα ξεκινήσουν να φαίνονται από περιττά μέχρι άστοχα. Αργότερα, θα εμφανίζονται όλο και πιο εγκεφαλικές πινελιές, μα σε ικανοποιητικό επίπεδο μιας ορατά πλέον βελτιωμένης, μεταδιδόμενης επικοινωνίας σκηνοθεσίας-σεναρίου. Ενώ η καταληκτική πορεία της ταινίας θα αποκαλύψει τελικώς μια ώριμη, υπολογισμένη συσχέτιση προσώπων και συνθηκών.

Όλα θα αποκτήσουν το νόημά τους, εν καιρώ. Καθώς και τη χωροχρονική τους τακτοποίηση. Αρκεί να καταλάβεις αυτή τη μεθοδολογική, υπομονετική αφήγηση του Νόλαν. Ουσιαστικά, πρόκειται για το ριψοκίνδυνο πέρασμα ενός αχρονικού κινηματογραφικού “φίλτρου” πάνω από μια συγκεκριμένη σειρά γεγονότων, η οποία στην πορεία της ταινίας θα μπει ορατά σε ανασυγκροτημένη χρονολογική ευθεία (δεν θεωρώ λοιπόν τυχαία την αποκάλυψη μυθοπλαστικού διαλόγου, επί του θέματος, μεταξύ Αϊνστάιν-Οπενχάϊμερ στο τέλος του έργου). Το μεγάλο στοίχημα όμως εδώ είναι όχι μόνο η κατανόηση, μα κυρίως εάν ο θεατής θα εκτιμήσει αυτό το συνολικό κινηματογραφικό ταξίδι. Δεν είναι για όλους αυτή η ταινία. Δεν νομίζω, ότι ο απλός θεατής θα αντιληφθεί το εν λόγω σύνθετο μοτίβο. Ενδέχεται να χρειαστεί και δεύτερη παρακολούθηση.

Ο δε έμπειρος Σινεφίλ θα εκτιμήσει μεν τα θετικά στοιχεία και θα αντιληφθεί το κέρδος αυτής της απαιτητικής αφήγησης, εάν είναι λίγο πιο προσεκτικός κατά την επαρκή μία παρακολούθηση. Αλλά θα αισθανθεί ένα δυσαναπλήρωτο κενό, από το στοχαστικό πρίσμα που επέλεξε ο Κρίστοφερ Νόλαν, παρά την κατανόηση του ιδιόμορφου σκεπτικού του. Διότι θα αιφνιδιαστεί. Το πληγωμένο επίπεδο της Ψυχαγωγίας του Σινεφίλ την πρώτη ώρα της ταινίας εξακολουθεί να συγκρούεται με το μετέπειτα εγκεφαλικό, περίτεχνα αναπληρωμένο κομμάτι επεξηγήσεων. Το διττό σκεπτικό σεναρίου/σκηνοθεσίας εκφράζει μεν μια οργανωμένη κινηματογραφική συνύπαρξη, παρουσιάζοντας όμως δυστυχώς σε πολλά σημεία αποκόλληση από το μοντάζ. Ιδίως στην πρώτη ώρα του έργου. Εκεί το μοντάζ έχει εμφανές πρόβλημα.

Συνεπώς και ο Νόλαν εκεί απομονωμένα έχει πρόβλημα, διότι στο Σινεμά η πληγωμένη ή μη Ψυχαγωγία αναπόφευκτα αποτελεί μια ανεξάρτητη διάσταση από τις όποιες μεθοδολογίες. Αλλά ας δούμε πλέον πιο πρακτικά, ποια είναι η μεθοδολογία του ποιοτικού Νόλαν σε τούτη την ταινία. Σίγουρα ο ίδιος εδώ γνώριζε πολύ καλά, πώς να κινηθεί. Πράγματι υπάρχει αρχή, μέση και τέλος. Αλλά εμπλέκεται μέσα σε τούτο το σύνηθες σχήμα αφήγησης, μια μη γραμμική μέθοδος παρατήρησης, με κάπως ασυνήθιστη διάταξη σκηνοθετικών πλάνων-σεναριακών εξελίξεων. Δηλαδή πρόκειται για ένα ιδιόμορφο, επί της ουσίας, αριστοτελικό μεν ταξίδι αφήγησης, το οποίο όμως φέρει σε σημεία μια αντιπροσωπευτική, μη γραμμική κινηματογραφική γλώσσα επικοινωνίας.

Ανεξαρτήτως και στις 2 *περιπτώσεις, αριστοτέλειας και μη γραμμικής προβολής ιδεών, η παρατήρηση αφορά σταθερά και ξεκάθαρα μια τριπλή σχέση σκηνοθέτη/θεατή/κεντρικού ήρωα. Είμαστε μέσα στον κόσμο του πρωταγωνιστή Οπενχάϊμερ και ο Νόλαν το μοιράζεται μαζί μας! Ο Νόλαν σκοπίμως παρατηρεί πιο αφηρημένα εν μέρει το χρόνο, αρχικώς για να δώσει εμφατική ζωντάνια στην κρισιμότητα αυτών των σπάνιων ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων, από μικρή προς μεγάλη κλίμακα. Διότι οι συναντήσεις των περσόνων είναι καθοριστικές και ρυθμίζουν τα γεγονότα, περνώντας από διαπροσωπικό επίπεδο σε επιστημονικό, κρατικό, στρατιωτικό, πολιτικό και τελικά οικουμενικό βαθμό κρισιμότητας για την επερχόμενη δημιουργία της ατομικής βόμβας με τις βαρυσήμαντες συνέπειες αυτής.

Τι πετυχαίνει όμως σε ενδιάμεση φάση με αυτό το διπλό κινηματογραφικό μοτίβο περιπλεγμένου χρόνου ο Νόλαν; Με αυτόν τον τρόπο, οι ενέργειες του κεντρικού ήρωα Οπενχάϊμερ και άλλων προσώπων αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (υπερβαίνοντας το διαχωρισμό ασπρόμαυρου/έγχρωμου κάδρου) πιο ελεύθερα μέσα στο χρόνο, προβάλλοντας τη θεωρητική αίσθηση ένταξης σε ένα σχεδόν ενιαίο χωροχρονικό επίπεδο συνύπαρξης. Είμαι εντελώς άσχετος στη Φυσική (δεν αγνοώ τη διαφορά εφαρμογών μακρόκοσμου/μικρόκοσμου), μα έχω την εντύπωση, ότι κάπως η κινηματογραφική αφήγηση αυτή σχετίζεται ως προς την ενατένιση προσομοίωσης χωροχρόνου, σε ένα παράξενο φλερτ Σινεμά και Φυσικής. Μπορεί το έργο να προσπαθεί δηλαδή να συμπεριλάβει αφηρημένα μια αδόκιμη αλλά ρομαντική προβολή, Γενικής Θεωρίας Σχετικότητας, Κβαντομηχανικής, Κβαντικής Βαρύτητας Βρόχων & Ποιοτικού Σινεμά.

Τουλάχιστον στον οριακό βαθμό που χρειάζεται, σε πείθει επαρκώς σαν κινηματογραφική ατμόσφαιρα για κάτι τέτοιο. Μα πιο πολύ, τελικά σε αυτό το αθροισμένο κινηματογραφικό φάσμα (αριστοτέλεια αφήγηση + σημεία μη γραμμικότητας), μοιάζει να καταδεικνύεται ψυχολογικά η διττή διάσταση της ίδιας της προσωπικότητας του Οπενχάϊμερ. Δηλαδή ο ίδιος είχε μεν γνώριμα ανθρώπινα πάθη, εκτιμώντας τις συναναστροφές σε επαγγελματικό, φιλικό ή ερωτικό επίπεδο, μα παράλληλα υπήρξε και ένα ιδιόρρυθμο πανέξυπνο μυαλό. Εξωτερικά έμοιαζε να βρίσκεται με φυσιολογικό-μαγνητικό τρόπο μαζί με τους ξεχωριστούς ανθρώπους. Μα όλα αυτά τα έκανε να συμβούν, το σπάνιο μυαλό που πετύχαινε τον ακατόρθωτο στόχο, τον οποίο άλλοι αδυνατούσαν να δουν μπροστά τους.

Ηθική & Σινεμά

Η πορεία του Οπενχάϊμερ δεν είναι ωστόσο μόνο δείγμα ιδιοσυγκρασίας. Το σενάριο του Νόλαν θα φέρει τη διαπροσωπική ευφυΐα σε απαραίτητη συνάθροιση επιστημονικής διάνοιας, δίνοντας χώρο σε κάθε πολύτιμο μέλος της εκλεκτής ομάδας του. Ο Οπενχάϊμερ και το ευφυές επιστημονικό επιτελείο του έφτασαν σε απροσπέλαστα σημεία για την Ανθρωπότητα. Το θέμα όμως ήταν, πώς αυτά τελικά θα χρησιμοποιούνταν. Η Ηθική θα έρθει σε κόντρα με την Επιστήμη, μα όχι προβλέψιμα!

Ένα από τα πιο επιτυχημένα σημεία του σε σεναριακό και σκηνοθετικό βαθμό είναι, ότι ο δημιουργός Νόλαν φέρνει ακριβώς εδώ μια μη ηθικοπλαστική, έντονη σύγκρουση, της οποίας η αγωνιώδης αναμέτρηση θα είναι αξιόμαχη. Και έτσι βρίσκεται ακόμη πιο κοντά στη βιωματική, μπερδεμένη οπτική του κεντρικού ήρωα, αλλά και όσων εκείνος συναντά (όχι μόνο εντός του επιστημονικού επιτελείου) είτε συμμαχικά, είτε σε μορφή κοινωνικοπολιτικής επιζήμιας αντιπαράθεσης! Όντως οι άνθρωποι μπορούν να αιφνιδιαστούν από την ταχύτητα και βαρύτητα των γεγονότων. Ιδίως όταν πρόκειται για τέτοια γεγονότα! Θόλωση κριτικής ικανότητας = ασταθής βάδιση ηθικού κώδικα. Το Σινεμά δικαιούται να καταδεικνύει διδακτικά τη βαρύτητα της αποδιοργανωμένης Ηθικής & Λογικής, χωρίς το ασφαλές παλαμάκι της πολιτικής ορθότητας. Αυτό κάνει και ο Νόλαν.

Η μελετημένη διάσταση σεναρίου-σκηνοθεσίας κατορθώνει μαζί με επιλεγμένα σημεία του μοντάζ να φέρει όλα τα συγκεντρωμένα Ηθικά και Λογικά, ανήθικα και παράλογα στοιχεία, σε επίπεδο ίσης βαρύτητας αντεπιχειρημάτων. Έστω και για κάποιες στιγμές, η κάθε αντιπαράθεση έχει αβέβαιη εξέλιξη. Από την αδικαιολόγητη ή δικαιολογημένη χρήση της ατομικής βόμβας, την επιχειρηματολογία για τις κατηγορίες της Ακρόασης ή την υπεράσπιση του “Όπι”, τον υπαρκτό ή όχι σοβιετικό κατάσκοπο στο Λος Άλαμος, την αμφίδρομη εξάρτηση Τζιν και Ρόμπερτ, τη μελέτη πυρηνικής σχάσης και υδρογονοβομβών. Και φυσικά, έως και την εγωιστική οπτική γωνία του υπεύθυνου της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, Λιούις Στρος, απέναντι στον επιστήμονα Οπενχάϊμερ. Σε κάποιες στιγμές, το αντιμαχόμενο μοτίβο αναδεικνύεται τόσο βιωματικό, μέσα από μια δίνη της κάθε αντικρουόμενης αλήθειας, που ο Σινεφίλ ελευθερώνεται και έχει το χρόνο να αποφασίσει μετά την προβολή της ταινίας. Αυτό σημαίνει, ότι ταξίδεψε…Όμως ο Νόλαν δεν τα κάνει όλα τέλεια.

Παρέχει στο σημερινό παγκόσμιο θεατή την κυρίαρχη τότε οπτική των Αμερικανών σε κάθε βαθμίδα του όλου αυτού δυστοπικά οικουμενικού θέματος. Στον Οπενχάϊμερ προσδίδει εσωστρεφείς ενοχές, κόντρα στα επιβλητικά, εξωτερικευμένα λεγόμενά του σε δογματικό αμερικανικό πλήθος. Από την άλλη, σε συνάντηση πίσω από τις πόρτες με τον Πρόεδρο Τρούμαν γίνεται μια εγωκεντρική διαμάχη αιματοβαμμένων ενοχών, μεταξύ εφευρέτη και πολιτικού. Θέλω να πω, ότι αφενός δεν επικροτεί ο Νόλαν τη στάση των Η.Π.Α., μα αφετέρου δεν παίρνει ακριβώς και αποστασιοποιημένη, πιο οικουμενική θέση Ανθρωπισμού…Απλώς εκφράζει την Ηθική πλευρά της Επιστήμης μέσα από τα λόγια του Φυσικού Ίσιντορ Ράμπι: “Δεν επιθυμώ η εξέλιξη της Φυσικής να γίνει όπλο μαζικής καταστροφής.” Όσο για τον ίδιο τον κινηματογραφικό ήρωα Οπενχάϊμερ; Η αφοπλιστική ατάκα του επιστήμονα Έντουαρντ Τέλερ: “Εσύ ξέρεις, τι πιστεύεις;” αντικατοπτρίζει με άγρια ρεαλιστική ομορφιά την αινιγματική ψυχοσύνθεση του πρωταγωνιστή.

Καταληκτικά, δεν μπορείς να κατηγορήσεις τον Νόλαν για κάτι. Γιατί έπαιξε στα όρια της σινεματικής σκακιέρας απέναντι στον παράγοντα Ηθική! Βεβαίως μπορείς να πεις, ότι στράφηκε πιο πολύ στην Ακρόαση. Αλλά αυτή είναι η θεματική της ταινίας: Ο διεισδυτικά ακολουθούμενος βίος του Οπενχάϊμερ, ακόμη και μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Ωστόσο, όπως καταλαβαίνετε, έξω από την ταινία η χρήση της ατομικής βόμβας φυσικά δεν μπορεί να δικαιολογηθεί σαν σοβαρό επιχείρημα, ότι δήθεν θα σταματούσε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εφόσον οι ναζί είχαν ήδη κατατροπωθεί με νίκη των Συμμάχων και οι Ιάπωνες συνέχιζαν τον πόλεμο με τις Η.Π.Α., ήταν ξεκάθαρα κάτι άλλο. Ένας πόλεμος του Ειρηνικού, με άλλα αίτια χρήσης της ατομικής βόμβας. Από την επίδειξη ισχύος στους ανταγωνιστικούς σοβιετικούς, μέχρι μια άσβεστη εκδίκηση στους Ιάπωνες για το προηγηθέν Περλ Χάρμπορ. Ακόμη και η ύστερη εξασφάλιση των Αμερικανών στρατιωτών, ώστε να επιστρέψουν πια πίσω στις Η.Π.Α., κλείνοντας νωρίτερα για εκείνους τον κύκλο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Κατά την άποψή μου, μολονότι οι Ιάπωνες συμμάχησαν με τους ναζί (και αυτό μόνο εξαχρείωση μπορεί να είναι!), οι 2 βομβαρδισμοί σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι, με θύματα αμάχων στην πλειονότητά τους, παραμένουν απάνθρωπα στρατιωτικά χτυπήματα…Δικαίως έχουν χαρακτηριστεί Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας. Οι ενάντιες υπεκφυγές σηματοδοτούν, από το τότε αμερικανικό Υπουργείο Πολέμου (Στρατιωτικών) έως και την μετεξελιγμένη εξωτερική πολιτική των διαμορφωμένων Η.Π.Α. 20ου και 21ου αιώνα, μια συγκεκριμένη επεμβατική, μιλιταριστική νοοτροπία. Με εξίσου συγκεκριμένα, αρνητικά αποτελέσματα…Άλλο λοιπόν τα αντιρατσιστικά κινήματα, η εξέλιξη Μουσικής-Κινηματογράφου-Λογοτεχνίας και πολλές ακόμη θετικές πτυχές στις Η.Π.Α. και άλλο πράγμα είναι οι μιλιταριστικές ακαθαρσίες φανερά έξω από τα όρια της σφαίρας του πολέμου…

Σκεπτικό…

Συμπερασματικά

Αλλά ας μείνουμε στην αύρα της ταινίας. Οι ερμηνείες βοηθούν με τον επαγγελματισμό και την παραστατικότητά τους την όλη μεταδοτικότητα της ταινίας. Και μάλιστα, απλοποιούν κάπως στα μάτια των θεατών το σύνθετο μοτίβο του Νόλαν. Υπάρχουν από εντυπωσιακές, μέχρι λειτουργικές ερμηνείες (**ανάλυση σε κάτωθι κατηγορία της κριτικής).

Τώρα, από άποψη νοηματικής έκφρασης, εξαιρώντας ελάχιστες μη πρωτότυπες και εμπορικές μεθόδους, αποδεικνύεται, ότι γενικώς ο Νόλαν είχε τα κότσια να κάνει καλλιτεχνικό Σινεμά εδώ πέρα! Είναι βέβαιο, ότι θα το πληρώσει, χάνοντας όσους θεατές περίμεναν τα πάντα τακτοποιημένα και ξεκούραστα, παριστάνοντας τους κουλτουριάρηδες μετά από κάθε παρακολούθηση ταινιών. Όμως όσον αφορά τους Σινεφίλ και την Κινηματογραφική Κοινότητα, το έργο του Κρίστοφερ Νόλαν εκπέμπει έναν ουσιώδη σεβασμό.

Σαφώς και εμφανίζει κάποιες εμπορικές πινελιές (π.χ. τα επιστημονικά οράματα του Οπενχάϊμερ, από άποψη κεντρικής ιδέας, όχι μεθόδου). Ομοίως ορισμένες καλλιτεχνικές ιδέες που φτιάχτηκαν για να γίνουν αρκετά επικοινωνιακές, υποδηλώνοντας συναισθήματα στο κοινό (η γύμνια των εραστών Τζιν-Ρόμπερτ θα ακολουθήσει προσωπικά τον Οπενχάϊμερ στην ιδιωτικοποιημένη Ακρόαση, όταν καταγραφεί η πολιτικά ύποπτη σχέση τους). Αλλά κατά κύριο λόγο υπάρχει μια δουλεμένη σεμνή ματιά στο έργο “Οπενχάϊμερ.” Αυτή η προσεκτική αυτοσυγκράτηση θα κάνει την Κινηματογραφική Κοινότητα να ασχοληθεί σοβαρά με το έργο του Κρίστοφερ Νόλαν.

Μινιμαλιστικά Κλειδιά Αξιοπρέπειας

Ο Νόλαν διάλεξε ένα καλλιτεχνικά αξιοπρεπές μονοπάτι, από το οποίο αναδύεται σεμνά η κινηματογραφική γραφή του, παρά το γεγονός ότι η ταινία φέρει τη βιογραφία ενός επιστημονικού μεγαθηρίου! Ο Νόλαν χρησιμοποίησε τα κατάλληλα μινιμαλιστικά κλειδιά, στις κατάλληλες στιγμές.

Κλειδί η συνεργασία του με τη μοντέζ Τζένιφερ Λέϊμ στις υγιείς στιγμές σκηνοθεσίας και μοντάζ, κατά το ετεροχρονισμένο ποδοβολητό ακροατηρίου, το οποίο θα επανέλθει αργότερα πιο ενεργά στην ώρα του. Αίθουσα με ζητωκραυγές, μα οι πραγματικές σκέψεις ζοφερές. Κλειδί η επιλογή να αφήσει στο σκοτάδι ο Νόλαν τις εικόνες των ίδιων των βομβαρδισμών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Κλειδί η εστίαση στην κρίσιμη εκρηκτική δοκιμή “trinity.” Και φυσικά, ο Νόλαν διαλέγει ορθά την αφομοίωση της εμπειρίας, με τον παραστατικό προπομπό των βομβαρδισμών σε αυτή τη στρατιωτική δοκιμή.

Διαλέγει τότε τη σιωπή, με το πάντρεμα καταστροφέα και δημιουργού, Θανάτου και Ζωής, υπενθυμίζοντας στο θεατή τη φράση που είχε απαγγείλει ο Ρόμπερτ στην Τζιν, μόλις έκαναν έρωτα. Διαλέγει ύστερα τον συνοδευτικό ήχο υπενθύμισης κινδύνου για την Ανθρωπότητα. Ακόμη, κλειδί αποτελεί η συντομευμένη δυσαρμονία πολιτικής και επιστήμης με την ειρωνική χειρονομία από το μαντήλι του Τρούμαν στον Οπενχάϊμερ. Τέλος, κλειδί είναι στην έγχρωμη Ακρόαση το επιλεγμένο σημείο υπερφόρτωσης αναμνήσεων και σκέψεων του Οπενχάϊμερ.

Η απελευθέρωση του Νόλαν

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε, πώς προκύπτουν όλα αυτά τα μελετημένα ταπεινά σημεία. Ο Νόλαν τα έκανε όλα αυτά, προερχόμενος αντιστρόφως από μια πολύ κακή ταινία εντυπωσιασμών! Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, ότι ο ίδιος προερχόταν από το άκρως επικίνδυνο πυροτέχνημα “Τένετ” (2020). Μια ταινία που διασώθηκε, κυρίως λόγω της σκηνοθεσίας, καλύπτοντας (όσο μπορούσε) τις αρλούμπες του σεναρίου, που υποτίθεται πως ήταν τουλάχιστον ευφυές. Ενώ στην πραγματικότητα, αφορούσε μια απλούστατη ιστορία με καλογυαλισμένες, ασκόπως πολύπλοκες, κακογραμμένες, υπερφορτωμένες παραγράφους. Η χειρότερη ταινία της μέχρι τώρα καριέρας του. Από εκεί ακριβώς προερχόταν ο Νόλαν.

Ορθά διάλεξε εν συνεχεία τη βιογραφική ιστορία του Οπενχάϊμερ, μελετώντας το βιβλίο “American Prometheus.” Ώστε να διαχειριστεί καλά το διαμορφωμένο σενάριο της ταινίας και να εναρμονιστεί σκηνοθετικά μαζί του. Εάν αναλογιστεί λοιπόν κανείς το αμέσως προηγηθέν στάδιο στο Σινεμά του, αντιλαμβάνεται, ότι η τωρινή θετική μετάβαση του Νόλαν είναι καθοριστική για την επιστροφή στην ποιοτική φιλμογραφία του! Αυτό αποτελεί το ουσιαστικό κέρδος του! Όχι κάποια πιθανή ασφαλής αναφορά περί “αριστουργήματος.” Η ταινία “Οπενχάϊμερ” αποτελεί μια ήρεμη δύναμη! Διαθέτει ποιότητα, άποψη και κινηματογραφικό μοτίβο μακριά από τα συνηθισμένα πλαίσια του είδους. Λάθη υπάρχουν και επηρεάζουν φανερά τη διάθεση του κοινού. Όμως ο κεντρικός στόχος του Νόλαν αποδεικνύεται εδώ επιτυχημένος. Ο ίδιος επέστρεψε, σε επίπεδο ταινίας και φιλμογραφίας.

Πιο Αναλυτικά…

Σημαντικά Εφόδια

Ερμηνείες**

Ο Κίλιαν Μέρφι (Οπενχάϊμερ), βάσει αυτής της απόδοσης, αγγίζει σε ταινίες με τον Νόλαν ένα υψηλό επίπεδο αψεγάδιαστης εκφραστικότητας. Η ανταπόκριση στην κυρίαρχη αποτύπωση διαφόρων συναισθημάτων του κεντρικού ήρωα από κάθε άλλη περσόνα ενός πολυάριθμου casting, είναι το στοιχείο του ηθοποιού. Παρόλα αυτά, τις εντυπώσεις κλέβει ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ (Στρος) στον πιο εγκεφαλικά παιγμένο ρόλο της καριέρας του! Εδώ ο ερμηνευτής παρουσιάζει εξέχουσα ωριμότητα υποκριτικής! Με διαμοιρασμένη ενέργεια συναισθημάτων, ξεπερνώντας την αλλιώτικη, αδιάκοπη εγρήγορση διαχρονικής αύρας του Σέρλοκ Χολμς ή την αξιοπρόσεκτη ρεαλιστική απεικόνιση του Χανκ Πάλμερ (“Ο Δικαστής”).

Ο Μπένι Σαφντί (Έντουαρντ Τέλερ) ξεπερνά εδώ τον εαυτό του υποκριτικά και μεταμορφώνεται, κινησιολογικά και με προφορά, σε μια δραστήρια επιστημονική περσόνα. Μια λειτουργική μεταμόρφωση γίνεται από την ολοένα και πιο ταλαντούχα Φλόρενς Πιού (Τζιν Τάτλοκ), η οποία συνέλαβε την εσωστρέφεια και μελαγχολία του χαρακτήρα. Εκφραστικές στιγμές στο πρόσωπο της Έμιλι Μπλαντ (Κίττυ) της δίνουν δικαίωμα διακρίσεων. Δεν μπορείς να ξεχάσεις το συναισθηματικά τσακισμένο της πρόσωπο μετά από τραγικά νέα! Ούτε και το ορκισμένο εχθρικό ύφος της απέναντι στον Τέλερ. Ισάξιοι οι Γκάρι Όλντμαν (Τρούμαν) και Τομ Κόντι (Αϊνστάιν) στις μεταμορφώσεις τους. Ευχάριστη έκπληξη, ο ερμηνευτικά αναβαθμισμένος Ντέϊβιντ Κρούμχολτζ (Ίσιντορ Ράμπι).

Διεύθυνση Φωτογραφίας

Απόλυτα δεμένη με τον συνολικό κινηματογραφικό στόχο, συνδράμοντας σε ασπρόμαυρο και έγχρωμο κάδρο: Το ασπρόμαυρο δίνει αξία στην ιστορική βαρύτητα κοινωνικοπολιτικής διασταύρωσης, της οριακά συμμαχικής και έπειτα φανερά εχθρικής σχέσης μεταξύ Στρος και Οπενχάϊμερ. Το δε έγχρωμο προσδίδει αναγκαία αντίθεση με “ζεστή” θέαση ανθρωπιάς. Μα επιπλέον, δείχνει κάπως τρομακτικούς μερικούς χώρους συναναστροφών, μέσα από τα μάτια του Οπενχάϊμερ.

Οπτικά Εφέ

Χωρίς CGI, παρουσιάζεται η άκρως ελεύθερη, ενδόμυχη σκέψη του πρωταγωνιστή, με τα πρώιμα επιστημονικά οράματα του Οπενχάϊμερ για τη μετάβαση σε Κβαντική Φυσική. Αυτά τα οράματα φέρνουν πιο κοντά το πεδίο μελέτης της Κβαντικής Φυσικής στο θεατή (χωρίς να είμαι καθόλου σχετικός με τη Φυσική, από καθαρά ερευνητική άποψη Κινηματογραφικής Δημοσιογραφίας μάλλον τα οράματα θυμίζουν τον “Κυματοσωματιδιακό Δυϊσμό”).

Μια διανομή της Tanweer

Συντελεστές

Σενάριο: Christopher Nolan (βασισμένο σε βιβλίο των Kai Bird, Martin Sherwin). Σκηνοθεσία: Christopher Nolan. Μοντάζ: Jennifer Lame. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Hoyte Van Hoytema. Πρωταγωνιστούν/Συμμετέχουν: Cillian Murphy, Robert Downey Jr., Florence Pugh, Benny Safdie, Emily Blunt, Tom Conti, Gary Oldman, Macon Blair, David Krumholtz, Matt Damon, Alden Ehrenreich, Jason Clarke, Louise Lombard κ.α. Διανομή Ρόλων: John Papsidera. Μορφή Φυσικής (Διεύθυνση) Σκηνογραφίας: Samantha Englender, Jake Cavallo, Anthony D. Parrillo. Εσωτερική Διακόσμηση: Claire Kaufman, Olivia Peebles, Adam Willis. Κοστούμια: Ellen Mirojnick. Οπτικά Εφέ: Andrew Jackson. Ήχος: David Bach, Douglas Shamburger, Richard King, Randy Torres, Albert Gasser κ.α. Μουσική: Ludwig Göransson.